മരി​യു​സു് പോ​യ​തെ​ങ്ങോ​ട്ടാ​യി​രു​ന്നു എന്നു കു​റ​ച്ചു കഴി​യു​മ്പോ​ഴേ​ക്കു വെ​ളി​പ്പെ​ടും.

മരി​യു​സു് അവിടെ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. മൂ​ന്നു ദിവസം പി​ന്നീ​ടു് അയാൾ പാ​രി​സ്സിൽ എത്തി; നേരേ നി​യ​മ​വി​ദ്യാ​ല​യം വക ഗ്ര​ന്ഥ​ശാ​ല​യിൽ ചെ​ന്നു മൊ​നി​ത്യെ പത്ര​ത്തി​ന്റെ പഴയ ലക്ക​ങ്ങൾ അന്വേ​ഷി​ച്ചു.

അയാൾ മൊ​നി​ത്യെ വാ​യി​ച്ചു​നോ​ക്കി; പ്ര​ജാ​ഭ​ര​ണ​കാ​ല​ത്തേ​യും ചക്ര​വർ​ത്തി​ഭ​ര​ണ​കാ​ല​ത്തേ​യും പറ്റി​യു​ള്ള എല്ലാ ചരി​ത്ര​ങ്ങ​ളും, എല്ലാ ചരി​ത്ര​ക്കു​റി​പ്പു​ക​ളും, എല്ലാ പത്ര​ങ്ങ​ളും, വി​വ​ര​ണ​ക്കു​റി​പ്പു​ക​ളും, രാ​ജ​ശാ​സ​ന​ങ്ങ​ളും അയാൾ പഠി​ച്ചു; എല്ലാം അയാൾ അക​ത്താ​ക്കി. സൈ​ന്യ​ച​രി​ത്ര​ത്തെ​പ്പ​റ്റി​യു​ള്ള വി​വ​ര​ണ​ക്കു​റി​പ്പു​ക​ളിൽ അച്ഛ​ന്റെ പേർ ആദ്യ​മാ​യി കണ്ടെ​ത്തി​യ​തു് ഒരാ​ഴ്ച​യാ​യി അയാൾ പനി പി​ടി​ച്ചു കി​ട​പ്പി​ലാ​യി​രു​ന്ന​പ്പോ​ളാ​ണു്. യോർഷ് പൊ​ങ്മേർ​സി കീഴിൽ പണി​യെ​ടു​ത്തി​രു​ന്ന മേ​ലു​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​ന്മാ​രെ​യെ​ല്ലാം അയാൾ പോയി കണ്ടു; കൂ​ട്ട​ത്തിൽ കോ​ന്തു് എഛി.നേയും അയാൾ രണ്ടാ​മ​തു കാണാൻ ചെ​ന്ന​പ്പോൾ മൊ​സ്സ്യു മബെ കേർ​ണ​ലി​ന്റെ വെർ​നോ​ങ്ങി​ല​ത്തെ താ​മ​സ​ത്തെ​പ്പ​റ്റി​യും നി​ഗൂ​ഢ​സ്ഥി​തി​യെ​പ്പ​റ്റി​യും പു​ഷ്പ​ങ്ങ​ളെ​പ്പ​റ്റി​യും പറ​ഞ്ഞു​കൊ​ടു​ത്തു. അസാ​ധാ​ര​ണ​നും സു​ശീ​ല​നും വി​ശി​ഷ്ട​നു​മായ ആ മനുഷ്യനെപ്പറ്റി-​തന്റെ അച്ഛ​നായ ആ സിംഹമേഷത്തെക്കുറിച്ചു-​സകല വി​വ​ര​വും മരി​യു​സ്സി​നു കി​ട്ടി.

എല്ലാ​യ്പ്പോ​ഴും ഈ കാ​ര്യ​ങ്ങ​ളെ​പ്പ​റ്റി ആലോ​ചി​ക്കു​ക​യും അന്വേ​ഷി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു സമയം മു​ഴു​വ​നും പോ​യ​തു​കൊ​ണ്ടു്, അയാൾ​ക്ക് ഗിൽ​നോർ​മാൻ​കാ​രെ കാ​ണാൻ​ത​ന്നെ ഇട​കി​ട്ടി​യി​രു​ന്നി​ല്ല. അയാൾ ഭക്ഷ​ണ​സ​മ​യ​ത്തു് അവി​ടെ​യു​ണ്ടാ​വും; പി​ന്നെ അവർ അയാളെ തി​ര​യു​ക​യാ​യി; ഒരി​ട​ത്തും കാ​ണു​ക​യി​ല്ല ഗിൽ​നോർ​മാൻ പു​ഞ്ചി​രി​കൊ​ണ്ടു; ‘ഹാ! ഹാ! പെൺ​കു​ട്ടി​കൾ​ക്കു പറ്റിയ പ്രാ​യ​മാ​ണു് അവ​ന്നി​പ്പോൾ!’ ചി​ല​പ്പോൾ ആ വയ​സ്സൻ തു​ടർ​ന്നു പറയും; ‘ഗ്ര​ഹ​പ്പി​ഴേ! ഞാൻ വി​ചാ​രി​ച്ച​തു് ഒരു നേ​രം​പോ​ക്കു മാ​ത്ര​മാ​യി​രി​ക്കു​മെ​ന്നാ​ണു്. കു​റ​ച്ച് ഉള്ളിൽ​ത്ത​ട്ടിയ കാ​ര്യ​മാ​ണെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്നു!’

ഉള്ളിൽ​ത്ത​ട്ടിയ കാ​ര്യം​ത​ന്നെ​യാ​ണു്, വാ​സ്ത​വം, മരി​യു​സു് അച്ഛ​നെ മന​സ്സു​കൊ​ണ്ടു പൂ​ജി​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങി.

ഇതി​നി​ട​യ്ക്ക് അയാ​ളു​ടെ ആലോ​ച​ന​ക​ളെ​ല്ലാം അഭൂ​ത​പൂർ​വ​മായ തി​രി​ച്ചൽ തി​രി​ഞ്ഞു. ഈ മാ​റ്റം പല ദി​ക്കി​ലും പല പ്രാ​വ​ശ്യ​വും ചെ​ന്നു തട്ടി. ഇതു് ഇന്നു​ള്ള പല​രു​ടേ​യും മനോ​ഗ​തി​യു​ടെ ചരി​ത്ര​മാ​യ​തു​കൊ​ണ്ടു്, ഈ മാ​റ്റ​ത്തി​ന്റെ ഓരോ ഭാ​ഗ​വും വെ​വ്വേ​റെ എടു​ത്തു​പ​റ​യു​ന്ന​തു പ്ര​യോ​ജ​ന​ക​ര​മാ​ണെ​ന്നു ഞങ്ങൾ വി​ചാ​രി​ക്കു​ന്നു.

അയാ​ളു​ടെ കണ്ണെ​ത്തി​യ​തായ ആ ചരി​ത്രം അയാളെ നടു​ങ്ങി​ച്ചു.

ആദ്യ​മാ​യി അയാൾ അമ്പ​ര​ക്കു​ക​യാ​ണു​ണ്ടാ​യ​തു്.

അതേ​വ​രെ പ്ര​ജാ​ഭ​ര​ണം, സാ​മ്രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണം, പൈ​ശാ​ചി​ക​ശ​ബ്ദ​ങ്ങൾ മാ​ത്ര​മാ​യി​രു​ന്നു. പ്ര​ജാ​ഭ​ര​ണം, സന്ധ്യാ​പ്ര​കാ​ശ​ത്തി​ലു​ള്ള ഒരു തൂ​ക്കു​മ​രം; സാ​മ്രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണം, രാ​ത്രി​യി​ലെ ഒരു വാൾ. അതാ, അയാൾ അങ്ങോ​ട്ടൊ​ന്നു നോ​ക്കി; നി​ഴ​ല്പാ​ടു​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു നി​റ​ഞ്ഞ ഒരു നര​ക​ക്കു​ണ്ടു​മാ​ത്രം കരു​തി​യി​രു​ന്നേ​ട​ത്തു് അയാൾ, ഭയവും സന്തോ​ഷ​വും ഇട​ക​ലർ​ന്ന ഒരു​ത​രം അഭൂ​ത​പൂർ​വ​മായ അത്ഭു​ത​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി, നക്ഷ​ത്ര​ങ്ങൾ മിന്നിത്തിളങ്ങുന്നതും-​മീർബോ, വെർ​ഞ്യോ [1], സാങ്-​ഴുസ്ത് [2], റോ​ബെ​പി​യെർ, ദെമു-​ലെങ് [3] ദന്തോങ്-​ഒരു സൂ​ര്യൻ ഉദിച്ചുനില്ക്കുന്നതും-​നെപ്പോളിയൻ-കണ്ടെത്തി. അയാൾ നി​ന്നി​രു​ന്ന​തു് എവി​ടെ​യാ​ണെ​ന്നു നി​ശ്ച​യ​മി​ല്ലാ​താ​യി. അയാൾ ആ മി​ന്നി​ത്തി​ള​ങ്ങു​ന്ന പ്ര​കാ​ശ​ങ്ങൾ​ക്കു മുൻ​പിൽ അന്ധ​നാ​യി, പി​ന്നോ​ക്കം വാ​ങ്ങി. കു​റ​ച്ചു​കു​റ​ച്ചാ​യി തന്റെ അമ്പ​ര​പ്പു നീ​ങ്ങി​യ​തോ​ടു​കൂ​ടി, അയാൾ​ക്ക് ആ പ്ര​കാ​ശ​ധോ​ര​ണി പരി​ച​യ​പ്പെ​ട്ടു; ആ പരാ​ക്ര​മ​വി​ശേ​ഷ​ങ്ങ​ളെ അയാൾ തല​ചു​റ്റി​പ്പോ​കാ​തെ നോ​ക്കി​ക്ക​ണ്ടു; ഭയ​പ്പെ​ട്ടു​പോ​കാ​തെ ആ പ്ര​ധാ​ന​പു​രു​ഷ​ന്മാ​രെ പരി​ശോ​ധി​ച്ചു; പ്ര​ജാ​ഭ​ര​ണ​വും സാ​മ്രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണ​വും അയാ​ളു​ടെ മനോ​ദൃ​ഷ്ടി​ക്കു മുൻ​പിൽ, ഒരു ദൂ​ര​ക്കാ​ഴ്ച​യിൽ, മി​ന്നി​ക്കൊ​ണ്ടു​ദി​ച്ചു; രണ്ടു മഹ​ത്തായ വാ​സ്ത​വ​സ്ഥി​തി​ക്കു​ള്ളിൽ ഇനം ചേർ​ന്നു് ആ അതാതു സം​ഭ​വ​ങ്ങ​ളും ആളു​ക​ളും നി​ര​ന്നു​നി​ല്ക്കു​ന്ന​തു് അയാൾ കണ്ടു-​പൊതുജനങ്ങൾക്ക് വീ​ണ്ടും കി​ട്ടിയ സാ​മു​ദാ​യി​കാ​വ​കാ​ശ​ങ്ങ​ളു​ടെ രാ​ജ​ത്വാ​ധി​കാ​ര​നി​ല​യ്ക്കു പ്ര​ജാ​ഭ​ര​ണം, യൂ​റോ​പ്പിൽ മു​ഴു​വ​നും വ്യാ​പി​ച്ചു​റ​ച്ച ഫ്ര​ഞ്ച് സി​ദ്ധാ​ന്ത​ത്തി​ന്റെ രാ​ജ​ത്വാ​ധി​കാര നി​ല​യ്ക്കു സാ​മ്രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണം; ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​ന​ത്തി​നു​ള്ളിൽ​നി​ന്നു ജന​സ​മു​ദാ​യ​ത്തി​ന്റെ മഹ​ത്തായ സ്വ​രൂ​പ​വും, സാ​മ്രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണ​ത്തിൽ​നി​ന്നു ഫ്രാൻ​സി​ന്റെ ഉൽ​ക്കൃ​ഷ്ട​രൂ​പ​വും പു​റ​ത്തേ​ക്കു കട​ക്കു​ന്ന​തു് അയാൾ കണ്ടു. ഇതെ​ല്ലാം ഗു​ണ​ത്തി​നു​ണ്ടാ​യ​താ​ണെ​ന്നു് അയാ​ളു​ടെ മന​സ്സാ​ക്ഷി സി​ദ്ധാ​ന്തി​ച്ചു. ഇതി​ന്നു​ള്ളിൽ നി​ന്നു്, ഈ ആദ്യ​ത്തെ അത്യ​ധി​കം കൃ​ത്രി​മ​മായ അയാ​ളു​ടെ വി​ല​യി​ട​ലി​നു​ള്ളിൽ, അയാ​ളു​ടെ അമ്പ​ര​ന്ന സ്ഥി​തി എന്തി​നെ​യെ​ല്ലാ​മാ​ണു് തള്ളി​ക്ക​ള​ഞ്ഞ​തെ​ന്നു് ഇവിടെ ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ക്കേ​ണ്ട ആവ​ശ്യ​മു​ണ്ടെ​ന്നു ഞങ്ങൾ വി​ചാ​രി​ക്കു​ന്നി​ല്ല: മുൻ​പോ​ട്ടു നട​ക്കു​ന്ന ഒരു മന​സ്സി​ന്റെ സമ്പ്ര​ദാ​യ​മാ​ണു് ഞങ്ങൾ രേ​ഖ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​തു്. ഒരു പടി​യിൽ​നി​ന്നു​ത​ന്നെ ഉൽഗതി കി​ട്ടി​ക്ക​ഴി​ക​യി​ല്ല. മുൻപു കഴി​ഞ്ഞ​തി​നേ​യും ഇനി​വ​രാ​നു​ള്ള​തി​നേ​യും പറ്റി ഒര​ടി​യാ​യി ഇങ്ങ​നെ​യൊ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു​വെ​ച്ചു ഞങ്ങൾ മു​ന്നോ​ട്ടു നട​ക്ക​ട്ടെ.

ആ നി​മി​ഷം​വ​രെ, അയാൾ തന്റെ അച്ഛ​നെ​പ്പ​റ്റി​യു​ള്ള​തിൽ ഒട്ടു​മ​ധി​കം തന്റെ രാ​ജ്യ​ത്തെ​പ്പ​റ്റി​യും മന​സ്സി​ലാ​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി​ട്ടി​ല്ലെ​ന്നു പി​ന്നീ​ടു കണ്ടു​പി​ടി​ച്ചു. അയാൾ ആ രണ്ടും മന​സ്സി​ലാ​ക്കി​യി​രു​ന്നി​ല്ല; മനഃ​പൂർ​വം ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്ന ഒര​ന്ധ​കാ​രം അയാ​ളു​ടെ കണ്ണു​കൾ​ക്കു കാ​ഴ്ച​യി​ല്ലാ​താ​ക്കി​യി​രു​ന്നു. ഇപ്പോൾ അയാൾ കണ്ടു; ഒരു ഭാ​ഗം​കൊ​ണ്ടു് അയാൾ അഭി​ന​ന്ദി​ച്ചു! മറ്റേ ഭാ​ഗം​കൊ​ണ്ടു പൂ​ജി​ച്ചു.

അയാ​ളു​ടെ ഹൃദയം കു​ണ്ഠി​തം​കൊ​ണ്ടും പശ്ചാ​ത്താ​പം​കൊ​ണ്ടും നി​റ​ഞ്ഞു; തന്റെ ആത്മാ​വി​ലു​ള്ള​തെ​ല്ലാം ശവ​ക്ക​ല്ല​റ​യോ​ടു മാ​ത്ര​മേ പറ​ഞ്ഞു​തീർ​ക്കാൻ സാ​ധി​ക്കു എന്ന​യാൾ ആലോ​ചി​ച്ചു. ഹാ! അയാ​ളു​ടെ അച്ഛൻ അപ്പോൾ ജീ​വി​ച്ചി​രി​പ്പു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കിൽ, അപ്പോ​ഴും അദ്ദേ​ഹം തന്റെ പക്കൽ​ത്ത​ന്നെ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കിൽ, കരു​ണ​യോ​ടു​കൂ​ടിയ നല്ല​വ​നായ ഈശ്വ​രൻ അപ്പോ​ഴും അദ്ദേ​ഹ​ത്തെ ജീ​വ​നു​ള്ള​വ​രു​ടെ കൂ​ട്ട​ത്തിൽ​ത്ത​ന്നെ നിർ​ത്തി​യി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കിൽ, അയാൾ എത്ര ജാ​ഗ്ര​ത​യോ​ടു​കൂ​ടി ഓടി​ച്ചെ​ന്നു്, അങ്ങോ​ട്ടു​മി​ങ്ങോ​ട്ടും നോ​ക്കാ​തെ പാ​ഞ്ഞു​ചെ​ന്നു് അച്ഛ​നോ​ടു് ഇങ്ങ​നെ ഉച്ച​ത്തിൽ വി​ളി​ച്ചു​പ​റ​ഞ്ഞേ​നേ; ‘അച്ഛാ! ഇതാ ഞാൻ! ഇതു ഞാ​നാ​ണു്; എന്റെ ഹൃ​ദ​യ​വും അച്ഛ​ന്റേ​തു​പോ​ലെ​ത​ന്നെ​യാ​ണ്! ഞാൻ അച്ഛ​ന്റെ മക​നാ​ണ്!’ എങ്ങ​നെ​യൊ​ക്കെ അയാൾ ആ വെ​ള്ള​ത്ത​ല​യെ പി​ടി​ച്ചു​പൂ​ട്ടു​ക​യും, അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ തല​രോ​മ​ങ്ങ​ളെ കണ്ണു​നീ​രിൽ കു​ളി​പ്പി​ക്കു​ക​യും, കലകളെ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു നോ​ക്കി​ക്കാ​ണു​ക​യും, ഉടു​പ്പി​നെ ആരാ​ധി​ക്കു​ക​യും, കാ​ലു​ക​ളെ ചും​ബി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​മാ​യി​രു​ന്നു! ഹാ! എന്തി​നാ​ണു് അയാ​ളു​ടെ അച്ഛൻ അത്ര​യും കാ​ലേ​ക്കൂ​ട്ടി, ശരി​ക്കു​ള്ള സമയം വരു​ന്ന​തി​നു മുൻ​പു്, മക​ന്റെ സ്നേ​ഹം തനി​ക്കു കൈ​വ​രു​ന്ന​തി​നു മുൻ​പു​ത​ന്നെ, മരി​ച്ചു​പോ​യ​തു? മരി​യു​സ്സി​നു ഹൃ​ദ​യ​ത്തിൽ ഒരു നി​ല്ക്കാ​ത്ത തേ​ങ്ങ​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു; അതു് ഓരോ നി​മി​ഷ​വും അയാ​ളോ​ടു് ഉച്ച​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു: ‘കഷ്ടം!’ അതോ​ടൊ​പ്പം​ത​ന്നെ അയാൾ പൂർ​വാ​ധി​കം വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ സഗൗ​ര​വ​സ്വ​ഭാ​വ​നും, കു​റേ​ക്കൂ​ടി യഥാർ​ഥ​മാ​യി കളി​വി​ട്ട​വ​നും, തന്റെ ആലോ​ച​ന​യി​ലും വി​ശ്വാ​സ​ത്തി​ലും കു​റേ​ക്കൂ​ടി സ്ഥി​ര​ത​യു​ള്ള​വ​നു​മാ​യി​ത്തീർ​ന്നു. ഓരോ നി​മി​ഷ​ത്തി​ലും, അയാ​ളു​ടെ ആലോ​ച​ന​യെ മു​ഴു​മി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​നു വാ​സ്ത​വാ​വ​സ്ഥ​യു​ടെ കാ​ഴ്ച​കൾ അയാളെ പ്രാ​പി​ച്ചു. അയാ​ളു​ടെ ഉള്ളിൽ ഒരാ​ന്ത​ര​വ​ളർ​ച്ച കൂ​ടി​വ​രു​ന്ന​തു​പോ​ലെ തോ​ന്നി. പ്ര​കൃ​ത്യ​നു​കൂ​ല​മായ ഒരു​ത​രം വി​കാ​സ​നം അയാൾ​ക്ക​നു​ഭ​വ​പ്പെ​ട്ടു; അതയാൾ മുൻപു കണ്ടി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത രണ്ടെ​ണ്ണ​ത്തെ അയാൾ​ക്കു സമ്പാദിച്ചുകൊടുത്തു-​അച്ഛനേയും രാ​ജ്യ​ത്തേ​യും.

താ​ക്കോ​ലു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ എന്തും തു​റ​ക്കാ​വു​ന്ന​വി​ധം, താൻ വെ​റു​ത്തി​രു​ന്ന​തെ​ന്തി​നേ​യും അയാൾ കണ്ട​റി​യു​ക​യാ​യി; അയാൾ​ക്ക് ദ്വേ​ഷ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തെ​ന്തി​നോ​ടോ അതി​ന്റെ അന്തർ​ഭാ​ഗ​ത്തു് അയാൾ കട​ന്നു; എന്തി​നെ​യെ​ല്ലാം പു​ച്ഛി​ക്കു​വാ​നാ​ണോ തന്നെ പഠി​പ്പി​ച്ചു​പോ​ന്നി​രു​ന്ന​തു് ആ മഹ​ത്ത​ര​ങ്ങ​ളായ സം​ഗ​തി​ക​ളേ​യും. ആരെ​യെ​ല്ലാം ശപി​ക്കു​വാ​നാ​ണോ തന്നെ ആളുകൾ അഭ്യ​സി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്ന​തു് ആ മഹാ​ന്മാ​രേ​യും സം​ബ​ന്ധി​ച്ചു​ള്ള ദി​വ്യ​വും ദൈ​വി​ക​വും ലൗ​കി​ക​വു​മായ ആന്ത​രാർ​ഥ​ത്തെ അതേ​മു​തൽ അയാൾ വ്യ​ക്ത​മാ​യി നോ​ക്കി​യ​റി​ഞ്ഞു. മുൻ​പു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന അഭിപ്രായങ്ങളെപ്പറ്റി-​തലേദിവസത്തേതാണെങ്കിലും അവ അത്ര​യു​മ​ധി​കം പു​രാ​ത​ന​ങ്ങ​ളാ​യി അയാൾ​ക്കു തോന്നി-​ആലോചിച്ചപ്പോൾ അയാൾ​ക്കു ദ്വേ​ഷ്യം തോ​ന്നി; എങ്കി​ലും അയാൾ പു​ഞ്ചി​രി​ക്കൊ​ണ്ടു.

അച്ഛ​നെ യഥാ​സ്ഥാ​നം നിർ​ത്തി​യ​തോ​ടു​കൂ​ടി, അയാൾ ശരി​ക്കു നെ​പ്പോ​ളി​യ​നെ യഥാ​സ്ഥാ​നം നിർ​ത്തു​വാൻ പു​റ​പ്പെ​ട്ടു.

പക്ഷേ, ആ ഒടു​വിൽ പറ​ഞ്ഞ​തു് അത്ര എളു​പ്പ​ത്തിൽ സാ​ധി​ച്ചി​ല്ലെ​ന്നു ഞങ്ങൾ സമ്മ​തി​ക്കു​ന്നു.

പി​ഞ്ചു​കു​ട്ടി​യാ​യി​രു​ന്ന മുതൽ ബോ​നാ​പ്പാർ​ത്തി​നെ​പ്പ​റ്റി 1814-ലെ പ്ര​ധാ​ന​ക​ക്ഷി​ക്കാർ​ക്കു​ള്ള അഭി​പ്രാ​യ​ങ്ങ​ളിൽ മു​ങ്ങു​വാൻ തു​ട​ങ്ങി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. അങ്ങ​നെ രാ​ജ​ത്വ​പു​നഃ​സ്ഥാ​പ​ന​ത്തി​ലു​ള്ള എല്ലാ പക്ഷ​ഭേ​ദ​ങ്ങ​ളും എല്ലാ സ്വാർ​ഥ​ങ്ങ​ളും എല്ലാ ആന്ത​ര​വാ​സ​ന​ക​ളും​കൂ​ടി നെ​പ്പോ​ളി​യ​ന്റെ മു​ഖാ​കൃ​തി​യെ മാ​റ്റാൻ ശ്ര​മി​ച്ചു. അവ അദ്ദേ​ഹ​ത്തെ റോ​ബെ​പി​യ​റെ​ക്കാ​ള​ധി​കം ശപി​ച്ചു. രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ ക്ഷീ​ണ​ത്തേ​യും അമ്മ​മാ​രു​ടെ ദ്വേ​ഷ​ത്തേ​യും പി​ടി​ച്ച് അതു ബഹു​സാ​മർ​ഥ്യ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി സ്വ​കാ​ര്യ​സി​ദ്ധി​ക്കു തി​രി​ച്ചു. ബോ​നാ​പ്പാർ​ത്തു് ഏതാ​ണ്ടു് ഒരു കെ​ട്ടു​ക​ഥ​യി​ലെ രാ​ക്ഷ​സ​നാ​യി​ത്തീർ​ന്നു! ഞങ്ങൾ മുൻപു പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ള്ള​വി​ധം കു​ട്ടി​ക​ളു​ടെ ആലോ​ച​ന​പോ​ലെ​യി​രി​ക്കു​ന്ന പൊ​തു​ജ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ ആലോ​ച​ന​യിൽ എഴു​തി​വെ​ക്കു​വാൻ പാ​ക​ത്തിൽ അദ്ദേ​ഹ​ത്തെ 1814-ലെ പ്ര​ധാ​ന​ക​ക്ഷി, ഗം​ഭീ​ര​മെ​ങ്കി​ലും ഭയ​ങ്ക​ര​മാ​യ​തിൽ​നി​ന്നു തു​ട​ങ്ങി ഭയ​ങ്ക​ര​വും ബീ​ഭ​ത്സ​വു​മാ​യി​ത്തീ​രു​ന്ന​തു​വ​രെ, തി​ബെ​രി​യു​സ്സിൽ​നി​ന്ന് [4] ഇമ്പാ​ച്ചി​വ​രെ ഉള്ള എല്ലാ​ത്ത​രം ഭയ​ങ്ക​ര​മോ​ന്ത​ക​ളും അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ മു​ഖ​ത്തു വെ​ച്ചു​കെ​ട്ടി​ക്കു​വാൻ തു​നി​ഞ്ഞു. അങ്ങ​നെ, ബോ​നാ​പ്പാർ​ത്തി​നെ​പ്പ​റ്റി സം​സാ​രി​ക്കു​മ്പോൾ, വേ​ണ​മെ​ങ്കിൽ ഒരാൾ​ക്കു തേ​ങ്ങു​ക​യോ പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​കൊ​ണ്ടു കവിൾ വീർ​പ്പി​ക്കു​ക​യോ ചെയ്യാമെന്നായി-​ഒന്നുമാത്രം, ദ്വേ​ഷം അടി​യി​ലു​ണ്ടാ​യി​രി​ക്ക​ണം. ആ മനുഷ്യനെപ്പറ്റി-​അങ്ങനെയാണു് നെ​പ്പോ​ളി​യൻ അന്നു വിളിക്കപ്പെട്ടിരുന്നത്-​വേറെ യാ​തൊ​രു വി​ചാ​ര​വും മരി​യു​സ്സി​ന്റെ ഉള്ളി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. ഈ അഭി​പ്രാ​യ​ങ്ങൾ അയാ​ളു​ടെ ഉള്ളി​ലു​ള്ള അതി​സ്ഥൈ​ര്യ​വു​മാ​യി കൂ​ടി​ച്ചേർ​ന്നു. നെ​പ്പോ​ളി​യ​നെ വെ​റു​ക്കു​ന്ന ഒരു താ​ന്തോ​ന്നി​യായ ചെ​റു​മ​നു​ഷ്യൻ അയാ​ളു​ടെ ഉള്ളി​ലു​ണ്ടാ​യി.

ചരി​ത്രം വാ​യി​ച്ച​തോ​ടു​കൂ​ടി, നെ​പ്പോ​ളി​യ​നെ പഠിച്ചറിഞ്ഞതോടുകൂടി-​വിശേഷിച്ചും ചരി​ത്ര​ത്തി​നു​പ​യോ​ഗി​ക്കാ​നു​ള്ള രേ​ഖ​ക​ളിൽ​നി​ന്നും സാ​മ​ഗ്രി​ക​ളിൽ നിന്നും-​അദ്ദേഹത്തെ മരി​യു​സ്സിൽ​നി​ന്നു മറ​ച്ചി​രു​ന്ന മൂ​ടു​പ​ടം ക്ര​മ​ത്തിൽ പി​ഞ്ഞി​പ്പൊ​ളി​ഞ്ഞു. എന്തോ മഹ​ത്തായ ഒന്നി​നെ അയാൾ ഒരു നോ​ക്കു കണ്ടു; മറ്റെ​ല്ലാ​വ​രു​ടേ​യും മട്ടിൽ നെ​പ്പോ​ളി​യ​ന്റെ കാ​ര്യ​ത്തി​ലും താൻ ആ നി​മി​ഷം​വ​രെ വഞ്ചി​ത​നാ​യി​രു​ന്നു എന്നു് അയാൾ​ക്ക് ശങ്ക തു​ട​ങ്ങി; ഓരോ ദി​വ​സ​വും അയാ​ളു​ടെ കാ​ഴ്ച​യ്ക്കു വ്യ​ക്തത കൂടി; അങ്ങ​നെ, ആദ്യ​ത്തിൽ ഏതാ​ണ്ടു പശ്ചാ​ത്താ​പ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​യും പി​ന്നീ​ടു ലഹരി പി​ടി​ച്ചും എന്തോ ഒര​നു​ല്ലം​ഘ്യ​മായ വശീ​ക​ര​ണ​ശ​ക്തി​യാൽ ആകൃ​ഷ്ട​നാ​യി​ട്ടെ​ന്ന​പോ​ലെ​യും അയാൾ സാ​വ​ധാ​ന​മാ​യി പടി​പ​ടി​യാ​യി - ആദ്യം ഇരു​ണ്ട പടികൾ, പി​ന്നെ മങ്ങിയ വെ​ളി​ച്ച​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​യവ, ഒടു​വിൽ ഉൽ​കൃ​ഷ്ട​ങ്ങ​ളും പ്ര​കാ​ശ​മാ​ന​ങ്ങ​ളു​മായ ശു​ഷ്കാ​ന്തി​യു​ടെ ഉയർ​ന്ന പടികൾ എന്നിങ്ങനെ-​അയാൾ കയ​റി​ച്ചെ​ന്നു.

ഒരു ദിവസം രാ​ത്രി, മു​ക​ളി​ല​ത്തെ നി​ല​യി​ലു​ള്ള തന്റെ ചെ​റു​മു​റി​യിൽ അയാൾ തനി​ച്ചി​രി​ക്ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അയാ​ളു​ടെ വി​ള​ക്കു കത്തു​ന്നു​ണ്ടു്; തു​റ​ന്ന ജനാ​ല​യ്ക്ക​ടു​ത്തു​ള്ള മേ​ശ​മേൽ കൈ​മു​ട്ടു കു​ത്തി അയാൾ ഇരു​ന്നു വാ​യി​ക്കു​ക​യാ​ണു്. ദി​ഗ​ന്ത​ര​ത്തിൽ​നി​ന്നു് എല്ലാ​ത്ത​രം മനോ​രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളും വന്നു് അയാ​ളു​ടെ വി​ചാ​ര​ങ്ങ​ളു​മാ​യി​കൂ​ടി​ക്ക​ല​രു​ന്നു​ണ്ടു്. എന്തൊ​രു കൂ​ടി​ക്കാ​ഴ്ച​യാ​ണു് രാ​ത്രി! എവി​ടു​ന്നാ​ണു് ഉണ്ടാ​കു​ന്ന​തെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ​തെ ചില ചെ​റു​ശ​ബ്ദ​ങ്ങൾ കേൾ​ക്കാം; ഭൂ​മി​യേ​ക്കാൾ ആയി​ര​ത്തി​രു​നൂ​റി​ര​ട്ടി വലി​പ്പ​മു​ള്ള വ്യാ​ഴ​ന​ക്ഷ​ത്രം ഒരു തീ​ക്കൊ​ള്ളി​പോ​ലെ മി​ന്നു​ന്ന​തു കാണാം; ആകാശം കറു​ത്തി​രി​ക്കു​ന്നു; നക്ഷ​ത്ര​ങ്ങൾ മി​ന്നു​ന്നു; ഭയ​ങ്ക​രം.

സൈ​ന്യ​പ്ര​വൃ​ത്തി​ക​ളെ രേ​ഖ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന വി​വ​ര​ണ​ക്കു​റി​പ്പു​കൾ, യു​ദ്ധ​ഭൂ​മി​യിൽ വെ​ച്ചെ​ഴു​തി​യ​വ​യായ പരാ​ക്ര​മ​പ്പാ​ട്ടു​കൾ, അയാൾ വാ​യി​ച്ചു പഠി​ക്കു​ക​യാ​ണു്; അവ​യ്ക്കി​ട​യിൽ ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്ക്, അയാൾ അച്ഛ​ന്റെ പേർ കാണും; ചക്ര​വർ​ത്തി​യു​ടെ പേർ എപ്പോ​ഴും; ആ മഹ​ത്തായ സാ​മ്രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണ​കാ​ലം മു​ഴു​വ​നും അയാ​ളു​ടെ മുൻ​പിൽ പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​മാ​യി; ഒരു കോൾ​ക്ക​യ​റ്റം അയാ​ളു​ടെ ഉള്ളിൽ തള്ളി​പ്പൊ​ങ്ങു​ന്ന​തു​പോ​ലെ തോ​ന്നി; ചി​ല​പ്പോൾ ഒരു ശ്വാ​സം​പോ​ലെ അച്ഛൻ അടു​ത്തു വരു​ന്ന​താ​യും എന്തോ ചെ​കി​ട്ടിൽ മന്ത്രി​ക്കു​ന്ന​താ​യും അയാൾ​ക്കു തോ​ന്നു​ന്നു; അയാൾ ക്ര​മ​ത്തിൽ ഒര​പൂർ​വ​സ്ഥി​തി​യി​ലാ​യി​ത്തീർ​ന്നു; ചെണ്ട കൊ​ട്ടും പീ​ര​ങ്കി​യൊ​ച്ച​യും, കു​ഴൽ​വി​ളി​ക​ളും, പട്ടാ​ള​ക്കാ​രു​ടെ താ​ള​ത്തി​നൊ​ത്ത കാൽ​വെ​പ്പും, ദൂ​ര​ത്തു​നി​ന്നു താന്ന ഒച്ച​യിൽ കു​തി​ര​പ്പ​ട്ടാ​ള​ത്തി​ന്റെ പാ​ച്ചി​ലും കേൾ​ക്കാ​നു​ണ്ടെ​ന്നു് അയാൾ വി​ചാ​രി​ച്ചു; ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്ക് അയാ​ളു​ടെ നോ​ട്ടം ആകാ​ശ​ത്തേ​ക്കു പൊ​ങ്ങു​ക​യും ദി​ഗ​ന്ത​ര​ത്തി​ന്റെ അള​വ​റ്റ അഗാ​ധ​ത​ക​ളിൽ മി​ന്നി​ത്തി​ള​ങ്ങു​ന്ന ആ മഹ​ത്ത​ര​ങ്ങ​ളായ തേ​ജഃ​പു​ഞ്ജ​ങ്ങ​ളെ അയാൾ നോ​ക്കി​ക്കാ​ണു​ക​യും ചെ​യ്യും; ഉടനെ ആ നോ​ട്ടം ഒരി​ക്കൽ​ക്കൂ​ടി ആ പു​സ്ത​ക​ത്തിൽ​ത്ത​ന്നെ പതി​യും; അവിടെ വേറെ ചില മഹ​ത്ത​ര​വ​സ്തു​ക്കൾ കൂ​ടി​മ​റി​ഞ്ഞു നട​ന്നു​പോ​കു​ന്ന​താ​യി അയാൾ കാണും. അയാ​ളു​ടെ ഹൃദയം ഉള്ളി​ലി​രു​ന്നു ചു​ങ്ങി​ച്ചു​രു​ങ്ങി. അയാൾ എന്തോ ഒരാ​വേ​ശ​ത്തി​ലാ​യി, വി​റ​ച്ചു, കി​ത​ച്ചു, പെ​ട്ടെ​ന്നു്, എന്താ​ലോ​ച​ന​യാ​ണു​ണ്ടാ​യ​തെ​ന്നും എന്തൊ​രു പ്രേ​ര​ണ​യെ​യാ​ണ​നു​സ​രി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്നും അറി​യാ​തെ, അയാൾ ചാ​ടി​യെ​ണീ​റ്റു, രണ്ടു കൈയും ജനാ​ല​യു​ടെ അപ്പു​റ​ത്തേ​ക്കു നീ​ട്ടി, ആ മങ്ങ​ലി​ന്റെ നി​ശ്ശ​ബ്ദ​ത​യു​ടെ, അപാ​ര​മായ അന്ധ​കാ​ര​ത്തി​ന്റെ, ശാ​ശ്വ​ത​മായ വി​പു​ല​ത​യു​ടെ, ഉള്ളി​ലേ​ക്കു സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കി ഉച്ച​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു: ‘ചക്ര​വർ​ത്തി ജയി​ക്ക​ട്ടെ!’

ആ നി​മി​ഷ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി സക​ല​വും തീർ​ന്നു; കോർ​സി​ക്ക​യി​ലെ രാക്ഷസൻ-​രാജ്യാപഹാരി-പ്രജാപീഡകൻ-സ്വന്തം സഹോ​ദ​രി​മാ​രു​ടെ കാ​മു​ക​നായ തൽ​മ​യിൽ​നി​ന്നു [5] പാ​ഠ​ങ്ങൾ പഠി​ച്ച നർത്തകൻ-​പിശാച്-വിഷം കൊടുക്കുന്നവൻ-​നരി-ബോനാപ്പാർത്ത്-ഇതൊക്കെത്തന്നെ മറ​ഞ്ഞു​ക​ഴി​ഞ്ഞു; അയാ​ളു​ടെ മന​സ്സിൽ അസ്പ​ഷ്ട​വും പ്ര​കാ​ശ​മാ​ന​വു​മായ ഒരു തേ​ജ​സ്സു മാ​ത്ര​മാ​യി, ആ തേ​ജ​സ്സി​നു​ള്ളിൽ, ആർ​ക്കും അടു​ത്തെ​ത്താൻ കഴി​യാ​ത്ത ഉയ​ര​ത്തിൽ, ചക്ര​വർ​ത്തി​യു​ടെ വി​ളർ​ത്ത​തും വെ​ണ്ണ​ക്ക​ല്ലു​കൊ​ണ്ടു​ള്ള​തു​മായ സ്വ​രൂ​പം മി​ന്നി​ത്തി​ള​ങ്ങി. അച്ഛ​ന്നാ​ക​ട്ടേ, ചക്ര​വർ​ത്തി ബഹു​മാ​ന്യ​നും ആർ​ക്കു​വേ​ണ്ടി സർ​വ​രും ജീ​വ​നെ​ക്കൂ​ടി ഉപേ​ക്ഷി​ച്ചു​ക​ള​യു​മോ ആവിധം അത്ര​യും ആരാ​ധ്യ​നു​മായ ഒരു സൈ​ന്യ​നേ​താ​വു മാ​ത്ര​മാ​യി​രു​ന്നു; മരി​യു​സ്സി​ന്റെ കണ്ണിൽ അദ്ദേ​ഹം കു​റേ​ക്കൂ​ടി മേ​ല്പോ​ട്ടു കയറി. ഭൂ​മ​ണ്ഡ​ലം മു​ഴു​വ​നും കീ​ഴ​ട​ക്കു​വാൻ​വേ​ണ്ടി, പണ്ട​ത്തെ റോ​മൻ​ജ​ന​സം​ഘ​ത്തി​നു​ശേ​ഷ​മു​ണ്ടായ ഫ്ര​ഞ്ചു ജന​സം​ഘ​ത്തി​ന്റെ പ്ര​വർ​ത്ത​ക​നും​കൂ​ടി​യാ​യി​ത്തീർ​ന്നു. അദ്ദേ​ഹം ഒരു നാ​ശ​ത്തി​ന്റെ മഹാ​നായ നിർ​മാ​താ​വും. ഷാർൽ​മാ​ന്റേ​യും പതി​നൊ​ന്നാ​മൻ ലൂ​യി​യു​ടേ​യും നാ​ലാ​മൻ ആങ്റി​യു​ടേ​യും റി​ഷെ​ല്യു​വി​ന്റെ​യും പതി​ന്നാ​ലാ​മൻ ലൂ​യി​യു​ടേ​യും പൊ​തു​ജ​ന​ര​ക്ഷ​യ്ക്കു​ള്ള സം​ഘ​ത്തി​ന്റേ​യും പിൻതുടർച്ചക്കാരനുമായി-​അദ്ദേഹത്തിനു നി​ശ്ച​യ​മാ​യും ചില കള​ങ്ക​ങ്ങ​ളു​ണ്ടു്, തെ​റ്റു​ക​ളു​ണ്ടു്, മനു​ഷ്യ​നായ സ്ഥി​തി​ക്കു കു​റ്റ​ങ്ങൾ​ത​ന്നെ​യു​മു​ണ്ടു്; എന്നാൽ ആ തെ​റ്റു​ക​ളിൽ അദ്ദേ​ഹം ഉൽ​കൃ​ഷ്ട​നും, കള​ങ്ക​ങ്ങൾ​ക്കി​ട​യിൽ പ്ര​കാ​ശ​മാ​ന​നും, കു​റ്റ​ങ്ങൾ​ക്കു​ള്ളിൽ ശക്ത​നു​മാ​യി​രു​ന്നു.

എല്ലാ ജന​സ​മു​ദാ​യ​ങ്ങ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടും നിർ​ബ​ന്ധി​ച്ചു, ഫ്രാൻ​സി​നെ ‘മഹ​ത്തായ ജന​സ​മു​ദാ​യം’ എന്നു പറ​യി​ക്കു​വാൻ ഈശ്വ​ര​നാൽ അനു​ഗ്ര​ഹി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു ജനി​ച്ച ഒരാ​ളാ​യി​രു​ന്നു നെ​പ്പോ​ളി​യൻ. പോരാ, അദ്ദേ​ഹം അതി​ലും മീതെയാണ്-​യൂറോപ്പുരാജ്യത്തെ മു​ഴു​വ​നും താൻ കൈയിൽ പി​ടി​ച്ച വാൾ​കൊ​ണ്ടും, ഭൂ​മ​ണ്ഡ​ല​ത്തെ മു​ഴു​വ​നും​ത​ന്നെ താൻ വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തിയ പ്ര​കാ​ശം​കൊ​ണ്ടും കീ​ഴ​ട​ക്കു​വാൻ ജനി​ച്ച ഫ്രാൻ​സി​ന്റെ അവ​താ​ര​മൂർ​ത്തി. ഏതു കാ​ല​ത്തും ഫ്രാൻ​സി​ന്റെ അതിർ​ത്തി​യിൽ ഉദി​ച്ചു​പൊ​ങ്ങു​ന്ന​തും ഭാ​വി​യെ കാ​ത്തു​ര​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന​തു​മായ ആ കണ്ണ​ഞ്ചി​ക്കു​ന്ന സ്വ​രൂ​പ​ത്തെ മരി​യു​സു് ബോ​നാ​പ്പാർ​ത്തിൽ കണ്ടു. സ്വേ​ച്ഛാ​ധി​കാ​രി, എങ്കി​ലും സർ​വ​ത്തേ​യും കല്പി​ച്ചു നട​ത്തു​ന്ന​വൻ; ഒരു പ്ര​ജാ​ഭ​ര​ണ​ത്തിൽ​നി​ന്നു​ണ്ടാ​യ​വ​നും ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​ന​ത്തി​ന്റെ ആകെ​ത്തു​ക​യാ​യി​രി​ക്കു​ന്ന​വ​നു​മായ ഒരു സ്വേ​ച്ഛാ​ധി​കാ​രി. യേ​ശു​ക്രി​സ്തു ഈശ്വ​ര​മ​നു​ഷ്യ​നാ​യ​തു​പോ​ലെ നെ​പ്പോ​ളി​യൻ അയാ​ളു​ടെ കണ്ണി​നു പൊ​തു​ജ​ന​മ​നു​ഷ്യ​നാ​യി.

ഒരു മത​ത്തി​ലേ​ക്ക് ആദ്യ​മാ​യി പ്ര​വേ​ശി​ക്കു​ന്ന എല്ലാ​വ​രേ​യും​പോ​ലെ, അയാ​ളേ​യും അയാ​ളു​ടെ ‘മാർ​ഗം​കൂ​ടൽ’ ലഹരി പി​ടി​പ്പി​ച്ചു; അയാൾ ആ ഒരു പക്ഷ​ത്തി​ലേ​ക്കു, തി​രി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കാ​തെ, ‘മു​ത​ല​ക്കൂ​പ്പു​കു​ത്തി;’ അയാൾ കു​റേ​കൂ​ടി അടി​യി​ലേ​ക്കു പോയി. അയാ​ളു​ടെ സ്വ​ഭാ​വം അങ്ങി​നെ​യാ​ണു്; ഒരി​ക്കൽ കീ​ഴ്പോ​ട്ടി​റ​ങ്ങൻ തു​ട​ങ്ങി​യാൽ​പ്പി​ന്നെ, ഇട​യ്ക്കു​വെ​ച്ചു നി​ല്ക്കുക അയാ​ളെ​സ്സം​ബ​ന്ധി​ച്ചേ​ട​ത്തോ​ളം അസാ​ധ്യ​മാ​ണു്. യു​ദ്ധ​സം​ബ​ന്ധി​യായ ഒരു മത​ഭ്രാ​ന്തു് അയാളെ ബാ​ധി​ച്ചു; അതു് ആലോ​ച​ന​യോ​ടു​ള്ള ശു​ഷ്കാ​ന്തി​യു​മാ​യി ഉള്ളിൽ​വെ​ച്ചു കെ​ട്ടി​മ​റി​ഞ്ഞു. അതി​ബു​ദ്ധി​യോ​ടും കെ​ട്ടി​മ​റി​ച്ച​ലോ​ടും​കൂ​ടി കൈ​യൂ​ക്കി​നെ അടു​പ്പി​ക്ക​യാ​ണു് താൻ ചെയ്യുന്നതെന്ന്-​എന്നുവെച്ചാൽ, തന്റെ പ്ര​തി​മാ​പൂ​ജ​ന​ത്തി​ന്റെ രണ്ടു കള്ള​റ​കൾ​ക്കു​ള്ളിൽ ഒരു ഭാ​ഗ​ത്തു ദി​വ്യ​ത്വ​ത്തേ​യും മറ്റേ ഭാ​ഗ​ത്തു മൃ​ഗ​ത്വ​ത്തേ​യു​മാ​ണു് പ്ര​തി​ഷ്ഠി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്നു് അയാൾ-​മനസ്സിലാക്കിയില്ല. അങ്ങി​നെ​യ​ല്ലെ​ന്നു തന്നെ തെ​റ്റി​ദ്ധ​രി​പ്പി​ക്കു​വാൻ അയാൾ പല​വി​ധ​ത്തി​ലും ശ്ര​മി​ച്ചു. അയാൾ എല്ലാം സമ്മ​തി​ച്ചു. സത്യ​സ്ഥി​തി​യി​ലേ​ക്കു പോ​കു​മ്പോൾ അബ​ദ്ധ​ത്തെ കണ്ടു​മു​ട്ട​ലു​ണ്ടു്. സർ​വ​ത്തേ​യും ഒര​ടി​യാ​യി കൈ​യി​ലെ​ടു​ക്കു​ന്ന ഒരു ശക്തി​കൂ​ടിയ അതി​ഭ​ക്തി അയാ​ളു​ടെ എല്ലാ പ്ര​വൃ​ത്തി​ക​ളി​ലും കാണാം. അയാൾ നട​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങിയ പു​തു​വ​ഴി​യിൽ, നെ​പ്പോ​ളി​യ​ന്റെ മാ​ഹാ​ത്മ്യ​ത്തെ അള​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ പഴയ ഭര​ണ​രീ​തി​യു​ടെ തെ​റ്റു​ക​ളേ​യും വി​ചാ​രണ ചെ​യ്യു​ന്ന​തിൽ, ഊക്കു കു​റ​യ്ക്കു​ന്ന ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളെ അയാൾ നി​സ്സാ​ര​മാ​ക്കി.

എന്താ​യാ​ലും, ഒരു വല്ലാ​ത്ത കാൽ​വെ​പ്പു​വെ​ച്ചു. ഏക​ച്ഛ​ത്രാ​ധി​പ​ത്യ​ത്തി​ന്റെ അധഃ​പ​ത​ന​ത്തെ ആദ്യം കണ്ടെ​ത്തി​യേ​ട​ത്തു് അയാൾ ഇപ്പോൾ ഫ്രാൻ​സി​ന്റെ അവ​താ​രം കാ​ണു​ക​യാ​യി. അയാ​ളു​ടെ ദി​ക്സ്ഥി​തി​നിർ​ണ​യം ഒന്നു മറി​ഞ്ഞു. ആദ്യ​ത്തിൽ കി​ഴ​ക്കാ​യി​രു​ന്ന ഭാഗം ഇപ്പോൾ പടി​ഞ്ഞാ​റാ​യി. അയാൾ നി​ന്നേ​ട​ത്തു​നി​ന്നു് ഒരു നേരേ തി​രി​ഞ്ഞു.

ഈ പരി​വർ​ത്ത​ന​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം നട​ന്ന​തു് അയാ​ളു​ടെ ഉള്ളിൽ​വെ​ച്ചാ​ണു്; കു​ടും​ബ​ക്കാർ ഇതി​ന്റെ ഒരു ശക​ല​മെ​ങ്കി​ലും മന​സ്സി​ലാ​ക്കി​യി​ല്ല.

ഈ നി​ഗൂ​ഢ​മായ പ്ര​സ​വ​വേ​ദ​ന​യ്ക്കി​ട​യിൽ, പഴയ രാ​ജ​കു​ടും​ബ​ത്തെ അയാൾ തി​ക​ച്ചും വലി​ച്ചെ​റി​ഞ്ഞ ഉടനെ, പ്ര​ഭൂ​വി​നേ​യും മത​നി​ഷ്ഠ​നേ​യും രാ​ജ​ക​ക്ഷി​യേ​യും അയാൾ ദൂ​ര​ത്തേ​ക്കി​ട്ട​തോ​ടു​കൂ​ടി, അയാൾ തി​ക​ച്ചും ഒരു ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​ന​ക​ക്ഷി​യാ​യ​പ്പോൾ, ഉള്ളിൽ​ത്ത​ട്ടിയ പ്ര​ജാ​ധി​പ​ത്യ​ക്കാ​ര​നും പ്ര​ജാ​ഭ​രണ കക്ഷി​യു​മാ​യി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, ഒരു കൊ​ത്തു​പ​ണി​ക്കാ​ര​ന്റെ വീ​ട്ടിൽ ചെ​ന്നു്, ബാറൺ മരി​യു​സു് പൊ​ങ്മേർ​സി എന്നു രേ​ഖ​പ്പെ​ടു​ത്തിയ നൂറു കാർഡ് തയ്യാ​റാ​ക്കി​ക്കി​ട്ടു​വാൻ ഏർ​പ്പാ​ടു​ചെ​യ്തു.

ഇതു് അയാ​ളു​ടെ മന​സ്സി​നു​ണ്ടാ​യി​ത്തീർ​ന്ന മാറ്റത്തിന്റെ-​സർവവും അച്ഛ​ന്റെ ചു​റ്റു​ഭാ​ഗ​ത്തും ചേർ​ന്ന​ട​ങ്ങി​ക്കൂ​ടു​ന്ന​തായ ആ ഒരു മാറ്റത്തിന്റെ-​ശരിക്കുള്ള ഫലം മാ​ത്ര​മാ​യി​രു​ന്നു.

ഒന്നു​മാ​ത്രം; അയാൾ​ക്ക് ആരേ​യും പരി​ച​യ​മി​ല്ലാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ടും തന്റെ കാർഡ് യാ​തൊ​രു പടി​ക്കാ​വ​ല്ക്കാ​ര​ന്റേ​യും പക്കൽ കൊ​ടു​ത്തേ​ല്പി​ക്കാൻ കഴി​യാ​ഞ്ഞ​തു​കൊ​ണ്ടും അയാൾ അതു കീ​ശ​യിൽ​ത്ത​ന്നെ ഇട്ടു.

പ്ര​കൃ​ത്യാ​ത​ന്നെ മറ്റൊ​രു ഫലം​കൂ​ടി ഇതിൽ​നി​ന്നു​ണ്ടാ​യി; അച്ഛ​ന്റെ അടു​ക്ക​ലേ​ക്ക് അദ്ദേ​ഹ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള സ്മ​ര​ണ​യോ​ടും ഇരു​പ​ത്ത​ഞ്ചു കൊ​ല്ല​മാ​യി കേർണൽ എന്തൊ​ന്നി​നു​വേ​ണ്ടി യു​ദ്ധം ചെ​യ്തു​പോ​ന്നു​വോ അതി​നോ​ടും അധി​ക​മ​ധി​കം അടു​ത്ത​തോ​ടു​കൂ​ടി, അയാൾ മു​ത്ത​ച്ഛ​നിൽ​നി​ന്നു് അത്ര​യു​മ​ധി​കം വാ​ങ്ങി​യ​ക​ന്നു. മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാ​ന്റെ ശു​ണ്ഠി​കൂ​ടിയ സ്വ​ഭാ​വം അയാൾ​ക്ക​ത്ര രസി​ച്ചി​രു​ന്നി​ല്ലെ​ന്നു ഞങ്ങൾ പണ്ടൊ​രി​ക്കൽ പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടു്. ആ രണ്ടു​പേ​രു​ടേ​യും നടു​ക്ക് ഗൗ​ര​വ​ശീ​ല​നായ ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​ര​ന്റേ​യും അല്പ​ര​സ​ക്കാ​ര​നായ കി​ഴ​വ​ന്റേ​യും എല്ലാ യോ​ജി​പ്പി​കേ​ടു​ക​ളും മുൻ​പു​ത​ന്നെ സ്ഥലം പി​ടി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഗെ​റോ​ന്തി​ന്റെ [6] ആഹ്ലാ​ദം വേർ​ത​രു​ടെ [7] വ്യ​സ​ന​ശീ​ല​ത്തി​നു പരി​ക്കേ​ല്പി​ക്കു​ക​യും ശു​ണ്ഠി പി​ടി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു. രണ്ടു​പേ​രു​ടേ​യും രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണ​സം​ബ​ന്ധി​ക​ളായ അഭി​പ്രാ​യ​ങ്ങ​ളും ആലോ​ച​ന​ക​ളും യോ​ജി​ച്ചി​രു​ന്ന കാ​ല​ത്തു മരി​യു​സു് മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാ​നെ ഒരു പാ​ല​ത്തി​ന്മേൽ​വെ​ച്ചെ​ന്ന​പോ​ലെ കണ്ടെ​ത്തി​യി​രു​ന്നു. ആ പാലം ഇടി​ഞ്ഞു​വീ​ണ​പ്പോൾ അവിടെ ഒരു മഹാ​ഗു​ഹ​യാ​യി. എന്ന​ല്ല, എല്ലാ​റ്റി​നും പുറമെ, കഥ​യി​ല്ലാ​ത്ത ചില ഉദ്ദേ​ശ്യ​ങ്ങ​ളാൽ മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാ​നാ​ണു് തന്നെ കേർ​ണ​ലിൽ നി​ന്നു നിർ​ദ്ദ​യം അക​റ്റി​ക്ക​ള​ഞ്ഞ​തും, ആവിധം അച്ഛ​ന്നു മകനും മക​ന്നു് അച്ഛ​നു​മി​ല്ലെ​ന്നാ​ക്കി​യ​തും എന്നാ​ലോ​ചി​ച്ച​പ്പോൾ മു​ത്ത​ച്ഛ​നോ​ടു തി​ക​ച്ചും എതിർ​നി​ല്ക്കാൻ മരി​യു​സ്സി​നു​ള്ളിൽ എന്തെ​ന്നി​ല്ലാ​ത്ത ചില പ്രേ​ര​ണ​കൾ തള്ളി​വ​ന്നു.

അച്ഛ​നോ​ടു​ള്ള അനു​ക​മ്പ​യു​ടെ ശക്തി​കൊ​ണ്ടു് മരി​യു​സു് മു​ത്ത​ച്ഛ​നെ വെ​റു​ത്തു എന്ന നില ഏതാ​ണ്ടാ​യി.

എന്താ​യാ​ലും ഞങ്ങൾ മുൻ​പു​ത​ന്നെ പറ​ഞ്ഞ​തു​പോ​ലെ ഇതൊ​ന്നും അയാൾ പു​റ​ത്തു കാ​ട്ടി​യി​ല്ല. അയാൾ അധി​ക​മ​ധി​കം സന്തോ​ഷ​ര​ഹി​ത​നാ​യി എന്നു​മാ​ത്രം. മി​ണ്ടാ​തി​രു​ന്ന ഭക്ഷ​ണം കഴി​ക്കും; മി​ക്ക​പ്പോ​ഴും വീ​ട്ടി​ലി​ല്ലാ​തി​രി​ക്കും. അതി​നെ​പ്പ​റ്റി വലി​യ​മ്മ ശകാ​രി​ച്ചാൽ, അയാൾ, സൗ​മ്യ​മ​ട്ടിൽ തനി​ക്കു പഠി​ക്കാൻ പല​തു​മു​ണ്ടെ​ന്നും, അധ്യാ​പ​ക​പ്ര​സം​ഗ​ങ്ങൾ​ക്കു പോ​കേ​ണ്ട​തു​ണ്ടെ​ന്നും പരീ​ക്ഷാ​കാ​ല​മാ​ണെ​ന്നും മറ്റും ഓരോ ഒഴിവു പറയും. അബ​ദ്ധം വരാൻ നി​വൃ​ത്തി​യി​ല്ലാ​ത്ത​വി​ധം താൻ കണ്ടു​പി​ടി​ച്ച ഈ രോ​ഗ​നി​ദാ​ന​ത്തിൽ​നി​ന്നു മു​ത്ത​ച്ഛൻ ഒരി​ക്ക​ലും പിൻ​വാ​ങ്ങി​യി​ല്ല: ‘അനു​രാ​ഗ​ത്തിൽ​പ്പെ​ട്ടു! എനി​ക്ക​റി​യാ​മൊ​ക്കെ.’

ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്കു മരി​യു​സ്സി​നെ കാ​ണാ​താ​വും.

‘എവി​ടെ​യ്ക്കാ​ണു് മരി​യു​സു് ഈ പോ​കു​ന്ന​തു?’ അയാ​ളു​ടെ വലി​യ​മ്മ ചോ​ദി​ച്ചി​രു​ന്നു.

എപ്പോ​ഴും കു​റ​ച്ചു ദി​വ​സ​ത്തേ​ക്കു​മാ​ത്രം നീ​ളു​ന്ന ഈവക യാ​ത്ര​ക​ളി​ലൊ​ന്നിൽ അയാൾ അച്ഛൻ ഏല്പി​ച്ചി​രു​ന്ന കാ​ര്യം ശരി​പ്പെ​ടു​ത്തു​വാൻ​വേ​ണ്ടി മോങ് ഫെർ​മി​യെ​യി​ലേ​ക്കു പോയി; വാ​ട്ടർ​ലൂ​വി​ലെ പഴയ സർ​ജ്ജ​ന്റു​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​നായ ഹോ​ട്ടൽ​ക്കാ​രൻ തെ​നാർ​ദി​യെ​റെ അന്വേ​ഷി​ച്ചു നോ​ക്കി. തെ​നാർ​ദി​യെർ കച്ച​വ​ട​ത്തിൽ തോ​റ്റു; ഹോ​ട്ടൽ പൂ​ട്ടി​യി​രി​ക്കു​ന്നു; അയാൾ എവി​ടെ​പ്പോ​യി​യെ​ന്നു് ആർ​ക്കും അറി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ. ഈ അന്വേ​ഷ​ണ​ത്തിൽ മരി​യു​സ്സു് നാലു ദി​വ​സ​ത്തോ​ളം വീ​ട്ടി​ലി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു.

‘അവ​ന്നു ഭ്രാ​ന്തു​ത​ന്നെ​യാ​യി,’ മു​ത്ത​ച്ഛൻ പറ​ഞ്ഞു.

അയാൾ ഉൾ​ക്കു​പ്പാ​യ​ത്തി​ന്നു​ള്ളിൽ, മാ​റോ​ടു ചേർ​ത്തു, കഴു​ത്തിൽ, എന്തോ ഒരു സാധനം കറു​പ്പു​നാ​ട​കൊ​ണ്ടു കെ​ട്ടി​ത്തൂ​ക്കി​യി​ട്ടു​ള്ള​താ​യി അവർ കണ്ടു​പി​ടി​ച്ചു​വ​ത്രേ!