പണ്ടു് റ്യു സെർ​വാ​ങ്ദൊ​നി​യിൽ താ​മ​സി​ച്ചി​രു​ന്ന കാ​ല​ത്തു മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ പല പ്ര​ഭു​കു​ടും​ബ​ങ്ങ​ളി​ലേ​യും അന്ത​സ്സു കൂടിയ സൽ​ക്കാ​ര​മു​റി​ക​ളിൽ ചെ​ല്ലാ​റു​ണ്ടു്. ഒരു നാ​ടു​വാ​ഴി​യാ​ണെ​ങ്കി​ലും, അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു പ്ര​ഭു​സ​മു​ദാ​യ​ത്തിൽ പ്ര​വേ​ശ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഒന്നു ജന​നാ​ലു​ള്ള​തും മറ്റൊ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു​ണ്ടാ​ക്കി​ത്തീർ​ത്ത​തു​മായ രണ്ടു തുക ഫലി​ത​മു​ള്ള​തു​കൊ​ണ്ടു് അദ്ദേ​ഹ​ത്തെ ആളുകൾ ക്ഷ​ണി​ക്കു​ക​യും കൊ​ണ്ടാ​ടു​ക​യും​ത​ന്നെ ചെ​യ്തി​രു​ന്നു. മേ​ലേ​ക്കിട തനി​ക്കു കി​ട്ടും എന്ന നി​ശ്ച​യ​ത്തി​ന്മേ​ല​ല്ലാ​തെ അദ്ദേ​ഹം ഒരി​ട​ത്തേ​ക്കും പോ​വി​ല്ല. എന്തു ചെ​ല​വാ​യി​ട്ടെ​ങ്കി​ലും തങ്ങൾ​ക്കു പ്രാ​മാ​ണ്യം കി​ട്ടി​ക്കു​ന്ന​വ​രും എപ്പോ​ഴും തങ്ങ​ളെ​പ്പ​റ്റി മറ്റു​ള്ള​വ​രെ​ക്കൊ​ണ്ടു പറ​യി​ക്കു​ന്ന​വ​രു​മാ​യി ചി​ല​രു​ണ്ടു്; പ്ര​മാ​ണി​ക​ളാ​വാൻ വയ്യാ​ത്തേ​ട​ത്തു് അവർ രസി​ക​ന്മാ​രാ​വും. മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ ഇത്ത​ര​ത്തിൽ​പ്പെ​ട്ട ആളല്ല; താൻ പല​പ്പോ​ഴും ചെ​ല്ലാ​റു​ള്ള രാ​ജ​കീയ സൽ​ക്കാ​ര​മു​റി​ക​ളിൽ തനി​ക്കു​ണ്ടാ​കു​ന്ന പ്രാ​മാ​ണ്യം​വ​ക​യ്ക്കു തന്റെ ആത്മാ​ഭി​മാ​ന​ത്തിൽ​നി​ന്നു ചെ​ല​വൊ​ന്നും പറ്റാ​റി​ല്ല. എവി​ടെ​യും അദ്ദേ​ഹം ബഹു​മാ​ന്യ​നാ​ണു്. മൊ​സ്സ്യു ദു് ബൊ​നാൽ​ദി​ന്റെ വീ​ട്ടി​ലും മൊ​സ്സ്യു ബെ​ങ്ങി​പ്വി​വെ​ല്ല​യു​ടെ വീ​ട്ടിൽ​പ്പോ​ലും അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ നി​ല​മീ​തെ​ത​ന്നെ​യാ​ണെ​ന്നു കാ​ണി​ക്കാൻ സന്ദർ​ഭ​മു​ണ്ടാ​യി​ട്ടു​ണ്ടു്.

ഏക​ദേ​ശം 1817-ൽ, എല്ലാ ആഴ്ച​യി​ലും രണ്ടു ദിവസം അദ്ദേ​ഹം അയൽ​പ​ക്ക​ത്തു റ്യു ഫെ​രു​വി​ലു​ള്ള ഒരു വീ​ട്ടിൽ കൊ​ള്ളാ​വു​ന്ന​വ​ളും വലിയ അവ​സ്ഥ​ക്കാ​രി​യു​മായ മദാം ല ബരൊ​ന്നു് ദു് റ്റി, യോ​ടു​കൂ​ടി നേ​രം​പോ​ക്കി​നു ചേരുക പതി​വാ​യി​രു​ന്നു; ഈ മാ​ന്യ​സ്ത്രീ​യു​ടെ ഭർ​ത്താ​വു്, ബാരൻ ദു് റ്റി, പതി​നാ​റാ​മൻ ലൂ​യി​യു​ടെ കാ​ല​ത്തു ബേർ​ലി​നിൽ ഫ്രാൻ​സി​ന്റെ പ്ര​തി​നി​ധി​യാ​യി​രു​ന്നു. ജീ​വി​ച്ചി​രു​ന്ന​പ്പോൾ ഓരോ കമ്പ​ങ്ങ​ളി​ലും ആകർ​ഷ​ണ​വി​ദ്യ​യെ​സ്സം​ബ​ന്ധി​ച്ച മനോ​രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളി​ലും കല​ശ​ലാ​യി മു​ങ്ങി​യി​രു​ന്ന ഈ പ്രഭു, പ്ര​ഭു​ക്ക​ന്മാ​രെ​ല്ലാം ഓടി​പ്പോ​യി​രു​ന്ന കാ​ല​ത്തു്, ഒരു ദീ​പാ​ളി​യാ​യി മരി​ച്ചു; മെ​സ്മ​രേ​യും മെ​സ്മ​രു​ടെ കളി​ത്തൊ​ട്ടി​യേ​യും പറ്റി​യു​ള്ള സ്മ​ര​ണ​ക​ള​ട​ങ്ങി​യ​തും ചു​ക​ന്ന മേ​ത്ത​രം ആട്ടിൻ​തോൽ​കൊ​ണ്ടു കെ​ട്ടി വക്ക​ത്തു തങ്ക​പ്പൂ​ച്ചി​ട്ട​തു​മായ പത്തു കൈ​യെ​ഴു​ത്തു പു​സ്ത​കം മാ​ത്രം മരി​ക്കു​മ്പോൾ തനി​ക്കാ​കെ​യു​ള്ള മു​ത​ലാ​യി അയാൾ ബാ​ക്കി​വെ​ച്ചു. മദാം ദു് റ്റി. ഈ ഗ്ര​ന്ഥ​ങ്ങ​ളെ അഭി​മാ​നം മൂലം അച്ച​ടി​പ്പി​ക്കാ​തി​രു​ന്നു; എങ്ങ​നെ​യെ​ന്നാർ​ക്കും അറി​വി​ല്ലാ​തെ ബാ​ക്കി​കി​ട​ന്ന ഒരു ചു​രു​ങ്ങിയ മു​ത​ലിൽ​നി​ന്നു​ള്ള വര​വു​കൊ​ണ്ടു് അവൾ കഴി​ഞ്ഞു​പോ​വു​ന്നു.

മദാം ദു് റ്റി, കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ​നി​ന്നു ദൂ​ര​ത്താ​ണു് താ​മ​സി​ച്ചി​രു​ന്ന​തു്; ഒരുൽ​കൃ​ഷ്ട​മായ ഏകാ​ന്ത​ത​യിൽ, അഭി​മാ​ന​ത്തോ​ടും ദാ​രി​ദ്ര്യ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി, അവ​ളു​ടെ വാ​ക്കിൽ ഒരു വലിയ സമ്മി​ശ്ര​സം​ഘ​ത്തോ​ടു ചേർ​ന്നു, കഴി​ഞ്ഞു​വ​ന്നു. അവ​ളു​ടെ വൈ​ധ​വ്യം കലർ​ന്ന ഭവ​ന​ത്തിൽ ചു​രു​ക്കം ചില സു​ഹൃ​ത്തു​ക്കൾ ആഴ്ച​യിൽ രണ്ടു​ത​വണ ഒത്തു​കൂ​ടി​യി​രു​ന്നു; അതൊരു കറ​യി​ല്ലാ​ത്ത രാ​ജ​ഭ​ക്ത​സ​ദ​സ്സാ​ണു്. അവർ അവി​ടെ​വെ​ച്ചു ചായ കു​ടി​ക്കും; ആ ശതാ​ബ്ദ​ത്തേ​യോ സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​പ​ത്ര​ത്തേ​യോ ബോ​നാ​പ്പാർ​ത്തു് കക്ഷി​ക്കാ​രെ​യോ മതാ​ധി​കാ​ര​ത്തി​ന്റെ വേ​ശ്യാ​വൃ​ത്തി​യേ​യോ പതി​നെ​ട്ടാ​മൻ ലൂ​യി​യു​ടെ മത്സ​ര​ബു​ദ്ധി​യേ​യോ പറ്റി, കാ​റ്റു തി​രി​യു​ന്ന​തു ചര​മ​വി​ലാ​പ​ത്തി​ലേ​ക്കോ ശകാ​ര​ക​വി​ത​യി​ലേ​ക്കോ അത​നു​സ​രി​ച്ചു കുറെ ഞെ​ര​ക്കം ഞെ​രു​ങ്ങു​ക​യോ നി​ല​വി​ളി കൂ​ട്ടു​ക​യോ ചെ​യ്യും; പി​ന്നീ​ടു പത്താ​മൻ ഷാർ​ലാ​യി​ത്തീർ​ന്ന അദ്ദേ​ഹം പറ​ഞ്ഞു​വെ​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള പ്ര​ത്യാ​ശ​ക​ളെ​പ്പ​റ്റി​യും അവർ കുറേ മന്ത്രി​ക്കും.

നെ​പ്പോ​ളി​യ​നെ നി​ക്കൊ​ലെ എന്നു വി​ളി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു മു​ക്കു​വ​ത്തി​ക​ളു​ടെ പാ​ട്ടു​കൾ അവിടെ സന്തോ​ഷ​കോ​ലാ​ഹ​ല​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി കൊ​ണ്ടാ​ട​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. ഡച്ച​സ്സു​കാർ, ലോ​ക​ത്തിൽ​വെ​ച്ച് ഏറ്റ​വു​മ​ധി​കം ഓമ​ന​ത്ത​വും സൗ​ഭാ​ഗ്യ​മേ​റിയ സ്ത്രീ​കൾ, ഉട​മ്പ​ടി​യി​ലുൾ​പ്പെ​ട്ട​വ​രെ​പ്പ​റ്റി​യു​ള്ള ഈ വരി​കൾ​ക്കൊ​ത്തു വല്ല കവി​താ​ശ​ക​ല​വും ചൊ​ല്ലി​ക്കേ​ട്ടാൽ ചി​രി​ച്ച് അന്തം​വി​ട്ടു​പോ​വുക പതി​വാ​ണു്.

അവിടെ അവർ ഭയ​ങ്ക​ര​ങ്ങ​ളെ​ന്നു കരു​ത​പ്പെ​ട്ട വക്രോ​ക്തി​കൾ​കൊ​ണ്ടും പക കാ​ണി​ക്കു​ന്ന​വ​യെ​ന്നു കരു​ത​പ്പെ​ട്ട ശ്ലേ​ഷ​വി​ദ്യ​കൾ​കൊ​ണ്ടും ശ്ലോ​ക​ങ്ങൾ​കൊ​ണ്ടും വെറും ചെ​റു​പാ​ട്ടു​കൾ​കൊ​ണ്ടു​ത​ന്നെ​യും നേരം പോ​ക്കി​യി​രു​ന്നു; ദെ​സൊ​ലി​ന്റെ മന്ത്രി​സ്ഥാ​ന​കാ​ല​ത്തു് ആ മി​ത​വാ​ദി മന്ത്രി​സ​ഭ​യി​ലെ അം​ഗ​ങ്ങ​ളായ ദെ​കാ​സി​നെ​പ്പ​റ്റി​യും ദെ​സെ​റെ​പ്പ​റ്റി​യും പാടും.

അല്ലെ​ങ്കിൽ പ്ര​ഭു​സ​ഭ​യു​ടെ—‘ഒരു നി​കൃ​ഷ്ട​മായ വി​കൃ​തി​സ്സം​ഘം’ —ഒരു പട്ടിക തയ്യാ​റാ​ക്കും; അതിൽ​നി​ന്നു ശകാ​ര​മ​ട​ങ്ങിയ വാ​ക്യ​ങ്ങൾ ഉണ്ടാ​യി​ത്തീ​രു​മാ​റു ചില പേ​രു​ക​ളെ ചേർ​ത്തു മാല കെ​ട്ടും. ഇതൊ​ക്കെ നേ​രം​പോ​ക്കാ​യി​ട്ടാ​ണു്. ആ യോ​ഗ​ത്തിൽ​വെ​ച്ച് അവർ ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​ന​ത്തെ​പ്പ​റ്റി വി​ക​ട​ക​വിത കെ​ട്ടും. അവർ തങ്ങ​ളു​ടെ ചെ​റു​പാ​ന​പ്പാ​ട്ടു പാടും:

പാ​ട്ടു​കൾ ശി​ര​ച്ഛേ​ദ​ന​യ​ന്ത്രം​പോ​ലെ​യാ​ണു്; അവ ഉദാ​സീ​ന​മാ​യി ചെ​ത്തി​യെ​റി​യു​ന്നു—ഇന്നു് ഈ തല, നാളെ ആ തല. ഒരു വക​ഭേ​ദം മാ​ത്രം.

ഇക്കാ​ല​ത്തു്, 1816-ൽ, ഉണ്ടായ ഫ്വാൽ​ദെ [1] കാ​ര്യ​ത്തിൽ അവർ ബസ്തി​ദി​ന്റെ​യും [1] ഴൊ​സി​യൊ​വി​ന്റെ​യും [1] ഭാഗം പി​ടി​ച്ചു; എന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ, ഫ്വാൽ​ദെ ഒരു ‘ബ്വോ​നാ​പ്പാർ​ത്തു്’ [1] കക്ഷി​യാ​ണു്. അവർ നവീ​ക​ര​ണ​വാ​ദ​ക്കാ​രെ സു​ഹൃ​ത്തു​ക്കൾ എന്നും സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ എന്നു വി​ളി​ച്ചു​വ​ന്നു; ഇതാ​ണു് ഏറ്റ​വും അസ​ഹ​നീ​യ​മായ അവ​മാ​നം.

ചില പള്ളി​ഗ്ഗോ​പു​ര​ങ്ങ​ളി​ലെ മാ​തി​രി മദാം ദു് റ്റി​യു​ടെ സൽ​ക്കാ​ര​മു​റി​യി​ലും രണ്ടു കാ​റ്റു​കാ​ട്ടി​ക​ളു​ണ്ടു്. ഒന്നു മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ. മറ്റേ​തു കൊ​ന്തു് ദു് ലമോ​ദ്വ​ല്വ; രണ്ടാ​മ​ത്തെ ആളെ​പ്പ​റ്റി ഒരു​ത​രം ബഹു​മാ​ന​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി ആളുകൾ മന്ത്രി​ക്കാ​റു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു: ‘അറി​യാ​മോ? വൈ​ര​ക​ണ്ഠ​ശ്ശ​ര​ത്തി​ന്റെ കാര്യ [2] ത്തി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന ആ ലമോ​ത്താ​ണു്.’ ഇങ്ങ​നെ​യു​ള്ള ചില അസാ​ധാ​ര​ണ​മ​റ​വി​കൾ കക്ഷി​പി​ടു​ത്ത​ത്തിൽ സം​ഭ​വി​ക്കാ​റു​ണ്ടു്.

ഞങ്ങൾ ഇതു​കൂ​ടി പറ​യ​ട്ടെ: നാ​ടു​വാ​ഴി​ക​ളു​ടെ ഇടയിൽ, ബഹു​മ​തി കൂടിയ നില വേഴ്ച വർ​ദ്ധി​ക്കു​ന്തോ​റും നശി​ച്ചു​പോ​കു​ന്നു; ഉഷ്ണ​ത്തി​ന്റെ ശക്തി തണു​പ്പു​കൂ​ടി​യ​വ​യു​ടെ മുൻ​പിൽ കു​റ​ഞ്ഞു​പോ​കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ, നി​ന്ദി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​വ​രു​ടെ സന്നി​ധി​യിൽ ബഹു​മാ​ന​ത്തി​നു കുറവു തട്ടി​പ്പോ​കു​ന്നു. പണ്ട​ത്തെ പ്ര​മാ​ണി​കൾ മറ്റെ​ല്ലാ നി​യ​മ​ത്തി​നു​മെ​ന്ന​പോ​ലെ ഈ നി​യ​മ​ത്തി​നും മീ​തെ​യാ​യി​രു​ന്നു. പോം പദു​വി​ന്റെ [3] സഹോ​ദ​ര​നായ മാ​രി​ഞി​ക്കു ദു് സു​ബി​സു് രാ​ജ​കു​മാ​ര​ന്റെ അടു​ക്കൽ പ്ര​വേ​ശ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അങ്ങ​നെ​യാ​യി​ട്ടും? അല്ല, അങ്ങ​നെ​യാ​യ​തു​കൊ​ണ്ടു്, വൊ​ബെർ​നി​യെ​യു​ടെ ‘തല​തൊ​ട്ട​ച്ഛ’നായ ദ്യു ബരി, മൊ​സ്സ്യു മർഷാൽ ദു് റി​ഷ്ലി​യെ​യു​ടെ വീ​ട്ടിൽ ‘നിത്യ’നാ​യി​രു​ന്നു. ഈ പ്ര​ഭു​സ​മു​ദാ​യം ഒലിം​പു​സു് പർ​വ​തം​പോ​ലെ​യാ​ണു്. ബു​ധ​ന്നും ഗ്വെ​മെ​നെ രാ​ജ​കു​മാ​ര​നും അതു വീ​ടാ​ണു്. ഒരു കള്ള​ന്നു കട​ന്നു​വ​രാം. പക്ഷേ, ഒരീ​ശ്വ​ര​നാ​യി​രി​ക്ക​ണം.

1815-ൽ എഴു​പ​ത്ത​ഞ്ചു വയ​സ്സു​ള്ള ഒരു വൃ​ദ്ധ​നാ​യി​രു​ന്ന കൊ​ന്ത്ല​മൊ​ത്തി​നു തന്റെ സഗൗ​ര​വ​വും അർ​ഥ​പൂർ​ണ​വു​മായ ഭാ​വ​വി​ശേ​ഷ​വും, കൂർ​ത്ത​തും വികാര രഹി​ത​വു​മായ മു​ഖ​വും, തി​ക​ച്ചും പരി​ഷ്കൃ​ത​ങ്ങ​ളായ സമ്പ്ര​ദാ​യ​ങ്ങ​ളും, കണ്ഠ​വ​സ്ത്രം​വ​രെ കു​ടു​ക്കി​യി​ട്ടു​ള്ള പു​റം​കു​പ്പാ​യ​വും, ചൂ​ള​യ്ക്കു​വെ​ച്ച മൺ​ചാ​യ​ത്തി​ന്റെ നി​റ​ത്തിൽ നീ​ണ്ടു​തു​ടി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള കാ​ലു​റ​ക​ളിൽ എപ്പോ​ഴും ഇറ​ങ്ങി​നി​ല്ക്കു​ന്ന നീ​ളൻ​കാ​ലു​ക​ളു​മ​ല്ലാ​തെ വി​ശേ​ഷി​ച്ച് എടു​ത്തു​പ​റ​യ​ത്ത​ക്ക​താ​യി യാ​തൊ​ന്നു​മി​ല്ല. അയാ​ളു​ടെ മു​ഖ​വും കാ​ലു​റ​യു​ടെ നി​റ​ത്തി​ലാ​ണു്.

പ്ര​സി​ദ്ധി​കൊ​ണ്ടും കേ​ട്ടാൽ അത്ഭു​തം തോ​ന്നു​മെ​ങ്കി​ലും, വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ വല്വ [4] എന്നു പേ​രു​ള്ള​തു​കൊ​ണ്ടും ഈ ലമോ​തു് ആ സൽ​ക്കാ​ര​മു​റി​യിൽ ‘ഒരെ​ണ്ണ​പ്പെ​ട്ട’ ആളാ​യി​രു​ന്നു.

മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാ​നെ സം​ബ​ന്ധി​ച്ചേ​ട​ത്തോ​ള​മാ​ണെ​ങ്കിൽ, അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു​ള്ള പദവി തി​ക​ച്ചും മേ​ന്മ​കൊ​ണ്ടു​ത​ന്നെ​യാ​ണു്. ചപ​ല​ത​യി​രു​ന്നാ​ലും, ഒരു നാ​ടു​വാ​ഴി​യു​ടെ നി​ല​യിൽ മാ​ന്യത തോ​ന്നി​ക്കു​ന്ന​തും, അന്ത​സ്സു കൂ​ടി​യ​തും, കള​ങ്ക​മി​ല്ലാ​ത്ത​തും ഔന്ന​ത്യ​മേ​റി​യ​തു​മായ ഒരു സമ്പ്ര​ദാ​യം അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ പെ​രു​മാ​റ്റ​ത്തി​ലൊ​ക്കെ​യു​ണ്ടു്; പ്രാ​യം അതി​നോ​ടു കൂ​ടി​ച്ചേർ​ന്നു്. ഒരു മാ​റ്റ​വും വരാതെ നൂറു കൊ​ല്ലം ജീ​വി​ക്കി​ല്ല. വയ​സ്സു് ഒടു​വിൽ തല​യു​ടെ ചു​റ്റും ഒരു വന്ദ്യ​മായ മു​ടി​യ​ഴി​ച്ചി​ട​ലു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്നു.

ഇതി​നു​പു​റ​മേ, പഴ​മ​യായ പാ​റ​ക്ക​ല്ലി​ലെ ചില യഥാർ​ഥ​ത്തീ​പ്പൊ​രി പാ​റു​ന്ന ചില വാ​ക്കു​കൾ അദ്ദേ​ഹം പറയും. ഒരു​ദാ​ഹ​ര​ണം: പതി​നെ​ട്ടാ​മൻ ലൂ​യി​യെ സ്ഥാ​നാ​രോ​ഹ​ണം ചെ​യ്യി​ച്ച​തി​നു​ശേ​ഷം പ്രു​ഷ്യാ​രാ​ജാ​വു കൊ​ന്തു് ദു് റു​പ്പിൻ എന്ന പേരിൽ തി​രു​മേ​നി​യെ കാണാൻ ചെന്ന സമ​യ​ത്തു പതി​ന്നാ​ലാ​മൻ ലൂ​യി​യു​ടെ ആ പി​ന്തു​ടർ​ച്ചാ​വ​കാ​ശി അദ്ദേ​ഹ​ത്തെ ഒരു പ്രഭു എന്ന മട്ടി​ലും, ഏറ്റ​വും മയ​ത്തി​ലു​ള്ള അധി​ക​പ്ര​സം​ഗ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​യും സ്വീ​ക​രി​ച്ചു. മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ അതിനെ കൊ​ണ്ടാ​ടി: ‘ഫ്രാൻ​സി​ലെ രാ​ജാ​വ​ല്ലാ​ത്ത എല്ലാ രാ​ജാ​ക്ക​ന്മാ​രും നാ​ടു​വാ​ഴി​ക​ളാ​ണു്.’ ഒരു ദിവസം അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ മുൻ​പിൽ​വെ​ച്ച് ഈയൊരു ചോ​ദ്യോ​ത്ത​രം നട​ന്നു: ‘കു​രി​യെർ ഫ്രാ​ങ്സെ പത്ര​ത്തി​ന്റെ അധി​പ​നെ എന്തു ശി​ക്ഷ​യാ​ണു് ശി​ക്ഷി​ച്ച​തു്?’ ‘സസ്പെൻ​ദു (=സസ്പെൻ​ഡ്) ചെ​യ്തു.’ ‘സസു്’ അധി​ക​മാ​ണു്.’ മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ട്ടു (പെൻദു=തൂ​ക്കുക). ഇത്ത​രം അഭി​പ്രാ​യ​ങ്ങൾ​ക്ക് ഒരു​ദ്യോ​ഗം കി​ട്ടി.

ബൂർ​ബോ​ങ് രാ​ജ​കു​ടും​ബം വീ​ണ്ടും സ്ഥാ​നാ​രോ​ഹ​ണം ചെ​യ്ത​തി​ന്റെ ഒരു വർ​ഷോ​ത്സ​വ​ദി​വ​സം മൊ​സ്സ്യു താ​ലി​രാ​ങ് കട​ന്നു​പോ​കു​ന്ന​തു കണ്ടു് അദ്ദേ​ഹം പറ​ഞ്ഞു: ‘അതാ പോ​കു​ന്നു ചെ​കു​ത്താൻ ഗവർണർ’.

മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാ​ന്റെ കൂടെ നീ​ണ്ടു, നാ​ല്പ​തു കഴി​ഞ്ഞു കാ​ഴ്ച​യിൽ അമ്പ​തു വയ​സ്സു തോ​ന്നു​ന്ന ആ തന്റെ മകളും, വെ​ളു​ത്തു തടി​ച്ചു തെ​ളി​വും ചന്ത​വു​മു​ള്ള ഏഴു വയ​സ്സായ ഒരു മി​ടു​ക്കൻ കു​ട്ടി​യും എപ്പോ​ഴും ഉണ്ടാ​യി​രി​ക്കും. ഉണർ​വും സൗ​ശീ​ല്യ​വും കാ​ണി​ക്കു​ന്ന കണ്ണു​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടിയ ആ കോ​മ​ള​ബാ​ല​നെ​ക​ണ്ടാൽ ഉടനെ ഏതു സല്ക്കാ​ര​മു​റി​യി​ലും ഇങ്ങ​നെ​യൊ​രു ചെറിയ മന്ത്രി​ക്കൽ വ്യാ​പി​ക്കുക പതി​വാ​ണു്: ‘എന്തു മി​ടു​ക്കൻ​കു​ട്ടി! കഷ്ടം​ത​ന്നെ! പാവം!’ കു​റ​ച്ചു മുൻ​പു് ഞങ്ങൾ ഒരു വാ​ക്കു പറ​ഞ്ഞു​വെ​ച്ച​തു് ഈയൊരു കു​ട്ടി​യെ​പ്പ​റ്റി​യാ​ണു്. ഈ കു​ട്ടി ‘പാവം’ എന്നു വി​ളി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. എന്തു​കൊ​ണ്ടു്? ഇവ​ന്റെ അച്ഛൻ ‘ല്വാർ​യു​ദ്ധ​ത്തി​ലെ ഒരു തട്ടി​പ്പ​റി​ക്കാര’നാ​യി​രു​ന്നു.

ഈ ല്വാ​റി​ലെ തട്ടി​പ്പ​റി​ക്കാ​ര​നാ​ണു് മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാ​ന്റെ ജാ​മാ​താ​വ്—ഈയാ​ളെ​പ്പ​റ്റി ഞങ്ങൾ മുൻ​പു് സൂ​ചി​പ്പി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്; ഈ ജാ​മാ​താ​വി​നെ​യാ​ണു് അദ്ദേ​ഹം ‘എന്റെ കു​ടും​ബ​ത്തി​നു് ഒര​വ​മാ​നം’ എന്നു പറ​യാ​റു്.

ഇക്കാ​ല​ത്തു വെർ​നോ​ങ് എന്ന ചെ​റു​പ​ട്ട​ണ​ത്തി​ലൂ​ടെ, ഏതെ​ങ്കി​ലും കാണാൻ കൊ​ള്ള​രു​താ​ത്ത ഒരി​രി​മ്പു​ക​മ്പി​പ്പാ​ല​മാ​യി മാറാനിരിക്കുന്ന-​ഇങ്ങനെ നമു​ക്കു വിചാരിക്കുക-​ആ കൗ​തു​ക​ക​ര​മായ പാലം കട​ന്നു് ആരെ​ങ്കി​ലും സം​ഗ​തി​വ​ശാൽ പോ​കു​ന്നു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ, അയാൾ ആൾ​മ​റ​യ്ക്കു മീതെ കു​റ​ച്ച​കാ​ല​ത്തേ​ക്കു നോ​ക്കു​ന്ന​പ​ക്ഷം, ഒരു തോൽ​ത്തൊ​പ്പി​യും കാ​ലു​റ​യും, നര​യു​ടെ നി​റ​ത്തിൽ പരു​ക്കൻ തു​ണി​കൊ​ണ്ടു​ള്ള​തും ഒരി​ക്കൽ ചു​ക​പ്പു​നാ​ട​യാ​യി​രു​ന്ന എന്തോ ഒരു മഞ്ഞ​ച്ച​സാ​ധ​നം തു​ന്നി​ക്കു​ത്തി​യി​ട്ടു​ള്ള​തായ ഒരുൾ​ക്കു​പ്പാ​യ​വു​മി​ട്ടു് വെ​യിൽ​കൊ​ണ്ടു് ഊറ​യ്ക്കി​ട്ട പോലായ മര​ച്ചെ​രി​പ്പും ധരി​ച്ച്, മുഖം ഏതാ​ണ്ടു കറു​ത്തു, തല​മു​ടി മി​ക്ക​വാ​റും വെ​ളു​ത്തു, നെ​റ്റി​മേൽ കവി​ളു​വ​രെ എത്തു​ന്ന ഒരു വലിയ കല​യോ​ടു​കൂ​ടി, കൂ​ന്നു വള​ഞ്ഞ്, ഉള്ള​തി​ല​ധി​കം പ്രാ​യം തോ​ന്നി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് ഏക​ദേ​ശം അമ്പ​തു​വ​യ​സ്സു​ള്ള ഒരാൾ, പാ​ല​ത്തോ​ടു തൊ​ട്ടും ഒരു വെൺ​മാ​ട​ച്ച​ങ്ങ​ല​കൊ​ണ്ടു സെയിൻ നദി​യു​ടെ ഇട​ത്തേ വക്ക​ത്തു വേലി കെ​ട്ടി​യു​മു​ള്ള മതി​ലു​ക​ളാൽ ചു​റ്റ​പ്പെ​ട്ട ആ പറമ്പുകള്ളികളിൽ-​മുഴുവനും പു​ഷ്പ​ങ്ങ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു നി​റ​ഞ്ഞു, കു​റേ​ക്കൂ​ടി വലു​തെ​ങ്കിൽ പൂ​ന്തോ​ട്ട​വും, കു​റേ​ക്കൂ​ടി ചെ​റു​തെ​ങ്കിൽ പൂ​ച്ചെ​ണ്ടു​മാ​ണെ​ന്നു കാ​ണി​കൾ പറ​ഞ്ഞു​പോ​കു​ന്ന​വി​ധ​മു​ള്ള ആ മന​സ്സു മയ​ക്കു​ന്ന മതിലകങ്ങളിൽ-​ഒന്നിൽ ഏതാ​ണ്ടു ദിവസം തോറും കൈയിൽ അരി​വാ​ളും കൈ​ക്കോ​ട്ടു​മാ​യി നട​ക്കു​ന്ന​തു കാ​ണ​പ്പെ​ട്ടേ​ക്കാം. ഈ മതി​ല​ക​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം ഒര​റ്റ​ത്തു പു​ഴ​യോ​ടും മറ്റേ അറ്റ​ത്തു് ഒരു വീ​ട്ടി​നോ​ടും ചെ​ന്നു​മു​ട്ടു​ന്നു. ഉൾ​ക്കു​പ്പാ​യ​ത്തോ​ടും മര​ച്ചെ​രി​പ്പോ​ടും​കൂ​ടി​യു​ള്ള ആ പറ​യ​പ്പെ​ട്ട മനു​ഷ്യൻ, 1817-ൽ ഇങ്ങ​നെ​യു​ള്ള വേ​ലി​യ്ക്ക​ക​ങ്ങ​ളിൽ വെ​ച്ച് ഏറ്റ​വും ചെ​റി​യ​തൊ​ന്നിൽ, അതു​ക​ളി​ലെ വീ​ടു​ക​ളി​ലെ​ല്ലാം​വെ​ച്ച് ഏറ്റ​വും നി​സ്സാ​ര​മായ ഒരു കു​ടി​ലിൽ താ​മ​സി​ച്ചു​വ​ന്നു. അവിടെ ഈയാൾ കു​ടും​ബ​മൊ​ന്നു​മി​ല്ലാ​തെ, ഒതു​ങ്ങി, നന്നേ കി​ഴി​ഞ്ഞ നി​ല​യിൽ, തന്റെ കൂടെ പരി​ചാ​ര​ക​പ്ര​വൃ​ത്തി​ക്കു ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രി​യോ കി​ഴ​വി​യോ, സാ​ധാ​ര​ണ​ക്കാ​രി​യോ സു​ന്ദ​രി​യോ, കൃ​ഷി​ക്കാ​രി​യോ സ്ഥാ​ന​മാ​ന​ക്കാ​രി​യോ അല്ലാ​ത്ത ഒരു സ്ത്രീ​യു​മാ​യി കഴി​ച്ചു​കൂ​ട്ടു​ന്നു. തന്റെ തോ​ട്ട​മെ​ന്നു പറ​ഞ്ഞി​രു​ന്ന ആ പറ​മ്പിൻ​തു​ണ്ടം, അതിൽ അയാൾ നി​ഷ്കർ​ഷി​ച്ചു​ണ്ടാ​ക്കി​യി​രു​ന്ന പു​ഷ്പ​ങ്ങ​ളു​ടെ ഭം​ഗി​കൊ​ണ്ടു പട്ട​ണ​ത്തിൽ പേ​രെ​ടു​ത്തു. ആ പു​ഷ്പ​ക്കൃ​ഷി​യാ​ണു് അയാ​ളു​ടെ പ്ര​വൃ​ത്തി.

അധ്വാ​ന​ത്തി​ന്റേ​യും സ്ഥി​രോ​ത്സാ​ഹ​ത്തി​ന്റേ​യും ശ്ര​ദ്ധ​യു​ടേ​യും വെ​ള്ളം നി​റ​ച്ച കു​ട​ങ്ങ​ളു​ടേ​യും പ്രാ​ബ​ല്യം​കൊ​ണ്ടു, സൃ​ഷ്ടി​കർ​ത്താ​വി​നെ​പ്പോ​ലെ, അയാൾ​ക്കും സൃ​ഷ്ടി​ക്കാൻ സാ​ധി​ച്ചു; പ്ര​കൃ​തീ​ദേ​വി മറ​ന്നു​ക​ള​ഞ്ഞു​വോ എന്നു തോ​ന്നു​ന്ന ചില ചെ​ടി​ക​ളെ അയാൾ കണ്ടു​പി​ടി​ച്ചു; അയാൾ ബു​ദ്ധി​മാ​നാ​ണു്; അമേ​രി​ക്ക​യി​ലും ചൈ​ന​യി​ലു​മു​ള്ള അപൂർ​വ​ങ്ങ​ളും അനർ​ഘ​ങ്ങ​ളു​മായ ചെ​ടി​ക​ളെ നട്ടു​വ​ളർ​ത്തു​വാൻ വേ​ണ്ട​വി​ധം മണ്ണു പാ​ക​പ്പെ​ടു​ത്തി ചെറിയ തട​ങ്ങൾ പി​ടി​ച്ചു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന​തിൽ സു​ലാ​ങ്ഷ് ബൊ​ദി​നെ അയാൾ മു​ന്നി​ട്ടു. വേ​ന​ല്ക്കാ​ല​ത്തു നട്ടും ചില്ല വെ​ട്ടി​യും കി​ള​ച്ചും നന​ച്ചും ദയ​യോ​ടും കു​ണ്ഠി​ത​ത്തോ​ടും പു​ഞ്ചി​രി​യോ​ടു​കൂ​ടി തന്റെ പു​ഷ്പ​ങ്ങൾ​ക്കി​ട​യി​ലൂ​ടെ സഞ്ച​രി​ച്ചും, ചി​ല​പ്പോൾ ചില മണി​ക്കൂ​റു​ക​ളോ​ളം അന​ങ്ങാ​തെ മനോ​രാ​ജ്യ​ത്തിൽ മു​ഴു​കി​നി​ന്നും, മര​ങ്ങ​ളിൽ​നി​ന്നു​ള്ള ഒരു പക്ഷി​യു​ടെ പാ​ട്ടോ ഒരു വീ​ട്ടിൽ​നി​ന്നു​ള്ള ഒരു കു​ട്ടി​യു​ടെ കൊ​ഞ്ച​ലോ മന​സ്സി​രു​ത്തി​ക്കേ​ട്ടും, സൂ​ര്യൻ ഒരു മാ​ണി​ക്യ​ക്ക​ല്ലാ​ക്കി​ത്തീർ​ക്കു​ന്ന പു​ല്ലിൻ​ത​ല​യ്ക്ക​ലെ മഞ്ഞു​തു​ള്ളി​യിൽ കൺ​പ​തി​പ്പി​ച്ചും, അയാൾ നേരം പു​ലർ​ന്നാൽ തന്റെ പറ​മ്പു​വ​ഴി​ക​ളിൽ ചെ​ന്നു​കൂ​ടും. അയാ​ളു​ടെ ഭക്ഷ​ണം ചു​രു​ക്കം ചി​ല​തു​കൊ​ണ്ടു കഴി​യും; വീ​ഞ്ഞി​നെ​ക്കാ​ള​ധി​കം പാൽ കു​ടി​ക്കും. ഒരു കു​ട്ടി​ക്ക് അയാ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു പറ​ഞ്ഞ​തു കേൾ​പ്പി​ക്കാം; ഭൃത്യ അയാളെ ശകാ​രി​ക്കും, അയാൾ അത്ര​യും ഭീ​രു​വാ​യ​തു​കൊ​ണ്ടു് മറ്റു​ള്ള​വർ​ക്കു മുൻ​പിൽ ബഹു​നാ​ണം​കു​ണു​ങ്ങി​യാ​ണു്; വളരെ ചു​രു​ക്ക​മേ അയാൾ പു​റ​ത്തേ​ക്കു പോ​കാ​റു​ള്ളു; വീ​ട്ടിൽ വന്നു വി​ളി​ക്കു​ന്ന സാ​ധു​ക്ക​ളേ​യും ഒരു കൊ​ള്ളാ​വു​ന്ന കി​ഴ​വ​നായ മതാ​ചാ​ര്യ​നേ​യും മാ​ത്ര​മേ അയാൾ കണ്ടി​രു​ന്നു​മു​ള്ളു. എങ്കി​ലും, പട്ട​ണ​നി​വാ​സി​ക​ളോ, അപ​രി​ചി​ത​ന്മാ​രോ, യദൃ​ച്ഛ​യാ കണ്ടു​മു​ട്ടിയ വേറേ വല്ല​വ​രു​മോ ആ അപൂർ​വ​ച്ചെ​ടി​ക​ളെ നോ​ക്കി​ക്കാ​ണാൻ തന്റെ ചെ​റു​ഭ​വ​ന​ത്തിൽ വന്നു​വി​ളി​ക്കു​ന്ന​പ​ക്ഷം ഉടനെ അയാൾ പു​ഞ്ചി​രി​യോ​ടു​കൂ​ടി വാതിൽ തു​റ​ക്കും. ഈയാ​ളാ​ണു് ‘ല്വാർ​യു​ദ്ധ​ത്തി​ലെ തട്ടി​പ്പ​റി​ക്കാ​രൻ.’

എന്നാൽ യു​ദ്ധ​സം​ബ​ന്ധി​ക​ളായ സ്മ​ര​ണ​ക​ളും ജീ​വ​ച​രി​ത്ര​ങ്ങ​ളും മോ​നി​ത്യെ​പ​ത്ര​വും വി​വ​ര​ണ​ക്കു​റി​പ്പു​ക​ളും വാ​യി​ച്ചു​നോ​ക്കി​യി​ട്ടു​ള്ള ആരും​ത​ന്നെ ഇട​വി​ടാ​തെ അവയിൽ കാ​ണ​പ്പെ​ടു​ന്ന യോർഷ് പൊ​ങ്മേർ​സി എന്ന ഒരു പേർ കണ്ടു് അത്ഭു​ത​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ടാ​വാ​തെ വയ്യാ. ചെ​റു​പ്പ​ത്തിൽ ഈ യോർഷ് പൊ​ങ്മേർ​സി സാ​ങ്തോ​ങ്ഷി​ന്റെ സൈ​ന്യ​ത്തിൽ ഒരു ഭട​നാ​യി​രു​ന്നു. ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​നം വന്നു. സാ​ങ്തോ​ങ്ഷി​ന്റെ പട്ടാ​ള​വ​കു​പ്പു റൈൽ​സൈ​ന്യ​ത്തി​ന്റെ ഒരു ഭാ​ഗ​മാ​യി, രാ​ജ​വാ​ഴ്ച​കാ​ല​ത്തു​ള്ള പട്ടാ​ള​വ​കു​പ്പു​കൾ, രാ​ജ​വാ​ഴ്ച​ക്കാ​ലം അവ​സാ​നി​ച്ചി​ട്ടും അതതു സം​സ്ഥാ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ പേ​രു​ക​ളെ വി​ടാ​തെ വെ​ച്ചു​പോ​ന്നി​രു​ന്നു; 1794-ൽ മാ​ത്ര​മേ ഓരോ സേ​നാ​മു​ഖ​ങ്ങ​ളാ​യി വി​ഭ​ജി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു​ള്ളൂ. സ്പീ​റി​ലും, വോർ​രി​ലും, നൊ​യ്സ്താ​തി​ലും, തുർ​ക്ക്ഹൈ​മി​ലും, ആൽ​സെ​യി​ലും, മയാ​ങ്സി​ലും പോ​ങ്മേർ​സി യു​ദ്ധം ചെ​യ്തി​ട്ടു​ണ്ടു്; ഒടു​വിൽ പറ​ഞ്ഞ​തിൽ ഷാ​റി​ന്റെ പിൻ​കാ​വൽ​സ്സൈ​ന്യ​മാ​യി​രു​ന്ന ഇരു​നൂ​റു പേരിൽ ഒരു​വ​നാ​യി​രു​ന്നു അയാൾ. അതാ​ണു് എസെ രാ​ജ​കു​മാ​ര​ന്റെ സൈ​ന്യ​ങ്ങ​ളോ​ടു് അന്ദർ​നാ​ക്കി​ലെ പഴയ കോ​ട്ട​മ​തി​ലി​നു പി​ന്നിൽ​നി​ന്നു പന്ത്ര​ണ്ടാ​മ​ത്തെ തവണ യു​ദ്ധം​വെ​ട്ടി​യ​തും ശത്രു​ക്ക​ളു​ടെ പീ​ര​ങ്കി​മ​ല​ഞ്ചെ​രു​വി​ന്റെ അടി​വാ​ര​ത്തി​ലു​ള്ള അഴി​ത്ത​ട്ടു​ച​ര​ടിൽ ഒരു വി​ട​വു​ണ്ടാ​ക്കി​യ​പ്പോൾ​മാ​ത്രം പ്ര​ധാ​ന​സൈ​ന്യ​വി​ഭാ​ഗ​ത്തിൽ ചെ​ന്നു​ചേർ​ന്ന​തു​മായ പട്ടാ​ള​വ​കു​പ്പു്. കാർ​ഷീ​ന്നെ​യിൽ ക്ല​ബെ​റ​യു​ടെ കീ​ഴി​ലും മൊങ്-​പാലിസ്സേൽ യു​ദ്ധ​ത്തി​ലും അയാ​ളു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു; ഒടു​വിൽ പറ​ഞ്ഞ​തിൽ​വെ​ച്ച് ഒരു​ണ്ട അയാ​ളു​ടെ കൈ മു​റി​ച്ചു; പി​ന്നീ​ടു് അയാൾ ഇറ്റ​ലി​യി​ലേ​ക്കു പോയി; ഴൂ​ബെ​റോ​ടു​കൂ​ടി കൊൽ​ദു് താ​ങ്ദു് കാ​ത്തു​നി​ന്ന മു​പ്പ​തു പട​യാ​ളി​ക​ളിൽ ഒരാൾ അയാ​ളാ​യി​രു​ന്നു. ഴൂബെർ അഡ്ജു​ന്റു് - ജന​റ​ലാ​യി; പൊ​ങ്മേർ​സി സബ്ലെ​ഫ്റ്റി​ന​ന്റും. ബോ​നാ​പ്പാർ​ത്തി​നെ​ക്കൊ​ണ്ടു, ‘ബെർ​ത്തി​യെ [1] പീ​ര​ങ്കി​പ്പ​ട​യാ​ളി​യു​മാ​ണു്, കു​തി​ര​പ്പ​ട​യാ​ളി​യു​മാ​ണു്, കു​ന്ത​പ്പ​ട​യാ​ളി​യു​മാ​ണു്,’ എന്നു പറ​യി​ച്ച ആ ദിവസം, ലോ​ദി​യിൽ പീ​ര​ങ്കി​യു​ണ്ട​ക​ളു​ടെ നടു​ക്ക് ബെർ​ത്തി​യെ​യു​ടെ അടു​ക്കൽ പൊ​ങ്മേർ​സി​യു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. വാൾ പൊ​ന്തി​ച്ചു​പി​ടി​ച്ച് അത്യു​ച്ച​ത്തിൽ ‘മു​മ്പോ​ട്ടു’ എന്നു വി​ളി​ച്ചു​പ​റ​യു​ന്ന സമ​യ​ത്തു് അയാൾ തന്റെ പണ്ട​ത്തെ മേ​ലു​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​നാ​യി​രു​ന്ന ഴൂബെർ മരി​ച്ചു​വീ​ഴു​ന്ന​തു​ക​ണ്ടു. അയാൾ സം​ഘ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി യു​ദ്ധ​ത്തി​ലു​ള്ള ആവേ​ശ​ങ്ങൾ​ക്കി​ട​യിൽ ജെ​നോ​വ​യിൽ​നി​ന്നു കടൽ​ത്തീ​ര​ത്തു​ള്ള ഏതോ ഒരു നി​സ്സാ​ര​മായ തു​റ​മു​ഖ​ത്തി​ലേ​ക്കു പോ​കു​ന്ന ഒരു പട​ക്ക​പ്പൽ​ത്തോ​ണി​യിൽ കയ​റി​പ്പോ​കു​മ്പോൾ ഏഴോ എട്ടോ ഇം​ഗ്ലീ​ഷു​ക​പ്പ​ലു​ക​ള​ട​ങ്ങിയ ഒരു കു​ട​ന്നൽ​ക്കൂ​ട്ടിൽ പെ​ട്ടു. ജെ​നോ​വ​ക്കാ​രൻ കപ്പൽ​സ്സൈ​ന്യാ​ധി​പൻ അയാ​ളോ​ടു, പീ​ര​ങ്കി കട​ലി​ലി​ട്ടു, പട്ടാ​ള​ക്കാ​രെ മേൽ​ത്ത​ട്ടി​ലൊ​ളി​പ്പി​ച്ച്, ഒരു കച്ച​വ​ട​ക്ക​പ്പൽ​പോ​ലെ അതി​നു​ള്ളിൽ​നി​ന്നു് ഉപാ​യ​ത്തിൽ ഊരി​പ്പോ​കു​വാൻ ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു; പൊ​ങ്മേർ​സി കൊ​ടി​ക്കൂ​റ​യെ കൊ​ടി​മ​ര​ത്തി​നു മു​ക​ളിൽ പാ​റി​ച്ചു. ബ്രി​ട്ടീ​ഷ് സൈ​ന്യ​ത്തി​ന്റെ പീ​ര​ങ്കി​യു​ണ്ട​കൾ​ക്കു​ള്ളി​ലൂ​ടെ സാ​ഹ​കാ​ര​മാ​യി കട​ന്നു​പോ​ന്നു. കു​റ​ച്ചു ദൂ​ര​ത്തെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ അയാ​ളു​ടെ ധൃ​ഷ്ടത വർ​ദ്ധി​ച്ചു; തന്റെ പട​ക്ക​പ്പൽ​ത്തോ​ണി​യും​വെ​ച്ച് ആ ഇം​ഗ്ലീ​ഷ് കപ്പൽ​സ്സൈ​ന്യ​ത്തോ​ടേ​റ്റു, സി​സി​ലി​യി​ലേ​ക്കു സൈ​ന്യ​ത്തെ കൊ​ണ്ടു​പോ​കു​ന്ന​തും സമു​ദ്ര​ത്തി​ന്റെ നി​ല​യ്ക്കൊ​പ്പം താ​ഴു​മാ​റു് ആളു​ക​ളേ​യും കു​തി​ര​ക​ളേ​യും​കൊ​ണ്ടു കു​ത്തി​നി​റ​ച്ച​തു​മായ ഒരു വലിയ കപ്പൽ പി​ടി​ച്ച​ട​ക്കി. 1805-ൽ ആർ​ച്ച് ഡ്യു​ക്ഫെർ​ദി​നാ​ന്ദി​ന്റെ പക്കൽ​നി​ന്നു ഗു​ങ്സു് ബർഗ് കൈ​വ​ശ​പ്പെ​ടു​ത്തിയ ആ മൽ​ഹ​രു​ടെ സൈ​ന്യ​വി​ഭാ​ഗ​ത്തിൽ അയാ​ളു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. വെൽ​ത്തിൻ​ഗെ യു​ദ്ധ​ത്തിൽ അയാൾ, ഒരു വെ​ടി​യു​ണ്ട​മ​ഴ​യു​ടെ നടു​ക്കു​വെ​ച്ചു, മര​ണ​പ്പ​രി​ക്കു പറ്റി മറി​ഞ്ഞ കേർണൽ മൊ​പെ​ത്തി​യെ കൈ​കൊ​ണ്ടു താ​ങ്ങി​യെ​ടു​ത്തു. ഓസ്തെർ​ലി​ത്സു് യു​ദ്ധ​ത്തിൽ ശത്രു​ക്ക​ളു​ടെ വെ​ടി​ക്കു​ള്ളി​ലൂ​ടെ​യു​ണ്ടായ ആ അഭി​ന​ന്ദ​നീ​യ​മായ പോ​ക്കിൽ അയാൾ ഒരു മാ​ന്യ​നേ​താ​വാ​യി​രു​ന്നു. നാലാം സൈ​ന്യ​വി​ഭാ​ഗ​ത്തി​ലെ ഒരു വകു​പ്പി​നെ റഷ്യാ ചക്ര​വർ​ത്തി​യു​ടെ രക്ഷി​സം​ഘ​ത്തിൽ​പ്പെ​ട്ട കു​തി​ര​പ്പ​ട്ടാ​ളം ചത​ച്ച​തി​നു്, അതി​നോ​ടു പകരം ചോ​ദി​ച്ചു. രക്ഷി​സം​ഘ​ത്തെ തോ​ല്പി​ച്ചു​വി​ട്ട​വ​രു​ടെ കൂ​ട്ട​ത്തിൽ പൊ​ങ്മേർ​സി ഉൾ​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ടു്. നെ​പ്പോ​ളി​യൻ ചക്ര​വർ​ത്തി അയാൾ​ക്കു കു​രി​ശു​മു​ദ്ര കൊ​ടു​ത്തു. മാൻ​ച്വ​യി​ലും മേ​ലാ​സ്സി​ലും അലെ​ക്സാ​ന്ദ്രി​യ​യി​ലും വെ​ച്ചു വേം​സ​റേ​യും ഉൾമിൽ വെ​ച്ചു മാ​ക്ക​നേ​യും കണ്ടു, വഴി​ക്കു വഴിയേ തട​വു​കാ​രാ​ക്കി​യ​തു പൊ​ങ്മേർ​സി​യാ​ണു്. മോർ​ത്തി​യേ നേ​തൃ​ത്വം വഹി​ച്ചി​രു​ന്ന​തും ഹം​ബർ​ഗ്പ​ട്ട​ണ​ത്തെ പി​ടി​ച്ച​ട​ക്കി​യ​തു​മായ മഹാ​സൈ​ന്യ​ത്തി​ന്റെ എട്ടാ​മ​ത്തെ വകു​പ്പിൽ അയാൾ ഒരം​ഗ​മാ​യി​രു​ന്നു; പി​ന്നീ​ടു് അയാൾ 55-ആം വകു​പ്പി​ലേ​ക്കു മാറി; അതാ​ണു് ഫ്ളാൻ​ഡേർ​സി​ലെ യു​ദ്ധ​ത്തിൽ​പ്പെ​ട്ട പഴയ സൈ​ന്യം. ഈ പു​സ്ത​ക​കർ​ത്താ​വി​ന്റെ അമ്മാ​മൻ, ധീ​രോ​ദാ​ത്ത​നായ കാ​പ്റ്റൻ ലൂയി യൂഗോ, രണ്ടു മണി​ക്കൂർ നേ​ര​ത്തോ​ളം തന്റെ കൂ​ട്ട​ത്തിൽ​പ്പെ​ട്ട എൺ​പ​ത്തി​മൂ​ന്നു പേ​രോ​ടു​കൂ​ടി ശത്രു​സൈ​ന്യ​ത്തി​ന്റെ സർ​വ​വി​ധാ​ക്ര​മ​ണ​ങ്ങ​ളേ​യും തടു​ത്തു​നി​ല്ക്കു​ക​യു​ണ്ടായ ആ ഐലോ​വി​ലെ ചു​ടു​കാ​ട്ടിൽ അയാ​ളും ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അതിൽ​നി​ന്നു ജീ​വ​നോ​ടു​കൂ​ടി പോന്ന മൂ​ന്നു പേരിൽ ഒരാ​ള​ത്രേ പൊ​ങ്മേർ​സി. അയാൾ ഫ്രീ​ദ്ലാ​ങ് യു​ദ്ധ​ത്തിൽ പെ​ട്ടി​രു​ന്നു; പി​ന്നീ​ടു് മോ​സ്കോ യു​ദ്ധ​ത്തിൽ കൂടി; പി​ന്നെ ലാ ബെ​റെ​സി​നെ; പി​ന്നെ ലട്സൻ, ബോസൻ, ഡ്രെ​സ്ഡൻ, വാ​ച്ചോ, ലീ​പ്സി​ഗ്; പി​ന്നെ മോ​ങ്മി​രെ, തി​യെ​റി; ക്ര​യോൺ, മാൺ നദീ​തീ​രം, എയിൻ​ന​ദീ​തീ​രം; പി​ന്നെ ലയോൺ, ആർനെ-​ല്-ദുക്കിൽവെച്ച്-അന്നയാൾ കാപ്റ്റനാണ്-​പത്തു യു​ദ്ധ​വീ​ര​ന്മാ​രെ കൊ​ത്തി​നു​റു​ക്കി, അയാൾ, തന്റെ മേ​ലു​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​നെ​യ​ല്ല, ഒരു കീ​ഴ്ജീ​വ​ന​ക്കാ​ര​നെ രക്ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി. അന്നു് ഒരു​മാ​തി​രി അയാൾ കീ​റ​പ്പെ​ട്ടു; ഇരു​പ​ത്തേ​ഴു കു​ന്ത​ത്തു​മ്പു​കൾ അയാ​ളു​ടെ ഇട​ത്തെ കൈ​യി​ന്മേൽ​നി​ന്നു​ത​ന്നെ എടു​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. പാ​രി​സു് പി​ടി​ച്ച​തി​നു് എട്ടു ദിവസം മു​മ്പു​വെ​ച്ച് അയാൾ ഒരു കൂ​ട്ടു​കാ​ര​നു​മാ​യി ഉദ്യോ​ഗ​മാ​റ്റം ചെ​യ്തു കു​തി​ര​പ്പ​ട്ടാ​ള​ത്തിൽ ചേർ​ന്നു. അയാൾ​ക്ക് ഒരു ഭാ​ഷ​യിൽ പറ​യു​മ്പോൾ സവ്യസാചിത്വമുണ്ടായിരുന്നു-​എന്നുവെച്ചാൽ, ഒരു ഭട​നെ​പോ​ലെ വാളോ തോ​ക്കൊ എടു​ക്കു​ക​യും ഒരു മേ​ലു​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​നെ​പ്പോ​ലെ കു​തി​ര​പ്പ​ട്ടാ​ള​ങ്ങ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടോ സാ​ദി​വ​കു​പ്പു​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടോ പെ​രു​മാ​റു​ക​യും ചെ​യ്വാൻ അയാൾ​ക്ക് ഒരേ​മാ​തി​രി സാ​മർ​ഥ്യ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഈ സാ​മർ​ഥ്യ​ത്തിൽ​നി​ന്നാ​ണു്, യു​ദ്ധ​സം​ബ​ന്ധി​യായ വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സം​കൂ​ടി തി​ക​ഞ്ഞാൽ ഒരു​മി​ച്ചു​ത​ന്നെ സാ​ദി​ക​ളാ​യും കു​ന്ത​പ്പ​ട​യാ​ളി​ക​ളാ​യും പേ​രെ​ടു​ക്കു​ന്ന യു​ദ്ധ​വി​ദ​ഗ്ധ​ന്മാ​രു​ണ്ടാ​യി​ത്തീ​രു​ന്ന​തു്. അയാൾ നെ​പ്പോ​ളി​യ​ന്റെ കൂടെ എൽ​ബ​യി​ലേ​ക്കു പോയി. വാ​ട്ടർ​ലൂ യു​ദ്ധ​ത്തിൽ അയാൾ ദ്യു​ബൊ​വി​ന്റെ സൈ​ന്യ​വ​കു​പ്പിൽ​പ്പെ​ട്ട ഒരു കവ​ച​ധാ​രി​ഭ​ട​സം​ഘ​ത്തി​ന്റെ നേ​താ​വാ​യി​രു​ന്നു ല്യൂ നൽ​ബർ​ഗ് സൈ​ന്യ​ത്തി​ന്റെ കൊടി പി​ടി​ച്ചെ​ടു​ത്ത​തു പൊ​ങ്മേർ​സി​യാ​ണു്. അയാൾ ചെ​ന്നു് ആ കൊടി ചക്ര​വർ​ത്തി​യു​ടെ കാൽ​ക്കൽ ഇട്ടു​കൊ​ടു​ര്ത്തു. അയാൾ രക്ത​ത്തിൽ മു​ഴു​കി​യി​രു​ന്നു. ആ കൊടി തട്ടി​പ്പ​റി​ക്കു​ന്ന സമ​യ​ത്തു് അയാ​ളു​ടെ ചക്ര​വർ​ത്തി ഉച്ച​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു: ‘നി​ങ്ങൾ ഒരു കേർ​ണ​ലാ​ണു്, ഒരു പ്രഭു, ബഹു​മ​തി​പ​ട്ട​ത്തി​ന്നർ​ഹ​നായ ഒരു മേ​ലു​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥൻ!’ പൊ​ങ്മേർ​സി മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു: ‘തി​രു​മേ​നി, എന്റെ വൈ​ധ​വ്യം വന്ന പത്നി​ക്കു​വേ​ണ്ടി ഞാൻ അങ്ങ​യോ​ടു നന്ദി പറ​യു​ന്നു.’ ഒരു മണി​ക്കൂർ​കൂ​ടി കഴി​ഞ്ഞു. ഒഹെ​ങ്ങി​ലെ കു​ണ്ടു​വ​ഴി​യിൽ അയാൾ തല​കു​ത്തി. അപ്പോൾ ആരാ​യി​രു​ന്നു ഈ യോർഷ് പോ​ങ്മെർ​സി? അയാൾ തന്നെ​യാ​ണു് ‘ല്വാർ​യു​ദ്ധ​ത്തി​ലെ തട്ടി​പ്പ​റി​ക്കാ​രൻ.’

അയാ​ളു​ടെ ചരി​ത്ര​ത്തിൽ ചിലതു നാം കണ്ടു​ക​ഴി​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നു. ഒഹെ​ങ്ങി​ലെ കു​ണ്ടു​വ​ഴി​യിൽ​നി​ന്നു, വാ​യ​ന​ക്കാർ​ക്കോർ​മ​യു​ള്ള​വി​ധം, വലി​ച്ചെ​ടു​ക്ക​പ്പെ​ട്ട പൊ​ങ്മേർ​സി​ക്കു വാ​ട്ടർ​ലൂ​യു​ദ്ധ​ത്തി​നു ശേഷം വീ​ണ്ടും സൈ​ന്യ​ത്തിൽ ചേരാൻ സാ​ധി​ച്ചു; ഒരു ചി​കി​ത്സാ​ഗൃ​ഹ​ത്തിൽ​നി​ന്നു മറ്റൊ​രു ചി​കി​ത്സാ​ഗൃ​ഹ​ത്തി​ലേ​ക്കാ​യി നീ​ങ്ങി​നീ​ങ്ങി ല്വാ​റി​ലെ പട്ടാ​ള​ത്താ​വ​ളം വരെ അയാൾ എത്തി.

രാ​ജ​ത്വ​പു​നഃ​സ്ഥാ​പ​ന​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി അയാ​ളു​ടെ ശമ്പ​ളം പകു​തി​പ്പെ​ട്ടു; പൊ​ല്ലീ​സു് നോ​ട്ട​ത്തിൻ​കീ​ഴിൽ വെർ​നൊ​ങ്ങി​ലു​ള്ള സ്വ​ന്തം താ​മ​സ​സ്ഥ​ല​ത്തേ​ക്ക് അയാളെ ഭര​ണാ​ധി​കാ​രി​കൾ പറ​ഞ്ഞ​യ​ച്ചു. നെ​പ്പോ​ളി​യൻ എൽ​ബ​യിൽ​നി​ന്നു വന്ന​തി​നു ശേ​ഷ​മു​ണ്ടായ നൂറു ദി​വ​സ​ക്കാ​ല​ങ്ങ​ളി​ലെ സം​ഭ​വ​ങ്ങ​ളൊ​ന്നും ഉണ്ടാ​യി​ട്ടു​ള്ള​താ​യി കൂ​ട്ടാ​തി​രു​ന്ന പതി​നെ​ട്ടാ​മൻ ലൂയി, ബഹു​മ​തി​പ്പ​ട്ടം കി​ട്ടിയ ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​നാ​യി​ട്ടോ കേർ​ണ​ലാ​യി​ട്ടോ പ്ര​ഭു​വാ​യി​ട്ടോ അയാളെ കണ​ക്കാ​ക്കി​യി​ല്ല. പൊ​ങ്മേർ​സി​യാ​വ​ട്ടെ, ‘കേർണൽ ബാറൺ പൊ​ങ്മേർ​സി’ എന്നൊ​പ്പി​ടു​വാൻ കി​ട്ടിയ അവ​സ​ര​മൊ​ന്നും വെ​റു​തെ വി​ട്ടി​ല്ല​താ​നും. അയാൾ​ക്ക് ഒരു പഴയ നീ​ല​ക്കു​പ്പാ​യ​മേ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളു; അതി​ന്മേൽ ഒരി​ക്ക​ലെ​ങ്കി​ലും ബഹു​മ​തി​പ്പ​ട്ടം കാ​ണി​ക്കു​ന്ന ചു​വ​പ്പു​നാട പി​ടി​പ്പി​ക്കാ​തെ അയാൾ പു​റ​ത്തേ​ക്കി​റ​ങ്ങു​ക​യി​ല്ല നി​യ​മ​വി​രു​ദ്ധ​മാ​യി ഈ അല​ങ്കാ​ര​മു​ദ്ര വഹി​ക്കു​ന്ന​തി​നു് അയാളെ ഭര​ണാ​ധി​കാ​രി​കൾ ശി​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന​താ​ണെ​ന്നു ഗവർ​മ്മെ​ണ്ടു​വ​ക്കീൽ ഓർ​മ​പ്പെ​ടു​ത്തി ഈ നോ​ട്ടീ​സ്സും​കൊ​ണ്ടു് ഒരു​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥൻ അയാ​ളു​ടെ അടു​ക്കൽ ചെ​ന്ന​പ്പോൾ, ഒരു സന്തോ​ഷ​സൂ​ച​ക​മ​ല്ലാ​ത്ത പു​ഞ്ചി​രി​യോ​ടു​കൂ​ടി പൊ​ങ്മേർ​സി മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു: ‘എനി​ക്ക് ഫ്ര​ഞ്ചു ഭാഷ തി​രി​യാ​താ​യി​ട്ടോ നി​ങ്ങൾ ആ ഭാ​ഷ​യി​ലു​ള്ള സം​സാ​രം നിർ​ത്തി​യി​ട്ടോ എന്നെ​നി​ക്ക​റി​വി​ല്ല, പക്ഷേ, എനി​ക്ക​തു മന​സ്സി​ലാ​വു​ന്നി​ല്ലെ​ന്നു​ള്ള കാ​ര്യം വാ​സ്ത​വ​മാ​ണു്.’ അതി​നു​ശേ​ഷം എട്ടു ദിവസം ഒരു​പോ​ലെ ആ മു​ദ്ര​യും ധരി​ച്ച് അയാൾ പു​റ​ത്തേ​ക്കു പോയി. അയാളെ ഉപ​ദ്ര​വി​ക്കാൻ അവർ ധൈ​ര്യ​പ്പെ​ട്ടി​ല്ല രണ്ടോ മൂ​ന്നോ തവണ യു​ദ്ധ​മ​ന്ത്രി അയാൾ​ക്ക് ‘മൊ​സ്സ്യു ലു് കൊ​മാൺ​ഡ​ന്റു് = (സൈ​ന്യ​നേ​താ​വു്), പൊങ് മേർസി’ എന്ന മേൽ​വി​ലാ​സ​ത്തിൽ കത്ത​യ​യ്ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി; അതൊ​ക്കെ പു​റ​ത്തെ അര​ക്കു​കൂ​ടി കേ​ടു​വ​രു​ത്താ​തെ അയാൾ അങ്ങോ​ട്ടു​ത​ന്നെ മട​ക്കി​യ​യ​ച്ചു. ആ സമ​യ്ത്തു​ത​ന്നെ, സെ​ന്റു് ഹെ​ലീ​ന​ദ്വീ​പിൽ​വെ​ച്ചു സർ​ഹ​ഡ്സൺ ലോ​വി​ന്റെ ‘ജെനറൽ ബോ​നാ​പ്പാർ​ത്തു് എന്ന മേൽ​വി​ലാ​സ​ത്തിൽ അയ​ച്ചി​രു​ന്ന കത്തു​ക​ളോ​ടു നെ​പ്പോ​ളി​യ​നും ആവി​ധം​ത​ന്നെ പെ​രു​മാ​റി​യി​രു​ന്നു. ചക്ര​വർ​ത്തി​യു​ടെ വാ​യി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന ഉമിനീർതന്നെ-​ഈ പറ​യു​ന്ന​തി​നെ വാ​യ​ന​ക്കാർ ക്ഷമിക്കണം-​പൊങ്മേർസി തന്റെ വാ​യി​ലും വെ​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു.

ഇതേ മാ​തി​രി, ഫ്ളെ​മി​നി​യ​സ്സി​നെ [2] ബഹു​മാ​നി​ക്കാ​തി​രു​ന്ന കാർ​ത്തി​ജീ​നി​യ​ക്കാർ തു​ട​വു​പു​ള്ളി​കൾ റോ​മി​ലും ഉണ്ടാ​യി​ട്ടു​ണ്ടു്; ഹാ​നി​ബോ​ളി​ന്റെ ചു​ണ​യു​ടെ ഒരു ചെ​റു​ഭാ​ഗം അവ​രി​ലും പ്ര​കാ​ശി​ച്ചു.

ഒരു ദിവസം ജി​ല്ലാ​ക്കോ​ട​തി​യി​ലെ ഗവർ​മ്മെ​ണ്ടു​വ​ക്കീ​ലി​നെ വെർ​നോ​ങ് പട്ട​ണ​ത്തി​ലെ ഒരു തെ​രു​വീ​ഥി​യിൽ​വെ​ച്ചു കണ്ടു​മു​ട്ടിയ സമ​യ​ത്തു് അയാൾ അടു​ത്തു ചെ​ന്നു ചോ​ദി​ച്ചു: ‘ഹേ ഗവർ​മ്മേ​ണ്ടു​വ​ക്കീ​ല​വർ​ക​ളേ, എനി​ക്ക് എന്റെ വെ​ടി​ക്കല കൊ​ണ്ടു​ന​ട​ക്കു​വാൻ സമ്മ​തം തന്നി​ട്ടു​ണ്ടോ?’

ഒരു ചെറിയ പട്ടാ​ള​മേ​ലു​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​ന്റെ പകു​തി​ശ്ശ​മ്പ​ള​മ​ല്ലാ​തെ അയാൾ​ക്ക് മറ്റൊ​രു​പ​ജീ​വ​ന​മാർ​ഗ​വും ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. വെർ​നോ​ങ്ങിൽ​വെ​ച്ചു കി​ട്ടാൻ കഴി​യു​ന്ന ഏറ്റ​വും ചെറിയ ഒരു വീടു് അയാൾ വാ​ട​ക​യ്ക്കു വാ​ങ്ങി നാ​മി​പ്പോൾ കണ്ടു കഴി​ഞ്ഞ​തു​പോ​ലെ, അവിടെ അയാൾ താ​മ​സ​മാ​ക്കി. ചക്ര​വർ​ത്തി​വാ​ഴ്ച​ക്കാ​ല​ത്തു, രണ്ടു യു​ദ്ധ​ങ്ങ​ളു​ടെ ഇട​യ്ക്കു​വെ​ച്ചു, മാം​സ്സെൻ ഗിൽ​നോർ​മാ​നെ കല്യാ​ണം കഴി​പ്പാൻ അയാൾ സമയം കണ്ടു. മന​സ്സിൽ തി​ക​ച്ചും ശു​ണ്ഠി കയറിയ ആ കിഴവൻ നാ​ടു​വാ​ഴി ഒരു നെ​ടു​വീർ​പ്പോ​ടു​കൂ​ടി ഇങ്ങ​നെ പറ​ഞ്ഞും​കൊ​ണ്ടു് അനു​വാ​ദം കൊ​ടു​ത്തു: ‘വലിയ തറ​വാ​ടു​കൾ​ക്ക് ചി​ല​പ്പോൾ ഇതു പറ്റി​യി​ട്ടു​ണ്ടു്.’ എല്ലാ​വി​ധ​ത്തി​ലും അഭി​ന​ന്ദ​നീ​യ​യും ഒരു​ത്ത​മ​സ്ത്രീ​യും അസാ​മാ​ന്യ​യും ഭർ​ത്താ​വി​നു യോ​ജി​ച്ച​വ​ളു​മായ മദാം പൊ​ങ്മേർ​സി, ഒരാൺ​കു​ട്ടി​യെ പ്ര​സ​വി​ച്ച​തി​നു​ശേ​ഷം 1815-ൽ പര​ലോ​ക​പ്രാ​പ്ത​യാ​യി. ആ വി​ജ​ന​വാ​സ​ത്തിൽ കേർണൽ പൊ​ങ്മേർ​സി​യു​ടെ സന്തോ​ഷം മു​ഴു​വ​നും ആ ഒരു കു​ട്ടി​യാ​യി​രു​ന്നു; പക്ഷേ, മു​ത്ത​ച്ഛൻ ആ കു​ട്ടി​യെ തനി​ക്കു കി​ട്ട​ണ​മെ​ന്നു് അധി​കാ​ര​പൂർ​വം ആജ്ഞാ​പി​ച്ചു. കൊ​ടു​ക്കാ​ത്ത പക്ഷം കു​ട്ടി​ക്കു തന്റെ വക യാ​തൊ​രു സ്വ​ത്തി​നും അവ​കാ​ശ​മി​ല്ലാ​താ​ക്കി​ത്തീർ​ക്കു​മെ​ന്നു് അദ്ദേ​ഹം സി​ദ്ധാ​ന്തി​ച്ചു. കു​ട്ടി​യു​ടെ ഗുണം നോ​ക്കി അച്ഛൻ അത​നു​സ​രി​ച്ചു; അയാൾ തന്റെ സ്നേ​ഹ​ത്തെ പു​ഷ്പ​ങ്ങ​ളു​ടെ മേ​ലേ​ക്കാ​ക്കി.

അത്ര​യ​ല്ല, അയാൾ സർ​വ​വും ഉപേ​ക്ഷി​ച്ചു; അപ​ക​ട​ങ്ങ​ളെ ഉണ്ടാ​ക്കി​ത്തീർ​ക്കാ​നോ തീർ​ത്ത​തിൽ പങ്കെ​ടു​ക്കാ​നോ അയാൾ നി​ല്ക്കാ​താ​യി. അപ്പോൾ ചെ​യ്തു പോ​രു​ന്ന നിർ​ദ്ദോ​ഷ​സം​ഗ​തി​കൾ​ക്കും, ചെ​യ്തു​ക​ഴി​ഞ്ഞ മഹാ​കാ​ര്യ​ങ്ങൾ​ക്കു​മാ​യി അയാൾ സ്വ​ന്തം വി​ചാ​ര​ങ്ങ​ളെ പങ്കി​ട്ടു​കൊ​ടു​ത്തു. ഒരു പൂ​മൊ​ട്ടു​ണ്ടാ​കു​ന്ന​തു​കാ​ത്തും ഓസ്തെർ​ലി​ത്സു് യു​ദ്ധ​ത്തെ ഓർ​മി​ച്ചും അയാൾ സമയം കഴി​ച്ചു.

മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാ​ന്നു് തന്റെ ജാ​മാ​താ​വി​നെ​പ്പ​റ്റി ഒരു വി​ചാ​ര​വും ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. അദ്ദേ​ഹ​ത്തെ സം​ബ​ന്ധി​ച്ചേ​ട​ത്തോ​ളം കേർണൽ ‘ഒരു തട്ടി​പ്പ​റി’ ക്കാ​ര​നാ​യി​രു​ന്നു. കേർ​ണ​ലി​ന്റെ പരി​ഹാ​സ്യ​മായ പ്ര​ഭു​പ​ട്ട​ത്തെ​പ്പ​റ്റി അപ്പോൾ നേ​രം​പോ​ക്കു പറ​യു​മ്പോ​ഴ​ല്ലാ​തെ മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ അയാ​ളെ​പ്പ​റ്റി ഒന്നും മി​ണ്ടാ​റേ ഇല്ല. മകനെ തി​ക​ച്ചും നിർ​ധ​ന​നാ​ക്കി തി​രി​ച്ചേ​ല്പി​ക്കു​മെ​ന്ന ശിക്ഷ കാ​ണി​ച്ചു പൊ​ങ്മേർ​സി​യെ​ക്കൊ​ണ്ടു മക​നു​മാ​യി മേലാൽ കാ​ണാ​തി​രു​ന്നു​കൊ​ള്ളാ​മെ​ന്നു് അദ്ദേ​ഹം ഉട​മ്പ​ടി ചെ​യ്യി​ച്ചു. ഗിൽ​നോർ​മാൻ​വം​ശ​ക്കാ​രെ​സ്സം​ബ​ന്ധി​ച്ചേ​ട​ത്തോ​ളം, പൊ​ങ്മേർ​സി പ്ലേ​ഗു​രോ​ഗം പി​ടി​ച്ച​വ​നാ​ണു്, ഈ ശാ​ഠ്യ​ങ്ങൾ​ക്കു കീ​ഴ​ട​ങ്ങി​യ​തിൽ കേർ​ണൽ​ക്കു പക്ഷേ, തെ​റ്റു പറ്റി​യി​രി​ക്കാം; പക്ഷേ, ആ ചെ​യ്യു​ന്ന​തു ധർ​മ​മാ​ണെ​ന്നും തന്നെ​യ​ല്ലാ​തെ മറ്റാ​രേ​യും അതിനു ബലി കൊ​ടു​ക്കു​ന്നി​ല്ല​ല്ലോ എന്നും കരുതി അയാൾ അവയെ അനു​സ​രി​ച്ചു.

മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാ​ന്റെ സ്വ​ത്തു് അധി​ക​മൊ​ന്നു​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു; പക്ഷേ, അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ മൂത്ത മക​ളു​ടെ സ്വ​ത്തു് അത്ര കു​റ​ച്ചൊ​ന്നു​മ​ല്ല. അപ​രി​ണീ​ത​യാ​യി​രു​ന്ന ആ സ്ത്രീ​ക്ക് അമ്മ​യു​ടെ വഴി​യാ​യി വളരെ മു​ത​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു; അതി​ന്നെ​ല്ലാം ശരി​യായ അവ​കാ​ശി, ആ അനു​ജ​ത്തി​യു​ടെ മക​ന​ല്ലാ​തെ മറ്റാ​രു​മ​ല്ല​താ​നും. മരി​യു​സു് എന്നു പേരായ ആ ആൺ​കു​ട്ടി​ക്ക് ഒര​ച്ഛൻ തനി​ക്കു​ണ്ടെ​ന്ന​ല്ലാ​തെ വേ​റെ​യൊ​ന്നും അറി​വി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. അതി​നെ​പ്പ​റ്റി ആരും അവ​നോ​ടു മി​ണ്ടാ​റി​ല്ല. ഏതാ​യാ​ലും മു​ത്ത​ച്ഛൻ കൂ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​കാ​റു​ള്ള ഓരോ ഇട​ങ്ങ​ളിൽ​നി​ന്നു മന്ത്രി​ക്ക​ലു​ക​ളും സൂ​ച​ന​ക​ളും കൺ​ചി​മ്മ​ലു​ക​ളു​മാ​യി ക്ര​മേണ ആ കു​ട്ടി​യു​ടെ ഉള്ളിൽ കാ​ര്യം തെ​ളി​ഞ്ഞു​വ​ന്നു​തു​ട​ങ്ങി; ഒടു​വിൽ വാ​സ്ത​വ​സ്ഥി​തി​യു​ടെ ചില ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ മന​സ്സി​ലാ​യി; ആ ചെ​റു​കു​ട്ടി ശ്വ​സി​ക്കു​ന്ന വാ​യു​ത​ന്നെ​യാ​ണെ​ന്നു പറ​യാ​വു​ന്ന ആവക ആലോ​ച​ന​ക​ളും അഭി​പ്രാ​യ​ങ്ങ​ളും അക​ത്തേ​ക്കൂ​റി​വീ​ണു. പതു​ക്കെ തു​ള​ഞ്ഞു കട​ന്നു, മന​സ്സിൽ പറ്റി​യ​തോ​ടു​കൂ​ടി, ലജ്ജ​യോ​ടും വേ​ദ​ന​യോ​ടും​കൂ​ടി മാ​ത്ര​മേ അച്ഛ​നെ​പ്പ​റ്റി വി​ചാ​രി​ക്കാൻ കഴിയൂ എന്ന നില വന്നു​കൂ​ടി.

ഇങ്ങ​നെ വളർ​ന്നു​വ​രു​മ്പോൾ രണ്ടോ മൂ​ന്നോ ദിവസം കൂ​ടു​മ്പോൾ ഒരു ദിവസം കേർണൽ പതു​ക്കെ പു​റ​പ്പെ​ട്ടു. തട​വിൽ​നി​ന്നു ചാ​ടി​പ്പോ​രു​ന്ന ഒരു കള്ള​പ്പു​ള്ളി​യെ​പ്പോ​ലെ, ഉപാ​യ​ത്തിൽ പാ​രി​സ്സിൽ വന്നു, മരി​യു​സ്സി​ന്റെ വലി​യ​മ്മ മരി​യു​സ്സി​നേ​യും കൂ​ട്ടി പള്ളി​യി​ലേ​ക്കു പോ​കു​ന്ന സമയം നോ​ക്കി സാ​ങ്സുൽ പി​സ്സി​ന്ന​ടു​ത്തു് ഒരു ഭാ​ഗ​ത്തു വന്നു​കൂ​ടും. അവിടെ, ആ വലി​യ​മ്മ തി​ര​ഞ്ഞു​നോ​ക്കി​യാ​ലോ എന്നു ഭയ​പ്പെ​ട്ടു​കൊ​ണ്ടു്, അന​ങ്ങാ​തെ, ശ്വാ​സം കഴി​ക്കാൻ​കൂ​ടി ധൈ​ര്യ​മി​ല്ലാ​തെ, ഒരു തൂ​ണി​നു പി​ന്നിൽ ഒളി​ച്ചു​നി​ന്നു് ആ കു​ട്ടി​യെ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു നോ​ക്കും. കല​കെ​ട്ടിയ യു​ദ്ധ​ഭ​ട​ന്നു് ആ അപ​രി​ണീ​ത​വൃ​ദ്ധ​യെ പേ​ടി​യാ​യി​രു​ന്നു.

ഈ വര​വിൽ​നി​ന്നാ​ണു് അയാ​ളും വെർ​നോ​ങ്ങി​ലെ മതാ​ചാ​ര്യ​നു​മാ​യി കൂ​ട്ടു​കെ​ട്ടു തു​ട​ങ്ങി​യ​തു്.

സാ​ങ്സുൽ​പി​സ്സി​ലെ ഒരു കീ​ഴു​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥൻ അയാൾ ആ കു​ട്ടി​യെ നോ​ക്കി​ക്കാ​ണു​ന്ന​തും, അയാ​ളു​ടെ കവി​ള​ത്തു​ള്ള കലയും, കണ്ണിൽ കണ്ണീർ നി​റ​യ​ലും കണ്ടു മന​സ്സി​ലാ​ക്കാ​റു​ണ്ടു്. ആ കാ​വ​ല്ക്കാ​ര​ന്റെ സഹോ​ദ​ര​നാ​യി​രു​ന്നു മതാ​ചാ​ര്യൻ. അത്ര​യും പു​രു​ഷ​ത്വ​മു​ള്ള ആ മനു​ഷ്യൻ ഒരു സ്ത്രീ​യെ​പ്പോ​ലെ കര​യു​ന്ന​തു കണ്ടു് ആ കാ​വ​ല്ക്കാ​ര​നു ദയ തോ​ന്നി. ആ മനു​ഷ്യ​ന്റെ മുഖം അയാ​ളു​ടെ ഉള്ളിൽ പതി​ഞ്ഞു, ഒരു ദിവസം ആ കാ​വ​ല്ക്കാ​രൻ വെർ​നോ​ങ്ങി​ലു​ള്ള മതാ​ചാ​ര്യ​നെ കാണാൻ ചെ​ന്നി​രു​ന്ന സമ​യ​ത്തു കേർണൽ പൊ​ങ്മേർ​സി​യെ പാ​ല​ത്തി​ന്മേൽ വെ​ച്ചു യദൃ​ച്ഛ​യാ കണ്ടു​മു​ട്ടി, സാങ് സുൽ​പി​സ്സിൽ വെ​ച്ചു കാ​ണാ​റു​ള്ള ആളാ​ണ​തെ​ന്നു മന​സ്സി​ലാ​ക്കി, അയാൾ വി​വ​ര​മെ​ല്ലാം മതാ​ചാ​ര്യ​നോ​ടു പറ​ഞ്ഞു; അവർ രണ്ടു​പേ​രും​കൂ​ടി എന്തോ ഉപാ​യ​ത്തി​ന്മേൽ കേർ​ണ​ലി​നെ വീ​ട്ടിൽ ചെ​ന്നു കണ്ടു. അങ്ങ​നെ അവർ പി​ന്നെ​യും ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്കു ചെ​ല്ലാൻ തു​ട​ങ്ങി. ആദ്യ​ത്തിൽ അധി​ക​മൊ​ന്നും മി​ണ്ടാ​തി​രു​ന്ന കേർണൽ, ഒടു​വിൽ തന്റെ മന​സ്സി​ലു​ള്ള​തെ​ല്ലാം തു​റ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു; ക്ര​മ​ത്തിൽ കാ​വ​ല്ക്കാ​ര​നും മതാ​ചാ​ര്യ​നും ചരി​ത്രം മു​ഴു​വൻ അറി​യാ​നി​ട​യാ​യി; സ്വ​ന്തം മക​ന്റെ ഭാ​വി​ക്ഷേ​മ​പൂർ​ണ​മാ​കു​വാൻ​വേ​ണ്ടി അയാൾ തന്റെ സു​ഖ​ത്തെ ബലി​ക​ഴി​ക്കു​ക​യാ​ണെ​ന്നു് അവർ കണ്ടു. ഇതു​കാ​ര​ണം മതാ​ചാ​ര്യൻ അയാളെ സ്നേ​ഹ​ത്തോ​ടും ബഹു​മാ​ന​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി കരു​തി​പ്പോ​ന്നു; പോ​ങ്മേർ​സി​ക്കും മതാ​ചാ​ര്യ​ന്റെ മേൽ ഇഷ്ടം തോ​ന്നി. അത്ര​യ​ല്ല, രണ്ടു പേരും നല്ല സ്ഥി​ര​ത​യും സൗ​ശീ​ല്യ​മു​ള്ള​വ​രാ​യ​തു​കൊ​ണ്ടു്, ഒരു വൃ​ദ്ധ​നായ മതാ​ചാ​ര്യ​നും ഒരു വൃ​ദ്ധ​നായ യു​ദ്ധ​ഭ​ട​നു​മെ​ന്ന​പോ​ലെ അത്ര​മേൽ അന്യോ​ന്യം കൂ​ടി​ച്ചേ​രു​ക​യും ഒന്നാ​യി യോ​ജി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന വേറെ രണ്ടു​പേർ ഉണ്ടാ​വാൻ തര​മി​ല്ല. ഒരാൾ ഈ ഭൂ​മി​യി​ലു​ള്ള തന്റെ രാ​ജ്യ​ത്തി​നു​വേ​ണ്ടി ജീ​വി​തം ഉഴി​ഞ്ഞു​വെ​ച്ചു; മറ്റേ ആൾ സ്വർ​ഗ​ത്തി​ലു​ള്ള തന്റെ രാജ്യത്തിനുവേണ്ടി-​ഇതേ വ്യ​ത്യാ​സ​മു​ള്ളൂ.

കൊ​ല്ല​ത്തിൽ രണ്ടു തവണ, വർ​ഷാ​രം​ഭ​ദി​വ​സ​വും സെ​യ്ന്റു ് ജോർ​ജ്ജ് പെ​രു​ന്നാൾ ദി​വ​സ​വും മരി​യൂ​സു് അച്ഛ​ന്നു മു​റ​യ​നു​സ​രി​ച്ച് ഓരോ കത്തെ​ഴു​തും; അതിലെ വാ​ച​ക​ങ്ങൾ വലി​യ​മ്മ​യാ​ണു് പറ​ഞ്ഞു​കൊ​ടു​ക്കാ​റു്. അവ​യെ​ല്ലാം ഏതോ ഒരു പഴ​ഞ്ചൊൽ​പ്പു​സ്ത​ക​ത്തിൽ​നി​ന്നു പകർ​ത്തി​യ​വ​യാ​ണെ​ന്നേ തോ​ന്നു. ഇതിനു മാ​ത്ര​മേ മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാ​ന്റെ അനു​വാ​ദ​മു​ള്ളു. അവ​യ്ക്ക് അച്ഛൻ അയ​യ്ക്കാ​റു​ള്ള വാ​ത്സ​ല്യ​പൂർ​ണ​ങ്ങ​ളായ മറു​പ​ടി​ക​ളെ​യെ​ല്ലാം മകൻ വാ​യി​ച്ചു​നോ​ക്കാ​തെ കീ​ശ​യി​ലേ​ക്കു തി​രു​കും.

മരി​യൂ​സു് പൊ​ങ്മേർ​സി ലോ​ക​ത്തി​ലാ​ക​പ്പാ​ടെ ഒന്ന​റി​ഞ്ഞി​ട്ടു​ള്ള​തു മദാം ദു് റ്റി.യുടെ സൽ​ക്കാ​ര​മു​റി​യാ​ണു്. ജീ​വി​ത​ത്തെ ഒരു​നോ​ക്കു നോ​ക്കി​ക്കാ​ണു​വാൻ അയാൾ​ക്കു കി​ട്ടി​യി​രു​ന്ന ഒരു പഴു​തു് അതു​മാ​ത്ര​മാ​ണു്. ഈ പഴുതു മങ്ങി​യ​താ​യി​രു​ന്നു; ആ നാ​ട്ടു​വെ​ളി​ച്ച​ത്തി​ലൂ​ടെ ചൂ​ടി​നെ​ക്കാ​ള​ധി​കം തണു​പ്പാ​ണു് അയാൾ​ക്കു കിട്ടിയിരുന്നത്-​പകലിനെക്കാളധികം രാ​ത്രി. ഈ അപ​രി​ചി​ത​ലോ​ക​ത്തിൽ കട​ക്കു​മ്പോൾ ആകെ ആഹ്ലാ​ദ​വും പ്ര​കാ​ശ​വു​മാ​യി​രു​ന്ന ഈ കു​ട്ടി വേ​ഗ​ത്തിൽ വ്യ​സ​ന​ശീ​ല​നാ​യി; എന്ന​ല്ല, ആ പ്രാ​യ​ത്തി​നു് ഏറ്റ​വും വി​രു​ദ്ധ​മായ മറ്റൊന്ന്-​അയാൾ സഗൗ​ര​വ​മാ​യി, ഗം​ഭീ​ര​ങ്ങ​ളും അസാ​ധാ​ര​ണ​ങ്ങ​ളു​മായ അത്ത​രം സത്ത്വ​ങ്ങ​ളാൽ ചു​റ്റ​പ്പെ​ട്ട​തു​കൊ​ണ്ടു് അവൻ വല്ലാ​ത്ത അമ്പ​ര​പ്പോ​ടു​കൂ​ടി നാ​ലു​പു​റ​വും നോ​ക്കു​ക​യാ​യി. അവനിൽ ഈ അമ്പ​ര​പ്പു വർ​ദ്ധി​പ്പി​ക്കു​വാൻ സക​ല​വും കൂ​ട്ടു​കൂ​ടി. മദാം ദു് റ്റി​യു​ടെ സൽ​ക്കാ​ര​മു​റി​യിൽ മത്താൻ, നോ, ലെവിസ്-​ഇതിന്റെ ഉച്ചാ​ര​ണം ലെവി എന്നായിരുന്നു-​കംബിസ്-ഇതിന്റെ ഉച്ചാ​ര​ണം കം​ബൈ​സു് എന്നായിരുന്നു-​ എന്നി​ങ്ങ​നെ പേ​രു​ള്ള ചില എണ്ണ​പ്പെ​ട്ട പ്ര​ഭ്വി​കൾ ഒത്തു​കൂ​ടാ​റു​ണ്ടു്. അവ​രു​ടെ പ്രാ​യം കൂടിയ മു​ഖ​രൂ​പ​ങ്ങ​ളും വേ​ദ​പു​സ്ത​ക​ത്തി​ലെ ഈ പേ​രു​ക​ളു​മൊ​ക്കെ ആ കു​ട്ടി കാ​ണാ​പ്പാ​ഠം പഠി​ച്ചു​പോ​ന്നി​രു​ന്നു. പഴയ നി​യ​മ​ഗ്ര​ന്ഥ​ത്തോ​ടു് അവ​ന്റെ ഉള്ളിൽ​വെ​ച്ചു കെ​ട്ടി​മ​റി​ഞ്ഞു; പച്ച​മൂ​ടി​യി​ട്ട ഒരു വി​ള​ക്കി​ന്റെ മങ്ങൽ​വെ​ളി​ച്ച​ത്തു്, ഒരു കെ​ടാ​റായ അടു​പ്പിൻ​തീ​യി​ന്റെ ചു​റ്റു​മാ​യി, ആ പ്ര​ഭ്വി​മാർ, തങ്ങ​ളു​ടെ കനം പി​ടി​ച്ച മു​ഖ​ഭാ​വ​ത്തോ​ടും, നര​ച്ച​തോ വെ​ളു​ത്ത​തോ ആയ തല​മു​ടി​യോ​ടും, കു​ണ്ഠി​ത​മ​ട്ടു​ള്ള നി​റ​വി​ശേ​ഷ​ങ്ങ​ളെ വേർ​തി​രി​ച്ച​റി​യു​വാൻ വയ്യാ​തെ മറ്റൊ​രു ശതാ​ബ്ദ​ത്തി​ലേ​ക്കു ചേർ​ന്ന​തായ നീ​ള​നു​ടു​പ്പോ​ടും​കൂ​ടി, പ്രാ​ഭ​വ​വും ഗൗ​ര​വ​വും കലർ​ന്ന ഓരോ വാ​ക്കു​കൾ അപൂർ​വ​മാ​യി ചി​ല​പ്പോൾ ഉച്ച​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കെ, ആ കാ​ണു​ന്ന​തൊ​ന്നും സ്ത്രീ​ക​ള​ല്ല, പത്രി​യാർ​ക്കീ​സ്സു​മാ​രും മന്ത്രിവാദിനികളുമാണെന്ന-​ജീവനോടുകൂടിയ ചില സത്ത്വ​ങ്ങ​ള​ല്ല, ചില പ്രേതങ്ങളാണെന്ന-​ ബോ​ധ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി മരി​യു​സു് കു​ട്ടി അവരെ ഭയ​പ്പെ​ട്ടു തു​റി​ച്ചു​നോ​ക്കും.

ഈ പ്രേ​ത​ങ്ങ​ളോ​ടു​കൂ​ടി ആ പഴയ സൽ​ക്കാ​ര​മു​റി​യി​ലെ പതി​വു​കാ​രായ മതാ​ചാ​ര്യ​ന്മാ​രും, ചില മാ​ന്യ​പു​രു​ഷ​ന്മാ​രും ചി​ല​പ്പോൾ ഒന്നി​ച്ചു​കൂ​ടാ​റു​ണ്ടു്; മദാം ദു് ബെ​റി​യു​ടെ കാ​ര്യ​ദർ​ശി​യായ മാർ​ക്കി ദു് സസ്സു്....ഷാർൽ ആങ്താ​ങ് എന്ന കള്ള​പ്പേ​രിൽ ഒറ്റ​പ്രാ​സ​പ്പാ​ട്ടു​കൾ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള വി​ക്കോ​ന്ത്ദ്വൽ...., വളരെ ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​ര​നെ​ങ്കി​ലും ഒരു നരച്ച തലയും, ആ നി​ഴൽ​സ്വ​രൂ​പ​ങ്ങ​ളെ പേ​ടി​പ്പി​ക്കു​ന്ന തു​ടു​പ്പു​പ​ട്ടു​കൊ​ണ്ടു സ്വർ​ണ​ക്ക​മ്പി​പ്പ​ണി​യോ​ടു​കൂ​ടി കഴു​ത്തി​ടു​ക്കി​യു​ണ്ടാ​ക്കിയ ഒരു​ടു​പ്പ​ണി​ഞ്ഞു സു​ന്ദ​രി​യും ഫലി​ത​ക്കാ​രി​യു​മായ ഭാ​ര്യ​യു​മു​ള്ളാ​ളു​മായ ദു് ബോ... രാ​ജ​കു​മാ​രൻ, ഫ്രാൻ​സിൽ മു​ഴു​വ​നും​വെ​ച്ചു ശരി​യായ മര്യാ​ദ​യ​റി​യു​ന്ന മാർ​ക്കി ദ്സ...., സൗ​മ്യ​ശീ​ല​മു​ള്ള കവിൾ​ത്ത​ട​ങ്ങ​ളോ​ടു​കൂ​ടിയ ദയാ​വാൻ കൊ​ന്തു് ദാം..., രാ​ജാ​വി​ന്റെ മന്ത്രി​സഭ എന്നു പേ​രു​ള്ള ലാർ ഗ്ര​ന്ഥ​ശാ​ല​യു​ടെ ഒരു തൂണായ ഷെ​വ​ലി​യെ ദു് പൊർത്-​ദു് ഗ്വി. ഇങ്ങ​നെ കഷ​ണ്ടി​ക്കാ​ര​നും, വയ​സ്സ​നെ​ന്ന​തി​ല​ധി​കം പ്രാ​യ​ക്കാ​ര​നു​മായ മൊ​സ്സ്യു ദു് പൊർത്-​ദ്-ഗ്വി, 1793-ൽ, പതി​നാ​റു വയ​സ്സു​ള്ള​പ്പോൾ, ദു​ശ്ശാ​ഠ്യ​ക്കാ​ര​നെ​ന്ന നി​ല​യിൽ​ത്ത​ന്നെ അവിടെ എത്തി​ക്കൂ​ടിയ ഒരെൺ​പ​തു വയ​സ്സു​കാ​രൻ മീർ​പ്വ​യി​ലെ മെത്രാനോടുകൂടിയാണ്-​താൻ അവിടെ പെ​ട്ട​തു് പട്ടാ​ള​ക്കാ​ര​നാ​യ​തു​കൊ​ണ്ടാ​ണെ​ങ്കിൽ, മറ്റേ ആൾ മതാചാര്യനായതുകൊണ്ടാണ്-​തന്നെ ചങ്ങ​ല​യ്ക്കി​ട്ടി​രു​ന്ന​തെ​ന്നും കഥ പറ​യാ​റു​ണ്ടു്. ഇതു് തൂ​ലോ​ങ്ങി​ലാ​യി​രു​ന്നു. ഈ രണ്ടു​പേർ​ക്കും തട​വു​കാ​ല​ത്തെ പണി, പകൽ​സ്സ​മ​യ​ത്തു ശി​ര​സ്സു ഛേ​ദി​ച്ചു​വി​ട്ടി​ട്ടു​ള്ള പു​ള്ളി​ക​ളു​ടെ​യെ​ല്ലാം തലയും ഉടലും രാ​ത്രി​യിൽ പോയി ശേ​ഖ​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു; ഇവർ ആ ചോ​ര​യി​റ്റു​വീ​ഴു​ന്ന ശവ​ങ്ങ​ളെ പു​റ​ത്തേ​റ്റി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​രും; അവ​രു​ടെ ചു​ക​ന്ന തട​വു​പു​ള്ളി​യു​ടു​പ്പിൽ കഴു​ത്തി​ന്റെ പിൻ​ഭാ​ഗ​ത്തു ചോര കട്ട​കു​ത്തി​യി​ട്ടു​ണ്ടാ​വും. അതു് രാ​വി​ലെ ഉണ​ങ്ങി​യി​രി​ക്കും, രാ​ത്രി​യിൽ കു​തിർ​ത്തും. ഈ വക ദുഃ​ഖ​മ​യ​ങ്ങ​ളായ കഥകൾ മദാം ദു് റ്റി.യുടെ സൽ​ക്കാ​ര​മു​റി​യിൽ ധാ​രാ​ളം കേൾ​ക്കാം; മരായെ ശപി​ക്കു​ന്ന​തി​ലു​ള്ള ശക്തി​കൊ​ണ്ടു് അവർ ത്ര​സ്തെ​യൊ [1] വിനെ സ്തു​തി​ക്കും. കണ്ടു​പി​ടി​ക്കാൻ വയ്യാ​ത്ത വർ​ഗ​ത്തി​ന്റെ ചില പ്ര​തി​നി​ധി​കൾ അവി​ടെ​വെ​ച്ചു ‘ബ്രി​ഡ്ജ്’ കളിക്കും-​മൊസ്സ്യുതിബോർ ദ്യു ഷാ​ലാ​റും, മൊ​സ്സ്യു ലമർ​ഷാർ​ങ്ദു് ഗൊ​മിൻ​കൂ​റും, പേർ കേട്ട ധർ​മ​പ​രി​ഹാ​സി മൊ​സ്സ്യു കോർനെ ദെൻ​കൂ​റും, നീളം കു​റ​ഞ്ഞ കാ​ലു​റ​ക​ളോ​ടും മെ​ലി​വു കൂടിയ കാ​ലു​റ​ക​ളോ​ടും കൂടി ദു് ഫെ​റെ​തു് എന്ന ജപ്തി​യാ​മീൻ മൊ​സ്സ്യു ദു് തലി​രാ​ങ്ങി​നെ കാണാൻ പോ​കും​വ​ഴി​ക്കു ചി​ല​പ്പോൾ ആ സൽ​ക്കാ​ര​മു​റി​യി​ലൂ​ടെ ഒന്നു ലാ​ത്തും. അയാൾ മൊ​സ്സ്യു ദു് കൊ​ന്ത്ദാർ​ത്ത്വാ​വി​ന്റെ നല്ല കാ​ല​ങ്ങ​ളിൽ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ചങ്ങാ​തി​യാ​യി​രു​ന്നു; അരി​സ്റ്റോ​ട്ടൽ കാം​പ​സ്പി​യു​ടെ [2] മുൻ​പിൽ നമ​സ്ക​രി​ക്കു​ന്ന​പോ​ലെ​യ​ല്ലാ​തെ, അയാ​ളാ​ക​ട്ടേ ഗ്വി​മാ​റി​നെ​ക്കൊ​ണ്ടു് ആന​ക​ളി​പ്പി​ച്ചു; അങ്ങ​നെ, ഒരു ജപ്തി​യാ​മീൻ ഒരു തത്ത്വ​ജ്ഞാ​നി​യോ​ടു പക​രം​വീ​ട്ടു​ന്ന കാഴ്ച അയാൾ പു​രു​ഷാ​ന്ത​ര​ങ്ങൾ​ക്കു കാ​ണി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു. മതാ​ചാ​ര്യ​ന്മാ​രാ​ണെ​ങ്കിൽ, അബൈ​ഹൽമ ആ കൂ​ട്ട​ത്തി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ല ഫൂ​ദൃ​പ​ത്ര​ത്തി​ന്റെ നട​ത്തി​പ്പിൽ കൂ​ട്ടാ​ളി​യാ​യി​രു​ന്ന മൊ​സ്സ്യു ലരോ​സു് ആരോ​ടാ​ണോ ‘ഹാ!’ അമ്പ​തു വയ​സ്സു പ്രാ​യം ചെ​ല്ലാ​തെ ആരു​ണ്ടു്? ചില പൊ​ട്ട​ന്മാ​രു​ണ്ടാ​വാം. പക്ഷേ?’ എന്നു പറ​ഞ്ഞ​തു്. അദ്ദേ​ഹം​ത​ന്നെ. രാ​ജാ​വി​ന്റെ മതോ​പ​ദേ​ശി​യായ ആബെ ലെ​ത്തൂർ​നെ; ഇതേ​വ​രെ കൊ​ന്തോ മെ​ത്രാ​നോ മന്ത്രി​യോ പ്ര​ഭു​വോ ആയി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത ആളും കു​ടു​ക്കെ​വി​ടെ​യോ പൊ​യ്പോയ ഒരു പഴയ നി​ല​യ​ങ്കി ധരി​ക്കു​ന്ന ആളു​മായ ആബെ ഫ്രാ​സി​നു; സാങ്-​ഴെർമെങ് ദെ​പ്രെ പള്ളി​യി​ലെ ഉപ​ബോ​ധ​ക​നായ ആബെ കെ​റ​വ​നാ​ങ്; പി​ന്നീ​ടു് പോ​പ്പി​ന്റെ പ്ര​തി​നി​ധി, അന്നു മൊ​സ്സ്യു മാർ​ച്ചി; നീ​ണ്ടു കു​ണ്ഠി​ത​ഭാ​വ​മു​ള്ള മൂ​ക്കോ​ടു​കൂ​ടിയ ആ പി​ന്നീ​ടു് കർ​ദി​നാ​ലായ നി​സി​ബി പ്ര​ധാ​ന​മെ​ത്രാൻ; പാ​പ്പ​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ലെ ഏഴു പ്ര​ധാ​ന​ഗു​മ​സ്ത​ന്മാ​രിൽ ഒരാ​ളും സ്വർ​ഗ​വ​കു​പ്പി​ലേ​ക്കു​ള്ള ‘അപേ​ക്ഷ​ക​ളു​ടെ മേ​ല​ധി​കാ​രി’ എന്നു് ഏതാ​ണ്ടു് പറ​യാ​വു​ന്നാ​ളു​മായ പൽ​മി​യെ​രി മതാ​ചാ​ര്യൻ മൊ​സ്സ്യു ദ്ല​ലു​സേർൻ, മൊ​സ്സ്യു ദു് ക്ല... എന്നീ രണ്ടു കർ​ദി​നാൽ​മാർ. ആദ്യ​ത്തെ ആൾ ഒരെ​ഴു​ത്തു​കാ​ര​നാ​ണു്; കുറെ കൊ​ല്ലം കഴി​ഞ്ഞാൽ കേൻ​സെർ​വാ​തെ പത്ര​ത്തിൽ ഷാ​തൊ​ബ്രി​യാ​ങ്ങി​ന്റെ അടു​ത്തു​ത​ന്നെ ഒപ്പി​ട്ട ലേ​ഖ​ന​ങ്ങൾ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ക്കുക എന്ന ബഹു​മ​തി കി​ട്ടാ​നി​രി​ക്കു​ന്ന ഭാ​ഗ്യ​വാ​നും, രണ്ടാ​മ​തു പറഞ്ഞ കർ​ദി​നാൽ ക്ല...ലെ പ്ര​ധാന മെ​ത്രാ​നും യു​ദ്ധ​ക്ക​പ്പ​ലു​ക​ളേ​യും കര​യു​ദ്ധ​ത്തേ​യും സം​ബ​ന്ധി​ച്ചു​ള്ള പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി​യായ തന്റെ മരു​മ​ക​നെ കാണാൻ പല​പ്പോ​ഴും പാ​രി​സ്സി​ലേ​ക്കു പോ​കാ​റു​ള്ളാ​ളു​മാ​ണു്. ഈ കർ​ദി​നാൽ ക്ല... ഒരു നേ​രം​പോ​ക്കു​കാ​ര​നായ മു​ണ്ട​നാ​ണു്; അയാൾ മേ​ല്പോ​ട്ടു ചു​രു​ക്കി​വെ​ച്ച നി​ല​യ​ങ്കി​യു​ടെ ചു​വ​ട്ടിൽ തന്റെ ചു​ക​ന്ന കീ​ഴ്ക്കാ​ലുറ കാ​ണി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കും; അയാൾ​ക്കു​ള്ള വി​ശേ​ഷ​ത​കൾ സർ​വ​ജ്ഞാ​ന​നി​ധി എന്ന മഹാ​ഗ്ര​ന്ഥ​ത്തോ​ടു​ള്ള വെ​റു​പ്പും ‘രണ്ടും​കെ​ട്ട’ നി​ല​യി​ലു​ള്ള ബി​ല്ലി​യേർ​ഡ് കളി​ക്ക​ലു​മാ​ണു്; ഹൊ​ത്തേൽ ദു് ക്ല-​അന്നു നി​ന്നി​രു​ന്ന രുമ....യി​ലൂ​ടെ വൈ​കു​ന്നേ​രം നട​ന്നു​പോ​കു​ന്ന​വർ പന്തു​കൾ ചെ​ന്ന​ടി​ക്കു​ന്ന ഒച്ച​യും തന്റെ എതി​രാ​ളി​യായ മൊ​സ്സ്യു കൊതിരയോടു-​മെത്രാൻ കരി​സ്തി​ന്റെ ഭാഗത്തായിരിക്കും-​നോക്കൂ. ഞാൻ ‘കാനനെ’ [3] ടു​ത്തു് എന്നു് ഉറ​ക്കെ​പ്പ​റ​യു​ന്ന കർ​ദി​നാ​ലി​ന്റെ തു​ള​ഞ്ഞു​കേ​റു​ന്ന ശബ്ദ​വും കേൾ​ക്കാൻ നി​ല്ക്കും. കർ​ദി​നാൽ ദു് ക്ല...യെ മദാം ദു് റ്റി.യുടെ വീ​ട്ടി​ലേ​ക്കു ആദ്യം കൂ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു ചെ​ന്ന​തു് അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ പര​മ​സു​ഹൃ​ത്തും സെൻ​ലി​യി​ലെ മെ​ത്രാ​നു​മായ മൊ​സ്സ്യു ദു് രൊ​ക്ലോ​റാ​ണു്. മൊ​സ്സ്യു ദു് രോ​ക്ലോർ തന്റെ ഉയർ​ന്ന ശരീ​രം​കൊ​ണ്ടും, പണ്ഡി​ത​സ​ഭാ​യോ​ഗ​ത്തി​ലെ ചു​റു​ചു​റു​ക്കു​കൊ​ണ്ടും പേ​രെ​ടു​ത്താ​ളാ​ണു്; പണ്ഡി​ത​യോ​ഗം കൂ​ടാ​റു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന ഗ്ര​ന്ഥ​ശാ​ല​യു​ടെ അടു​ത്ത മു​റി​യി​ലെ ചി​ല്ലു​വാ​തി​ലി​ലൂ​ടെ നോ​ക്കു​ന്ന ഉൽ​ക്ക​ണ്ഠി​ത​ന്മാർ​ക്ക്, എല്ലാ ചൊ​വ്വാ​ഴ്ച​യും സാ​ലി​യി​ലെ പണ്ട​ത്തെ മെ​ത്രാൻ പു​തു​താ​യി പൊ​ടി​യി​ട്ടു്, ഊത​ക്കാ​ലു​റ​യോ​ടു​കൂ​ടി, വാ​തി​ല്ക്ക​ലേ​ക്കു പു​റം​തി​രി​ഞ്ഞു, സാ​ധാ​ര​ണ​യാ​യി നീ​ണ്ടു നി​വർ​ന്നു, ശരി​ക്കു തന്റെ ചെറിയ കഴു​ത്തു​പ​ട്ട മറ്റു​ള്ള​വ​രെ നല്ല​വ​ണ്ണം കാ​ണി​ക്കു​വാൻ​വേ​ണ്ടി നി​ല്ക്കു​ന്ന​തു കാണാം. പള്ളി​പ്ര​വൃ​ത്തി​ക്കാ​രെ​ന്ന​പോ​ലെ​ത​ന്നെ രാ​ജ​സേ​വ​ക​ന്മാർ​കൂ​ടി​യായ ഈ മതാ​ചാ​ര്യ​ന്മാ​രെ​ല്ലാം കൂടി റ്റി.യുടെ സൽ​ക്കാര മു​റി​യു​ടെ പ്രാ​ഭ​വ​ത്തി​നു കനം കൂ​ട്ടി​യി​രു​ന്നു; ആ സഗൗ​ര​വ​ത്വ​ത്തെ ഫ്രാൻ​സി​ലെ അഞ്ചു മഹാ​പ്ര​ഭു​ക്ക​ന്മാർ വർദ്ധിപ്പിച്ചു-​മാർക്കി ദു് വിബ... മാർ​ക്കി ദു് താൽ.... മാർ​ക്കി ദു് ഹെർ​ബ്വ....., വ്ക്കൊ​ന്തെ ദാം...., ദ്യു​ക് ദു് വൽ... ഈ ദ്യു​ക് ഫ്രാൻ​സിൽ നി​ന്ന​പ്പു​റ​ത്തു മൊങ്... എന്ന പ്ര​ദേ​ശ​ത്തു വാ​ഴു​ന്ന ഒരു രാ​ജാ​വാ​ണെ​ങ്കി​ലും ഫ്രാൻ​സി​നേ​യും ഫ്രാൻ​സി​ലെ പ്ര​ഭു​ക്ക​ന്മാ​രേ​യും പറ്റി വളരെ വലിയ ഒര​ഭി​പ്രാ​യ​മു​ള്ളാ​ളാ​ണു്. അദ്ദേ​ഹ​മാ​ണു് ഒരി​ക്കൽ ഇങ്ങ​നെ പറ​ഞ്ഞ​തു്: ‘കർ​ദി​നാൽ​മാർ റോ​മി​ലെ ഫ്രാൻ​സി​ലു​ള്ള പ്ര​ഭു​ക്ക​ന്മാ​രാ​ണു്; പ്ര​ഭു​ക്ക​ന്മാർ ഇം​ഗ്ല​ണ്ടി​ലെ ഫ്രാൻ​സി​ലു​ള്ള നാ​ടു​വാ​ഴി​ക​ളു​മാ​ണു്.’ അത്ര​മാ​ത്ര​മ​ല്ല, ഈ നൂ​റ്റാ​ണ്ടിൽ എവി​ടെ​യും ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​ന​മു​ണ്ടാ​യേ കഴിയൂ എന്നു​ള്ള​തു​കൊ​ണ്ടു്, ഈ നാടൻ സൽ​ക്കാ​ര​മു​റി, ഞങ്ങൾ പറ​ഞ്ഞ​തു​പോ​ലെ, ഒരു നാ​ടു​വാ​ഴി​യാൽ ഭരി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ അവിടെ രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണം ചെ​യ്തു.

പാ​രി​സ്സി​ലെ വെ​ള്ള​സ്സ​മു​ദാ​യ​ത്തി​ന്റെ സത്തും സാ​ര​വും ഇവി​ടെ​യാ​ണു്. പ്രാ​മാ​ണ്യ​ങ്ങ​ളെ​യെ​ല്ലാം രാ​ജ​കീ​യ​ക​ക്ഷി​ക്കാ​രു​ടെ പ്രാ​മാ​ണ്യ​ങ്ങ​ളെ​ക്കൂ​ടി, ഇവിടെ തള​ച്ചി​ടു​ന്നു. പ്ര​സി​ദ്ധി​യിൽ എപ്പോ​ഴും അരാ​ജ​ക​ത്വ​ത്തി​ന്റെ ഒരു വാ​ലു​ണ്ടു്. ഷതൊ​ബ്രി​യാ​ങ് ഇവി​ടെ​യ്ക്കു കട​ന്നു​വ​ന്നി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കിൽ, പെർ​ദ്യു​ഷീൻ എത്തി​യാ​ല​ത്തെ ഒരു മട്ടു​ണ്ടാ​ക്കും. എന്നി​ട്ടും, സർ​വ​രും പരി​ഹ​സി​ക്കു​ന്ന ചി​ലർ​ക്ക് ആരും വി​രോ​ധം പറ​യാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ടു് അവിടെ കട​ന്നു​കൂ​ടാൻ പറ്റി​യി​ട്ടു​ണ്ടു്... പറഞ്ഞ വിധം കേ​ട്ടു​കൊ​ള്ളാ​മെ​ന്ന കരാ​റി​ന്മേൽ കൊ​ന്തെ ബു...വിനെ അങ്ങോ​ട്ടു കട​ത്തി​വി​ടു​ക​യു​ണ്ടാ​യി.

ഇന്ന​ത്തെ ‘പ്ര​മാ​ണി’ സൽ​ക്കാ​ര​മു​റി​കൾ​ക്ക് ഇവ​യു​ടെ യാ​തൊ​രു ഛാ​യ​യു​മി​ല്ല. ഇപ്പോ​ഴും സാ​ങ്ഴെർ​മാ​ങ് പ്ര​ദേ​ശ​ത്തി​നു് ഒരു കി​ഴ​വ​ത്ത​മു​ണ്ടു്. ഇന്ന​ത്തെ രാ​ജ​കീ​യ​ക​ക്ഷി​ക്കാർ ജനസംഘത്തലവന്മാരാണ്-​അവരുടെ ഗു​ണ​ത്തി​നാ​യി ഇതു ഞങ്ങൾ രേ​ഖ​പ്പെ​ടു​ത്ത​ട്ടെ.

മദാം ദു് റ്റി.യുടെ വീ​ട്ടി​ലെ വി​രു​ന്നു​കാർ മേ​ലേ​ക്കി​ട​യി​ലു​ള്ള​വ​രാ​ണു്; വലിയ മര്യാ​ദ​നാ​ട്യ​ത്തി​നു​ള്ളി​ലെ അവ​രു​ടെ മട്ടു കൊ​ള്ളാ​വു​ന്ന​തും അന്ത​സ്സു കൂ​ടി​യ​തു​മാ​ണു്. സം​സ്ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​തും എന്നാൽ ജീവൻ പോ​യി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത​തു​മായ പണ്ട​ത്തെ സമ്പ്രദായത്തിന്-​എല്ലാത്തരം അകൃത്രിമപരിഷ്കാരത്തിനും-​അവിടെ കട​ന്നു ചെ​ല്ലു​വാൻ വി​രോ​ധ​മി​ല്ല. ഈ സമ്പ്ര​ദാ​യ​ത്തി​ന്റെ ചില ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം, വി​ശേ​ഷി​ച്ചും ഭാഷയെ സം​ബ​ന്ധി​ച്ചവ, നമു​ക്കു കമ്പ​മാ​യി തോ​ന്നും. അവ​യെ​പ്പ​റ്റി നല്ല വി​വ​ര​മി​ല്ലാ​ത്ത​വർ അവിടെ കേൾ​ക്കു​ന്ന വെറും പഴ​മ​വാ​ക്കു​ക​ളെ ദേ​ശ്യ​പ​ദ​ങ്ങ​ളെ​ന്നു കരു​തി​യേ​ക്കും. മദാം ല ജെനറൽ എന്നു് ഒരു സ്ത്രീ​യെ വി​ളി​ച്ചി​രു​ന്നു. മദാം ല കേർണൽ എന്ന​തും ഇല്ലാ​താ​യി​ട്ടി​ല്ല. നി​ശ്ച​യ​മാ​യും ദു​ഷെ​സു് ദു് ലോ​ഗു​വി​ന്റേ​യും ദു് ഷെ​വ്രെ​സ്സി​ന്റേ​യും ഓർ​മ​യിൽ, അതി​സു​ന്ദ​രി​യാ​യി​രു​ന്ന മദാം ദു് ലെ​യൊ​വി​നു രാ​ജ​കു​മാ​രി എന്ന​തി​നെ​ക്കാൾ ഈ സ്ഥാ​ന​മാ​യി​രു​ന്നു ഇഷ്ടം. മാർ​ക്കി​സു് ദു് ക്രെ​ക്കി​യേ​യും മദാം ല കേർണൽ എന്നാ​യി പറ​യാ​റു്.

ഈ ചെറിയ പ്ര​മാ​ണി​ക്കൂ​ട്ട​മാ​ണു് രാ​ജാ​വി​നെ ഗൂ​ഢ​മാ​യി കണ്ടു സം​സാ​രി​ക്കു​മ്പോൾ രാ​ജാ​വേ എന്നു സം​ബോ​ധ​നം ചെ​യ്യു​ന്ന സമ്പ്ര​ദാ​യം തു​ലെ​രി രാ​ജ​ധാ​നി​യിൽ കണ്ടു​പി​ടി​ച്ച​തു്; തി​രു​മ​ന​സ്സു​കൊ​ണ്ടു് എന്ന വാ​ക്ക് ഒരി​ക്ക​ലും ഉപ​യോ​ഗി​യ്ക്കാ​താ​യി. തി​രു​മ​ന​സ്സു​കൊ​ണ്ടു് എന്ന​തു് ‘ആ അധി​ക​പ്ര​സം​ഗി അശു​ദ്ധി​പ്പെ​ടു​ത്തി’ക്ക​ള​ഞ്ഞു.

മനു​ഷ്യ​രും അവ​രു​ടെ പ്ര​വൃ​ത്തി​ക​ളും ഇവിടെ വി​ചാ​ര​ണ​യ്ക്കു വരും. ആ വി​ധി​ന്യാ​യ​കർ​ത്താ​ക്ക​ളെ ഏതൊരു കാ​ല​വി​ശേ​ഷ​മാ​ണോ തന്നെ മന​സ്സി​ലാ​ക്കി​യേ കഴിയൂ എന്നു​ള്ള നിർ​ബ​ന്ധ​ത്തിൽ​നി​ന്നു വി​ടു​ത്തി​ക്കൊ​ടു​ത്ത​തു്, ആ കാ​ല​ത്തെ അവർ പു​ച്ഛി​ച്ചു. അവർ അമ്പ​ര​പ്പോ​ടു​കൂ​ടി അന്യോ​ന്യം ഇണ​നി​ന്നു. അവർ തങ്ങൾ​ക്കു​ള്ള അറി​വിൻ​ശ​ക​ല​ത്തെ അന്യോ​ന്യം പറ​ഞ്ഞു​കൊ​ടു​ത്തു. എപി​മെ​നി​ഡ്സി​ന്ന് [4] മെ​ത്തു​സേല [5] ഓരോ വിവരം പറ​ഞ്ഞു​കൊ​ടു​ത്തു. കാ​ര്യ​ഗ​തി ഇന്ന​തെ​ന്നു ചെ​കി​ടു​പൊ​ട്ടൻ കണ്ണു​പൊ​ട്ട​നെ ധരി​പ്പി​ച്ചു. കൊ​ബ്ലെൻ​സു് യു​ദ്ധ​ത്തി​നു ശേ​ഷ​മു​ള്ള​തൊ​ന്നും ഉണ്ടാ​യി​ട്ടേ ഇല്ലെ​ന്നു് അവർ നി​ശ്ച​യി​ച്ചു. പതി​നെ​ട്ടാ​മൻ ലൂയി ഈശ്വ​രാ​നു​കൂ​ല്യം കൊ​ണ്ടു് രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണ​ത്തി​ലേർ​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു് അങ്ങ​നെ ഇരു​പ​ത്ത​ഞ്ചു കൊ​ല്ല​മാ​യോ അങ്ങ​നെ​ത​ന്നെ ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​ന​ത്തിൽ ഓടി​പ്പോ​യ​വ​രും അവ​കാ​ശ​വ​ഴി​ക്കു പ്രാ​യം​ചെ​ന്നു് ഇരു​പ​തി​രു​പ​ത്ത​ഞ്ചു വയ​സ്സു കഴി​ഞ്ഞ​വ​രാ​യി.

എല്ലാം ഭം​ഗി​യാ​യി; ആർ​ക്കും പ്രാ​യ​മേ​റി​യി​ട്ടി​ല്ല; പ്ര​സം​ഗം ഒരു ശ്വാ​സ​ത്തോ​ളം തന്നെ ഇല്ലാ​യി​രു​ന്നു. സൽ​ക്കാ​ര​മു​റി​ക​ളോ​ടു യോ​ജി​ച്ചു വർ​ത്ത​മാ​ന​പ​ത്ര​ങ്ങ​ളും ഒരു ഞങ്ങ​ണ​പ്പു​ല്ലാ​യി​ത്തീർ​ന്നു. ചില ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു; പക്ഷേ, അവർ മരി​ച്ച​പോ​ലെ​യേ ഉള്ളു. ഈ തി​ക​ച്ചും പഴ​കി​പ്പോയ സത്ത്വ​ങ്ങൾ​ക്കു സാ​ഹാ​യ​ത്തി​നു് അതേ നി​ല​യ്ക്കു​ള്ള ഭൃ​ത്യ​വർ​ഗ​വു​മു​ണ്ടു്.

അവർ​ക്കെ​ല്ലാ​വർ​ക്കും അന​വ​ധി​ക്കാ​ല​മാ​യി ജീ​വി​ച്ചു​പോ​ന്നാ​ല​ത്തെ ഒരു മട്ടു​ണ്ടു്; അവർ ശവ​ക്കു​ഴി​യോ​ടു മനഃ​പൂർ​വം മല്ലി​ട്ടു​നി​ല്ക്കു​ക​യാ​ണെ​ന്നു തോ​ന്നും. നി​ഘ​ണ്ടു​വി​ലൊ​ക്കെ​ക്കൂ​ടി ഒരു വാ​ക്കേ ഉള്ളൂ എന്നു തോന്നും-​പഴമക്കാരൻ; തഞ്ച​ത്തിൽ നില്ക്കുക-​അതാണു് കാ​ര്യം. വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ ഈ വന്ദ്യ​ജ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ അഭി​പ്രാ​യ​ത്തിൽ സു​ഗ​ന്ധ​ദ്ര​വ്യ​ങ്ങൾ വ്യാ​പി​ച്ചി​രു​ന്നു; അവർ പറ​യു​ന്ന​തി​ലൊ​ക്കെ അതി​ന്റെ വാ​സ​ന​യു​ണ്ടു്. സു​ഗ​ന്ധ​ദ്ര​വ്യ​മി​ട്ടു​ണ​ക്കി​യെ​ടു​ത്ത ഒരു സം​ഘ​മാ​യി​രു​ന്നു അതു്. എജ​മാ​ന​ന്മാ​രി​ലെ​ല്ലാം സു​ഗ​ന്ധ​ദ്ര​വ്യം നി​റ​ച്ചി​രു​ന്നു; ഭൃ​ത്യ​ന്മാ​രി​ലെ​ല്ലാം വൈ​ക്കോ​ലും.

പണ്ടു ചാ​ടി​പ്പോ​യി ഒരു കാ​ശു​മി​ല്ലാ​താ​യി ഒരൊ​റ്റ പെ​ണ്ണു കൂ​ടെ​യു​ള്ള ഒരു കൊ​ള്ളാ​വു​ന്ന കി​ഴ​വി​പ്ര​ഭ്വി മാ​ത്രം ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്കു പറയും; ‘എന്റെ ആളുകൾ.’

ഇവ​രെ​ല്ലാം​കൂ​ടി റ്റി.യുടെ സൽ​ക്കാ​ര​മു​റി​യിൽ എന്തു ചെ​യ്തു? അവർ മറു​ക​ണ്ടം ചാടി.

മറു​ക​ണ്ടം ചാടുക; ഈ വാ​ക്ക് എന്തി​നെ കാ​ണി​ക്കു​ന്നു​വോ അതു തീരെ ഇല്ലാ​താ​യി​ട്ടി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും, ഈ വാ​ക്കു പറ​ഞ്ഞാൽ ഇന്നു് ഒരർ​ഥ​വു​മി​ല്ല. ഞങ്ങൾ വി​വ​രി​ക്കാം.

മറു​ക​ണ്ടം ചാടുക അപ്പു​റ​ത്താ​വു​ക​യാ​ണു്. സിം​ഹാ​സ​ന​ത്തി​ന്റെ പേരും പറ​ഞ്ഞു ചെ​ങ്കോ​ലി​നെ എതിർ​ക്കുക; തി​രു​വ​ത്താ​ഴ​മേ​ശ​യു​ടെ പേരിൽ സഭാ​ധ്യ​ക്ഷ​കി​രീ​ട​ത്തെ എതിർ​ക്കുക; വലി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു​പോ​കു​ന്ന​തെ​ന്തി​നെ​യോ അതിനെ ദ്രോ​ഹി​ക്കുക; ചവി​ട്ട​ടി​പ്പാ​ടു​ക​ളിൽ ചവി​ട്ടുക; മത​ദ്രോ​ഹി​കൾ​ക്കു കി​ട്ടി​യി​ട്ടു​ള്ള വെ​പ്പു പണി​യു​ടെ തോ​ത​നു​സ​രി​ച്ചു വി​റ​കു​ചു​ള്ളി​ക്കെ​ട്ടി​നെ കു​ത്തി​ച്ച​ത​യ്ക്കുക; ബിം​ബാ​രാ​ധ​ന​യു​ടെ ശക​ല​ത്തെ​പ്പി​ടി​ച്ചു ബിം​ബ​ത്തെ ശകാ​രി​ക്കുക; ബഹു​മാ​ന​ത്തി​ന്റെ ആധി​ക്യം​കൊ​ണ്ടു് അവ​മാ​നി​ക്കുക; പോ​പ്പു് തി​ക​ച്ചും പോ​പ്പാ​യി​ട്ടി​ല്ലെ​ന്നും, രാ​ജാ​വു വേ​ണ്ട​വി​ധം രാ​ജാ​വാ​യി​ട്ടി​ല്ലെ​ന്നും. രാ​ത്രി​ക്കു വെ​ളി​ച്ചം കൂ​ടു​ന്നു എന്നും കണ്ടു​പി​ടി​ക്കുക; വെ​ളു​പ്പി​നു​വേ​ണ്ടി ചന്ദ്ര​കാ​ന്ത​ക്ക​ല്ലി​നോ​ടും മഞ്ഞി​നോ​ടും അര​യ​ന്ന​ത്തോ​ടും വെ​ള്ളാ​മ്പ​ലോ​ടും മുകർ വീർ​പ്പി​ക്കുക; ശത്രു​ത​യിൽ കട​ക്കു​മാ​റു് എന്തെ​ങ്കി​ലും ഒന്നി​ന്റെ ഭാഗം പി​ടി​ക്കുക; എതി​രാ​വാൻ മാ​ത്രം അനു​കൂ​ല​മാ​വുക.

രാ​ജ​ത്വ​പു​നഃ​സ്ഥാ​പ​ക​നായ മൊ​സ്സ്യു ദു് വി​ല്ലെ​ലി​ന്റെ വര​വോ​ടു​കൂ​ടി, 1814-ൽ ആരം​ഭി​ച്ച് 1820-​ന്നടുത്തുവെച്ചവസാനിച്ച ആ കാൽ​മ​ണി​ക്കൂ​റി​നു സമ​മാ​യി യാ​തൊ​ന്നും ചരി​ത്ര​ത്തി​ലി​ല്ല. ഈ ആറു കൊ​ല്ലം ഒര​സാ​ധാ​ര​ണ​നി​മി​ഷ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഒരേ ഒരു സമ​യ​ത്തു​ത​ന്നെ തെ​ളി​വു​ള്ള​തും ഇരു​ണ്ട​തും, പു​ഞ്ചി​രി​ക്കൊ​ണ്ട​തും മു​കർ​വീർ​ത്ത​തും, പ്ര​ഭാ​ത​ത്തി​ലു​ള്ള പ്ര​കാ​ശ​ത്താ​ലെ​ന്ന​പോ​ലെ പ്ര​കാ​ശ​മാ​ന​വും അപ്പോൾ​ത്ത​ന്നെ ആകാ​ശാ​ന്ത​ത്തിൽ നി​റ​ഞ്ഞു​നി​ല്ക്കു​ന്ന​തും പതു​ക്കെ ഭൂ​ത​കാ​ല​ത്തി​ലേ​ക്കി​രു​ത്തു​ന്ന​തു​മായ മഹാ​വി​പ​ത്തു​ക​ളു​ടെ നി​ഴ​ല്പാ​ടു​ക​ളാൽ തി​ക​ച്ചും മൂ​ട​പ്പെ​ട്ട​തു​മായ ഒരു നി​മി​ഷം. ആ വെ​ളി​ച്ച​ത്തി​ന്റേ​യും ആ നി​ഴ​ലി​ന്റേ​യും ഉള്ളിൽ പു​തി​യ​തും പഴ​യ​തും, നേ​ര​മ്പോ​ക്കു​ള്ള​തും വ്യ​സ​ന​മ​യ​വും, പ്രാ​യം കു​റ​ഞ്ഞ​തും പ്രാ​യം കൂ​ടി​യ​തു​മായ ഒരു ചെറിയ മു​ഴു​വൻ​ലോ​കം കണ്ണും തി​രു​മ്മി​ക്കൊ​ണ്ടു നി​ന്നി​രു​ന്നു; ഉണർ​ന്നെ​ഴു​ന്നേ​ല്ക്ക​ലി​നു തി​രി​ച്ചു​വ​ര​വി​നെ​പ്പോ​ലെ സദൃ​ശ​മായ മറ്റൊ​ന്നി​ല്ല. ഫ്രാൻ​സി​നെ മു​ഷി​ച്ച​ലോ​ടു​കൂ​ടി കരു​തു​ന്ന​തും ഫ്രാൻ​സു് അങ്ങോ​ട്ടു് കപ​ട​ഭ​ക്തി​യോ​ടു​കൂ​ടി കരു​തി​പ്പോ​രു​ന്ന​തു​മായ ഒരു​കൂ​ട്ടം; മട​ങ്ങി​യെ​ത്തിയ പ്ര​ഭു​ക്ക​ന്മാ​രും പ്രേ​ത​ങ്ങ​ളു​മായ മു​തു​മു​ത്തൻ ഊമ​ന്മാർ; ആദ്യം പറഞ്ഞവരാകട്ടേ-​എല്ലാറ്റിനു മുൻ​പി​ലും മി​ഴി​ച്ചു​നി​ല്ക്കു​ന്ന ചിലർ-​ഫ്രാൻസിൽ എത്തി​യ​തു​കൊ​ണ്ടു് പു​ഞ്ചി​രി​ക്കൊ​ള്ളു​ക​യും എന്നാൽ അപ്പോൾ​ത്ത​ന്നെ കര​യു​ക​യും, തങ്ങ​ളു​ടെ രാ​ജ്യ​ത്തെ ഒരി​ക്കൽ​ക്കൂ​ടി കാ​ണാ​റാ​യ​തിൽ സന്തോ​ഷി​ക്ക​യും തങ്ങ​ളു​ടെ രാ​ജ​വാ​ഴ്ച​യെ കാ​ണാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ടു നി​രാ​ശ​രാ​വു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന ധീ​ര​ന്മാ​രും പ്രാ​മാ​ണി​ക​ളു​മായ മാ​ന്യ​ന്മാർ; സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്തി​ലെ പ്ര​ഭു​ക്ക​ന്മാ​രെ, അതാ​യ​തു വാ​ളി​ന്റെ കാ​ല​ത്തി​ലെ പ്ര​ഭു​ക്ക​ന്മാ​രെ, പു​ച്ഛി​ക്കു​ന്ന കു​രി​ശു​യു​ദ്ധ​കാ​ല​ത്തി​ലെ പ്ര​ഭു​ക്ക​ന്മാർ, ചരി​ത്ര​ത്തി​ന്റെ ഗന്ധം​പോ​ലു​മി​ല്ലാ​തായ ചരി​ത്ര​പ്ര​സി​ദ്ധ​ന്മാ​രു​ടെ വർ​ഗ​ക്കാർ; നെ​പ്പോ​ളി​യ​ന്റെ കൂ​ട്ടു​കാ​രെ അധി​ക്ഷേ​പി​ക്കു​ന്ന ഷാർ​ലി​മാ​ന്റെ കൂ​ട്ടു​കാ​രു​ടെ സന്ത​തി​കൾ. ഞങ്ങൾ ഇപ്പോൾ​ത്ത​ന്നെ പറ​ഞ്ഞ​തു​പോ​ലെ, വാ​ളു​കൾ ആ അധി​ക്ഷേ​പ​ത്തി​നു പകരം ചോ​ദി​ച്ചു; ഫോ​ന്തെ​നോ യു​ദ്ധ​ത്തി​ലെ വാൾ പരി​ഹാ​സ​യോ​ഗ്യ​വും തു​രു​മ്പു​പി​ടി​ച്ച ഒരി​രി​മ്പിൻ​ക​ഷ്ണം മാ​ത്ര​വു​മാ​യി; മാ​റെൻ​ഗോ യു​ദ്ധ​ത്തി​ലെ വാൾ അറ​പ്പു തോ​ന്നി​ക്കു​ന്ന​തും ഒരു ചുരിക മാ​ത്ര​വു​മാ​യി​ത്തീർ​ന്നു. പണ്ട​ത്തെ കാ​ല​ങ്ങൾ ഇന്ന​ലെ​യെ ഗണി​ക്കാ​താ​യി. മഹ​ത്താ​യ​തി​നെ​പ്പ​റ്റി ആളു​കൾ​ക്കു ഒരു വി​ല​യും തോ​ന്നാ​താ​യി. ബോ​നാ​പ്പാർ​ത്ത്ഷ​പെൻ എന്നു പേരായ ഒരാൾ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഈയൊരു സമു​ദാ​യം ഇന്നി​ല്ല. ഞങ്ങൾ ഒന്നു​കൂ​ടി​പ്പ​റ​യു​ന്നു, അതി​ന്റെ ഒരു ഭാ​ഗ​വും ഇന്നി​ല്ല. അതി​ന്നു​ള്ളിൽ​നി​ന്നു് ഇട​യ്ക്കൊ​ന്നി​നെ പെ​റു​ക്കി​യെ​ടു​ത്തു് അതിനെ ആലോ​ച​ന​യിൽ വെ​ച്ചു ഞങ്ങൾ വീ​ണ്ടും ജീ​വി​ക്കാൻ നോ​ക്കു​മ്പോൾ, അത്ര പ്ര​ള​യ​ത്തി​നു മുൻ​പി​ല​ത്തെ ലോ​ക​ത്തെ​പ്പോ​ലെ അത്ര​മേൽ അസാ​ധാ​ര​ണ​മാ​യി​പ്പോ​കു​ന്നു. എന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ, പറ​ഞ്ഞു​വ​രു​മ്പോൾ, അതും വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ ഒരു പ്ര​ള​യ​ത്തി​ന്നു​ള്ളിൽ ആണ്ടു​പോ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. രണ്ടു ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​ന​ങ്ങൾ​ക്കി​ട​യിൽ അതും മറ​ഞ്ഞു​പോ​യി. എന്തു തി​ര​മാ​ല​ക​ളാ​ണു് വി​ചാ​ര​ങ്ങൾ! എന്തി​നെ​യെ​ല്ലാം നശി​പ്പി​ക്കു​ക​യും കു​ഴി​ച്ചു​മൂ​ടു​ക​യും ചെ​യ്യാൻ​വേ​ണ്ടി​യാ​ണോ ഉണ്ടാ​യ​തു് അതി​നെ​യെ​ല്ലാം അവ എത്ര ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ മറ​ച്ചു​ക​ള​യു​ന്നു; എത്ര ജാ​ഗ്ര​ത​യോ​ടു​കൂ​ടി അവ ഭയ​ങ്ക​ര​ങ്ങ​ളായ പാ​താ​ള​ങ്ങ​ളെ സൃ​ഷ്ടി​ക്കു​ന്നു.

വോൾ​ത്തെ​യ​റെ​ക്കാ​ള​ധി​കം മൊ​സ്സ​യു മർ​ത്തെ​ങ്വി​ലി​ന്നു [6] ഫലി​ത​മു​ണ്ടാ​യി​ത്തീർ​ന്ന ആ സു​ദൂ​ര​വും നി​ഷ്ക​പ​ട​വു​മായ നാ​ളി​ലെ സല്ക്കാ​ര​മു​റി​ക​ളു​ടെ മു​ഖാ​കൃ​തി ഇങ്ങ​നെ​യാ​യി​രു​ന്നു.

ആ സൽ​ക്കാ​ര​മു​റി​കൾ​ക്കു സ്വ​ന്ത​മാ​യി ഒരു സാ​ഹി​ത്യ​വും രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണ​യു​ക്തി​യു​മു​ണ്ടു്. അവ ഫി​യെ​വെ​യൽ [7] വി​ശ്വ​സി​ച്ചു. മൊ​സ്സ്യു അഗിയെ [8] അവ​യി​ലേ​ക്കു​ള്ള നി​യ​മ​ങ്ങ​ളെ വ്യ​വ​സ്ഥ​പ്പെ​ടു​ത്തി. മലകെ പാ​താ​റി​ലു​ള്ള പഴയ പു​സ്ത​ക​വ്യാ​പാ​രി​യും ഗ്ര​ന്ഥ​പ്ര​സാ​ധ​ക​നു​മായ മൊ​സ്സ്യു കെൽ​നെ​യെ അവ വ്യാ​ഖ്യാ​നി​ച്ചു. നെ​പ്പോ​ളി​യൻ അവ​യ്ക്കു തി​ക​ച്ചും കോർ​സി​ക്ക​ക്കാ​രൻ രാ​ക്ഷ​സ​നാ​യി​രു​ന്നു. രാ​ജ​സൈ​ന്യ​ത്തി​ലെ ഉപ​സേ​നാ​ധി​പ​നാ​യി​രു​ന്ന മാർ​ക്കി ദു് ബോ​നാ​പ്പാർ​ത്തി​നെ പി​ന്നീ​ടു ചരി​ത്ര​ത്തിൽ പ്ര​വേ​ശി​പ്പി​ച്ച​തു് അന്ന​ത്തെ കാ​ല​സ്ഥി​തി​ക്കു കൊ​ടു​ത്ത ഒര​നു​വാ​ദ​മാ​ണു്.

ഈ സൽ​ക്കാ​ര​മു​റി​കൾ സ്വ​ന്തം പരി​ശു​ദ്ധി​യെ അധി​ക​കാ​ലം നി​ല​നിർ​ത്തി​പ്പോ​ന്നി​ല്ല. 1818-ന്റെ ആരം​ഭ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി അവ​യ്ക്കി​ട​യിൽ നൂ​ത​നോ​പ​ദേ​ശി​കൾ പു​റ​പ്പെ​ടാൻ തുടങ്ങി-​സ്വസ്ഥത കെ​ടു​ത്തു​ന്ന നി​ഴ​ലു​കൾ. അവ​രു​ടെ സമ്പ്ര​ദാ​യം രാ​ജ​കീ​യ​ക​ക്ഷി​ക്കാ​രാ​ക​യും അങ്ങ​നെ​യാ​യ​തി​നു ഞായം പറ​യു​ക​യു​മാ​ണു്. മറു​ക​ണ്ടം ചാ​ടി​യ​വർ എന്തെ​ന്നി​ല്ലാ​ത്ത അഭി​മാ​നം കാ​ണി​ച്ചി​രു​ന്നേ​ട​ത്തു നൂ​ത​നോ​പ​ദേ​ശി​കൾ ലജ്ജ ഭാ​വി​ച്ചു. അവർ​ക്കു രസി​ക​ത്ത​മു​ണ്ടു്; അവർ​ക്കു മി​ണ്ടാ​തി​രി​ക്കാൻ കഴി​യും; അവ​രു​ടെ രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണ​സി​ദ്ധാ​ന്ത​ത്തി​നു​ള്ളിൽ വേ​ണ്ട​വി​ധം ദു​ര​ഹ​ങ്കാ​രം നി​റ​ഞ്ഞി​രു​ന്നു, അവർ ജയി​ക്കേ​ണ്ട​താ​ണു്. വെ​ള്ള​ക്ക​ഴു​ത്തു​കെ​ട്ടു​ക​ളു​ടേ​യും കു​റു​ക്കി​ക്കു​ടു​ക്കി​ട്ട പു​റം​കു​പ്പാ​യ​ങ്ങ​ളു​ടേ​യും കാ​ര്യ​ത്തിൽ ആണ്ടു​മു​ങ്ങു​വാൻ അവർ നി​ശ്ച​യി​ച്ചു; അതു പ്ര​യോ​ജ​ന​ക​ര​വു​മാ​യി​രു​ന്നു. നൂ​ത​നോ​പ​ദേ​ശ​ക​ക്ഷി​യ്ക്കു പി​ണ​ഞ്ഞ അബ​ദ്ധം, അല്ലെ​ങ്കിൽ ആപ​ത്തു്, അവർ പ്രാ​യം​ചെ​ന്ന ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രെ സൃ​ഷ്ടി​ച്ചു എന്ന​താ​ണു്. അവർ അറി​വു​ള്ള​വ​രു​ടെ നാ​ട്യം നടി​ച്ചു. കവി​ഞ്ഞ​തും കൂ​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത​തു​മായ മൂ​ല​ത​ത്ത്വ​ത്തി​ന്മേൽ ഒരു ശാ​ന്ത​മായ അധി​കാ​ര​ശ​ക്തി​യെ വെ​ച്ചു​പി​ടി​പ്പി​ക്കാ​മെ​ന്നു് അവർ മനോ​രാ​ജ്യം വി​ചാ​രി​ച്ചു. നശി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തായ പരി​ഷ്കാ​രേ​ച്ഛ​യോ​ടു പഴമയെ പിൻ​താ​ങ്ങു​ന്ന പരി​ഷ്കാ​രേ​ച്ഛ​യെ അവർ ചി​ല​പ്പോൾ, അസാ​ധാ​ര​ണ​മായ ബു​ദ്ധി​വൈ​ഭ​വ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​ത്ത​ന്നെ, നേ​രി​ടു​വി​ച്ചു. അവർ പറ​ക​യു​ണ്ടാ​യ​ത്രേ. ‘രാ​ജ​ത്വ​വാ​ദ​ത്തോ​ടു നാം നന്ദി പറയുക! അതു് ഒന്നി​ല​ധി​കം ഗുണം ചെ​യ്തി​ട്ടു​ണ്ടു്. അതു പഴമയെ, പൂജയെ, മത​ത്തെ, ബഹു​മാ​ന​ത്തെ, വീ​ണ്ടു​കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു. അതു വി​ശ്വ​സി​ക്കാ​വു​ന്ന​തും ധൈ​ര്യ​മു​ള്ള​തും ദാ​ക്ഷി​ണ്യ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​യ​തും സ്നേ​ഹി​ക്കു​ന്ന​തും ഭക്തി​യേ​റി​യ​തു​മാ​ണു്. ജന​സ​മു​ദാ​യ​ത്തി​ന്റെ പുതിയ അന്ത​സ്സു​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടി രാ​ജ​വാ​ഴ്ച​യു​ടെ ലൗ​കി​ക​ങ്ങ​ളായ അന്ത​സ്സു​ക​ളെ അതു, പശ്ചാ​ത്താ​പ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​യാ​ണെ​ങ്കി​ലും, കൂ​ട്ടി​യി​ണ​ക്കി. അതി​ന്റെ തെ​റ്റു് അതു ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​ന​ത്തെ, സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്തെ, മാ​ഹാ​ത്മ്യ​ത്തെ, സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ത്തെ, നൂ​ത​ന​വി​ചാ​ര​ങ്ങ​ളെ, ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രെ, കാ​ല​ത്തെ, മന​സ്സി​ലാ​ക്കി​യി​ല്ല എന്ന​താ​ണു് നമ്മെ​സ്സം​ബ​ന്ധി​ച്ചേ​ട​ത്തോ​ളം അതു കാ​ണി​ച്ച ഈ തെറ്റ്-​ഇതു നമ്മൾ അവ​രോ​ടും ചി​ല​പ്പോൾ പ്ര​വർ​ത്തി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ലേ? നമ്മൾ എന്തൊ​ന്നി​ന്റെ സന്ത​തി​ക​ളാ​ണോ ആ ഭരണ പരി​വർ​ത്ത​നം എല്ലാ കാ​ര്യ​ത്തി​ലും വേണം ബു​ദ്ധി​യു​പ​യോ​ഗി​ക്കുക. രാ​ജ​ത്വ​വാ​ദ​ത്തെ എതിർ​ക്കു​ന്ന​തു പരി​ഷ്കാ​രേ​ച്ഛ​യെ തെ​റ്റി വ്യാ​ഖ്യാ​നി​ക്ക​ലാ​ണു്. എന്ത​ബ​ദ്ധം! എന്ന​ല്ല, എന്ത​ന്ധത! ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​ന​കാ​ല​ത്തി​ലെ ഫ്രാൻ​സി​നു പണ്ടേ​യ്ക്കു പണ്ടു​ള്ള ഫ്രാൻസിനോട്-​ എന്നു​വെ​ച്ചാൽ അതി​ന്റെ അമ്മ​യോ​ടു്, അതിനോടുതന്നെ-​ബഹുമാനം പോരാ. സെ​പ്തം​ബർ 5-ആം തി​യ്യ​തി​ക്കു [9] ശേഷം രാ​ജ​വാ​ഴ്ച​ക്കാ​ല​ത്തി​ലെ പ്ര​ഭു​സ​മു​ദാ​യ​ത്തോ​ടു​ണ്ടായ പെ​രു​മാ​റ്റം, ജൂ​ലാ​യ് 8-ആം തി​യ്യ​തി​ക്കു [10] ശേഷം സാ​മ്രാ​ജ്യ​വാ​ഴ്ച​ക്കാ​ല​ത്തി​ലെ പ്ര​ഭു​സ​മു​ദാ​യ​ത്തോ​ടു് എങ്ങ​നെ​യാ​യി​രു​ന്നു​വോ അങ്ങ​നെ​യാ​യി. അവർ ചക്ര​വർ​ത്തി​ക്കൊ​ടു​ക്കൂ​റ​യോ​ടു് അനീ​തി​കാ​ണി​ച്ചു; നമ്മൾ രാ​ജാ​വി​ന്റെ കൊ​ടി​ക്കൂ​റ​യോ​ടും. എന്തെ​ങ്കി​ലും ഒന്നി​നെ നമു​ക്ക് എപ്പോ​ഴും നാ​ടു​ക​ട​ത്ത​ണ​മെ​ന്നു​ണ്ടെ​ന്നു് തോ​ന്നു​ന്നു! പതി​ന്നാ​ലാ​മൻ ലൂ​യി​യു​ടെ കീ​രി​ട​ത്തി​ന്റെ പൂ​ച്ചു കള​ഞ്ഞ​തു​കൊ​ണ്ടു, നാ​ലാ​മൻ ആങ്റി​യു​ടെ കവചം ചു​ര​ണ്ടി​യ​തു​കൊ​ണ്ടു, നമു​ക്കെ​ന്തു പ്ര​യോ​ജ​ന​മു​ണ്ടാ​യി? യേ​ന​യി​ലെ പാ​ല​ത്തി​ന്മേൽ നി​ന്നു് N എന്ന അക്ഷ​രം [11] മാ​ച്ച​തിൽ നമ്മൾ മൊ​സ്സ്യു ദു് വൊ​ബ്ലാ​നെ പരി​ഹ​സി​ക്കു​ന്നു; അയാൾ എന്താ​ണു് ചെ​യ്ത​തു? നമ്മൾ എന്താ​ണു് ചെ​യ്യു​ന്ന​തു? മറൻ​ഗോ​യു​ദ്ധം​പോ​ലെ​ത​ന്നെ, ബൂ​വിൻ​യു​ദ്ധ​വും നമ്മു​ടെ​യാ​ണു്. N അട​യാ​ളം​പോ​ലെ​ത​ന്നെ, ഫ്ളൂർദ ലീയും നമ്മു​ടെ​യാ​ണു്. അതു നമ്മു​ടെ പൂർ​വ​സ്വ​ത്താ​ണു്. നമ്മൾ അതെ​ന്തി​നു കു​റ​യ്ക്കു​ന്നു? ഇന്ന​ത്തെ നമ്മു​ടെ രാ​ജ്യ​ത്തെ വിടാൻ പാ​ടി​ല്ലാ​ത്ത​തു​പോ​ലെ​ത​ന്നെ പണ്ട​ത്തെ നമ്മു​ടെ രാ​ജ്യ​ത്തെ നമു​ക്കു വി​ട്ടു​കൂ​ടാ. ചരി​ത്ര​ത്തെ മു​ഴു​വ​നും നമു​ക്കെ​ന്തു​കൊ​ണ്ടു സ്വീ​ക​രി​ച്ചു​കൂ​ടാ? ഫ്രാൻ​സി​നെ മു​ഴു​വ​നും നമു​ക്കെ​ന്തു​കൊ​ണ്ടു് സ്നേ​ഹി​ച്ചു​കൂ​ടാ?’

ഇങ്ങ​നെ​യാ​ണു് നൂ​ത​നോ​പ​ദേ​ശി​കൾ രാ​ജ​ത്വ​വാ​ദ​ത്തെ ഗു​ണ​ദോ​ഷ​വി​വേ​ച​നം ചെ​യ്ത​തും രക്ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​തും; ഗു​ണ​ദോ​ഷ​വി​വേ​ച​ന​ത്തിൽ അതു മുഖം വീർ​പ്പി​ച്ചു; രക്ഷ​പ്പെ​ടു​ത്ത​ലിൽ അതു ശു​ണ്ഠി​യെ​ടു​ത്തു.

മറു​ക​ണ്ടം​ചാ​ടി​യ​വർ രാ​ജ​ത്വ​വാ​ദ​ത്തി​ന്റെ ആദ്യ​ഭാ​ഗ​ത്തെ കാ​ണി​ക്കു​ന്നു, മറ്റ​വർ പി​ന്ന​ത്തേ​യും. സാ​മർ​ഥ്യം ശ്ര​ദ്ധ​യെ പി​ന്തു​ട​രു​ന്നു. ഈ വി​വ​ര​ണം​കൊ​ണ്ടു ഞങ്ങൾ തൃ​പ്തി​പ്പെ​ട​ട്ടെ.

ഈ കഥ​യെ​ഴു​ത്തി​നി​ട​യിൽ ഗ്ര​ന്ഥ​കാ​രൻ ഇദാ​നീ​ന്ത​ന​ച​രി​ത്ര​ത്തി​ലെ ഈ അസാ​ധാ​ര​ണ​ഘ​ട്ട​ത്തെ മുൻ​പിൽ എത്തി​മു​ട്ടി​യി​രി​ക്കു​ന്നു; ഒരോ​ടി​ച്ച നോ​ട്ട​ത്തെ അതിൽ വ്യാ​പ​രി​പ്പി​ക്കാ​തി​രി​ക്കാ​നും ഇന്നി​ല്ലാ​താ​യി​ത്തീർ​ന്നി​ട്ടു​ള്ള ആ സമു​ദായ വി​ശേ​ഷ​ത്തി​ന്റെ ചില അസാ​ധാ​രണ രൂ​പ​ങ്ങ​ളെ ഒരി​ക്കൽ​ക്കൂ​ടി വര​ച്ചു​കാ​ണി​ക്കാ​തി​രി​ക്കാ​നും അയാൾ​ക്കു സാ​ധി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല. പക്ഷേ, അതു വേ​ഗ​ത്തി​ലും നീ​ര​സ​മോ പു​ച്ഛ​മോ കൂ​ടാ​തെ​യു​മാ​ണു് ചെ​യ്യു​ന്ന​തു്. ബഹു​മാ​ന​വും സ്നേ​ഹ​വും തോ​ന്നി​ക്കു​ന്ന ഈ സ്മാരകചിഹ്നങ്ങൾ-​അവ അയാ​ളു​ടെ അമ്മയുടേതാണല്ലോ-​അയാളെ ഭൂ​ത​കാ​ല​ത്തി​ലേ​ക്കാ​കർ​ഷി​ക്കു​ന്നു. എന്ന​ല്ല, ഈ നി​സ്സാ​ര​ലോ​ക​ത്തി​നു് അതി​ന്റെ​തായ ഒരു മാ​ഹാ​ത്മ്യ​വി​ശേ​ഷ​മു​ണ്ടു്. അതിനെ കണ്ടു പു​ഞ്ചി​രി​യി​ടാം; പക്ഷേ, ആർ​ക്കും അതിനെ പു​ച്ഛി​ക്കാ​നോ വെ​റു​ക്കാ​നോ വയ്യ. അതു മുൻ​കാ​ല​ത്തെ ഫ്രാൻ​സാ​ണു്.

എല്ലാ കു​ട്ടി​ക​ളും ചെ​യ്യു​ന്ന​തു​പോ​ലെ മരി​യു​സു് പൊ​ങ്മേർ​സി കു​റ​ച്ചൊ​ക്കെ പഠി​ച്ചു. വലി​യ​മ്മ​യു​ടെ കൈ​യിൽ​നി​ന്നു വി​ട്ട​തോ​ടു​കൂ​ടി, മു​ത്ത​ച്ഛൻ അയാളെ തി​ക​ച്ചും സാ​ഹി​ത്യ​നിർ​ദ്ദോ​ഷി​യായ ഒരു കൊ​ള്ളാ​വു​ന്ന ഉപാ​ധ്യാ​യ​ന്റെ അടു​ക്ക​ലേ​ല്പി​ച്ചു. വളർ​ന്നു​വ​രു​ന്ന ഈ ചെറിയ ആത്മാ​വു് ഒരു നാ​ണം​കു​ണു​ങ്ങി​യിൽ നി​ന്നു കട​ന്നു് ഒരു കൊ​ള്ള​രു​താ​ത്ത ജ്ഞാ​ന​ല​വ​ദുർ​വി​ദ​ഗ്ധ​നി​ലെ​ത്തി.

സർ​വ​ക​ലാ​ശാ​ല​യി​ലെ ആയു​ഷ്കാ​ലം പി​ന്നി​ട്ട​ശേ​ഷം, മരി​യു​സു് നി​യ​മ​വി​ദ്യാ​ല​യ​ത്തി​ലേ​ക്കു പ്ര​വേ​ശി​ച്ചു. അയാൾ ഒരു രാജ്യത്വവാദിയായിരുന്നു-​അതിൽ ഭ്രാ​ന്തും ശു​ഷ്കാ​ന്തി​യു​മു​ള്ള ആളാ​യി​രു​ന്നു. മു​ത്ത​ച്ഛ​ന്റെ നേ​ര​മ്പോ​ക്കും ലോ​ക​ദ്വേ​ഷ​വും തീരെ രസി​ക്കാ​തി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു്, അയാൾ മു​ത്ത​ച്ഛ​നെ സ്നേ​ഹി​ച്ചി​രു​ന്നി​ല്ല; അച്ഛ​നോ​ടു​ള്ള മനോ​വൃ​ത്തി​യും അത്ര നന്നാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല.

അയാൾ ആക​പ്പാ​ടെ ചു​ണ​കെ​ട്ടു. സൗ​ശീ​ല്യ​വും മര്യാ​ദ​യും അഭി​മാ​ന​വും മത​നി​ഷ്ഠ​യു​മു​ള്ള ഒരു കു​ട്ടി​യാ​യി​രു​ന്നു; ക്രൂ​ര​ത​യോ​ട​ടു​ക്കു​ന്ന അഹ​ങ്കാ​ര​ത​ത്തോ​ടും നാ​ണം​കു​ണു​ങ്ങി​യാ​ക​ത്ത​ക്ക​വി​ധം മനഃ​ശു​ദ്ധി​യോ​ടും​കൂ​ടിയ ഒരു കു​ട്ടി.

മരി​യു​സ്സി​ന്റെ വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സം അവ​സാ​നി​ച്ച​തും മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാ​ന്റെ നി​ഗൂ​ഢ​വാ​സം ആരം​ഭി​ച്ച​തും ഒരേ കാ​ല​ത്താ​ണു്. സാങ് ഴെർ​മാ​ങ് പ്ര​ദേ​ശ​ത്തോ​ടും മദാം ദു് റ്റി.യുടെ സൽ​ക്കാ​ര​മു​റി​യോ​ടും യാ​ത്ര​പ​റ​ഞ്ഞ്, വൃ​ദ്ധൻ മരെ​യി​ലു​ള്ള സ്വ​ന്തം ഭവ​ന​ത്തിൽ താ​മ​സ​മു​റ​പ്പി​ച്ചു. പു​റം​വാ​തി​ല്ക്കാ​വ​ല്ക്കാ​ര​നു​പു​റ​മേ, ഭൃത്യ പ്ര​വൃ​ത്തി​കൾ​ക്കു, മഞൊ​വി​ന്റെ പിൻ​വാ​ഴ്ച​ക്കാ​രി​യായ നി​ക്കൊ​ല​ത്തും ഞങ്ങൾ മുൻപു വി​വ​രി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള ആ കി​ത​ച്ചു​കൊ​ണ്ടും ഉരു​ണ്ടു​കൊ​ണ്ടു​മു​ള്ള ബസ്ക്കും ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.

1827-ൽ മരി​യു​സ്സി​നു പതി​നേ​ഴു വയ​സ്സു തി​ക​ഞ്ഞു. ഒരു ദിവസം വൈ​കു​ന്നേ​രം അയാൾ പു​റ​ത്തു​നി​ന്നു വന്ന​പ്പോൾ, മു​ത്ത​ച്ഛൻ ഒരു കത്തും കൈ​യിൽ​പ്പി​ടി​ച്ചു നി​ല്ക്കു​ന്ന​തു കണ്ടു.

‘മരി​യു​സു്, നീ നാളെ വെർ​നോ​ങ്ങി​ലേ​ക്കു പു​റ​പ്പെ​ട​ണം.’

‘എന്തി​നു്?’ മരി​യു​സു് ചോ​ദി​ച്ചു.

‘അച്ഛ​നെ കാണാൻ.’

മരി​യു​സ്സി​നു് ഒരു വി​റ​വാ​തം കയറി. ഇത​ല്ലാ​തെ മറ്റെ​ന്തും അയാൾ കരുതിയിട്ടുണ്ടായിരുന്നു-​ഒരു ദിവസം അച്ഛ​നെ കാണാൻ പോ​കേ​ണ്ടി​വ​രിക! ഇതി​ലു​മ​ധി​കം അപ്ര​തീ​ക്ഷി​ത​മാ​യി​ട്ടൊ​ന്നി​ല്ല; ഇതി​ല​ധി​കം അത്ഭു​ത​ക​ര​വും; എന്ന​ല്ല, ഞങ്ങൾ ഒരു കാ​ര്യം​കൂ​ടി സമ്മ​തി​ക്ക​ട്ടെ, ഇതി​ല​ധി​കം അസു​ഖ​ക​ര​വു​മാ​യി​ട്ടൊ​ന്നി​ല്ല. മു​ഷി​ച്ച​ലി​നെ പി​ടി​ച്ചു ‘ലോഗ്യ’മാ​ക്കി​ത്തീർ​ക്ക​ലാ​ണ​തു്. അതൊ​രു​പ​ദ്ര​വ​മ​ല്ല; പക്ഷേ, അതൊരു രസ​മി​ല്ലാ​ത്ത പണി​യാ​ണു്.

രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണ​സം​ബ​ന്ധി​യായ അഭി​പ്രാ​യ​ഭേ​ദം​കൊ​ണ്ടു​ള്ള രസ​ക്കു​റ​വി​നു പുറമേ, മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ നേ​രം​പോ​ക്കു​കാ​ല​ത്തു വി​ളി​ക്കാ​റു​ള്ള​വി​ധം ‘വെ​ട്ടി​ക്കീ​റി’യായ തന്റെ അച്ഛ​ന്നു തന്നെ സ്നേ​ഹ​മി​ല്ലെ​ന്നു് അയാൾ​ക്ക​റി​യാ​മാ​യി​രു​ന്നു. അച്ഛൻ അയാളെ കണ്ട​വർ​ക്കു വി​ട്ടു​കൊ​ടു​ത്ത​തിൽ​നി​ന്നു് ഇതു പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​മാ​ണു് ഇങ്ങോ​ട്ടു സ്നേ​ഹ​മി​ല്ലെ​ന്നു തോ​ന്നി​യ​തോ​ടു​കൂ​ടി അയാൾ​ക്ക​ങ്ങോ​ട്ടും സ്നേ​ഹ​മി​ല്ലാ​താ​യി. ‘അത​ങ്ങ​നെ​യേ വരൂ.’ അയാൾ സ്വയം പറ​ഞ്ഞു.

അയാൾ അത്ര​യും അമ്പ​ര​ന്നു​പോ​യ​തു​കൊ​ണ്ടു് മു​ത്ത​ച്ഛ​നോ​ടു് ഒന്നും ചോ​ദി​ച്ചി​ല്ല. മു​ത്ത​ച്ഛൻ തു​ടർ​ന്നു: ‘അയാൾ​ക്കു സു​ഖ​മി​ല്ലെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്നു. നി​ന്നെ കാ​ണ​ണ​മെ​ന്നാ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ടു​ന്നു.’

കു​റ​ച്ചിട മി​ണ്ടാ​തി​രു​ന്ന​തി​നു​ശേ​ഷം പി​ന്നേ​യും തു​ടർ​ന്നു. ‘നാളെ രാ​വി​ലെ പു​റ​പ്പെ​ട​ണം. ആറു മണി​ക്കു കൂർ​ദ്ഫൊ വി​ടു​ന്ന ഒരു വണ്ടി​യു​ണ്ടു്; അത​വി​ടെ വൈ​കു​ന്നേ​ര​മെ​ത്തും. അതിൽ കയറാം. വേഗം ചെ​ല്ല​ണ​മെ​ന്നു പറ​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നു.’

എന്നി​ട്ടു് അദ്ദേ​ഹം ആ കത്തു ചു​രു​ട്ടി​മെ​ട​ഞ്ഞു തന്റെ കു​പ്പാ​യ​ക്കീ​ശ​യിൽ തി​രു​കി. മരി​യു​സ്സി​നു് അന്നു വൈ​കു​ന്നേ​രം​ത​ന്നെ പു​റ​പ്പെ​ടാ​മാ​യി​രു​ന്നു; എന്നാൽ അയാൾ അച്ഛ​ന്റെ അടു​ക്കൽ രാ​വി​ലേ​ക്ക് എത്തി​യേ​നേ. അക്കാ​ല​ത്തു് ഒരു സവാ​രി​വ​ണ്ടി റ്യൂ ദു് ബു​ല്വ​യിൽ​നി​ന്നു രാ​ത്രി​യിൽ റു​വാ​ങ്ങി​ലെ​ക്കു പോ​കാ​റു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു; അതു വെർ​നോ​ങ്ങി​ലൂ​ടെ പോവും. അതി​നെ​പ്പ​റ്റി മരി​യു​സ്സാ​വ​ട്ടേ മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ നോർ​മാ​നാ​വ​ട്ടേ യാ​തൊ​ര​ന്വേ​ഷ​ണ​വും ചെ​യ്തി​ല്ല.

പി​റ്റേ ദിവസം, സന്ധ്യ​യോ​ടു​കൂ​ടി, മരി​യു​സു് വെർ​നോ​ങ്ങി​ലെ​ത്തി. ആളുകൾ വി​ള​ക്കു കൊ​ളു​ത്തി​ത്തു​ട​ങ്ങു​ന്നു. ആദ്യം കണ്ടാ​ളോ​ടു് അയാൾ ‘മൊ​സ്സ്യു പൊങ് മേർ​സി​യു​ടെ വീ​ട്ടി​ലേ​ക്കു​ള്ള വഴി ചോ​ദി​ച്ചു. രാ​ജ​ത്വ​പു​നഃ​സ്ഥാ​പ​ന​ത്തോ​ടു് അയാ​ളും മന​സ്സു​കൊ​ണ്ടു യോ​ജി​ച്ചി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടും, അതിനെ അയാൾ ഇഷ്ട​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടും, കേർണൽ എന്നോ പ്രഭു എന്നോ ഉള്ള സ്ഥാ​ന​ത്തി​നു് അച്ഛ​ന്നു​ള്ള അധി​കാ​ര​ത്തെ അയാൾ കൈ​ക്കൊ​ണ്ടി​ട്ടി​ല്ല.

വീടു കാ​ണി​ച്ചു​കി​ട്ടി. അയാൾ അവി​ടെ​ച്ചെ​ന്നു വി​ളി​ച്ചു. കൈയിൽ ഒരു ചെറിയ വി​ള​ക്കോ​ടു​കൂ​ടി ഒരു സ്ത്രീ വന്നു വാതിൽ തു​റ​ന്നു.

‘മൊ​സ്സ്യു പൊ​ങ്മേർ​സി​യു​ണ്ടോ?’ മരി​യു​സു് ചോ​ദി​ച്ചു.

ആ സ്ത്രീ അന​ങ്ങാ​തെ നി​ന്നു.

‘ഇത​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ വീ​ടാ​ണോ?’ മരി​യു​സു് കല്പി​ച്ചു ചോ​ദി​ച്ചു.

അതേ എന്ന അർ​ഥ​ത്തിൽ സ്ത്രീ തല​യി​ള​ക്കി.

‘എനി​ക്ക​ദ്ദേ​ഹ​ത്തോ​ടു സം​സാ​രി​ക്കാ​മോ?’

ആ സ്ത്രീ തല​യി​ള​ക്കി.

‘ഞാ​ന​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ മക​നാ​ണു്.’ മരി​യു​സു് ശാ​ഠ്യം പി​ടി​ച്ചു.

‘എന്നെ അദ്ദേ​ഹം കാ​ത്തി​രി​ക്ക​യാ​ണു്.’

‘അദ്ദേ​ഹം നി​ങ്ങ​ളെ കാ​ത്തി​രി​ക്കൽ കഴി​ഞ്ഞു.’ ആ സ്ത്രീ പറ​ഞ്ഞു. അവൾ കര​യു​ന്നു​ണ്ടെ​ന്നു് അയാൾ കണ്ടു.

താ​ഴ​ത്തെ നി​ല​യി​ലു​ള്ള ഒരു മു​റി​യു​ടെ വാ​തി​ല്ക്ക​ലേ​ക്ക് അവൾ ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ച്ചു. അയാൾ അക​ത്തേ​ക്കു കട​ന്നു.

അടു​പ്പു​തി​ണ്ണ​മേൽ​നി​ന്നു കത്തു​ന്ന മെ​ഴു​തി​രി​യു​ടെ വെ​ളി​ച്ച​ത്തോ​ടു​കൂ​ടിയ ആ മു​റി​യിൽ മൂ​ന്നു പേ​രു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു; ഒരാൾ നി​ല്ക്കു​ന്നു, മറ്റൊ​രാൾ മു​ട്ടു​കു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. വേ​റെ​യൊ​രാൾ ഉൾ​ക്കു​പ്പാ​യ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി നി​ല​ത്തു നീ​ണ്ടു നി​വർ​ന്നു കി​ട​ക്കു​ന്നു.

നി​ല​ത്തു കി​ട​ക്കു​ന്ന​തു കേർ​ണ​ലാ​ണു്. മറ്റു രണ്ടു​പേ​രു​ള്ള​തിൽ ഒരാൾ വൈ​ദ്യൻ; മറ്റേ​തു മതാചാര്യൻ-​അദ്ദേഹം ഈശ്വ​ര​വ​ന്ദ​ന​ത്തിൽ ഏർ​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്ക​യാ​ണു്.

കേർണൽ മൂ​ന്നു ദി​വ​സ​ത്തോ​ള​മാ​യി പനി പി​ടി​ച്ചു കി​ട​പ്പി​ലാ​യി​ട്ടു്, ആദ്യം മു​ത​ല്ക്കു​ത​ന്നെ എന്തോ പന്തി​കേ​ടു​ണ്ടെ​ന്നു യദൃ​ച്ഛ​യാ തോ​ന്നി​യി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു, മകനെ പറ​ഞ്ഞ​യ​ക്കു​വാൻ അയാൾ മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാ​നെ​ഴു​തി. ദീനം ക്ര​മ​ത്തിൽ വർ​ദ്ധി​ച്ചു. മരി​യു​സു് വെർ​നോ​ങ്ങിൽ എത്തിയ ദിവസം വൈ​കു​ന്നേ​രം തന്നെ കേർ​ണ​ലി​നു് ഒരു മോ​ഹാ​ല​സ്യ​മു​ണ്ടാ​യി; പരി​ചാ​രിക എത്ര​ത​ന്നെ തട​ഞ്ഞു​നോ​ക്കി​യി​ട്ടും, അയാൾ കി​ട​ക്ക​മേൽ എഴു​ന്നേ​റ്റി​രു​ന്നു; ഇങ്ങ​നെ ഉച്ച​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു ‘എന്റെ മകൻ വരു​ന്നി​ല്ല! ഞാ​ന​ങ്ങോ​ട്ടു ചെ​ന്നു കാണും!’ അയാൾ മു​റി​യിൽ​നി​ന്നു പു​റ​ത്തെ​യ്ക്കോ​ടി; തള​ത്തിൽ എത്തി​യ​തോ​ടു​കൂ​ടി മല​ച്ചു​കെ​ട്ടി​വീ​ണു. അയാ​ളു​ടെ ജീവൻ പോയി.

വൈ​ദ്യ​ന്നു് ആളെ ഓടി​ച്ചു; മതാ​ചാ​ര്യ​ന്നും. വൈ​ദ്യൻ വരാൻ വൈകി; മകനും വരാൻ വൈ​കി​പ്പോ​യി.

മെ​ഴു​തി​രി​യു​ടെ മങ്ങിയ വെ​ളി​ച്ച​ത്തു വി​ളർ​ത്തു വീ​ണു​കി​ട​ക്കു​ന്ന കേർ​ണ​ലി​ന്റെ കവിൾ​ത്ത​ട​ത്തി​ലാ​യി ഒരു വലിയ കണ്ണു​നീർ​ത്തു​ള്ളി വ്യ​ക്ത​മാ​യി കാ​ണ​പ്പെ​ട്ടു. അയാ​ളു​ടെ ജി​വ​സ്സ​റ്റ കണ്ണിൽ​നി​ന്നു് അത​വി​ടെ ഇറ്റു​വീ​ണു. കണ്ണു​കെ​ട്ടു​പോ​യി; പക്ഷേ, കണ്ണു​നീർ വറ്റി​യി​ട്ടി​ല്ല. ആ കണ്ണീർ മക​ന്റെ വര​വി​ന്നു​ണ്ടായ താ​മ​സ​മാ​ണു്.

ആദ്യ​മാ​യി കാ​ണു​ന്ന ആ ആളേ​യും, ആ വന്ദ്യ​വും പൗ​രു​ഷ​പൂർ​ണ​വു​മായ മു​ഖ​ത്തേ​യും, കാ​ഴ്ച​യി​ല്ലാ​തായ ആ തു​റ​ന്ന കണ്ണു​ക​ളേ​യും, ആ വെ​ള്ള​ക​യ​റിയ തല​മു​ടി​ച്ചു​രു​ളു​ക​ളേ​യും, അവി​ട​വി​ടെ വാൾ​പ്പാ​ടു​ക​ളെ കാ​ണി​ക്കു​ന്ന വടു​ക്ക​ളാ​ലും കു​ന്ത​ത്തി​ന്റെ കു​ത്തു​ക​ളെ കാ​ണി​ക്കു​ന്ന ചു​ക​പ്പു​പു​ള്ളി​ക​ളാ​ലും അട​യാ​ള​പ്പെ​ട്ട ആ കരു​ത്തേ​റിയ കൈ​ക​ളേ​യും മരി​യു​സു് സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കി. ഈശ്വ​രൻ സൗ​ശീ​ല്യ​ത്തി​ന്റെ മുദ്ര കു​ത്തി​യി​ട്ടു​ള്ള ആ മു​ഖ​ത്തു ധീ​രോ​ദാ​ത്ത​ത​യെ മാ​യാ​ത്ത​വി​ധം പതി​ച്ച മഹ​ത്ത​ര​മായ വടു​വി​നെ അയാൾ നോ​ക്കി​ക്ക​ണ്ടു. ആ കണ്ട മനു​ഷ്യൻ തന്റെ അച്ഛ​നാ​ണെ​ന്നും അദ്ദേ​ഹം മരി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു എന്നും അയാൾ മന​സ്സു​കൊ​ണ്ടു പറ​ഞ്ഞു: ദേ​ഹ​മാ​സ​ക​ലം ഒരു വെ​റു​ങ്ങ​ലി​പ്പു കയറി.

അയാൾ​ക്കു തോ​ന്നിയ ദുഃഖം മറ്റേ​തൊ​രാ​ളും ആവിധം യദൃ​ച്ഛ​യാ മരി​ച്ചു​കി​ട​ക്കു​ന്ന​താ​യി മുൻ​പിൽ കണ്ടാൽ തോ​ന്നു​മാ​യി​രു​ന്ന ദുഃ​ഖ​മാ​ണു്.

മനോ​വേ​ദന, സഹി​ച്ചു​കൂ​ടാ​തെ മനോ​വേ​ദന, ആയി​രു​ന്നു ആ മു​റി​ക്കു​ള്ളിൽ, വാ​ലി​യ​ക്കാ​രി ഒരു മു​ക്കിൽ​നി​ന്നു നി​ല​വി​ളി​ക്കു​ന്നു; ആ മതാ​ചാ​ര്യൻ ഈശ്വ​ര​വ​ന്ദ​നം ചെയ്യുന്നു-​അദ്ദേഹത്തിന്റെ തേ​ങ്ങ​ലു​കൾ വ്യ​ക്ത​മാ​യി കേൾ​ക്കാം; വൈ​ദ്യൻ കണ്ണു തു​ട​യ്ക്കു​ന്നു; ശവം തന്നെ കര​യു​ക​യാ​ണു്.

മനോ​വേ​ദ​ന​യ്ക്കി​ട​യ്ക്കു വൈ​ദ്യ​നും മതാ​ചാ​ര്യ​നും സ്ത്രീ​യും മരി​യു​സ്സി​നെ ഒര​ക്ഷ​ര​വും മി​ണ്ടാ​തെ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കി; അയാ​ളാ​യി​രു​ന്നു അവി​ട​ത്തെ അപ​രി​ചി​തൻ. വളരെ കു​റ​ച്ചു​മാ​ത്രം വ്യ​സ​നം തട്ടി​യി​രു​ന്ന മരി​യു​സ്സി​നു പോ​രാ​യ്മ തോ​ന്നി; അയാ​ളു​ടെ സ്ഥി​തി കണ്ടു സ്വയം അമ്പ​ര​ന്നു; അയാൾ തൊ​പ്പി കൈ​യി​ലെ​ടു​ത്തു; താ​ങ്ങി​നി​ല്ക്കാൻ വ്യ​സ​നാ​ധി​ക്യ​ത്താൽ ശക്തി​യി​ല്ലാ​താ​യി എന്നു തോ​ന്നി​ക്കാൻ വേ​ണ്ടി അതിനെ അയാൾ താ​ഴെ​യി​ട്ടു.

അപ്പോൾ​ത്ത​ന്നെ അയാൾ​ക്കു പശ്ചാ​ത്താ​പം തോ​ന്നി; ആവിധം പ്ര​വർ​ത്തി​ച്ച​തിൽ അയാൾ തന്ന​ത്താൻ പു​ച്ഛി​ച്ചു. പക്ഷേ, അത​യാ​ളു​ടെ തെ​റ്റാ​ണോ? അയാൾ​ക്ക് അച്ഛ​നെ സ്നേ​ഹ​മി​ല്ല. എന്തി​നു സ്നേ​ഹി​ക്കു​ന്നു!

കേർ​ണ​ലി​നു യാ​തൊ​രു മു​ത​ലു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. വീ​ട്ടു​സാ​മാ​ന​ങ്ങൾ വി​റ്റി​ട്ടു​ശ​വ​സം​സ്കാ​ര​ത്തി​നു​ള്ള വക​ത​ന്നെ കഷ്ടി​ച്ചു കി​ട്ടി​യ​തേ ഉള്ളൂ.

വാ​ലി​യ​ക്കാ​രി ഒരു കട​ലാ​സ്സിൻ​ക​ഷ്ണം കണ്ടെ​ത്തി; അതവൾ മരി​യു​സ്സി​ന്റെ കൈയിൽ കൊ​ടു​ത്തു. കേർ​ണ​ലി​ന്റെ കൈ​യ​ക്ഷ​ര​ത്തിൽ ഈ വരികൾ അതി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു: ‘എന്റെ മകന്ന്-​വാട്ടർലൂ യു​ദ്ധ​ത്തിൽ വെ​ച്ചു ചക്ര​വർ​ത്തി എന്നെ ഒരു പ്ര​ഭു​വാ​ക്കി. ഞാൻ എന്റെ രക്തം​കൊ​ണ്ടു സമ്പാ​ദി​ച്ച ഈ സ്ഥാ​ന​ത്തി​നു് എനി​ക്കു​ള്ള അവ​കാ​ശ​ത്തെ​പ്പ​റ്റി രാ​ജ​ത്വ​പു​നഃ​സ്ഥാ​പ​നം വാ​ദി​ക്കു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു്, എന്റെ മക​ന്നു് അതെ​ടു​ക്കു​ക​യും ഉപ​യോ​ഗി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യാം. അതി​നു് എന്റെ മക​ന്നു് അർ​ഹ​ത​യു​ണ്ടെ​ന്നു​ള്ള​തിൽ സം​ശ​യി​ക്കാ​നി​ല്ല​ല്ലോ.’ ചു​വ​ട്ടിൽ കേർണൽ തു​ടർ​ന്നെ​ഴു​തി: ‘ആ വാ​ട്ടർ​ലൂ യു​ദ്ധ​സ്ഥ​ല​ത്തു​വെ​ച്ചു​ത​ന്നെ ഒരു സർ​ജ്ജ​ന്റു​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥൻ എന്റെ ജീവനെ രക്ഷി​ച്ചു. ആ മനു​ഷ്യ​ന്റെ പേർ തെ​നാർ​ദി​യെർ എന്നാ​ണു് പാ​രി​സ്സി​ന്റെ അടു​ത്തു ഷെ​ല്ലി​ലോ മോ​ങ്ഫെർ​മി​യെ​യി​ലോ മറ്റോ അയാൾ ഇപ്പോൾ ഒരു ഹോ​ട്ടൽ നട​ത്തി​വ​രി​ക​യാ​ണെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്നു. എന്റെ മകൻ ആതെ​നാർ​ദി​യെ​റെ കണ്ടെ​ത്തു​ന്ന​പ​ക്ഷം അയാൾ​ക്കു വേണ്ട സാ​ഹാ​യ്യ​മെ​ല്ലാം ചെ​യ്തു കൊ​ടു​ക്ക​ണം.’

മരി​യു​സു് ആ കട​ലാ​സ്സു് സൂ​ക്ഷി​ച്ചു. അതു് അച്ഛ​നു​വേ​ണ്ടി അയാൾ ചെ​യ്യേ​ണ്ട മു​റ​യാ​ണു് എന്നു​വെ​ച്ചി​ട്ട​ല്ല, മനു​ഷ്യ​ഹൃ​ദ​യ​ത്തിൽ എപ്പോ​ഴും ആജ്ഞ നട​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ടു നി​ല്ക്കു​ന്ന ആ മൃ​ത്യു​വി​ന്റെ മേ​ലു​ള്ള ആദ​രം​കൊ​ണ്ടു​മാ​ത്രം.

കേർ​ണ​ലി​നെ​സ്സം​ബ​ന്ധി​ച്ച സക​ല​വും തീർ​ന്നു. മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാർ അയാ​ളു​ടെ വാളും ഉടു​പ്പും​കൂ​ടി ഒരു പഴയ വസ്ത്ര​വ്യാ​പാ​രി​ക്കു വി​റ്റു. അയൽ പക്ക​ക്കാർ പൂ​ന്തോ​ട്ട​മൊ​ക്കെ നശി​പ്പി​ച്ചു; അപൂർ​വ​പു​ഷ്പ​ങ്ങ​ളെ​യെ​ല്ലാം കൊ​ള്ള​യി​ട്ടു. മറ്റു ചെ​ടി​ക​ളൊ​ക്കെ തൂ​വ​ക​ളും പാ​ഴ്പു​ല്ലു​ക​ളു​മാ​യി മാറി, നശി​ച്ചു.

മരി​യു​സു് വെർ​നോ​ങ്ങിൽ നാ​ല​പ​ത്തെ​ട്ടു മണി​ക്കൂർ​നേ​ര​മേ താ​മ​സി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ളു. സം​സ്കാ​രം കഴി​ഞ്ഞ ഉടനെ അയാൾ പാ​രി​സ്സി​ലേ​ക്കു മട​ങ്ങി; അച്ഛ​നെ​പ്പ​റ്റി അങ്ങ​നെ​യൊ​രാൾ ജീ​വി​ച്ചി​രു​ന്നി​ല്ലെ​ന്നാ​ല​ത്തെ മട്ടിൽ​നി​ന്നു് ഒട്ടു​മ​ധി​കം ആലോ​ചി​ക്കാ​തെ, അയാൾ തന്റെ നി​യ​മ​പ​രീ​ക്ഷ​യ്ക്കു​ള്ള പഠി​പ്പി​ലേർ​പ്പെ​ട്ടു. രണ്ടു ദി​വ​സ​ത്തി​നു​ള്ളിൽ കേർ​ണ​ലി​ന്റെ സം​സ്കാ​രം കഴി​ഞ്ഞു; മൂ​ന്നു ദി​വ​സ​ത്തി​നു​ള്ളിൽ അയാ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള സ്മ​ര​ണ​യും തീർ​ന്നു.

മരി​യു​സു് തൊ​പ്പി​യു​ടെ മീതെ കറു​ത്ത പട്ടു​ചു​രുൾ​ത്തു​ണി കെ​ട്ടി​യി​രു​ന്നു. അത്ര​ത​ന്നെ.

മരി​യു​സു് കു​ട്ടി​ക്കാ​ല​ത്തെ മത​നി​ഷ്ഠ​യെ​ല്ലാം നി​ല​നിർ​ത്തി​പ്പോ​ന്നി​രു​ന്നു. ഒരു ഞാ​യ​റാ​ഴ്ച അയാൾ സാങ്-​സുൽപിസു് പള്ളി​യിൽ കുർ​ബ്ബാ​ന​യ്ക്കു പോയി. ഒരു ചെ​റു​കു​ട്ടി​യാ​യി​രു​ന്ന കാ​ല​ത്തു താൻ പതി​വാ​യി പോ​കാ​റു​ള്ള ആ പള്ളി​യു​ള്ള​റ​യിൽ, ഒരു തൂ​ണി​ന്റെ പിൻ​വ​ശ​ത്തു ചെ​ന്നു​കൂ​ടി; അന്നു പതി​വി​ല​ധി​കം അയാൾ മനോ​രാ​ജ്യ​ക്കാ​ര​നും ശൂ​ന്യ​ഹൃ​ദ​യ​നു​മാ​യി​രു​ന്നു. വി​ശേ​ഷി​ച്ച് ഒരു ശ്ര​ദ്ധ​യൊ​ന്നും വെ​ക്കാ​തെ ഒരു പട്ടു​വി​രി​ക്ക​സാ​ല​യിൽ അയാൾ മു​ട്ടു​കു​ത്തി; ആ കസാ​ല​യു​ടെ പിൻ​വ​ശ​ത്തു് ഇങ്ങ​നെ കൊ​ത്തി​യി​രു​ന്നു: ‘മൊ. മബെ, കാ​വ​ല്ക്കാ​രൻ.’ കുർ​ബ്ബാന തു​ട​ങ്ങു​മ്പോ​ഴേ​ക്ക് ഒരു വയ​സ്സൻ അടു​ത്തു ചെ​ന്നു മരി​യു​സ്സോ​ടു പറ​ഞ്ഞു: ‘സേർ, അതെ​ന്റെ സ്ഥ​ല​മാ​ണു്.’

ഉടനെ അയാൾ ഇറ​ങ്ങി നീ​ങ്ങി​നി​ന്നു; ആ വയ​സ്സൻ കസാ​ല​മേൽ കൂടി.

കുർ​ബ്ബാന കഴി​ഞ്ഞു; മരി​യു​സു് അപ്പോ​ഴും മനോ​രാ​ജ്യ​ത്തിൽ മു​ങ്ങി കു​റ​ച്ചു ദൂരെ ഒരി​ട​ത്തു നി​ല്ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു; ആ വയ​സ്സൻ പി​ന്നെ​യും അയാ​ളു​ടെ അടു​ത്തു ചെ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു: ‘കു​റ​ച്ചു മു​മ്പു് ഞാൻ നി​ങ്ങ​ളെ ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടി​ച്ച​തി​നു മാ​പ്പു ചോ​ദി​ക്കു​ന്നു; അതു​പോ​ലെ, ഇപ്പോ​ഴ​ത്തെ ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടി​ക്ക​ലി​നും. ഞാൻ നി​ങ്ങ​ളെ അല​ട്ടു​ക​യാ​ണു​ണ്ടാ​യ​തെ​ന്നു തോ​ന്നി​യി​രി​ക്കും; ഞാൻ പറയാം.’

‘സേർ, അതു​കൊ​ണ്ടാ​വ​ശ്യ​മി​ല്ല.’

‘ഉവ്വ്!’ വയ​സ്സൻ പറയാൻ തു​ട​ങ്ങി, ‘എന്നെ​പ്പ​റ്റി നി​ങ്ങൾ​ക്ക് ഒരു ദു​ര​ഭി​പ്രാ​യ​മു​ണ്ടാ​യി​ക്കൂ​ടാ. എനി​ക്ക് ഈ സ്ഥ​ല​ത്തോ​ടു് ഒരു പ്ര​തി​പ​ത്തി​യു​ണ്ടെ​ന്നു നി​ങ്ങൾ കണ്ടു​വ​ല്ലോ. എന്തു​കൊ​ണ്ടാ​ണ​തു? പറ​ഞ്ഞു​ത​രാം. സാ​ധു​വും ധീ​ര​നു​മായ ഒരു പി​താ​വു കഴി​ഞ്ഞ പത്തു കൊ​ല്ല​മാ​യി രണ്ടും മൂ​ന്നും മാസം കൂ​ടു​മ്പോൾ ഇവിടെ പതി​വാ​യി വന്നു​കൂ​ടു​ന്ന​തു് ഞാൻ നോ​ക്കി​ക്കാ​ണാ​റു​ള്ള സ്ഥലം ഇതാ​ണു്; ഇവിടെ വന്ന​ല്ലാ​തെ, ആ സാ​ധു​മ​നു​ഷ്യ​ന്നു മകനെ കാണാൻ സൗ​ക​ര്യ​വും കഴി​വു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. അവ​രു​ടെ കു​ടും​ബ​ത്തി​ലെ ഏർ​പ്പാ​ടു് അതിനു തട​സ്സ​മാ​യി​രു​ന്നു. മകനെ കുർ​ബ്ബാ​ന​യ്ക്കു കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നി​ട്ടു​ണ്ടാ​വും എന്ന​റി​വു​ള്ള ആ ഒരു സമയം നോ​ക്കി അയാൾ എത്തും. അച്ഛൻ ഇവിടെ ഉണ്ടാ​യി​രി​ക്കു​മെ​ന്നു് ആ കു​ട്ടി ഒരി​ക്ക​ലും സം​ശ​യി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല. ഒരു സമയം അങ്ങ​നെ​യൊ​ര​ച്ഛൻ തനി​ക്കു​ണ്ടെ​ന്നു​ത​ന്നെ ആ കു​ട്ടി അറി​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടാ​വി​ല്ല. പാവം! തന്നെ കാ​ണാ​തി​രി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു കരുതി അച്ഛൻ ഒരു തൂ​ണി​ന്റെ മറ​വി​ലി​രി​ക്കും. അയാൾ ആ കു​ട്ടി​യെ നോ​ക്കി, കരയും. അയാൾ​ക്ക് ആ കു​ട്ടി​യെ​ന്നു​വെ​ച്ചാൽ ജീ​വ​നാ​യി​രു​ന്നു. സാ​ധു​മ​നു​ഷ്യൻ! എനി​ക്ക​തു കാണാം. ആ സ്ഥലം എന്റെ കണ്ണിൽ വി​ശി​ഷ്ട​മാ​യി​ത്തീർ​ന്നു; കുർ​ബ്ബാന കേൾ​ക്കാൻ ഞാനും വരിക എന്ന​തു് ഒരു ശീ​ല​മാ​യി. കാ​വ​ല്ക്കാ​രൻ എന്ന നി​ല​യിൽ എനി​ക്ക​ധി​കാ​ര​പ്പെ​ട്ട ആ പു​റ​ത്ത​ള​ത്തി​ലി​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നേ​ക്കാൾ ഇവിടെ വന്നു​കൂ​ടു​ന്ന​താ​ണു് അധികം നല്ല​തെ​ന്നു തോ​ന്നി. എനി​ക്ക് ആ നിർ​ഭാ​ഗ്യ​നെ​ക്കു​റി​ച്ച​റി​യാം​താ​നും. അയാൾ​ക്ക് ഒരു ശ്വ​ശു​ര​നു​ണ്ടു്. ഒരു പണ​ക്കാ​രി​യായ ചാർ​ച്ച​ക്കാ​രി​യു​ണ്ടു്, ബന്ധുക്കളുണ്ട്-​ആരൊക്കെ എന്തൊ​ക്കെ എന്നെ​നി​ക്കു നല്ല നി​ശ്ച​യ​മി​ല്ല; ആ കു​ട്ടി​യെ അയാൾ, അച്ഛൻ, കണ്ടു​പോ​യി​യെ​ങ്കിൽ അവ​ന്നു യാ​തൊ​രു മു​ത​ല​വ​കാ​ശ​വും ഇല്ലാ​താ​ക്കു​മെ​ന്നു് അവ​രൊ​ക്കെ​ക്കൂ​ടി പേ​ടി​പ്പെ​ടു​ത്തി. മകൻ ഒരു കാ​ല​ത്തു സമ്പ​ന്ന​നും സു​ഖി​ത​നു​മാ​വു​ന്ന​തി​നു​വേ​ണ്ടി അയാൾ തന്നെ​ത്താൻ ബലി​കൊ​ടു​ത്തു. ആവിധം അച്ഛ​നും മകനും വേർ​പെ​ടാ​നു​ള്ള കാരണം രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണ​സം​ബ​ന്ധി​യാ​ണു്. രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണ​സം​ബ​ന്ധി​ക​ളായ അഭി​പ്രാ​യ​ങ്ങ​ളെ നി​ശ്ച​യ​മാ​യും ഞാൻ വി​ല​വെ​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്; പക്ഷേ, ചില കൂ​ട്ടർ​ക്ക് എവി​ടെ​യാ​ണു് നി​ല്ക്കേ​ണ്ട​തെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ. എന്റെ ഭഗ​വാ​നേ! ഒരു മനു​ഷ്യൻ വാ​ട്ടർ​ലൂ യു​ദ്ധ​ത്തി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു് അയാൾ രാ​ക്ഷ​സ​നാ​വു​മോ? ആ ഒരു കാ​ര​ണ​ത്തി​ന്മേൽ അച്ഛ​ന്നു മകനെ കാണാൻ പാ​ടി​ല്ലെ​ന്നാ​വി​ല്ല. അയാൾ ബോ​നാ​പ്പാർ​ത്തി​ന്റെ പട​നാ​യ​ക​ന്മാ​രിൽ ഒരാ​ളാ​യി​രു​ന്നു. അയാൾ മരി​ച്ചു എന്നു തോ​ന്നു​ന്നു. അയാ​ളു​ടെ താമസം വെർ​നോ​ങ്ങി​ലാ​യി​രു​ന്നു; അവിടെ എനി​യ്ക്കൊ​രു സഹോ​ദ​ര​നു​ണ്ടു്; അവി​ട​ത്തെ മതാ​ചാ​ര്യൻ. ആ അച്ഛ​ന്റെ പേർ പൊ​ങ്മെ​റി എന്നോ മൊങ് പേർസി എന്നോ മറ്റോ ആണു്. അയാ​ളു​ടെ മു​ഖ​ത്തു് ഒരു നല്ല വാൾ വടു​വു​ണ്ടു്, ഞാൻ സത്യം ചെ​യ്യാം.’

‘പൊ​ങ്മേർ​സി,’ മരി​യു​സു് പറ​ഞ്ഞു​കൊ​ടു​ത്തു; അയാൾ വി​ളർ​ത്തു കഴി​ഞ്ഞു.

‘അതു​ത​ന്നെ, പൊ​ങ്മേർ​സി; നി​ങ്ങ​ള​റി​യു​മോ?’

‘സേർ, അദ്ദേ​ഹം എന്റെ അച്ഛ​നാ​ണു്.’

ആ കിഴവൻ കാ​വൽ​ക്കാ​രൻ കൈ ഞെ​രി​ച്ച് ഉറ​ക്കെ​പ്പ​റ​ഞ്ഞു: ‘ഹാ! നി​ങ്ങ​ളാ​ണു് ആ കു​ട്ടി. അതേ, ശരി​യാ​ണു്; ആ കു​ട്ടി ഇപ്പോൾ ഒരാൾ​ക്കു​മാ​ത്രം പോ​ന്നി​രി​ക്ക​ണം ശരി! സാ​ധു​ക്കു​ട്ടി, ‘എന്നെ അത്യ​ന്തം സ്നേ​ഹി​ക്കു​ന്ന ഒര​ച്ഛൻ എനി​ക്കു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു’ എന്നു നി​ങ്ങൾ​ക്കു പറയാം.’

മരി​യു​സു് ആ വയ​സ്സ​നെ കൈ​പി​ടി​ച്ചു വീ​ട്ടി​ലേ​ക്കു കൂ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​യി.

പി​റ്റേ ദിവസം അയാൾ മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാ​നോ​ടു പറ​ഞ്ഞു: ‘ഞാൻ ചില സ്നേ​ഹി​ത​ന്മാ​രോ​ടു​കൂ​ടി ഒരു നാ​യാ​ട്ടു നി​ശ്ച​യി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഞാൻ ഒരു മൂ​ന്നു ദിവസം കഴി​ഞ്ഞു വന്നാൽ പോരേ?’

‘നാല്!’ മു​ത്ത​ച്ഛൻ മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു: ‘പോയി കളി​ച്ചോ​ളൂ.’

അയാൾ മക​ളോ​ടു് ഒരു ഇമ​വെ​ട്ട​ലോ​ടു​കൂ​ടി പതു​ക്കെ പറ​ഞ്ഞു; ‘ഒരു പെൺ​കാ​ര്യം.’

മരി​യു​സു് പോ​യ​തെ​ങ്ങോ​ട്ടാ​യി​രു​ന്നു എന്നു കു​റ​ച്ചു കഴി​യു​മ്പോ​ഴേ​ക്കു വെ​ളി​പ്പെ​ടും.

മരി​യു​സു് അവിടെ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. മൂ​ന്നു ദിവസം പി​ന്നീ​ടു് അയാൾ പാ​രി​സ്സിൽ എത്തി; നേരേ നി​യ​മ​വി​ദ്യാ​ല​യം വക ഗ്ര​ന്ഥ​ശാ​ല​യിൽ ചെ​ന്നു മൊ​നി​ത്യെ പത്ര​ത്തി​ന്റെ പഴയ ലക്ക​ങ്ങൾ അന്വേ​ഷി​ച്ചു.

അയാൾ മൊ​നി​ത്യെ വാ​യി​ച്ചു​നോ​ക്കി; പ്ര​ജാ​ഭ​ര​ണ​കാ​ല​ത്തേ​യും ചക്ര​വർ​ത്തി​ഭ​ര​ണ​കാ​ല​ത്തേ​യും പറ്റി​യു​ള്ള എല്ലാ ചരി​ത്ര​ങ്ങ​ളും, എല്ലാ ചരി​ത്ര​ക്കു​റി​പ്പു​ക​ളും, എല്ലാ പത്ര​ങ്ങ​ളും, വി​വ​ര​ണ​ക്കു​റി​പ്പു​ക​ളും, രാ​ജ​ശാ​സ​ന​ങ്ങ​ളും അയാൾ പഠി​ച്ചു; എല്ലാം അയാൾ അക​ത്താ​ക്കി. സൈ​ന്യ​ച​രി​ത്ര​ത്തെ​പ്പ​റ്റി​യു​ള്ള വി​വ​ര​ണ​ക്കു​റി​പ്പു​ക​ളിൽ അച്ഛ​ന്റെ പേർ ആദ്യ​മാ​യി കണ്ടെ​ത്തി​യ​തു് ഒരാ​ഴ്ച​യാ​യി അയാൾ പനി പി​ടി​ച്ചു കി​ട​പ്പി​ലാ​യി​രു​ന്ന​പ്പോ​ളാ​ണു്. യോർഷ് പൊ​ങ്മേർ​സി കീഴിൽ പണി​യെ​ടു​ത്തി​രു​ന്ന മേ​ലു​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​ന്മാ​രെ​യെ​ല്ലാം അയാൾ പോയി കണ്ടു; കൂ​ട്ട​ത്തിൽ കോ​ന്തു് എഛി.നേയും അയാൾ രണ്ടാ​മ​തു കാണാൻ ചെ​ന്ന​പ്പോൾ മൊ​സ്സ്യു മബെ കേർ​ണ​ലി​ന്റെ വെർ​നോ​ങ്ങി​ല​ത്തെ താ​മ​സ​ത്തെ​പ്പ​റ്റി​യും നി​ഗൂ​ഢ​സ്ഥി​തി​യെ​പ്പ​റ്റി​യും പു​ഷ്പ​ങ്ങ​ളെ​പ്പ​റ്റി​യും പറ​ഞ്ഞു​കൊ​ടു​ത്തു. അസാ​ധാ​ര​ണ​നും സു​ശീ​ല​നും വി​ശി​ഷ്ട​നു​മായ ആ മനുഷ്യനെപ്പറ്റി-​തന്റെ അച്ഛ​നായ ആ സിംഹമേഷത്തെക്കുറിച്ചു-​സകല വി​വ​ര​വും മരി​യു​സ്സി​നു കി​ട്ടി.

എല്ലാ​യ്പ്പോ​ഴും ഈ കാ​ര്യ​ങ്ങ​ളെ​പ്പ​റ്റി ആലോ​ചി​ക്കു​ക​യും അന്വേ​ഷി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു സമയം മു​ഴു​വ​നും പോ​യ​തു​കൊ​ണ്ടു്, അയാൾ​ക്ക് ഗിൽ​നോർ​മാൻ​കാ​രെ കാ​ണാൻ​ത​ന്നെ ഇട​കി​ട്ടി​യി​രു​ന്നി​ല്ല. അയാൾ ഭക്ഷ​ണ​സ​മ​യ​ത്തു് അവി​ടെ​യു​ണ്ടാ​വും; പി​ന്നെ അവർ അയാളെ തി​ര​യു​ക​യാ​യി; ഒരി​ട​ത്തും കാ​ണു​ക​യി​ല്ല ഗിൽ​നോർ​മാൻ പു​ഞ്ചി​രി​കൊ​ണ്ടു; ‘ഹാ! ഹാ! പെൺ​കു​ട്ടി​കൾ​ക്കു പറ്റിയ പ്രാ​യ​മാ​ണു് അവ​ന്നി​പ്പോൾ!’ ചി​ല​പ്പോൾ ആ വയ​സ്സൻ തു​ടർ​ന്നു പറയും; ‘ഗ്ര​ഹ​പ്പി​ഴേ! ഞാൻ വി​ചാ​രി​ച്ച​തു് ഒരു നേ​രം​പോ​ക്കു മാ​ത്ര​മാ​യി​രി​ക്കു​മെ​ന്നാ​ണു്. കു​റ​ച്ച് ഉള്ളിൽ​ത്ത​ട്ടിയ കാ​ര്യ​മാ​ണെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്നു!’

ഉള്ളിൽ​ത്ത​ട്ടിയ കാ​ര്യം​ത​ന്നെ​യാ​ണു്, വാ​സ്ത​വം, മരി​യു​സു് അച്ഛ​നെ മന​സ്സു​കൊ​ണ്ടു പൂ​ജി​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങി.

ഇതി​നി​ട​യ്ക്ക് അയാ​ളു​ടെ ആലോ​ച​ന​ക​ളെ​ല്ലാം അഭൂ​ത​പൂർ​വ​മായ തി​രി​ച്ചൽ തി​രി​ഞ്ഞു. ഈ മാ​റ്റം പല ദി​ക്കി​ലും പല പ്രാ​വ​ശ്യ​വും ചെ​ന്നു തട്ടി. ഇതു് ഇന്നു​ള്ള പല​രു​ടേ​യും മനോ​ഗ​തി​യു​ടെ ചരി​ത്ര​മാ​യ​തു​കൊ​ണ്ടു്, ഈ മാ​റ്റ​ത്തി​ന്റെ ഓരോ ഭാ​ഗ​വും വെ​വ്വേ​റെ എടു​ത്തു​പ​റ​യു​ന്ന​തു പ്ര​യോ​ജ​ന​ക​ര​മാ​ണെ​ന്നു ഞങ്ങൾ വി​ചാ​രി​ക്കു​ന്നു.

അയാ​ളു​ടെ കണ്ണെ​ത്തി​യ​തായ ആ ചരി​ത്രം അയാളെ നടു​ങ്ങി​ച്ചു.

ആദ്യ​മാ​യി അയാൾ അമ്പ​ര​ക്കു​ക​യാ​ണു​ണ്ടാ​യ​തു്.

അതേ​വ​രെ പ്ര​ജാ​ഭ​ര​ണം, സാ​മ്രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണം, പൈ​ശാ​ചി​ക​ശ​ബ്ദ​ങ്ങൾ മാ​ത്ര​മാ​യി​രു​ന്നു. പ്ര​ജാ​ഭ​ര​ണം, സന്ധ്യാ​പ്ര​കാ​ശ​ത്തി​ലു​ള്ള ഒരു തൂ​ക്കു​മ​രം; സാ​മ്രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണം, രാ​ത്രി​യി​ലെ ഒരു വാൾ. അതാ, അയാൾ അങ്ങോ​ട്ടൊ​ന്നു നോ​ക്കി; നി​ഴ​ല്പാ​ടു​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു നി​റ​ഞ്ഞ ഒരു നര​ക​ക്കു​ണ്ടു​മാ​ത്രം കരു​തി​യി​രു​ന്നേ​ട​ത്തു് അയാൾ, ഭയവും സന്തോ​ഷ​വും ഇട​ക​ലർ​ന്ന ഒരു​ത​രം അഭൂ​ത​പൂർ​വ​മായ അത്ഭു​ത​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി, നക്ഷ​ത്ര​ങ്ങൾ മിന്നിത്തിളങ്ങുന്നതും-​മീർബോ, വെർ​ഞ്യോ [1], സാങ്-​ഴുസ്ത് [2], റോ​ബെ​പി​യെർ, ദെമു-​ലെങ് [3] ദന്തോങ്-​ഒരു സൂ​ര്യൻ ഉദിച്ചുനില്ക്കുന്നതും-​നെപ്പോളിയൻ-കണ്ടെത്തി. അയാൾ നി​ന്നി​രു​ന്ന​തു് എവി​ടെ​യാ​ണെ​ന്നു നി​ശ്ച​യ​മി​ല്ലാ​താ​യി. അയാൾ ആ മി​ന്നി​ത്തി​ള​ങ്ങു​ന്ന പ്ര​കാ​ശ​ങ്ങൾ​ക്കു മുൻ​പിൽ അന്ധ​നാ​യി, പി​ന്നോ​ക്കം വാ​ങ്ങി. കു​റ​ച്ചു​കു​റ​ച്ചാ​യി തന്റെ അമ്പ​ര​പ്പു നീ​ങ്ങി​യ​തോ​ടു​കൂ​ടി, അയാൾ​ക്ക് ആ പ്ര​കാ​ശ​ധോ​ര​ണി പരി​ച​യ​പ്പെ​ട്ടു; ആ പരാ​ക്ര​മ​വി​ശേ​ഷ​ങ്ങ​ളെ അയാൾ തല​ചു​റ്റി​പ്പോ​കാ​തെ നോ​ക്കി​ക്ക​ണ്ടു; ഭയ​പ്പെ​ട്ടു​പോ​കാ​തെ ആ പ്ര​ധാ​ന​പു​രു​ഷ​ന്മാ​രെ പരി​ശോ​ധി​ച്ചു; പ്ര​ജാ​ഭ​ര​ണ​വും സാ​മ്രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണ​വും അയാ​ളു​ടെ മനോ​ദൃ​ഷ്ടി​ക്കു മുൻ​പിൽ, ഒരു ദൂ​ര​ക്കാ​ഴ്ച​യിൽ, മി​ന്നി​ക്കൊ​ണ്ടു​ദി​ച്ചു; രണ്ടു മഹ​ത്തായ വാ​സ്ത​വ​സ്ഥി​തി​ക്കു​ള്ളിൽ ഇനം ചേർ​ന്നു് ആ അതാതു സം​ഭ​വ​ങ്ങ​ളും ആളു​ക​ളും നി​ര​ന്നു​നി​ല്ക്കു​ന്ന​തു് അയാൾ കണ്ടു-​പൊതുജനങ്ങൾക്ക് വീ​ണ്ടും കി​ട്ടിയ സാ​മു​ദാ​യി​കാ​വ​കാ​ശ​ങ്ങ​ളു​ടെ രാ​ജ​ത്വാ​ധി​കാ​ര​നി​ല​യ്ക്കു പ്ര​ജാ​ഭ​ര​ണം, യൂ​റോ​പ്പിൽ മു​ഴു​വ​നും വ്യാ​പി​ച്ചു​റ​ച്ച ഫ്ര​ഞ്ച് സി​ദ്ധാ​ന്ത​ത്തി​ന്റെ രാ​ജ​ത്വാ​ധി​കാര നി​ല​യ്ക്കു സാ​മ്രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണം; ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​ന​ത്തി​നു​ള്ളിൽ​നി​ന്നു ജന​സ​മു​ദാ​യ​ത്തി​ന്റെ മഹ​ത്തായ സ്വ​രൂ​പ​വും, സാ​മ്രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണ​ത്തിൽ​നി​ന്നു ഫ്രാൻ​സി​ന്റെ ഉൽ​ക്കൃ​ഷ്ട​രൂ​പ​വും പു​റ​ത്തേ​ക്കു കട​ക്കു​ന്ന​തു് അയാൾ കണ്ടു. ഇതെ​ല്ലാം ഗു​ണ​ത്തി​നു​ണ്ടാ​യ​താ​ണെ​ന്നു് അയാ​ളു​ടെ മന​സ്സാ​ക്ഷി സി​ദ്ധാ​ന്തി​ച്ചു. ഇതി​ന്നു​ള്ളിൽ നി​ന്നു്, ഈ ആദ്യ​ത്തെ അത്യ​ധി​കം കൃ​ത്രി​മ​മായ അയാ​ളു​ടെ വി​ല​യി​ട​ലി​നു​ള്ളിൽ, അയാ​ളു​ടെ അമ്പ​ര​ന്ന സ്ഥി​തി എന്തി​നെ​യെ​ല്ലാ​മാ​ണു് തള്ളി​ക്ക​ള​ഞ്ഞ​തെ​ന്നു് ഇവിടെ ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ക്കേ​ണ്ട ആവ​ശ്യ​മു​ണ്ടെ​ന്നു ഞങ്ങൾ വി​ചാ​രി​ക്കു​ന്നി​ല്ല: മുൻ​പോ​ട്ടു നട​ക്കു​ന്ന ഒരു മന​സ്സി​ന്റെ സമ്പ്ര​ദാ​യ​മാ​ണു് ഞങ്ങൾ രേ​ഖ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​തു്. ഒരു പടി​യിൽ​നി​ന്നു​ത​ന്നെ ഉൽഗതി കി​ട്ടി​ക്ക​ഴി​ക​യി​ല്ല. മുൻപു കഴി​ഞ്ഞ​തി​നേ​യും ഇനി​വ​രാ​നു​ള്ള​തി​നേ​യും പറ്റി ഒര​ടി​യാ​യി ഇങ്ങ​നെ​യൊ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു​വെ​ച്ചു ഞങ്ങൾ മു​ന്നോ​ട്ടു നട​ക്ക​ട്ടെ.

ആ നി​മി​ഷം​വ​രെ, അയാൾ തന്റെ അച്ഛ​നെ​പ്പ​റ്റി​യു​ള്ള​തിൽ ഒട്ടു​മ​ധി​കം തന്റെ രാ​ജ്യ​ത്തെ​പ്പ​റ്റി​യും മന​സ്സി​ലാ​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി​ട്ടി​ല്ലെ​ന്നു പി​ന്നീ​ടു കണ്ടു​പി​ടി​ച്ചു. അയാൾ ആ രണ്ടും മന​സ്സി​ലാ​ക്കി​യി​രു​ന്നി​ല്ല; മനഃ​പൂർ​വം ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്ന ഒര​ന്ധ​കാ​രം അയാ​ളു​ടെ കണ്ണു​കൾ​ക്കു കാ​ഴ്ച​യി​ല്ലാ​താ​ക്കി​യി​രു​ന്നു. ഇപ്പോൾ അയാൾ കണ്ടു; ഒരു ഭാ​ഗം​കൊ​ണ്ടു് അയാൾ അഭി​ന​ന്ദി​ച്ചു! മറ്റേ ഭാ​ഗം​കൊ​ണ്ടു പൂ​ജി​ച്ചു.

അയാ​ളു​ടെ ഹൃദയം കു​ണ്ഠി​തം​കൊ​ണ്ടും പശ്ചാ​ത്താ​പം​കൊ​ണ്ടും നി​റ​ഞ്ഞു; തന്റെ ആത്മാ​വി​ലു​ള്ള​തെ​ല്ലാം ശവ​ക്ക​ല്ല​റ​യോ​ടു മാ​ത്ര​മേ പറ​ഞ്ഞു​തീർ​ക്കാൻ സാ​ധി​ക്കു എന്ന​യാൾ ആലോ​ചി​ച്ചു. ഹാ! അയാ​ളു​ടെ അച്ഛൻ അപ്പോൾ ജീ​വി​ച്ചി​രി​പ്പു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കിൽ, അപ്പോ​ഴും അദ്ദേ​ഹം തന്റെ പക്കൽ​ത്ത​ന്നെ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കിൽ, കരു​ണ​യോ​ടു​കൂ​ടിയ നല്ല​വ​നായ ഈശ്വ​രൻ അപ്പോ​ഴും അദ്ദേ​ഹ​ത്തെ ജീ​വ​നു​ള്ള​വ​രു​ടെ കൂ​ട്ട​ത്തിൽ​ത്ത​ന്നെ നിർ​ത്തി​യി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കിൽ, അയാൾ എത്ര ജാ​ഗ്ര​ത​യോ​ടു​കൂ​ടി ഓടി​ച്ചെ​ന്നു്, അങ്ങോ​ട്ടു​മി​ങ്ങോ​ട്ടും നോ​ക്കാ​തെ പാ​ഞ്ഞു​ചെ​ന്നു് അച്ഛ​നോ​ടു് ഇങ്ങ​നെ ഉച്ച​ത്തിൽ വി​ളി​ച്ചു​പ​റ​ഞ്ഞേ​നേ; ‘അച്ഛാ! ഇതാ ഞാൻ! ഇതു ഞാ​നാ​ണു്; എന്റെ ഹൃ​ദ​യ​വും അച്ഛ​ന്റേ​തു​പോ​ലെ​ത​ന്നെ​യാ​ണ്! ഞാൻ അച്ഛ​ന്റെ മക​നാ​ണ്!’ എങ്ങ​നെ​യൊ​ക്കെ അയാൾ ആ വെ​ള്ള​ത്ത​ല​യെ പി​ടി​ച്ചു​പൂ​ട്ടു​ക​യും, അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ തല​രോ​മ​ങ്ങ​ളെ കണ്ണു​നീ​രിൽ കു​ളി​പ്പി​ക്കു​ക​യും, കലകളെ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു നോ​ക്കി​ക്കാ​ണു​ക​യും, ഉടു​പ്പി​നെ ആരാ​ധി​ക്കു​ക​യും, കാ​ലു​ക​ളെ ചും​ബി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​മാ​യി​രു​ന്നു! ഹാ! എന്തി​നാ​ണു് അയാ​ളു​ടെ അച്ഛൻ അത്ര​യും കാ​ലേ​ക്കൂ​ട്ടി, ശരി​ക്കു​ള്ള സമയം വരു​ന്ന​തി​നു മുൻ​പു്, മക​ന്റെ സ്നേ​ഹം തനി​ക്കു കൈ​വ​രു​ന്ന​തി​നു മുൻ​പു​ത​ന്നെ, മരി​ച്ചു​പോ​യ​തു? മരി​യു​സ്സി​നു ഹൃ​ദ​യ​ത്തിൽ ഒരു നി​ല്ക്കാ​ത്ത തേ​ങ്ങ​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു; അതു് ഓരോ നി​മി​ഷ​വും അയാ​ളോ​ടു് ഉച്ച​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു: ‘കഷ്ടം!’ അതോ​ടൊ​പ്പം​ത​ന്നെ അയാൾ പൂർ​വാ​ധി​കം വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ സഗൗ​ര​വ​സ്വ​ഭാ​വ​നും, കു​റേ​ക്കൂ​ടി യഥാർ​ഥ​മാ​യി കളി​വി​ട്ട​വ​നും, തന്റെ ആലോ​ച​ന​യി​ലും വി​ശ്വാ​സ​ത്തി​ലും കു​റേ​ക്കൂ​ടി സ്ഥി​ര​ത​യു​ള്ള​വ​നു​മാ​യി​ത്തീർ​ന്നു. ഓരോ നി​മി​ഷ​ത്തി​ലും, അയാ​ളു​ടെ ആലോ​ച​ന​യെ മു​ഴു​മി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​നു വാ​സ്ത​വാ​വ​സ്ഥ​യു​ടെ കാ​ഴ്ച​കൾ അയാളെ പ്രാ​പി​ച്ചു. അയാ​ളു​ടെ ഉള്ളിൽ ഒരാ​ന്ത​ര​വ​ളർ​ച്ച കൂ​ടി​വ​രു​ന്ന​തു​പോ​ലെ തോ​ന്നി. പ്ര​കൃ​ത്യ​നു​കൂ​ല​മായ ഒരു​ത​രം വി​കാ​സ​നം അയാൾ​ക്ക​നു​ഭ​വ​പ്പെ​ട്ടു; അതയാൾ മുൻപു കണ്ടി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത രണ്ടെ​ണ്ണ​ത്തെ അയാൾ​ക്കു സമ്പാദിച്ചുകൊടുത്തു-​അച്ഛനേയും രാ​ജ്യ​ത്തേ​യും.

താ​ക്കോ​ലു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ എന്തും തു​റ​ക്കാ​വു​ന്ന​വി​ധം, താൻ വെ​റു​ത്തി​രു​ന്ന​തെ​ന്തി​നേ​യും അയാൾ കണ്ട​റി​യു​ക​യാ​യി; അയാൾ​ക്ക് ദ്വേ​ഷ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തെ​ന്തി​നോ​ടോ അതി​ന്റെ അന്തർ​ഭാ​ഗ​ത്തു് അയാൾ കട​ന്നു; എന്തി​നെ​യെ​ല്ലാം പു​ച്ഛി​ക്കു​വാ​നാ​ണോ തന്നെ പഠി​പ്പി​ച്ചു​പോ​ന്നി​രു​ന്ന​തു് ആ മഹ​ത്ത​ര​ങ്ങ​ളായ സം​ഗ​തി​ക​ളേ​യും. ആരെ​യെ​ല്ലാം ശപി​ക്കു​വാ​നാ​ണോ തന്നെ ആളുകൾ അഭ്യ​സി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്ന​തു് ആ മഹാ​ന്മാ​രേ​യും സം​ബ​ന്ധി​ച്ചു​ള്ള ദി​വ്യ​വും ദൈ​വി​ക​വും ലൗ​കി​ക​വു​മായ ആന്ത​രാർ​ഥ​ത്തെ അതേ​മു​തൽ അയാൾ വ്യ​ക്ത​മാ​യി നോ​ക്കി​യ​റി​ഞ്ഞു. മുൻ​പു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന അഭിപ്രായങ്ങളെപ്പറ്റി-​തലേദിവസത്തേതാണെങ്കിലും അവ അത്ര​യു​മ​ധി​കം പു​രാ​ത​ന​ങ്ങ​ളാ​യി അയാൾ​ക്കു തോന്നി-​ആലോചിച്ചപ്പോൾ അയാൾ​ക്കു ദ്വേ​ഷ്യം തോ​ന്നി; എങ്കി​ലും അയാൾ പു​ഞ്ചി​രി​ക്കൊ​ണ്ടു.

അച്ഛ​നെ യഥാ​സ്ഥാ​നം നിർ​ത്തി​യ​തോ​ടു​കൂ​ടി, അയാൾ ശരി​ക്കു നെ​പ്പോ​ളി​യ​നെ യഥാ​സ്ഥാ​നം നിർ​ത്തു​വാൻ പു​റ​പ്പെ​ട്ടു.

പക്ഷേ, ആ ഒടു​വിൽ പറ​ഞ്ഞ​തു് അത്ര എളു​പ്പ​ത്തിൽ സാ​ധി​ച്ചി​ല്ലെ​ന്നു ഞങ്ങൾ സമ്മ​തി​ക്കു​ന്നു.

പി​ഞ്ചു​കു​ട്ടി​യാ​യി​രു​ന്ന മുതൽ ബോ​നാ​പ്പാർ​ത്തി​നെ​പ്പ​റ്റി 1814-ലെ പ്ര​ധാ​ന​ക​ക്ഷി​ക്കാർ​ക്കു​ള്ള അഭി​പ്രാ​യ​ങ്ങ​ളിൽ മു​ങ്ങു​വാൻ തു​ട​ങ്ങി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. അങ്ങ​നെ രാ​ജ​ത്വ​പു​നഃ​സ്ഥാ​പ​ന​ത്തി​ലു​ള്ള എല്ലാ പക്ഷ​ഭേ​ദ​ങ്ങ​ളും എല്ലാ സ്വാർ​ഥ​ങ്ങ​ളും എല്ലാ ആന്ത​ര​വാ​സ​ന​ക​ളും​കൂ​ടി നെ​പ്പോ​ളി​യ​ന്റെ മു​ഖാ​കൃ​തി​യെ മാ​റ്റാൻ ശ്ര​മി​ച്ചു. അവ അദ്ദേ​ഹ​ത്തെ റോ​ബെ​പി​യ​റെ​ക്കാ​ള​ധി​കം ശപി​ച്ചു. രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ ക്ഷീ​ണ​ത്തേ​യും അമ്മ​മാ​രു​ടെ ദ്വേ​ഷ​ത്തേ​യും പി​ടി​ച്ച് അതു ബഹു​സാ​മർ​ഥ്യ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി സ്വ​കാ​ര്യ​സി​ദ്ധി​ക്കു തി​രി​ച്ചു. ബോ​നാ​പ്പാർ​ത്തു് ഏതാ​ണ്ടു് ഒരു കെ​ട്ടു​ക​ഥ​യി​ലെ രാ​ക്ഷ​സ​നാ​യി​ത്തീർ​ന്നു! ഞങ്ങൾ മുൻപു പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ള്ള​വി​ധം കു​ട്ടി​ക​ളു​ടെ ആലോ​ച​ന​പോ​ലെ​യി​രി​ക്കു​ന്ന പൊ​തു​ജ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ ആലോ​ച​ന​യിൽ എഴു​തി​വെ​ക്കു​വാൻ പാ​ക​ത്തിൽ അദ്ദേ​ഹ​ത്തെ 1814-ലെ പ്ര​ധാ​ന​ക​ക്ഷി, ഗം​ഭീ​ര​മെ​ങ്കി​ലും ഭയ​ങ്ക​ര​മാ​യ​തിൽ​നി​ന്നു തു​ട​ങ്ങി ഭയ​ങ്ക​ര​വും ബീ​ഭ​ത്സ​വു​മാ​യി​ത്തീ​രു​ന്ന​തു​വ​രെ, തി​ബെ​രി​യു​സ്സിൽ​നി​ന്ന് [4] ഇമ്പാ​ച്ചി​വ​രെ ഉള്ള എല്ലാ​ത്ത​രം ഭയ​ങ്ക​ര​മോ​ന്ത​ക​ളും അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ മു​ഖ​ത്തു വെ​ച്ചു​കെ​ട്ടി​ക്കു​വാൻ തു​നി​ഞ്ഞു. അങ്ങ​നെ, ബോ​നാ​പ്പാർ​ത്തി​നെ​പ്പ​റ്റി സം​സാ​രി​ക്കു​മ്പോൾ, വേ​ണ​മെ​ങ്കിൽ ഒരാൾ​ക്കു തേ​ങ്ങു​ക​യോ പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​കൊ​ണ്ടു കവിൾ വീർ​പ്പി​ക്കു​ക​യോ ചെയ്യാമെന്നായി-​ഒന്നുമാത്രം, ദ്വേ​ഷം അടി​യി​ലു​ണ്ടാ​യി​രി​ക്ക​ണം. ആ മനുഷ്യനെപ്പറ്റി-​അങ്ങനെയാണു് നെ​പ്പോ​ളി​യൻ അന്നു വിളിക്കപ്പെട്ടിരുന്നത്-​വേറെ യാ​തൊ​രു വി​ചാ​ര​വും മരി​യു​സ്സി​ന്റെ ഉള്ളി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. ഈ അഭി​പ്രാ​യ​ങ്ങൾ അയാ​ളു​ടെ ഉള്ളി​ലു​ള്ള അതി​സ്ഥൈ​ര്യ​വു​മാ​യി കൂ​ടി​ച്ചേർ​ന്നു. നെ​പ്പോ​ളി​യ​നെ വെ​റു​ക്കു​ന്ന ഒരു താ​ന്തോ​ന്നി​യായ ചെ​റു​മ​നു​ഷ്യൻ അയാ​ളു​ടെ ഉള്ളി​ലു​ണ്ടാ​യി.

ചരി​ത്രം വാ​യി​ച്ച​തോ​ടു​കൂ​ടി, നെ​പ്പോ​ളി​യ​നെ പഠിച്ചറിഞ്ഞതോടുകൂടി-​വിശേഷിച്ചും ചരി​ത്ര​ത്തി​നു​പ​യോ​ഗി​ക്കാ​നു​ള്ള രേ​ഖ​ക​ളിൽ​നി​ന്നും സാ​മ​ഗ്രി​ക​ളിൽ നിന്നും-​അദ്ദേഹത്തെ മരി​യു​സ്സിൽ​നി​ന്നു മറ​ച്ചി​രു​ന്ന മൂ​ടു​പ​ടം ക്ര​മ​ത്തിൽ പി​ഞ്ഞി​പ്പൊ​ളി​ഞ്ഞു. എന്തോ മഹ​ത്തായ ഒന്നി​നെ അയാൾ ഒരു നോ​ക്കു കണ്ടു; മറ്റെ​ല്ലാ​വ​രു​ടേ​യും മട്ടിൽ നെ​പ്പോ​ളി​യ​ന്റെ കാ​ര്യ​ത്തി​ലും താൻ ആ നി​മി​ഷം​വ​രെ വഞ്ചി​ത​നാ​യി​രു​ന്നു എന്നു് അയാൾ​ക്ക് ശങ്ക തു​ട​ങ്ങി; ഓരോ ദി​വ​സ​വും അയാ​ളു​ടെ കാ​ഴ്ച​യ്ക്കു വ്യ​ക്തത കൂടി; അങ്ങ​നെ, ആദ്യ​ത്തിൽ ഏതാ​ണ്ടു പശ്ചാ​ത്താ​പ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​യും പി​ന്നീ​ടു ലഹരി പി​ടി​ച്ചും എന്തോ ഒര​നു​ല്ലം​ഘ്യ​മായ വശീ​ക​ര​ണ​ശ​ക്തി​യാൽ ആകൃ​ഷ്ട​നാ​യി​ട്ടെ​ന്ന​പോ​ലെ​യും അയാൾ സാ​വ​ധാ​ന​മാ​യി പടി​പ​ടി​യാ​യി - ആദ്യം ഇരു​ണ്ട പടികൾ, പി​ന്നെ മങ്ങിയ വെ​ളി​ച്ച​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​യവ, ഒടു​വിൽ ഉൽ​കൃ​ഷ്ട​ങ്ങ​ളും പ്ര​കാ​ശ​മാ​ന​ങ്ങ​ളു​മായ ശു​ഷ്കാ​ന്തി​യു​ടെ ഉയർ​ന്ന പടികൾ എന്നിങ്ങനെ-​അയാൾ കയ​റി​ച്ചെ​ന്നു.

ഒരു ദിവസം രാ​ത്രി, മു​ക​ളി​ല​ത്തെ നി​ല​യി​ലു​ള്ള തന്റെ ചെ​റു​മു​റി​യിൽ അയാൾ തനി​ച്ചി​രി​ക്ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അയാ​ളു​ടെ വി​ള​ക്കു കത്തു​ന്നു​ണ്ടു്; തു​റ​ന്ന ജനാ​ല​യ്ക്ക​ടു​ത്തു​ള്ള മേ​ശ​മേൽ കൈ​മു​ട്ടു കു​ത്തി അയാൾ ഇരു​ന്നു വാ​യി​ക്കു​ക​യാ​ണു്. ദി​ഗ​ന്ത​ര​ത്തിൽ​നി​ന്നു് എല്ലാ​ത്ത​രം മനോ​രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളും വന്നു് അയാ​ളു​ടെ വി​ചാ​ര​ങ്ങ​ളു​മാ​യി​കൂ​ടി​ക്ക​ല​രു​ന്നു​ണ്ടു്. എന്തൊ​രു കൂ​ടി​ക്കാ​ഴ്ച​യാ​ണു് രാ​ത്രി! എവി​ടു​ന്നാ​ണു് ഉണ്ടാ​കു​ന്ന​തെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ​തെ ചില ചെ​റു​ശ​ബ്ദ​ങ്ങൾ കേൾ​ക്കാം; ഭൂ​മി​യേ​ക്കാൾ ആയി​ര​ത്തി​രു​നൂ​റി​ര​ട്ടി വലി​പ്പ​മു​ള്ള വ്യാ​ഴ​ന​ക്ഷ​ത്രം ഒരു തീ​ക്കൊ​ള്ളി​പോ​ലെ മി​ന്നു​ന്ന​തു കാണാം; ആകാശം കറു​ത്തി​രി​ക്കു​ന്നു; നക്ഷ​ത്ര​ങ്ങൾ മി​ന്നു​ന്നു; ഭയ​ങ്ക​രം.

സൈ​ന്യ​പ്ര​വൃ​ത്തി​ക​ളെ രേ​ഖ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന വി​വ​ര​ണ​ക്കു​റി​പ്പു​കൾ, യു​ദ്ധ​ഭൂ​മി​യിൽ വെ​ച്ചെ​ഴു​തി​യ​വ​യായ പരാ​ക്ര​മ​പ്പാ​ട്ടു​കൾ, അയാൾ വാ​യി​ച്ചു പഠി​ക്കു​ക​യാ​ണു്; അവ​യ്ക്കി​ട​യിൽ ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്ക്, അയാൾ അച്ഛ​ന്റെ പേർ കാണും; ചക്ര​വർ​ത്തി​യു​ടെ പേർ എപ്പോ​ഴും; ആ മഹ​ത്തായ സാ​മ്രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണ​കാ​ലം മു​ഴു​വ​നും അയാ​ളു​ടെ മുൻ​പിൽ പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​മാ​യി; ഒരു കോൾ​ക്ക​യ​റ്റം അയാ​ളു​ടെ ഉള്ളിൽ തള്ളി​പ്പൊ​ങ്ങു​ന്ന​തു​പോ​ലെ തോ​ന്നി; ചി​ല​പ്പോൾ ഒരു ശ്വാ​സം​പോ​ലെ അച്ഛൻ അടു​ത്തു വരു​ന്ന​താ​യും എന്തോ ചെ​കി​ട്ടിൽ മന്ത്രി​ക്കു​ന്ന​താ​യും അയാൾ​ക്കു തോ​ന്നു​ന്നു; അയാൾ ക്ര​മ​ത്തിൽ ഒര​പൂർ​വ​സ്ഥി​തി​യി​ലാ​യി​ത്തീർ​ന്നു; ചെണ്ട കൊ​ട്ടും പീ​ര​ങ്കി​യൊ​ച്ച​യും, കു​ഴൽ​വി​ളി​ക​ളും, പട്ടാ​ള​ക്കാ​രു​ടെ താ​ള​ത്തി​നൊ​ത്ത കാൽ​വെ​പ്പും, ദൂ​ര​ത്തു​നി​ന്നു താന്ന ഒച്ച​യിൽ കു​തി​ര​പ്പ​ട്ടാ​ള​ത്തി​ന്റെ പാ​ച്ചി​ലും കേൾ​ക്കാ​നു​ണ്ടെ​ന്നു് അയാൾ വി​ചാ​രി​ച്ചു; ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്ക് അയാ​ളു​ടെ നോ​ട്ടം ആകാ​ശ​ത്തേ​ക്കു പൊ​ങ്ങു​ക​യും ദി​ഗ​ന്ത​ര​ത്തി​ന്റെ അള​വ​റ്റ അഗാ​ധ​ത​ക​ളിൽ മി​ന്നി​ത്തി​ള​ങ്ങു​ന്ന ആ മഹ​ത്ത​ര​ങ്ങ​ളായ തേ​ജഃ​പു​ഞ്ജ​ങ്ങ​ളെ അയാൾ നോ​ക്കി​ക്കാ​ണു​ക​യും ചെ​യ്യും; ഉടനെ ആ നോ​ട്ടം ഒരി​ക്കൽ​ക്കൂ​ടി ആ പു​സ്ത​ക​ത്തിൽ​ത്ത​ന്നെ പതി​യും; അവിടെ വേറെ ചില മഹ​ത്ത​ര​വ​സ്തു​ക്കൾ കൂ​ടി​മ​റി​ഞ്ഞു നട​ന്നു​പോ​കു​ന്ന​താ​യി അയാൾ കാണും. അയാ​ളു​ടെ ഹൃദയം ഉള്ളി​ലി​രു​ന്നു ചു​ങ്ങി​ച്ചു​രു​ങ്ങി. അയാൾ എന്തോ ഒരാ​വേ​ശ​ത്തി​ലാ​യി, വി​റ​ച്ചു, കി​ത​ച്ചു, പെ​ട്ടെ​ന്നു്, എന്താ​ലോ​ച​ന​യാ​ണു​ണ്ടാ​യ​തെ​ന്നും എന്തൊ​രു പ്രേ​ര​ണ​യെ​യാ​ണ​നു​സ​രി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്നും അറി​യാ​തെ, അയാൾ ചാ​ടി​യെ​ണീ​റ്റു, രണ്ടു കൈയും ജനാ​ല​യു​ടെ അപ്പു​റ​ത്തേ​ക്കു നീ​ട്ടി, ആ മങ്ങ​ലി​ന്റെ നി​ശ്ശ​ബ്ദ​ത​യു​ടെ, അപാ​ര​മായ അന്ധ​കാ​ര​ത്തി​ന്റെ, ശാ​ശ്വ​ത​മായ വി​പു​ല​ത​യു​ടെ, ഉള്ളി​ലേ​ക്കു സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കി ഉച്ച​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു: ‘ചക്ര​വർ​ത്തി ജയി​ക്ക​ട്ടെ!’

ആ നി​മി​ഷ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി സക​ല​വും തീർ​ന്നു; കോർ​സി​ക്ക​യി​ലെ രാക്ഷസൻ-​രാജ്യാപഹാരി-പ്രജാപീഡകൻ-സ്വന്തം സഹോ​ദ​രി​മാ​രു​ടെ കാ​മു​ക​നായ തൽ​മ​യിൽ​നി​ന്നു [5] പാ​ഠ​ങ്ങൾ പഠി​ച്ച നർത്തകൻ-​പിശാച്-വിഷം കൊടുക്കുന്നവൻ-​നരി-ബോനാപ്പാർത്ത്-ഇതൊക്കെത്തന്നെ മറ​ഞ്ഞു​ക​ഴി​ഞ്ഞു; അയാ​ളു​ടെ മന​സ്സിൽ അസ്പ​ഷ്ട​വും പ്ര​കാ​ശ​മാ​ന​വു​മായ ഒരു തേ​ജ​സ്സു മാ​ത്ര​മാ​യി, ആ തേ​ജ​സ്സി​നു​ള്ളിൽ, ആർ​ക്കും അടു​ത്തെ​ത്താൻ കഴി​യാ​ത്ത ഉയ​ര​ത്തിൽ, ചക്ര​വർ​ത്തി​യു​ടെ വി​ളർ​ത്ത​തും വെ​ണ്ണ​ക്ക​ല്ലു​കൊ​ണ്ടു​ള്ള​തു​മായ സ്വ​രൂ​പം മി​ന്നി​ത്തി​ള​ങ്ങി. അച്ഛ​ന്നാ​ക​ട്ടേ, ചക്ര​വർ​ത്തി ബഹു​മാ​ന്യ​നും ആർ​ക്കു​വേ​ണ്ടി സർ​വ​രും ജീ​വ​നെ​ക്കൂ​ടി ഉപേ​ക്ഷി​ച്ചു​ക​ള​യു​മോ ആവിധം അത്ര​യും ആരാ​ധ്യ​നു​മായ ഒരു സൈ​ന്യ​നേ​താ​വു മാ​ത്ര​മാ​യി​രു​ന്നു; മരി​യു​സ്സി​ന്റെ കണ്ണിൽ അദ്ദേ​ഹം കു​റേ​ക്കൂ​ടി മേ​ല്പോ​ട്ടു കയറി. ഭൂ​മ​ണ്ഡ​ലം മു​ഴു​വ​നും കീ​ഴ​ട​ക്കു​വാൻ​വേ​ണ്ടി, പണ്ട​ത്തെ റോ​മൻ​ജ​ന​സം​ഘ​ത്തി​നു​ശേ​ഷ​മു​ണ്ടായ ഫ്ര​ഞ്ചു ജന​സം​ഘ​ത്തി​ന്റെ പ്ര​വർ​ത്ത​ക​നും​കൂ​ടി​യാ​യി​ത്തീർ​ന്നു. അദ്ദേ​ഹം ഒരു നാ​ശ​ത്തി​ന്റെ മഹാ​നായ നിർ​മാ​താ​വും. ഷാർൽ​മാ​ന്റേ​യും പതി​നൊ​ന്നാ​മൻ ലൂ​യി​യു​ടേ​യും നാ​ലാ​മൻ ആങ്റി​യു​ടേ​യും റി​ഷെ​ല്യു​വി​ന്റെ​യും പതി​ന്നാ​ലാ​മൻ ലൂ​യി​യു​ടേ​യും പൊ​തു​ജ​ന​ര​ക്ഷ​യ്ക്കു​ള്ള സം​ഘ​ത്തി​ന്റേ​യും പിൻതുടർച്ചക്കാരനുമായി-​അദ്ദേഹത്തിനു നി​ശ്ച​യ​മാ​യും ചില കള​ങ്ക​ങ്ങ​ളു​ണ്ടു്, തെ​റ്റു​ക​ളു​ണ്ടു്, മനു​ഷ്യ​നായ സ്ഥി​തി​ക്കു കു​റ്റ​ങ്ങൾ​ത​ന്നെ​യു​മു​ണ്ടു്; എന്നാൽ ആ തെ​റ്റു​ക​ളിൽ അദ്ദേ​ഹം ഉൽ​കൃ​ഷ്ട​നും, കള​ങ്ക​ങ്ങൾ​ക്കി​ട​യിൽ പ്ര​കാ​ശ​മാ​ന​നും, കു​റ്റ​ങ്ങൾ​ക്കു​ള്ളിൽ ശക്ത​നു​മാ​യി​രു​ന്നു.

എല്ലാ ജന​സ​മു​ദാ​യ​ങ്ങ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടും നിർ​ബ​ന്ധി​ച്ചു, ഫ്രാൻ​സി​നെ ‘മഹ​ത്തായ ജന​സ​മു​ദാ​യം’ എന്നു പറ​യി​ക്കു​വാൻ ഈശ്വ​ര​നാൽ അനു​ഗ്ര​ഹി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു ജനി​ച്ച ഒരാ​ളാ​യി​രു​ന്നു നെ​പ്പോ​ളി​യൻ. പോരാ, അദ്ദേ​ഹം അതി​ലും മീതെയാണ്-​യൂറോപ്പുരാജ്യത്തെ മു​ഴു​വ​നും താൻ കൈയിൽ പി​ടി​ച്ച വാൾ​കൊ​ണ്ടും, ഭൂ​മ​ണ്ഡ​ല​ത്തെ മു​ഴു​വ​നും​ത​ന്നെ താൻ വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തിയ പ്ര​കാ​ശം​കൊ​ണ്ടും കീ​ഴ​ട​ക്കു​വാൻ ജനി​ച്ച ഫ്രാൻ​സി​ന്റെ അവ​താ​ര​മൂർ​ത്തി. ഏതു കാ​ല​ത്തും ഫ്രാൻ​സി​ന്റെ അതിർ​ത്തി​യിൽ ഉദി​ച്ചു​പൊ​ങ്ങു​ന്ന​തും ഭാ​വി​യെ കാ​ത്തു​ര​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന​തു​മായ ആ കണ്ണ​ഞ്ചി​ക്കു​ന്ന സ്വ​രൂ​പ​ത്തെ മരി​യു​സു് ബോ​നാ​പ്പാർ​ത്തിൽ കണ്ടു. സ്വേ​ച്ഛാ​ധി​കാ​രി, എങ്കി​ലും സർ​വ​ത്തേ​യും കല്പി​ച്ചു നട​ത്തു​ന്ന​വൻ; ഒരു പ്ര​ജാ​ഭ​ര​ണ​ത്തിൽ​നി​ന്നു​ണ്ടാ​യ​വ​നും ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​ന​ത്തി​ന്റെ ആകെ​ത്തു​ക​യാ​യി​രി​ക്കു​ന്ന​വ​നു​മായ ഒരു സ്വേ​ച്ഛാ​ധി​കാ​രി. യേ​ശു​ക്രി​സ്തു ഈശ്വ​ര​മ​നു​ഷ്യ​നാ​യ​തു​പോ​ലെ നെ​പ്പോ​ളി​യൻ അയാ​ളു​ടെ കണ്ണി​നു പൊ​തു​ജ​ന​മ​നു​ഷ്യ​നാ​യി.

ഒരു മത​ത്തി​ലേ​ക്ക് ആദ്യ​മാ​യി പ്ര​വേ​ശി​ക്കു​ന്ന എല്ലാ​വ​രേ​യും​പോ​ലെ, അയാ​ളേ​യും അയാ​ളു​ടെ ‘മാർ​ഗം​കൂ​ടൽ’ ലഹരി പി​ടി​പ്പി​ച്ചു; അയാൾ ആ ഒരു പക്ഷ​ത്തി​ലേ​ക്കു, തി​രി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കാ​തെ, ‘മു​ത​ല​ക്കൂ​പ്പു​കു​ത്തി;’ അയാൾ കു​റേ​കൂ​ടി അടി​യി​ലേ​ക്കു പോയി. അയാ​ളു​ടെ സ്വ​ഭാ​വം അങ്ങി​നെ​യാ​ണു്; ഒരി​ക്കൽ കീ​ഴ്പോ​ട്ടി​റ​ങ്ങൻ തു​ട​ങ്ങി​യാൽ​പ്പി​ന്നെ, ഇട​യ്ക്കു​വെ​ച്ചു നി​ല്ക്കുക അയാ​ളെ​സ്സം​ബ​ന്ധി​ച്ചേ​ട​ത്തോ​ളം അസാ​ധ്യ​മാ​ണു്. യു​ദ്ധ​സം​ബ​ന്ധി​യായ ഒരു മത​ഭ്രാ​ന്തു് അയാളെ ബാ​ധി​ച്ചു; അതു് ആലോ​ച​ന​യോ​ടു​ള്ള ശു​ഷ്കാ​ന്തി​യു​മാ​യി ഉള്ളിൽ​വെ​ച്ചു കെ​ട്ടി​മ​റി​ഞ്ഞു. അതി​ബു​ദ്ധി​യോ​ടും കെ​ട്ടി​മ​റി​ച്ച​ലോ​ടും​കൂ​ടി കൈ​യൂ​ക്കി​നെ അടു​പ്പി​ക്ക​യാ​ണു് താൻ ചെയ്യുന്നതെന്ന്-​എന്നുവെച്ചാൽ, തന്റെ പ്ര​തി​മാ​പൂ​ജ​ന​ത്തി​ന്റെ രണ്ടു കള്ള​റ​കൾ​ക്കു​ള്ളിൽ ഒരു ഭാ​ഗ​ത്തു ദി​വ്യ​ത്വ​ത്തേ​യും മറ്റേ ഭാ​ഗ​ത്തു മൃ​ഗ​ത്വ​ത്തേ​യു​മാ​ണു് പ്ര​തി​ഷ്ഠി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്നു് അയാൾ-​മനസ്സിലാക്കിയില്ല. അങ്ങി​നെ​യ​ല്ലെ​ന്നു തന്നെ തെ​റ്റി​ദ്ധ​രി​പ്പി​ക്കു​വാൻ അയാൾ പല​വി​ധ​ത്തി​ലും ശ്ര​മി​ച്ചു. അയാൾ എല്ലാം സമ്മ​തി​ച്ചു. സത്യ​സ്ഥി​തി​യി​ലേ​ക്കു പോ​കു​മ്പോൾ അബ​ദ്ധ​ത്തെ കണ്ടു​മു​ട്ട​ലു​ണ്ടു്. സർ​വ​ത്തേ​യും ഒര​ടി​യാ​യി കൈ​യി​ലെ​ടു​ക്കു​ന്ന ഒരു ശക്തി​കൂ​ടിയ അതി​ഭ​ക്തി അയാ​ളു​ടെ എല്ലാ പ്ര​വൃ​ത്തി​ക​ളി​ലും കാണാം. അയാൾ നട​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങിയ പു​തു​വ​ഴി​യിൽ, നെ​പ്പോ​ളി​യ​ന്റെ മാ​ഹാ​ത്മ്യ​ത്തെ അള​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ പഴയ ഭര​ണ​രീ​തി​യു​ടെ തെ​റ്റു​ക​ളേ​യും വി​ചാ​രണ ചെ​യ്യു​ന്ന​തിൽ, ഊക്കു കു​റ​യ്ക്കു​ന്ന ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളെ അയാൾ നി​സ്സാ​ര​മാ​ക്കി.

എന്താ​യാ​ലും, ഒരു വല്ലാ​ത്ത കാൽ​വെ​പ്പു​വെ​ച്ചു. ഏക​ച്ഛ​ത്രാ​ധി​പ​ത്യ​ത്തി​ന്റെ അധഃ​പ​ത​ന​ത്തെ ആദ്യം കണ്ടെ​ത്തി​യേ​ട​ത്തു് അയാൾ ഇപ്പോൾ ഫ്രാൻ​സി​ന്റെ അവ​താ​രം കാ​ണു​ക​യാ​യി. അയാ​ളു​ടെ ദി​ക്സ്ഥി​തി​നിർ​ണ​യം ഒന്നു മറി​ഞ്ഞു. ആദ്യ​ത്തിൽ കി​ഴ​ക്കാ​യി​രു​ന്ന ഭാഗം ഇപ്പോൾ പടി​ഞ്ഞാ​റാ​യി. അയാൾ നി​ന്നേ​ട​ത്തു​നി​ന്നു് ഒരു നേരേ തി​രി​ഞ്ഞു.

ഈ പരി​വർ​ത്ത​ന​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം നട​ന്ന​തു് അയാ​ളു​ടെ ഉള്ളിൽ​വെ​ച്ചാ​ണു്; കു​ടും​ബ​ക്കാർ ഇതി​ന്റെ ഒരു ശക​ല​മെ​ങ്കി​ലും മന​സ്സി​ലാ​ക്കി​യി​ല്ല.

ഈ നി​ഗൂ​ഢ​മായ പ്ര​സ​വ​വേ​ദ​ന​യ്ക്കി​ട​യിൽ, പഴയ രാ​ജ​കു​ടും​ബ​ത്തെ അയാൾ തി​ക​ച്ചും വലി​ച്ചെ​റി​ഞ്ഞ ഉടനെ, പ്ര​ഭൂ​വി​നേ​യും മത​നി​ഷ്ഠ​നേ​യും രാ​ജ​ക​ക്ഷി​യേ​യും അയാൾ ദൂ​ര​ത്തേ​ക്കി​ട്ട​തോ​ടു​കൂ​ടി, അയാൾ തി​ക​ച്ചും ഒരു ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​ന​ക​ക്ഷി​യാ​യ​പ്പോൾ, ഉള്ളിൽ​ത്ത​ട്ടിയ പ്ര​ജാ​ധി​പ​ത്യ​ക്കാ​ര​നും പ്ര​ജാ​ഭ​രണ കക്ഷി​യു​മാ​യി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, ഒരു കൊ​ത്തു​പ​ണി​ക്കാ​ര​ന്റെ വീ​ട്ടിൽ ചെ​ന്നു്, ബാറൺ മരി​യു​സു് പൊ​ങ്മേർ​സി എന്നു രേ​ഖ​പ്പെ​ടു​ത്തിയ നൂറു കാർഡ് തയ്യാ​റാ​ക്കി​ക്കി​ട്ടു​വാൻ ഏർ​പ്പാ​ടു​ചെ​യ്തു.

ഇതു് അയാ​ളു​ടെ മന​സ്സി​നു​ണ്ടാ​യി​ത്തീർ​ന്ന മാറ്റത്തിന്റെ-​സർവവും അച്ഛ​ന്റെ ചു​റ്റു​ഭാ​ഗ​ത്തും ചേർ​ന്ന​ട​ങ്ങി​ക്കൂ​ടു​ന്ന​തായ ആ ഒരു മാറ്റത്തിന്റെ-​ശരിക്കുള്ള ഫലം മാ​ത്ര​മാ​യി​രു​ന്നു.

ഒന്നു​മാ​ത്രം; അയാൾ​ക്ക് ആരേ​യും പരി​ച​യ​മി​ല്ലാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ടും തന്റെ കാർഡ് യാ​തൊ​രു പടി​ക്കാ​വ​ല്ക്കാ​ര​ന്റേ​യും പക്കൽ കൊ​ടു​ത്തേ​ല്പി​ക്കാൻ കഴി​യാ​ഞ്ഞ​തു​കൊ​ണ്ടും അയാൾ അതു കീ​ശ​യിൽ​ത്ത​ന്നെ ഇട്ടു.

പ്ര​കൃ​ത്യാ​ത​ന്നെ മറ്റൊ​രു ഫലം​കൂ​ടി ഇതിൽ​നി​ന്നു​ണ്ടാ​യി; അച്ഛ​ന്റെ അടു​ക്ക​ലേ​ക്ക് അദ്ദേ​ഹ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള സ്മ​ര​ണ​യോ​ടും ഇരു​പ​ത്ത​ഞ്ചു കൊ​ല്ല​മാ​യി കേർണൽ എന്തൊ​ന്നി​നു​വേ​ണ്ടി യു​ദ്ധം ചെ​യ്തു​പോ​ന്നു​വോ അതി​നോ​ടും അധി​ക​മ​ധി​കം അടു​ത്ത​തോ​ടു​കൂ​ടി, അയാൾ മു​ത്ത​ച്ഛ​നിൽ​നി​ന്നു് അത്ര​യു​മ​ധി​കം വാ​ങ്ങി​യ​ക​ന്നു. മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാ​ന്റെ ശു​ണ്ഠി​കൂ​ടിയ സ്വ​ഭാ​വം അയാൾ​ക്ക​ത്ര രസി​ച്ചി​രു​ന്നി​ല്ലെ​ന്നു ഞങ്ങൾ പണ്ടൊ​രി​ക്കൽ പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടു്. ആ രണ്ടു​പേ​രു​ടേ​യും നടു​ക്ക് ഗൗ​ര​വ​ശീ​ല​നായ ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​ര​ന്റേ​യും അല്പ​ര​സ​ക്കാ​ര​നായ കി​ഴ​വ​ന്റേ​യും എല്ലാ യോ​ജി​പ്പി​കേ​ടു​ക​ളും മുൻ​പു​ത​ന്നെ സ്ഥലം പി​ടി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഗെ​റോ​ന്തി​ന്റെ [6] ആഹ്ലാ​ദം വേർ​ത​രു​ടെ [7] വ്യ​സ​ന​ശീ​ല​ത്തി​നു പരി​ക്കേ​ല്പി​ക്കു​ക​യും ശു​ണ്ഠി പി​ടി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു. രണ്ടു​പേ​രു​ടേ​യും രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണ​സം​ബ​ന്ധി​ക​ളായ അഭി​പ്രാ​യ​ങ്ങ​ളും ആലോ​ച​ന​ക​ളും യോ​ജി​ച്ചി​രു​ന്ന കാ​ല​ത്തു മരി​യു​സു് മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാ​നെ ഒരു പാ​ല​ത്തി​ന്മേൽ​വെ​ച്ചെ​ന്ന​പോ​ലെ കണ്ടെ​ത്തി​യി​രു​ന്നു. ആ പാലം ഇടി​ഞ്ഞു​വീ​ണ​പ്പോൾ അവിടെ ഒരു മഹാ​ഗു​ഹ​യാ​യി. എന്ന​ല്ല, എല്ലാ​റ്റി​നും പുറമെ, കഥ​യി​ല്ലാ​ത്ത ചില ഉദ്ദേ​ശ്യ​ങ്ങ​ളാൽ മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാ​നാ​ണു് തന്നെ കേർ​ണ​ലിൽ നി​ന്നു നിർ​ദ്ദ​യം അക​റ്റി​ക്ക​ള​ഞ്ഞ​തും, ആവിധം അച്ഛ​ന്നു മകനും മക​ന്നു് അച്ഛ​നു​മി​ല്ലെ​ന്നാ​ക്കി​യ​തും എന്നാ​ലോ​ചി​ച്ച​പ്പോൾ മു​ത്ത​ച്ഛ​നോ​ടു തി​ക​ച്ചും എതിർ​നി​ല്ക്കാൻ മരി​യു​സ്സി​നു​ള്ളിൽ എന്തെ​ന്നി​ല്ലാ​ത്ത ചില പ്രേ​ര​ണ​കൾ തള്ളി​വ​ന്നു.

അച്ഛ​നോ​ടു​ള്ള അനു​ക​മ്പ​യു​ടെ ശക്തി​കൊ​ണ്ടു് മരി​യു​സു് മു​ത്ത​ച്ഛ​നെ വെ​റു​ത്തു എന്ന നില ഏതാ​ണ്ടാ​യി.

എന്താ​യാ​ലും ഞങ്ങൾ മുൻ​പു​ത​ന്നെ പറ​ഞ്ഞ​തു​പോ​ലെ ഇതൊ​ന്നും അയാൾ പു​റ​ത്തു കാ​ട്ടി​യി​ല്ല. അയാൾ അധി​ക​മ​ധി​കം സന്തോ​ഷ​ര​ഹി​ത​നാ​യി എന്നു​മാ​ത്രം. മി​ണ്ടാ​തി​രു​ന്ന ഭക്ഷ​ണം കഴി​ക്കും; മി​ക്ക​പ്പോ​ഴും വീ​ട്ടി​ലി​ല്ലാ​തി​രി​ക്കും. അതി​നെ​പ്പ​റ്റി വലി​യ​മ്മ ശകാ​രി​ച്ചാൽ, അയാൾ, സൗ​മ്യ​മ​ട്ടിൽ തനി​ക്കു പഠി​ക്കാൻ പല​തു​മു​ണ്ടെ​ന്നും, അധ്യാ​പ​ക​പ്ര​സം​ഗ​ങ്ങൾ​ക്കു പോ​കേ​ണ്ട​തു​ണ്ടെ​ന്നും പരീ​ക്ഷാ​കാ​ല​മാ​ണെ​ന്നും മറ്റും ഓരോ ഒഴിവു പറയും. അബ​ദ്ധം വരാൻ നി​വൃ​ത്തി​യി​ല്ലാ​ത്ത​വി​ധം താൻ കണ്ടു​പി​ടി​ച്ച ഈ രോ​ഗ​നി​ദാ​ന​ത്തിൽ​നി​ന്നു മു​ത്ത​ച്ഛൻ ഒരി​ക്ക​ലും പിൻ​വാ​ങ്ങി​യി​ല്ല: ‘അനു​രാ​ഗ​ത്തിൽ​പ്പെ​ട്ടു! എനി​ക്ക​റി​യാ​മൊ​ക്കെ.’

ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്കു മരി​യു​സ്സി​നെ കാ​ണാ​താ​വും.

‘എവി​ടെ​യ്ക്കാ​ണു് മരി​യു​സു് ഈ പോ​കു​ന്ന​തു?’ അയാ​ളു​ടെ വലി​യ​മ്മ ചോ​ദി​ച്ചി​രു​ന്നു.

എപ്പോ​ഴും കു​റ​ച്ചു ദി​വ​സ​ത്തേ​ക്കു​മാ​ത്രം നീ​ളു​ന്ന ഈവക യാ​ത്ര​ക​ളി​ലൊ​ന്നിൽ അയാൾ അച്ഛൻ ഏല്പി​ച്ചി​രു​ന്ന കാ​ര്യം ശരി​പ്പെ​ടു​ത്തു​വാൻ​വേ​ണ്ടി മോങ് ഫെർ​മി​യെ​യി​ലേ​ക്കു പോയി; വാ​ട്ടർ​ലൂ​വി​ലെ പഴയ സർ​ജ്ജ​ന്റു​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​നായ ഹോ​ട്ടൽ​ക്കാ​രൻ തെ​നാർ​ദി​യെ​റെ അന്വേ​ഷി​ച്ചു നോ​ക്കി. തെ​നാർ​ദി​യെർ കച്ച​വ​ട​ത്തിൽ തോ​റ്റു; ഹോ​ട്ടൽ പൂ​ട്ടി​യി​രി​ക്കു​ന്നു; അയാൾ എവി​ടെ​പ്പോ​യി​യെ​ന്നു് ആർ​ക്കും അറി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ. ഈ അന്വേ​ഷ​ണ​ത്തിൽ മരി​യു​സ്സു് നാലു ദി​വ​സ​ത്തോ​ളം വീ​ട്ടി​ലി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു.

‘അവ​ന്നു ഭ്രാ​ന്തു​ത​ന്നെ​യാ​യി,’ മു​ത്ത​ച്ഛൻ പറ​ഞ്ഞു.

അയാൾ ഉൾ​ക്കു​പ്പാ​യ​ത്തി​ന്നു​ള്ളിൽ, മാ​റോ​ടു ചേർ​ത്തു, കഴു​ത്തിൽ, എന്തോ ഒരു സാധനം കറു​പ്പു​നാ​ട​കൊ​ണ്ടു കെ​ട്ടി​ത്തൂ​ക്കി​യി​ട്ടു​ള്ള​താ​യി അവർ കണ്ടു​പി​ടി​ച്ചു​വ​ത്രേ!

ഞങ്ങൾ ഒരു കു​ന്ത​പ്പ​ട​യാ​ളി​യെ​പ്പ​റ്റി പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടു്.

അച്ഛൻ​വ​ഴി​ക്കു മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാ​ന്നു് ഇങ്ങേ അറ്റ​ത്തു​ള്ള ഒരു മരു​മ​ക​നാ​യി​രു​ന്നു അതു്; അയാൾ എപ്പോ​ഴും പട്ടാ​ള​ത്തി​ന്റെ കൂ​ടെ​യാ​ണു്; വീ​ട്ടിൽ വരാ​റി​ല്ല. കു​ടും​ബ​ക്കാ​രു​മാ​യി കാ​ണാ​റി​ല്ല... ഒരൊ​ന്നാ​ന്ത​രം ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​നാ​വാൻ വേണ്ട എല്ലാ വി​ശേ​ഷ​ത​ക​ളും ലെ​ഫ്റ്റി​ന​ന്റു് തെ​യൊ​ദുൽ ഗിൽ​നോർ​മാ​ന്നു തി​ക​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. അയാൾ​ക്ക് ‘ഒരു മാ​ന്യ​സ്ത്രീ​യു​ടെ അര​ക്കെ​ട്ടും’ ഒരു സർ​വ​വി​ജ​യി​മ​ട്ടി​ലു​ള്ള വാൾ വീ​ശ​ലും ഒരു ചൂ​ണ്ടൽ​പോ​ലെ മേൽ​മീശ പി​രി​ക്ക​ലു​മു​ണ്ടു്. അയാൾ വളരെ അപൂർ​വ​മാ​യേ പാ​രി​സ്സിൽ വരു; മരി​യു​സു് അയാളെ കാ​ണു​ക​ത​ന്നെ​യു​ണ്ടാ​യി​ട്ടി​ല്ല. അതു് അത്ര​യും അപൂർ​വ​മാ​യി​രു​ന്നു. ആ ചാർ​ച്ച​ക്കാർ​ക്ക് അന്യോ​ന്യം പേർ​കൊ​ണ്ടു​മാ​ത്ര​മേ അറി​ഞ്ഞു​കൂ​ടൂ. വലി​യ​മ്മ​യ്ക്കു തെ​യൊ​ദുൽ വളരെ ഇഷ്ട​പ്പെ​ട്ട ഒരാ​ളാ​ണെ​ന്നു ഞങ്ങൾ മുൻപു പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്നു; കണ്ടി​ട്ടേ ഇല്ലാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ടു് അവൾ​ക്ക​യാ​ളെ വലിയ കാ​ര്യ​മാ​യി. ആളു​ക​ളെ കാ​ണാ​തി​രു​ന്നാൽ അവരിൽ എല്ലാ​ത്ത​രം മേ​ന്മ​ക​ളേ​യും കൊ​ണ്ടു​വെ​ക്കു​വാൻ സൗ​ക​ര്യ​മു​ണ്ടാ​കു​ന്നു.

ഒരു ദിവസം രാ​വി​ലെ, തന്റെ ശാ​ന്ത​ത​യ്ക്കു സമ്മ​തി​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്കാൻ കഴി​യു​ന്നേ​ട​ത്തോ​ളം പരി​ഭ്ര​മ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി ആ വലി​യ​മ്മ സ്വ​ന്തം മു​റി​യി​ലേ​ക്കു തി​രി​ച്ചു​വ​ന്നു. മരി​യു​സു് ഒന്നു പു​റ​ത്തേ​ക്കു പോവാൻ മു​ത്ത​ച്ഛ​ന്റെ അനു​വാ​ദം ചോ​ദി​ച്ചു​ക​ഴി​ഞ്ഞ സമ​യ​മാ​ണു്; അയാൾ​ക്ക് അന്നു വൈ​കു​ന്നേ​രം​ത​ന്നെ യാത്ര പു​റ​പ്പെ​ടു​ക​യും വേ​ണ​മ​ത്രേ. ‘പോ​യ്ക്കോ​ളൂ!’ എന്നാ​യി​രു​ന്നു മു​ത്ത​ച്ഛ​ന്റെ മറു​പ​ടി; ഒര​പ​വാ​ര്യ​യാ​യി തന്റെ പു​രി​ക​ങ്ങ​ളെ നെ​റ്റി​യു​ടെ അങ്ങേ അറ്റം​വ​രെ പൊ​ന്തി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് അദ്ദേ​ഹം തു​ടർ​ന്നു: ‘അതാ ഒരു രാ​ത്രി​കൂ​ടി​യാ​യി പു​റ​ത്തേ​ക്കു പോ​കു​ന്നു. വലി​യ​മ്മ വലിയ പരി​ഭ്ര​മ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി മു​റി​യി​ലേ​ക്കു കയ​റി​ച്ചെ​ന്നു; കോ​ണി​പ്പ​ടി​യിൽ ഇങ്ങ​നെ​യൊ​രു വാ​ക്യം ഇട്ടും​വെ​ച്ചാ​ണു് വന്ന​തു്; ‘ഇതു് കുറേ അധി​ക​മാ​യി​ത്തു​ട​ങ്ങി,’ ഈ ഒരു ചോ​ദ്യ​വും. ‘പക്ഷേ, എവി​ടേ​ക്കാ​ണി​വൻ പോ​കു​ന്ന​തു?’ ഏതോ ഒര​നു​രാ​ഗ​സം​ഗ​തി, ഏതാ​ണ്ടു് ഒരു പാ​ടി​ല്ലാ​ത്ത കാ​ര്യം, നി​ഴ​ല്പാ​ടി​നു​ള്ളിൽ ഒരു സ്ത്രീ, ഒരു ഗൂ​ഢ​സ​മാ​ഗ​മം, ഒരു രഹ​സ്യം, അവ​ളു​ടെ ദൃ​ഷ്ടി​യിൽ​പ്പെ​ട്ടു; ആ കാ​ര്യ​ത്തി​നാ​യി കണ്ണ​ട​യൊ​ന്നു വെ​ച്ചാൽ അതിൽ അവൾ വ്യ​സ​നി​ക്കി​ല്ല. ഒരു ലോ​കാ​പ​വാ​ദ​ത്തി​ന്റെ ആദ്യ​ത്തെ രു​ചി​ക​ര​മായ ഗന്ധം അനു​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ​യാ​ണു് ഒരു നി​ഗൂ​ഢ​സം​ഗ​തി​യെ സ്വാ​ദു നോ​ക്കു​ന്ന​തു്; ഋഷി​ത്വ​ത്തി​ലെ​ത്തിയ ആത്മാ​ക്കൾ ഇതിനെ വെ​റു​ക്കു​ന്നി​ല്ല. മത​ഭ്രാ​ന്തി​യു​ടെ അന്തഃ​പു​ര​ങ്ങൾ​ക്കു​ള്ളിൽ അപ​വാ​ദ​ങ്ങ​ളെ​പ്പ​റ്റി അന്വേ​ഷി​ച്ച​റി​വാ​നു​ള്ള ഒരുൽ​ക്ക​ണ്ഠ​യു​ണ്ടു്.

അതി​നാൽ ഒരു ചരി​ത്രം മന​സ്സി​ലാ​ക്കു​വാ​നു​ള്ള സ്പ​ഷ്ട​മായ ഒര​ഭി​രു​ചി​ക്ക് അവൾ ഒരു തീൻ​പ​ണ്ട​മാ​യി.

പതിവു വി​ട്ടു തന്നെ അധി​ക​മാ​യി ക്ഷോ​ഭി​ച്ചു​ക​ള​ഞ്ഞ ഈ ഉൽ​ക്ക​ണ്ഠ​യിൽ നി​ന്നു വി​ട്ടു​കി​ട്ടു​വാൻ​വേ​ണ്ടി, അവൾ തന്റെ വി​ദ്യാ​നൈ​പു​ണ്യ​ത്തിൽ ചെ​ന്ന​ഭ​യം പ്രാ​പി​ച്ചു; ഓരോ പരു​ത്തി​ത്തു​ണി മട​ക്കു​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു ചക്ര​വർ​ത്തി​ഭ​ര​ണ​ത്തി​ന്റേ​യും രാ​ജ​ത്വ​പു​നഃ​സ്ഥാ​പ​ന​ത്തി​ന്റേ​യും കാ​ല​ത്തേ​ക്കു ചേർ​ന്ന ചി​ത്ര​ത്ത​യ്യൽ​ക​ളി​ലൊ​ന്നി​നു് അരു​ഞെ​റി​യു​വാൻ അവൾ ആരം​ഭി​ച്ചു; ആ ശീ​ല​യിൽ അസം​ഖ്യം വണ്ടി​ച്ച​ക്ര​ങ്ങ​ളു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. പ്ര​വൃ​ത്തി മു​ഷി​പ്പൻ; പ്ര​വൃ​ത്തി​യെ​ടു​ക്കു​ന്ന​തോ മു​ഷി​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്ന​വൾ. അവൾ വളരെ മണി​ക്കൂ​റു​ക​ളോ​ളം ആ നി​ല​യ്ക്കി​രു​ന്നു; പെ​ട്ടെ​ന്നു് ആരോ വാതിൽ തു​റ​ന്നു. മദാം​വ്വ​സേ​ല്ലു് ഗിൽ​നോർ​മാൻ മൂ​ക്കൊ​ന്നു പൊ​ന്തി​ച്ചു; ലെ​ഫ്റ്റി​ന​ന്റു് തെ​യൊ​ദുൽ പട്ടാ​ള​സ്സ​ലാം വെ​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് അതാ അവ​ളു​ടെ മുൻ​പിൽ. അവൾ ഒരു സന്തോ​ഷ​ശ​ബ്ദം പു​റ​പ്പെ​ടു​വി​ച്ചു. വയ​സ്സാ​യി​രി​ക്കാം, നാ​ണം​കു​ണു​ങ്ങി​യാ​യി​രി​ക്കാം, മത​വി​ശ്വാ​സ​ക്കാ​രി​യാ​യി​രി​ക്കാം, ഒരു വലിയമ്മയായിരിക്കാം-​പക്ഷേ, ഒരു കു​ന്ത​പ്പ​ട​യാ​ളി അവ​ര​വ​രു​ടെ അറ​യി​ലേ​ക്കു കട​ന്നു വരു​ന്ന​തു് കാണാൻ എപ്പോ​ഴും രസ​മു​ണ്ടു്.

‘അല്ലാ, നീയോ തെ​യൊ​ദുൽ!’ അവൾ ഉച്ച​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു.

‘ഞാൻ പട്ട​ണ​ത്തി​ലൂ​ടെ പോ​കു​ന്ന വഴി.’

‘എന്നെ പി​ടി​ച്ചു​പൂ​ട്ടു.’

‘ഇതാ കഴി​ഞ്ഞു!’ തെ​യൊ​ദുൽ പറ​ഞ്ഞു.

അയാൾ അവളെ ഉമ്മ​വെ​ച്ചു. വലി​യ​മ്മ എഴു​ത്തു​മേ​ശ​യു​ടെ അടു​ക്ക​ലേ​ക്കു ചെ​ന്നു് അതു തു​റ​ന്നു.

‘ചു​രു​ങ്ങി​യാൽ ഒരാ​ഴ്ച​യെ​ങ്കി​ലും നീ​യി​വി​ടെ ഞങ്ങ​ളൊ​ന്നി​ച്ചു പാർ​ക്കു​മ​ല്ലോ?’

‘ഞാൻ ഇന്നു വൈ​കു​ന്നേ​രം പോവും.’

‘അതു വയ്യാ.’

‘കണ​ക്കു​വെ​ച്ച്.’

‘വര​ട്ടെ പോവാൻ, എന്റെ കു​ട്ടി, ഞാ​ന​പേ​ക്ഷി​ക്കു​ന്നു.’

എന്റെ മന​സ്സു പറ​യു​ന്നു, ‘അങ്ങ​നെ​ത​ന്നെ; പക്ഷേ, എനി​ക്കു​ള്ള കല്പന, ‘പാ​ടി​ല്ല’ എന്നും. കാ​ര്യം ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ പറയാം; ഞങ്ങ​ളു​ടെ സൈ​ന്യ​ത്താ​വ​ളം ഒന്നു മാ​റ്റു​ക​യാ​ണു്; ഞങ്ങൾ ഇതു​വ​രെ മെ​ലു​ങ്ങി​ലാ​യി​രു​ന്നു; ഇതാ ഗെ​യൊ​ങ്ങി​ലേ​ക്കു പോ​കു​ന്നു; പഴയ താ​വ​ള​ത്തിൽ​നി​ന്നു് പുതിയ താ​വ​ള​ത്തി​ലെ​ത്താൻ പാ​രി​സ്സി​ലൂ​ടെ കട​ന്നു​പോ​ണം. ഞാൻ പറ​ഞ്ഞു: ‘ഞാൻ വലി​യ​മ്മ​യെ കാണാൻ പോ​കു​ന്നു.’

‘നി​ന്റെ ഈ ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടി​നു് ഇതി​രി​ക്ക​ട്ടെ.’

പത്തു ലൂ​യി​നാ​ണ്യം അവൾ അയാ​ളു​ടെ കൈയിൽ ഇട്ടു​കൊ​ടു​ത്തു.

‘എന്റെ നേ​രം​പോ​ക്കി​നു്, അങ്ങ​നെ​യ​ല്ലേ?’

തെ​യൊ​ദുൽ ഒരി​ക്കൽ​കൂ​ടി അവളെ ഉമ്മ​വെ​ച്ചു; അയാ​ളു​ടെ ഉടു​പ്പി​ന്റെ മെ​ട​ച്ചിൽ​പ്പ​ണി​കൾ തട്ടി കഴു​ത്തിൽ കു​റ​ച്ചു തോ​ല​ര​ങ്ങുക എന്ന ആന​ന്ദം അവ​ള​നു​ഭ​വി​ച്ചു.

‘നീ നി​ന്റെ കൂ​ട്ടു​കാ​രോ​ടു​കൂ​ടി കു​തി​ര​പ്പു​റ​ത്താ​ണോ യാത്ര? അവൾ ചോ​ദി​ച്ചു.

‘അല്ല, എനി​ക്കു വലി​യ​മ്മ​യെ കാണണം. ഞാൻ വി​ശേ​ഷി​ച്ച് അനു​വാ​ദം വാ​ങ്ങി​യി​ട്ടു​ണ്ടു്. എന്റെ ഭൃ​ത്യൻ കു​തി​ര​യെ കൊ​ണ്ടു​വ​രു​ന്നു, ഞാൻ വണ്ടി​ക്കു പോ​കു​ന്നു. അപ്പോൾ, ഈ കൂ​ട്ട​ത്തിൽ, എനി​യ്ക്കൊ​ന്നു ചോ​ദി​ക്കാ​നു​ണ്ടു്.’

‘എന്താ​ണ​തു?’

‘മരി​യു​സു് പൊ​ങ്മേർ​സി​യും പോ​കു​ന്നു​ണ്ടോ?’

‘അതെ​ങ്ങ​നെ​യ​റി​ഞ്ഞു?’ ഒരു​ശി​രു​ള്ള ഉൽ​ക്ക​ണ്ഠ​കൊ​ണ്ടു പെ​ട്ടെ​ന്നു് ഇള​കി​ത്തീർ​ന്ന ആ സ്ത്രീ ചോ​ദി​ച്ചു.

‘ഞാൻ വണ്ടി​ത്താ​വ​ള​ത്തിൽ ചെ​ന്നു് ഒരു ശീ​ട്ടു് എനി​ക്കാ​വ​ശ്യ​മു​ണ്ടെ​ന്നു പറയാൻ പോയി.’

‘എന്നി​ട്ടു്?’

‘ഒരു ശീ​ട്ടു മു​മ്പു​ത​ന്നെ ഒരാൾ വാ​ങ്ങി​പ്പോ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. അയാ​ളു​ടെ പേ​രു​ള്ള ഒരു കാർഡ് ഇരി​പ്പി​ട​ത്തിൽ പതി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്.’

‘എന്താ​ണു് പേരു്?’

‘മരി​യു​സു് പൊ​ങ്മേർ​സി.’

‘വി​കൃ​തി!’ അയാ​ളു​ടെ വലി​യ​മ്മ ഉച്ച​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു. ‘ഹാ, നി​ന്റെ അനുജൻ നി​ന്നെ​പ്പോ​ലെ അത്ര ഉൾ​ക്ക​രു​ത്തു​ള്ള​വ​ന​ല്ല. ഒരു രാ​ത്രി മു​ഴു​വ​നും വണ്ടി​യിൽ​ക്ക​ഴി​ച്ചു​കൂ​ട്ടാൻ അവൻ നി​ന്ന​പ്പോൾ!’

‘എന്നെ​പ്പോ​ലെ​ത​ന്നെ.’

‘പക്ഷേ, നീ-​നിന്റെ മു​റ​യാ​ണ​തു്; അവ​ന്റെ കാ​ര്യ​ത്തിൽ താ​ന്തോ​ന്നി​ത്തം.’

‘ആഹാ!’ തെ​യൊ​ദുൽ പറ​ഞ്ഞു.

ഇവിടെ മാം​സെൽ ഗിൽ​നോർ​മാ​നെ​സ്സം​ബ​ന്ധി​ച്ചേ​ട​ത്തോ​ളം ഒരു സംഭവമുണ്ടായി-​ അവൾ​ക്കൊ​രു യു​ക്തി തോ​ന്നി. അവൾ ഒരു പു​രു​ഷ​നാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കിൽ, നെ​റ്റി​ക്ക​ടി​ച്ചേ​നേ. അവൾ തെ​യൊ​ദു​ലോ​ടു പറ​ഞ്ഞു: മരി​യു​സ്സി​നു നി​ന്നെ അറി​യാ​മോ?’

‘അറി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ, ഞാ​ന​വ​നെ കണ്ടി​ട്ടു​ണ്ടു്; പക്ഷേ, അവൻ എന്നെ അറി​ഞ്ഞു കണ്ടി​ട്ടി​ല്ല.’

‘അപ്പോൾ നി​ങ്ങൾ രണ്ടു​പേ​രും ഒരു​മി​ച്ചാ​ണു് യാത്ര ചെ​യ്യാൻ ഭാവം?’

‘അവൻ വണ്ടി​യു​ടെ പു​റ​ത്തും ഞാൻ അക​ത്തും ഇരു​ന്നു്.’

‘ഈ വണ്ടി പോ​കു​ന്ന​തെ​ങ്ങോ​ട്ടാ​ണു്?’

‘അങ് ദെലി.’

‘അപ്പോൾ അവി​ടെ​യ്ക്കാ​ണു് മരി​യു​സ്സി​ന്റെ​യും യാത്ര?’

‘എന്നെ​പ്പോ​ലെ അവൻ വഴി​ക്കി​റ​ങ്ങി​യി​ല്ലെ​ങ്കിൽ. ഞാൻ വെർ​നോ​ങ്ങിൽ ചെ​ന്നാൽ ഇറ​ങ്ങും; അവി​ടെ​നി​ന്നു ഞാൻ ഗെ​യോ​ങ്ങി​ലേ​ക്കു വേറെ വണ്ടി പി​ടി​ക്കും. മരി​യു​സ്സി​ന്റെ യാ​ത്ര​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള വി​വ​ര​മൊ​ന്നും എനി​ക്കി​ല്ല.’

‘മരി​യു​സ്! എന്തു വൃ​ത്തി​കെ​ട്ട പേര്!’ അങ്ങ​നെ​യൊ​രു പേ​രി​ടാൻ അവർ​ക്കെ​ന്താ​യി​രു​ന്നു? നി​ന​ക്കെ​ങ്കി​ലും തെ​യൊ​ദു​ലെ​ന്നാ​ല​ല്ലോ.’

‘എന്റെ പേർ ആൾ​ഫ്രെ​ഡ്ഡ് എന്നാ​യാൽ നന്നെ​ന്നാ​ണു് എനിക്ക്-​ആ ഉദ്യാ​ഗ​സ്ഥൻ പറ​ഞ്ഞു.

‘കേൾ​ക്കൂ, തെ​യൊ​ദുൽ.’

‘ഞാൻ ശ്ര​ദ്ധി​ച്ചു കേൾ​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്.’

‘മന​സ്സി​രു​ത്ത​ണം.’

‘ഞാൻ മന​സ്സി​രു​ത്തു​ന്നു​ണ്ടു്.’

‘മന​സ്സി​ലാ​യോ?’

‘ഉവ്വു്.’

‘അപ്പോൾ മരി​യു​സു് ഇവിടെ ഉണ്ടാ​കാ​റി​ല്ല.’

‘ഏ! ഏ!’

‘അവൻ സഞ്ച​രി​ക്കു​ന്നു.’

‘ആ! ആ!’

‘രാ​ത്രി ഇവിടെ ഉണ്ടാ​കാ​റി​ല്ല.’

‘ഓ! ഓ!’

‘എന്താ​ണി​തി​ന്റെ സാ​ര​മെ​ന്നു ഞങ്ങൾ​ക്ക​റി​ഞ്ഞാൽ കൊ​ള്ളാ​മാ​യി​രു​ന്നു.

ഒരു പി​ച്ച​ള​പ്ര​തി​മ​യു​ടെ ക്ഷോ​ഭ​രാ​ഹി​ത്യ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി തെ​യൊ​ദുൽ മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു: ‘ഏതോ ഒരു റവു​ക്ക.’

സം​ശ​യ​മി​ല്ലാ​യ്ക​യെ കാ​ണി​ക്കു​ന്ന ആ ആന്ത​ര​മായ ചി​രി​യാ​ടു​കൂ​ടി അയാൾ തു​ടർ​ന്നു: ‘ഒരു പെ​ണ്ണു്.’

‘അതു തീർ​ച്ച.’ ആ സ്ത്രീ ഉച്ച​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു; മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാ​നാ​ണു് ആ പറ​ഞ്ഞ​തെ​ന്നു് അവൾ​ക്കു തോ​ന്നി; ഒരേ ഉച്ചാ​ര​ണ​വി​ശേ​ഷ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​ത്ത​ന്നെ വലി​യ​മ്മാ​മ​നും മരു​മ​ക​നും ആ വാ​ക്കു പറ​ഞ്ഞു​കേ​ട്ട​പ്പോൾ അവ​ളു​ടെ ഉറ​പ്പു് എന്താ​യാ​ലും ഇള​കാ​ത്ത​താ​യി​ത്തീർ​ന്നു. അവൾ പറയാൻ തു​ട​ങ്ങി: ‘ഞങ്ങൾ​ക്കു വേ​ണ്ടി ഒരു കാ​ര്യം ചെ​യ്യ​ണം. മരി​യു​സ്സി​ന്റെ പി​ന്നാ​ലെ ചെ​ല്ലൂ. അവ​ന്നു നി​ന്നെ അറി​ഞ്ഞു​കൂ​ട​ല്ലോ. അതു​കൊ​ണ്ടു് എളു​പ്പ​മു​ണ്ടു്. ഒരു പെ​ണ്ണു​ള്ള സ്ഥി​തി​ക്ക് അവളെ ഒരു നോ​ക്കു കണ്ടു​പോ​ര​ണം. ആ കഥ ഞങ്ങൾ​ക്കെ​ഴു​തി​യ​യ​യ്ക്ക​ണം. അവ​ന്റെ മു​ത്ത​ച്ഛ​നു് ബഹു​ര​സം പി​ടി​ക്കും.’

ഇത്ത​രം ഒറ്റു​നി​ല്ക്ക​ലി​നു തെ​യൊ​ദുൽ അത്ര വാ​സ​ന​യു​ള്ള ആള​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു; പക്ഷേ, ആ പത്തു ലൂ​യി​നാ​ണ്യം അയാ​ളു​ടെ ഉള്ളിൽ​ത്ത​ട്ടി​പ്പോ​യി; അതി​ന്റെ ഉത്തര ഭാ​ഗം​കൂ​ടി കാ​ണാ​നു​ണ്ടെ​ന്നു തോ​ന്നി. അയാൾ ആ പണി​യേ​റ്റു; ഇങ്ങ​നെ പറ​ഞ്ഞു: ‘ഇഷ്ടം​പോ​ലെ.’

അയാൾ ഒരാ​ത്മ​ഗ​ത​മാ​യി​പ​റ​ഞ്ഞു: ‘ഇതാ ഞാ​നൊ​രു പരി​ചാ​രി​ക​യാ​വു​ന്നു.’

‘മദാം​വ്വ​സേ​ല്ലു് ഗിൽ​നോർ​മാൻ അയാളെ ആലിം​ഗ​നം ചെ​യ്തു.

‘തെ​യൊ​ദുൽ, ഈവക വി​ദ്യ​ക​ളെ​ടു​ക്കാൻ നീ ആളല്ല. നീ ആജ്ഞ​യെ അനു​സ​രി​ക്കു​ന്നു; നീ കല്പ​ന​ക​ളു​ടെ അടി​മ​യാ​ണു്; നീ മു​റ​യു​ടെ ഒരാ​ളാ​ണു്; ഒരു പെ​ണ്ണി​നെ ചെ​ന്നു കാ​ണാൻ​വേ​ണ്ടി നീ നി​ന്റെ കു​ടും​ബം വി​ടി​ല്ല.’

സത്യ​നി​ഷ്ഠ​യെ​പ്പ​റ്റി പു​ക​ഴ്ത്ത​പ്പെ​ട്ട​പ്പോൾ കർ​ത്തൂ​ഷി​ന്റെ മു​ഖ​ത്തു​ണ്ടായ സന്തോ​ഷ​ച്ചി​രി ആ കു​ന്ത​പ്പ​ട​യാ​ളി കാ​ണി​ച്ചു.

ഈ സം​ഭാ​ഷ​ണം നടന്ന ദിവസം വൈ​കു​ന്നേ​രം മരി​യു​സു്, തന്നെ ആരോ ഒറ്റു നി​ല്ക്കു​ന്നു​ണ്ടെ​ന്നു ലേ​ശ​മെ​ങ്കി​ലും സം​ശ​യി​ക്കാ​തെ വണ്ടി​യിൽ കയറി. ഒറ്റു​കാ​ര​നാ​ണെ​ങ്കിൽ, അയാൾ ഒന്നാ​മ​താ​യി ചെ​യ്ത​തു കി​ട​ന്നു​റ​ങ്ങു​ക​യാ​ണു്. അയാൾ ഒന്നാ​ന്ത​രം ഉറ​ക്ക​മു​റ​ങ്ങി. ആ അതി​ജാ​ഗ്ര​ത​യു​ള്ള കാ​വ​ല്ക്കാ​രൻ രാ​ത്രി മു​ഴു​വൻ കൂർ​ക്കം വലി​ച്ചു.

പ്ര​ഭാ​ത​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി വണ്ടി​ക്കാ​രൻ ഉച്ച​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു: ‘വെർ​നോ​ങ്! ഇതാ വണ്ടി മാ​റി​ക്ക​യ​റേ​ണ്ട വെർ​നോ​ങ്! ഹേ, വെർ​നോ​ങ്ങി​ലേ​ക്കു​ള്ള യാ​ത്ര​ക്കാർ.’ ലെ​ഫ്റ്റ​ന​ന്റു് തെ​യൊ​ദുൽ ഉണർ​ന്നു.

‘ശരി.’ അപ്പോ​ഴും പകുതി ഉറ​ങ്ങി​യി​രു​ന്ന അയാൾ മു​ര​ണ്ടു, ‘ഇവി​ടെ​യാ​ണു് എനി​ക്കി​റ​ങ്ങേ​ണ്ട​തു്.’

പി​ന്നീ​ടു ക്ര​മ​ത്തിൽ നല്ല​വ​ണ്ണം ഉണർ​ന്നു് ഓർ​മ​ക​ളെ​ല്ലാം തെ​ളി​ഞ്ഞ​തോ​ടു​കൂ​ടി അയാൾ വി​ലി​യ​മ്മ​യേ​യും, പത്തു ലൂ​യി​നാ​ണ്യ​ത്തെ​യും, മരി​യു​സ്സി​ന്റെ മട്ടു​ക​ളും പ്ര​വൃ​ത്തി​ക​ളും കണ്ടു വി​വ​ര​മാ​യി അറി​യി​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്കാം എന്നു താൻ ഏറ്റി​ട്ടു​ള്ള​തി​നേ​യും ഓർ​മി​ച്ചു. അയാൾ​ക്കു ചിരി വന്നു.

‘ഒരു സമയം അവൻ വണ്ടി​യിൽ​നി​ന്നു പോ​യി​രി​ക്കാം,’ അഴി​ഞ്ഞു​കി​ട​ന്ന ഉൾ​ക്കു​പ്പാ​യ​ത്തി​ന്റെ കു​ടു​ക്കി​ട്ടു​കൊ​ണ്ടു് അയാൾ വി​ചാ​രി​ച്ചു. ‘അയാൾ പ്വാ​സി​യിൽ ഇറ​ങ്ങി​യി​രി​ക്കാം; അയാൾ ത്രി​യെ​ലിൽ ഇറ​ങ്ങി​യി​രി​ക്കാം; മെ​ലു​ങ്ങിൽ ഇറ​ങ്ങി​യി​ട്ടി​ല്ലെ​ങ്കിൽ, മങ്തിൽ ഇറ​ങ്ങി​യി​രി​ക്കു​ന്നു എന്നു വരാം; അല്ല, ഇട​ത്തോ​ട്ടു് എവ്രെ​യി​ലെ​ക്കോ, വല​ത്തോ​ട്ടു ലരോഷ്-​ഗിയോവിലെക്കോ തി​രി​യാൻ​വേ​ണ്ടി പാ​സി​യോ​ളം പോ​യി​ട്ടി​ല്ലെ​ങ്കിൽ, രൊൽ​ബ്വാ​സ്സിൽ ഇറ​ങ്ങി​യി​രി​ക്കാം. അയാ​ളു​ടെ പി​ന്നാ​ലെ ഓടുക, എന്റെ വലി​യ​മ്മേ! ആ സാ​ധു​വി​നു ഞാൻ എന്തെ​ഴു​തി​യ​യ​യ്ക്കും?’

ആ സമ​യ​ത്തു രണ്ടു കറു​ത്ത കാ​ലു​റ​കൾ വണ്ടി​യിൽ​നി​ന്നി​റ​ങ്ങി ജനാ​ല​യ്ക്കൽ ആവിർ​ഭ​വി​ച്ചു.

‘അതു മരി​യു​സ്സാ​വു​മോ?’ ലെ​ഫ്റ്റ​ന​ന്റു് സം​ശ​യി​ച്ചു.

അതു മരി​യു​സ്സാ​യി​രു​ന്നു.

വണ്ടി​യു​ടെ അറ്റ​ത്തു കു​തി​ര​ക​ളും വണ്ടി​ക്കാ​രും​കൂ​ടി ഇട​ക​ലർ​ന്നു നി​ല്ക്കു​ന്ന തി​ര​ക്കിൽ ഒരു ചെറിയ നാ​ടൻ​പെ​ണ്ണു് യാ​ത്ര​ക്കാർ​ക്ക് പു​ഷ്പം വി​ല്ക്കാൻ കാ​ണി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്. ‘നി​ങ്ങ​ളു​ടെ വീ​ട്ടി​ലു​ള്ള മാ​ന്യ​സ്ത്രീ​കൾ​ക്ക് പു​ഷ്പം കൊ​ടു​ക്കു​വിൻ.’ അവൾ വി​ളി​ച്ചു​പ​റ​ഞ്ഞു.

മരി​യു​സു് അടു​ത്തു ചെ​ന്നു് അവ​ളു​ടെ പരന്ന കൊ​ട്ട​യിൽ​വെ​ച്ച് ഏറ്റ​വും നല്ല പു​ഷ്പ​ങ്ങൾ വാ​ങ്ങി.

‘ശരി. ശരി.’ വണ്ടി​യിൽ​നി​ന്നു് എടു​ത്തു​ചാ​ടി തെ​യൊ​ദുൽ പറ​ഞ്ഞു, ‘ഇതു് എന്റെ ഉൽ​ക്ക​ണ്ഠ​യെ കു​ത്തി​പ്പൊ​ന്തി​ക്കു​ന്നു; ഏതു ഗ്ര​ഹ​പ്പി​ഴ​ക്കാ​രി​ക്കാ​ണു് ഈയാൾ ഈ പു​ഷ്പ​ങ്ങ​ളും കൊ​ണ്ടു​പോ​കു​ന്ന​തു? ഇത്ര നല്ല ഒരു പൂ​ച്ചെ​ണ്ടു കൊ​ടു​ക്കാൻ അവൾ സാ​മാ​ന്യ​ത്തി​ല​ധി​കം സു​ന്ദ​രി​യാ​യി​രി​ക്ക​ണം. എനി​ക്ക​വ​ളെ കണ്ടേ കഴിയൂ.’

മറ്റൊ​രാ​ളു​ടെ കല്പ​ന​യ​നു​സ​രി​ച്ച​ല്ല, എന്റെ ഉൽ​ക്ക​ണ്ഠ തീർ​ക്കു​വാൻ​വേ​ണ്ടി​ത്ത​ന്നെ, സ്വ​മേ​ധ​യ്ക്കു മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളെ നാ​യാ​ടു​ന്ന നാ​യ്ക്ക​ളെ​പ്പോ​ലെ, അയാൾ മരി​യു​സ്സി​നെ പി​ന്തു​ടർ​ന്നു.

മരി​യു​സ്സാ​ക​ട്ടേ തെ​യൊ​ദുൽ പി​ന്നാ​ലെ ചെ​ല്ലു​ന്ന​തു സൂ​ക്ഷി​ച്ച​തേ​യി​ല്ല. അന്ത​സ്സി​ലു​ള്ള സ്ത്രീ​കൾ വണ്ടി​യിൽ​നി​ന്നി​റ​ങ്ങി; അയാൾ അവരെ ഒരു നോ​ക്കു കണ്ട​തേ ഇല്ല. ചു​റ്റു​മു​ള്ള യാ​തൊ​ന്നി​നേ​യും അയാൾ കാ​ണു​ന്നി​ല്ലെ​ന്നു തോ​ന്നി.

‘അവൻ തി​ക​ച്ചും അനു​രാ​ഗ​ത്തിൽ മു​ങ്ങി​യി​രി​ക്കു​ന്നു!’ തെ​യൊ​ദുൽ വി​ചാ​രി​ച്ചു.

മരി​യു​സു് നേരേ പള്ളി​യി​ലേ​ക്കു നട​ന്നു.

‘ഒന്നാ​ന്ത​രം,’ തെ​യൊ​ദുൽ സ്വയം പറ​ഞ്ഞു. ‘ഒരു കഷ്ണം കുർ​ബാ​ന​കൊ​ണ്ടു​ര​സം പി​ടി​പ്പി​ച്ച ഗു​ഢ​സ​മാ​ഗ​മം ബഹു​ര​സ​മു​ള്ള​താ​ണു്. നല്ല​വ​നായ ഈശ്വ​ര​ന്റെ തല​യ്ക്കു​മീ​തേ പോ​കു​ന്ന ഒരു കടാ​ക്ഷ​വീ​ക്ഷ​ണം​പോ​ലെ ഉൽ​കൃ​ഷ്ട​മാ​യി മറ്റൊ​ന്നി​ല്ല.’

പള്ളി​യിൽ എത്തി​യ​പ്പോൾ, മരി​യു​സു് അക​ത്തേ​ക്കു കട​ന്നി​ല്ല; അയാൾ പുറം ചു​മ​രി​ന്നു് അരു​വെ​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു നട​ന്നു. ഗോ​പു​ര​ത്തി​ന്റെ അപ്പു​റ​ത്തു് ഒരു മൂ​ല​യ്ക്കൽ അപ്ര​ത്യ​ക്ഷ​നാ​യി.

‘ഗൂ​ഢ​സ​മാ​ഗ​മം പു​റ​ത്തു​വെ​ച്ചാ​ണു് നട​ക്കാൻ വെ​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള​തു്,’ തെ​യൊ​ദുൽ പറ​ഞ്ഞു. ‘ആ പെ​ണ്ണി​നെ ഒന്നു കാ​ണു​ക​ത​ന്നെ.’

മരി​യു​സു് തി​രി​ഞ്ഞു​പോയ മൂ​ല​യി​ലേ​ക്കു തെ​യൊ​ദുൽ ബൂ​ട്ടു​സ്സിൻ തു​മ്പു​മാ​ത്രം നിലം തൊ​ടു​വി​ച്ചു ചെ​ന്നു.

അവിടെ എത്തി​യ​പ്പോൾ അയാൾ അമ്പ​ര​ന്നു നി​ല​വാ​യി.

നെ​റ്റി കൈ​ക​ളിൽ ചേർ​ത്തു​വെ​ച്ച് ഒരു ശവ​ക്ക​ല്ല​റ​യ്ക്ക​ടു​ത്തു മരി​യു​സു് പു​ല്ലി​ന്മേൽ മു​ട്ടു​കു​ത്തി​യി​രി​ക്ക​യാ​ണു്. അയാൾ തന്റെ പൂ​ച്ചെ​ണ്ടു് അവിടെ വെ​ച്ചു. ശവ​ക്ക​ല്ല​റ​യു​ടെ അറ്റ​ത്തു തലയെ സൂ​ചി​പ്പി​ക്കു​ന്ന ഒരു മണ്ണി​ന്റെ പൊ​ള്ള​പ്പി​ന്മേൽ ഈയൊരു പേർ കാ​ണി​ക്കു​ന്ന വെ​ളു​ത്ത അക്ഷ​ര​ങ്ങ​ളോ​ടു​കൂ​ടിയ ഒരു കറു​ത്ത മര​ക്കു​റി​ശ് നില്ക്കുന്നുണ്ട്-​‘കെർണൽ ബാറൺ പൊ​ങ്മേർ​സി.’ മരി​യു​സ്സി​ന്റെ തേ​ങ്ങ​ലു​കൾ വ്യ​ക്ത​മാ​യി കേൾ​ക്കാ​മാ​യി​രു​ന്നു.

‘പെ​ണ്ണു്’ ഒരു ശവ​ക്ക​ല്ല​റ​യാ​യി​രു​ന്നു.

പാ​രി​സ്സിൽ​നി​ന്നു് ആദ്യ​മാ​യി പോയ ദിവസം മരി​യു​സു് ചെ​ന്ന​തു് ഇവി​ടേ​ക്കാ​യി​രു​ന്നു. ‘പു​റ​ത്തു​പോ​യി കി​ട​ക്ക​യാ​ണു്’ എന്നു മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ പറ​യു​ക​യു​ണ്ടായ ഓരോ ദി​വ​സ​വും മരി​യു​സു് ഇവി​ടെ​യാ​യി​രു​ന്നു.

ഒരു ശവ​ക്ക​ല്ല​റ​യു​മാ​യു​ണ്ടായ ഈ അപ്ര​തീ​ക്ഷി​ത​സ​മാ​ഗ​മം ലെ​ഫ്റ്റി​ന​ന്റു് തെ​യൊ​ദു​ലി​നെ തി​ക​ച്ചും അമ്പ​ര​പ്പി​ച്ചു; ഇന്ന​താ​ണെ​ന്നു കണ്ടു​പി​ടി​പ്പാൻ വയ്യാ​തെ അഭൂ​ത​പൂർ​വ​വും നീ​ര​സ​പ്ര​ദ​വു​മായ ഒരു വി​കാ​ര​വി​ശേ​ഷം അയാളെ ബാ​ധി​ച്ചു; അതിൽ ശവ​ക്ക​ല്ല​റ​യു​ടെ മേ​ലു​ള്ള ഭക്തി​യും കേർ​ണ​ലി​ന്റെ​മേ​ലു​ള്ള ബഹു​മാ​ന​വും കൂ​ടി​ക്ക​ലർ​ന്നി​രു​ന്നു. മരി​യു​സ്സി​നെ തനി​ച്ചു ശവ​പ്പ​റ​മ്പിൽ വി​ട്ടും​വെ​ച്ച് അയാൾ പി​ന്നോ​ക്കം മട​ങ്ങി; ആ പി​ന്നോ​ക്ക​മു​ള്ള പോ​ക്കിൽ ഒരു പട്ടാ​ള​ക്കീ​ഴ​ട​ക്ക​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. വലിയ അം​സാ​ല​ങ്കാ​ര​ങ്ങ​ളോ​ടു​കൂ​ടി മൃ​ത്യു​ദേ​വത അയാ​ളു​ടെ മുൻ​പിൽ ആവിർ​ഭ​വി​ച്ചു; അയാൾ ആ മൃ​ത്യു​വി​നു് ഏതാ​ണ്ടൊ​രു പട്ടാ​ള​സ്സ​ലാം വെ​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു. മദാം​വ്വ​സേ​ല്ലു് ഗിൽ​നോർ​മാ​ന്നു് എന്താ​ണെ​ഴു​തേ​ണ്ട​തെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ​യ്ക​യാൽ, ഒന്നും എഴു​താ​തി​രി​ക്കു​വാൻ അയാ​ളു​റ​ച്ചു; വി​ധി​യു​ടെ പോ​ക്കിൽ പല​പ്പോ​ഴും ഉണ്ടാ​കു​ന്ന ആ നി​ഗൂ​ഢ​ങ്ങ​ളായ ഏർ​പ്പാ​ടു​ക​ളിൽ ഒന്നു​കൊ​ണ്ടു വെർ​നോ​ങ്ങി​ലെ സംഭവം ഏതാ​ണ്ടു് ആ സമ​യ​ത്തു​ത​ന്നെ പാ​രി​സ്സിൽ ഒരു പ്ര​തി​ധ്വ​നി​യു​ണ്ടാ​ക്കി​യി​ട്ടി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കിൽ, മരി​യു​സ്സി​ന്റെ അനു​രാ​ഗ​സം​ഗ​തി​യെ​പ്പ​റ്റി​യു​ള്ള തെ​യൊ​ദു​ലി​ന്റെ കണ്ടു​പി​ടു​ത്ത​ത്തിൽ​നി​ന്നു യാ​തൊ​രു ഫലവും പു​റ​പ്പെ​ടു​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല.

വെർ​നോ​ങ്ങിൽ​നി​ന്നു മരി​യു​സു് മൂ​ന്നാം​ദി​വ​സം അക​ത്തു​ച്ച​യോ​ടു​കൂ​ടി തി​രി​ച്ചു മു​ത്ത​ച്ഛ​ന്റെ വീ​ട്ടു​വാ​തി​ല്ക്കൽ എത്തി​ച്ചേർ​ന്നു; രണ്ടു രാ​ത്രി മു​ഴു​വ​നും വണ്ടി​യിൽ കഴി​ച്ചു​കൂ​ട്ടി​യ​തു​കൊ​ണ്ടു ക്ഷീ​ണി​ച്ചും, നീ​ന്തം പഠി​പ്പി​ക്കു​ന്ന വി​ദ്യാ​ല​യ​ത്തിൽ പോയി ഒരു മണി​ക്കൂർ വെ​ള്ള​ത്തിൽ കി​ട​ന്നു് ഉറ​ക്ക​മി​ള​ച്ച​തി​ന്റെ കേടു തീർ​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു നി​ശ്ച​യി​ച്ചും, അയാൾ ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ സ്വ​ന്തം മു​റി​യിൽ കയ​റി​ച്ചെ​ന്നു; തന്റെ യാ​ത്ര​യു​ടു​പ്പും കഴു​ത്തിൽ​ക്കെ​ട്ടി​യി​രു​ന്ന കറു​പ്പു​നാ​ട​യും വലി​ച്ചെ​റി​യു​വാൻ മാ​ത്രം വേണ്ട സമ​യ​മെ​ടു​ത്ത​തി​നു​ശേ​ഷം കു​ളി​സ്ഥ​ല​ത്തേ​ക്കി​റ​ങ്ങി.

ആരോ​ഗ്യ​മു​ള്ള എല്ലാ വയ​സ്സ​ന്മാ​രെ​യും​പോ​ലെ അപ്പോ​ഴേ​ക്കും ഉണർ​ന്നെ​ണീ​റ്റി​ട്ടു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ അയാ​ളു​ടെ അക​ത്തേ​ക്കു​ള്ള വര​വ​റി​ഞ്ഞു; പ്രാ​യം​കൂ​ടിയ കാ​ലു​കൾ അനു​വ​ദി​ച്ചേ​ട​ത്തോ​ളം വേ​ഗ​ത്തിൽ മരി​യു​സ്സി​നെ ആലിം​ഗ​നം ചെ​യ്യു​വാ​നും, ആ ഇട​യ്ക്ക് അയാൾ അതേ​വ​രെ എവി​ടെ​യാ​യി​രു​ന്നു എന്നു ചോ​ദി​ച്ച​റി​യു​വാ​നും വേ​ണ്ടി മു​ക​ളി​ല​ത്തെ നി​ല​യി​ലേ​ക്കു​ള്ള കോണി പാ​ഞ്ഞു​ക​യ​റി.

പക്ഷേ, വയ​സ്സ​ന്നു കയ​റി​ച്ചെ​ല്ലാൻ വേ​ണ്ടി​വ​ന്ന സമയം ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​ര​ന്നു് ഇറ​ങ്ങി​പ്പോ​വാൻ ആവ​ശ്യ​മാ​യി​ല്ല; അതി​നാൽ ഗിൽ​നോർ​മാൻ മു​കൾ​ത്ത​ട്ടി​ലെ​ത്തു​മ്പോ​ഴേ​ക്കും മരി​യു​സു് അവി​ടെ​നി​ന്നു പോ​യി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞു.

കി​ട​യ്ക്ക​ക്ക് ഒരു ചു​ളി​വും തട്ടി​യി​ട്ടി​ല്ല; കി​ട​യ്ക്ക​മേൽ ആ പു​റം​കു​പ്പാ​യ​വും കറു​പ്പു​നാ​ട​യും, തക​രാ​റാ​യി​ട്ടി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും, പര​ന്നു​കി​ട​ക്കു​ന്നു.

‘എനി​ക്കി​താ​ണു് അധികം ആവ​ശ്യം,’ മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ പറ​ഞ്ഞു.

ഒരു നി​മി​ഷം​കൂ​ടി കഴി​ഞ്ഞു; ആ വൃ​ദ്ധൻ മാം​സെൽ ഗിൽ​നോർ​മാൻ ഇരു​ന്നു ജാ​ഗ്ര​ത​യോ​ടു​കൂ​ടി വണ്ടി​ച്ച​ക്ര​ങ്ങൾ തു​ന്നി​യു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന സൽ​ക്കാ​ര​മു​റി​യി​ലേ​ക്കു കട​ന്നു​ചെ​ന്നു.

വി​ജ​യ​ഹർ​ഷ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​യാ​ണു് ആ ചെ​ല്ല​ലു​ണ്ടാ​യ​തു്.

മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ ഒരു കൈയിൽ പു​റം​കു​പ്പാ​യ​വും മറ്റേ​തിൽ കഴു​ത്തു നാ​ട​യും പി​ടി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അദ്ദേ​ഹം ഉച്ച​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു: ‘വിജയം! ഇതാ, നമ്മൾ ഉള്ളു​ക​ള്ളി കണ്ടു​പി​ടി​ക്ക​യാ​യി! നമ്മൾ എല്ലാ ഭാ​ഗ​വും ഇതാ തി​ക​ച്ചും അറി​യാൻ​പോ​കു​ന്നു; നമ്മു​ടെ ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രൻ ചങ്ങാ​തി​യു​ടെ ദുർ​ന്ന​ട​പ്പു​ക​ളിൽ നമ്മൾ കൈ​വെ​ച്ചു! ആ കഥ മു​ഴു​വ​നും​ത​ന്നെ കൈ​യി​ലാ​യി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞു. ഛായ എന്റെ കൈയിൽ കി​ട്ടി!’

വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ ആ നാ​ട​യു​ടെ തു​മ്പ​ത്തു കറു​ത്ത പരു​ക്കൻ തോൽ​കൊ​ണ്ടു് ഒരു കൊ​ത്തു​ഛാ​യാ​പ​ടം​പോ​ലു​ള്ള കൂടു തൂ​ങ്ങി​ക്കി​ട​ന്നി​രു​ന്നു.

വയ​സ്സൻ ആ കൂ​ടെ​ടു​ത്തു, തു​റ​ക്കാ​തെ​ത​ന്നെ, അവ​ന​വ​നു​ള്ള​ത​ല്ലാ​ത്ത ഒന്നാ​ന്ത​രം ഒരു സദ്യ മു​ഖ​ത്തൂ​ടെ കട​ന്നു​പോ​കു​ന്ന​തു് കാ​ണു​ന്ന ഒരു വി​ശ​പ്പു​കൂ​ടിയ പാ​വ​ത്തെ​പ്പോ​ലെ, സന്തോ​ഷ​വും ആഹ്ലാ​ദ​വും ശു​ണ്ഠി​യും കലർ​ന്ന ഭാ​വ​വി​ശേ​ഷ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി കു​റ​ച്ചു​നേ​രം സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കി.

‘നി​ശ്ച​യ​മാ​യും ഇതൊരു ഛാ​യാ​പ​ട​മാ​ണു്. എനി​ക്ക​റി​യാം ഈ വക​യൊ​ക്കെ, വലിയ വാ​ത്സ​ല്യ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി മാ​റ​ത്തു തൂ​ക്കി​യി​ട്ടി​രി​ക്ക​യാ​ണു്. എന്തു വി​ഡ്ഢി​കൾ! നമ്മെ ഒരു സമയം വി​റ​പ്പി​ച്ചു​ക​ള​യു​ന്ന ഏതോ കൊ​ള്ള​രു​താ​ത്ത ഭയ​ങ്കര വസ്തു! ഈ കാ​ല​ത്തെ ചെ​റു​പ്പ​ക്കാർ​ക്ക് ഇങ്ങ​നെ ചില ദു​ശ്ശീ​ലം തു​ട​ങ്ങി​യി​രി​ക്കു​ന്നു!’

‘അച്ഛാ, നമു​ക്കു തു​റ​ന്നു​നോ​ക്കുക, ആ പ്രാ​യം ചെന്ന അപ​രി​ണീത പറ​ഞ്ഞു.

ഒരു കമ്പി തൊ​ട്ട​പ്പോൾ കൂടു തു​റ​ന്നു. സശ്ര​ദ്ധ​മാ​യി മട​ക്കി​ക്കെ​ട്ടിയ ഒരു കട​ലാ​സ്സ​ല്ലാ​തെ മറ്റൊ​ന്നും അവ​ര​തിൽ കണ്ടി​ല്ല.

‘ആ ആൾ​ത​ന്നെ ആ ആൾ​ക്കു​ത​ന്നെ അയ​ച്ച​തു്.’ പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​ച്ചു കൊ​ണ്ടു മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ പറ​ഞ്ഞു. ‘എനി​ക്ക​റി​യാം അതെ​ന്താ​ണെ​ന്നു്. ഒരു കാ​മ​ലേ​ഖം.’

‘ഹാ, നമു​ക്ക​തു വാ​യി​ച്ചു​നോ​ക്കുക, വലി​യ​മ്മ പറ​ഞ്ഞു.

അവൾ കണ്ണ​ട​യെ​ടു​ത്തു​വെ​ച്ചു. അവൾ കട​ലാ​സ്സു നി​വർ​ത്തി ഇങ്ങ​നെ വാ​യി​ച്ചു:

‘എന്റെ മക​ന്നു–വാ​ട്ടർ​ലൂ യു​ദ്ധ​ത്തിൽ​വെ​ച്ചു ചക്ര​വർ​ത്തി എന്നെ ഒരു പ്ര​ഭു​വാ​ക്കി. ഞാൻ എന്റെ രക്തം​കൊ​ണ്ടു സമ്പാ​ദി​ച്ച ഈ സ്ഥാ​ന​ത്തി​നു് എനി​ക്കു​ള്ള അവ​കാ​ശ​ത്തെ​പ്പ​റ്റി രാ​ജ​വാ​ഴ്ച​യു​ടെ പു​നഃ​സ്ഥാ​പ​നം വാ​ദി​ക്കു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു്, എന്റെ മക​ന്നു് അതെ​ടു​ക്കു​ക​യും ഉപ​യോ​ഗി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യാം. അതി​ന്നു് എന്റെ മക​ന്നർ​ഹ​ത​യു​ണ്ടെ​ന്നു​ള്ള​തിൽ സം​ശ​യി​ക്കാ​നി​ല്ല​ല്ലോ!’

അച്ഛ​ന്റേ​യും മക​ളു​ടേ​യും വി​കാ​ര​ങ്ങ​ളെ വി​വ​രി​ക്കാൻ വയ്യാ. മൃ​ത്യു​മു​ഖ​ത്തു നി​ന്നു​ള്ള നി​ശ്വാ​സം​കൊ​ണ്ടെ​ന്ന​പോ​ലെ അവർ മര​വി​ച്ചു​പോ​യി. അവർ ഒര​ക്ഷ​ര​വും തമ്മിൽ മി​ണ്ടി​യി​ല്ല.

ഒന്നു​മാ​ത്രം, തന്നോ​ടു​ത​ന്നെ​യെ​ന്ന നി​ല​യിൽ ഒരു താ​ന്ന​സ്വ​ര​ത്തിൽ മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ പറ​ഞ്ഞു: ‘അതു തട്ടി​പ്പ​റി​ക്കാ​ര​ന്റെ കൈ​യ​ക്ഷ​ര​മാ​ണു്.’

വലി​യ​മ്മ ആ കട​ലാ​സു് പരി​ശോ​ധി​ച്ചു; എല്ലാ പാ​ട്ടി​ലും അതു തി​രി​ച്ചും മറി​ച്ചും പി​ടി​ച്ചു​നോ​ക്കി; എന്നി​ട്ടു് അതു് ആ കൂ​ട്ടിൽ​ത്ത​ന്നെ​യാ​ക്കി.

ആ സമ​യ​ത്തു​ത​ന്നെ, ഒരു നീ​ല​ക്ക​ട​ലാ​സ്സിൽ പൊ​തി​ഞ്ഞി​ട്ടു​ള്ള ഒരു ചെറിയ കെ​ട്ടു് കു​പ്പാ​യ​ത്തി​ന്റെ ഒരു കീ​ശ​യിൽ​നി​ന്നു താഴെ വീണു. മദാം​വ്വ​സേ​ല്ലു് ഗിൽ നോർ​മാൻ അതു പെ​റു​ക്കി​യെ​ടു​ത്തു്, ആ നീ​ല​ക്ക​ട​ലാ​സ്സു നി​വർ​ത്തി.

ആ കെ​ട്ടിൽ മരി​യു​സ്സി​ന്റെ നൂറു കാൽ​ഡാ​യി​രു​ന്നു. അതിൽ ഒന്നെ​ടു​ത്തു മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാ​ന്റെ കൈയിൽ കൊ​ടു​ത്തു; അദ്ദേ​ഹം വാ​യി​ച്ചു: ‘ലു് ബാറൺ മരി​യു​സു് പൊ​ങ്മേർ​സി.’

വയ​സ്സൻ മണി​യ​ടി​ച്ചു. നി​ക്കൊ​ലെ​ത്തു വിളി കേ​ട്ടു വന്നു. മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ ആ നാ​ട​യും കൂടും പു​റം​കു​പ്പാ​യ​വു​മെ​ടു​ത്തു മു​റി​യു​ടെ നടു​വി​ലേ​ക്ക് ഒരേ​റെ​റി​ഞ്ഞു പറ​ഞ്ഞു: ‘കൊ​ണ്ടു​പോ മണ്ണാ​ങ്ക​ട്ട​കൾ.’

അഗാ​ധ​മായ നി​ശ്ശ​ബ്ദ​ത​യിൽ ഒരു മണി​ക്കൂർ​നേ​രം കഴി​ഞ്ഞു, ആ കി​ഴ​വ​നും ആ പ്രാ​യം​കൂ​ടിയ അപ​രി​ണീ​ത​യും പു​റ​ത്തോ​ടു​പു​റം തി​രി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു മനോ​രാ​ജ്യം വി​ചാ​രി​ക്ക​യാ​യി; ഒന്നു് ഏതാ​ണ്ടു് തീർ​ച്ച​യാ​ണു്, രണ്ടു​പേ​രും ഒരു സം​ഗ​തി​യെ​പ്പ​റ്റി​യാ​യി​രി​ക്ക​ണം ആലോ​ചി​ക്കു​ന്ന​തു്.

ആ ഒരു മണി​ക്കൂർ കഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, വലി​യ​മ്മ പറ​ഞ്ഞു: ‘നന്നാ​യി ഒക്കെ​ക്കൂ​ടി.’

കു​റ​ച്ചു​കൂ​ടി കഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ മരി​യു​സു് അങ്ങോ​ട്ടു വന്നു. അയാൾ അക​ത്തു​ക​ട​ന്നു. വീ​ട്ടി​നു​ള്ളി​ലെ​ത്തു​ന്ന​തി​നു മുൻ​പു​ത​ന്നെ, മു​ത്ത​ച്ഛൻ തന്റെ ഒരു കാർ​ഡും പി​ടി​ച്ചു​നി​ല്ക്കു​ന്ന​തു് അയാൾ കണ്ടു; മരി​യു​സ്സി​നെ കണ്ട ഉടനെ ഒരു നാ​ടു​വാ​ഴി​യു​ടെ ഭാ​വ​ത്തോ​ടും മു​ഖ​ത്ത​ടി​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ​യു​ള്ള ഒരി​ളി​ച്ചു​കാ​ട്ടു​ന്ന പ്ര​മാ​ണി​ത്ത​ത്തോ​ടും​കൂ​ടി മു​ത്ത​ച്ഛൻ ഉച്ച​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു: ‘ശരി! ശരി! ശരി! ശരി! ശരി! അപ്പോൾ നി​ങ്ങൾ ഒരു പ്ര​ഭു​വാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. ഞാൻ നി​ങ്ങ​ളെ അഭി​ന​ന്ദി​ച്ചു​കൊ​ള്ളു​ന്നു. എന്താ​ണി​തി​ന്റെ സാരം?’

മരി​യു​സ്സു് കു​റ​ച്ചൊ​ന്നു തു​ടു​ത്തു; അയാൾ പറ​ഞ്ഞു: ‘ഇതി​ന്റെ സാരം, ഞാൻ എന്റെ അച്ഛ​ന്റെ മക​നാ​ണെ​ന്നു്.’

മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ ചിരി നിർ​ത്തി; ശു​ണ്ഠി​യോ​ടു​കൂ​ടി പറ​ഞ്ഞു: ‘ഞാ​നാ​ണു് നി​ന്റെ അച്ഛൻ.’

‘എന്റെ അച്ഛൻ,’ കീ​ഴ്പോ​ട്ടു നോ​ക്കി​യും ഗൗ​ര​വ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​യും മരി​യു​സു് മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു: ‘ഒരു സാ​ധു​വും ധീ​ര​നു​മാ​യി​രു​ന്നു; അദ്ദേ​ഹം പ്ര​ജാ​ധി​പ​ത്യ​ത്തേ​യും ഫ്രാൻ​സു് രാ​ജ്യ​ത്തേ​യും വേ​ണ്ട​വി​ധം സഹാ​യി​ച്ചു; മനു​ഷ്യൻ ഇതു​വ​രെ​യു​ണ്ടാ​ക്കി​യി​ട്ടു​ള്ള ചരി​ത്ര​ങ്ങ​ളിൽ​വെ​ച്ച് ഏറ്റ​വും മാ​ഹാ​ത്മ്യ​മേ​റിയ ചരി​ത്ര​ത്തിൽ അദ്ദേ​ഹം ഒരു മഹാ​നാ​യി​രു​ന്നു; പീ​ര​ങ്കി​യു​ണ്ട​യു​ടേ​യും വെ​ടി​യു​ണ്ട​ക​ളു​ടേ​യും ചു​വ​ട്ടിൽ, പകൽ മഞ്ഞ​ത്തും ചളി​യി​ലും രാ​ത്രി മഴ​യ​ത്തു​മാ​യി ഒരു കാൽ നൂ​റ്റാ​ണ്ടു കാലം അദ്ദേ​ഹം പട്ടാ​ള​ത്താ​വ​ള​ത്തിൽ കഴി​ച്ചു​കൂ​ട്ടി; അദ്ദേ​ഹം രണ്ടു കൊ​ടി​ക്കൂറ പി​ടി​ച്ചെ​ടു​ത്തു; ഇരു​പ​തു മു​റി​വേ​റ്റു; ആരും ഓർ​മി​ക്കാ​തെ​യും എല്ലാ​വ​രാ​ലും ഉപേ​ക്ഷി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടും അദ്ദേ​ഹം കി​ട​ന്നു മരി​ച്ചു; ഒരു കു​റ്റ​മ​ല്ലാ​തെ മറ്റൊ​ന്നും ആ മഹാൻ ചെ​യ്തി​ട്ടി​ല്ല. അതെ​ന്തെ​ന്നാൽ, രണ്ടു കൃ​ത​ഘ്ന​ജ​ന്തു​ക്ക​ളെ അദ്ദേ​ഹം വേ​ണ്ട​തി​ല​ധി​കം സ്നേഹിച്ചു-​സ്വന്തം രാ​ജ്യ​ത്തേ​യും, ഈ എന്നെ​യും.’

മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാ​ന്നു സഹി​ക്കാ​വു​ന്ന​തിൽ അധി​ക​മാ​യി ഇതു്. പ്ര​ജാ​ധി​പ​ത്യം എന്ന വാ​ക്കു കേ​ട്ട​തോ​ടു​കൂ​ടി അദ്ദേ​ഹം എണീ​റ്റു; അല്ലെ​ങ്കിൽ, കു​റേ​ക്കൂ​ടി ശരി​യാ​യി പറ​യു​ന്ന​പ​ക്ഷം, ചാ​ടി​യെ​ണീ​റ്റു. മരി​യു​സു് ഉച്ച​രി​ച്ച ഓരോ വാ​ക്കും ആ കി​ഴ​വ​നായ രാ​ജ​ക​ക്ഷി​യു​ടെ മു​ഖ​ത്തു് ഉല​യിൽ​നി​ന്നു പു​റ​പ്പെ​ടു​ന്ന ഓരോ ഊത്തു് ഒരു ജ്വ​ലി​ക്കു​ന്ന തീ​ക്കൊ​ള്ളി​യിൽ തട്ടു​മ്പോ​ഴു​ണ്ടാ​കു​ന്ന ഭാ​വ​ഭേ​ദ​മു​ണ്ടാ​ക്കി. മങ്ങിയ നി​റം​പോ​യി അയാൾ തു​ടു​ത്തു; തു​ടു​പ്പു പോയി, ധൂ​മ്ര​വർ​ണ​മാ​യി; ധൂ​മ്ര​വർ​ണം പോയി, തീ​ജ്വാ​ല​യു​ടെ നിറം വഹി​ച്ചു.

‘മരി​യു​സ്!’ അയാൾ ഉറ​ക്കെ​പ്പ​റ​ഞ്ഞു, ‘കൊ​ള്ള​രു​താ​ത്ത കു​ട്ടി! നി​ന്റെ അച്ഛൻ ആരാ​യി​രു​ന്നു എന്നെ​നി​ക്ക​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ! എനി​ക്ക​റി​യ​ണ​മെ​ന്നാ​ഗ്ര​ഹ​മി​ല്ല! എനി​ക്ക​തി​നെ​പ്പ​റ്റി ഒന്നും അറി​വി​ല്ല; ഞാൻ അയാളെ അറി​യി​ല്ല; പക്ഷേ, എനി​ക്ക​റി​യാ​വു​ന്ന​തെ​ന്തെ​ന്നാൽ, ആ കൂ​ട്ട​ത്തിൽ തെ​മ്മാ​ടി​ക​ള​ല്ലാ​തെ മറ്റാ​രു​മി​ല്ല! അവ​റ്റ​യൊ​ക്കെ വി​കൃ​തി​ക​ളാ​ണു്, കു​ത്തി​ക്കൊ​ല​ക്കാർ, തട്ടി​പ്പ​റി​ക്കാർ, കള്ള​ന്മാർ? ഞാൻ പറ​യു​ന്നു, എല്ലാ​വ​രും! ഞാൻ പറ​യു​ന്നു, എല്ലാ​വ​രും! ഒരാ​ളെ​യാ​യി ഞാ​ന​റി​യി​ല്ല! ഞാൻ പറ​യു​ന്നു, എല്ലാ​വ​രും! ഞാൻ പറ​യു​ന്ന​തു കേ​ട്ടു​വോ, മരി​യു​സ്! കണ്ടോ, എന്റെ കാലിൽ കി​ട​ക്കു​ന്ന നപാ​പ്പാ​സ്സെ​ത്ര​ത്തോ​ള​മോ അതിൽ ഒട്ടു​മ​ധി​കം നീ ഒരു പ്ര​ഭു​വാ​യി​ട്ടി​ല്ല! അവ​റ്റ​യൊ​ക്കെ രൊ​ബെ​പി​യ​രു​ടെ കീ​ഴി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന തട്ടി​പ്പ​റി​ക്കാ​രാ​ണ്! ബ്വോനാ-​പ്പാർത്തിനെ സഹാ​യി​ച്ച​വ​രെ​ല്ലാം തട്ടി​പ്പ​റി​ക്കാ​രാ​ണ്! തങ്ങ​ളും യഥാർ​ഥ​രാ​ജാ​വി​നെ വഞ്ചി​ച്ച, വഞ്ചി​ച്ച, വഞ്ചിച്ച-​ അതേ അവ​റ്റ​യൊ​ക്കെ രാ​ജ്യ​ദ്രോ​ഹി​ക​ളാ​ണ്! വാ​ട്ടർ​ലൂ​വിൽ​വെ​ച്ചു പ്രു​ഷ്യ​ക്കാ​രു​ടേ​യും ഇം​ഗ്ല​ണ്ടു​കാ​രു​ടേ​യും മുൻ​പിൽ പാ​ഞ്ഞൊ​ളി​ച്ച അവറ്റ മു​ഴു​വ​നും ഭീ​രു​ക്കൾ! ഇതാ​ണു് എനി​ക്ക​റി​വു​ള്ള​ത്! നി​ന്റെ അച്ഛ​ന​വർ​കൾ ഈ പട്ടി​ക​യ്ക്കു​ള്ളിൽ സ്ഥലം പി​ടി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടോ എന്നെ​നി​ക്കു നി​ശ്ച​യ​മി​ല്ല! എനി​ക്ക​തിൽ വ്യ​സ​ന​മു​ണ്ടു്; അത്ര​യും ചീ​ത്ത​ത​ന്നെ! നി​ന്റെ വി​നീ​ത​ദാ​സൻ!’

തി​രി​ഞ്ഞു​മ​റി​ഞ്ഞു മരി​യു​സു് തീ​ക്കൊ​ള്ളി​യും മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ ഉല​ത്തോ​ലു​മാ​യി. മരി​യു​സ്സി​ന്റെ ഓരോ അവ​യ​വ​വും തു​ള്ളി​വി​റ​ച്ചു; ഇനി​യെ​ന്താ​ണു​ണ്ടാ​വുക എന്ന​യാൾ​ക്കു നി​ശ്ച​യ​മി​ല്ലാ​താ​യി; അയാ​ളു​ടെ തല​ച്ചോ​റി​നു തീ​പ്പി​ടി​ച്ചു​ക​ഴി​ഞ്ഞു. തി​രു​വ​ത്താ​ഴ​ത്തി​നു​ള്ള പരി​ശു​ദ്ധ​മായ അപ്പം മു​ഴു​വ​നും വലി​ച്ചെ​റി​യ​പ്പെ​ട്ട​തു കണ്ടു​നി​ല്ക്കു​ന്ന ഒരു മതാ​ചാ​ര്യ​നാ​യി മരി​യു​സു്; ഒരു വഴി​പോ​ക്കൻ തന്റെ ആരാ​ധ​നാ​മൂർ​ത്തി​യെ തു​പ്പി​യ​താ​യി കണ്ട ഒരു ‘പക്കീർ.’ ഈ ചില അക്ഷ​ര​ങ്ങൾ തന്റെ മുൻ​പിൽ​വെ​ച്ച് ഉച്ച​രി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു എന്നു വരാൻ വയ്യാ. അയാൾ എന്തു ചെ​യ്യേ​ണ്ടു? അയാ​ളു​ടെ അച്ഛൻ അയാ​ളു​ടെ മുൻ​പിൽ​വെ​ച്ചു ചവി​ട്ട​പ്പെ​ടു​ക​യും ചവി​ട്ടി​ത്തേ​ക്ക​പ്പെ​ടു​ക​യും ചെ​യ്തു; ആരാൽ? അയാ​ളു​ടെ മു​ത്ത​ച്ഛ​നാൽ. ഒരാ​ളോ​ടു് അക്ര​മം കാ​ണി​ക്കാ​തെ മറ്റൊ​രാ​ളോ​ടു് എങ്ങ​നെ പക​രം​വീ​ട്ടും? മു​ത്ത​ച്ഛ​നെ അവ​മാ​നി​ക്കാൻ വയ്യാ; അതു​പോ​ലെ​ത​ന്നെ അച്ഛ​നെ അവ​മാ​നി​ച്ച​തി​നു പകരം ചോ​ദി​ക്കാ​തി​രി​ക്കാ​നും വയ്യാ. ഒരു ഭാ​ഗ​ത്തു് ഒരു പരി​ശു​ദ്ധ​മായ ശവ​ക്ക​ല്ലറ; മറ്റേ ഭാ​ഗ​ത്തു നരച്ച തല​മു​ടി.

തല​യ്ക്കു​ള്ളി​ലൂ​ടെ തള്ളി​യി​ര​മ്പു​ന്ന ഈ കൊ​ടു​ങ്കാ​റ്റോ​ടു​കൂ​ടി, ലഹ​രി​പി​ടി​ച്ച​വ​നെ​പ്പോ​ലെ ചാ​ഞ്ചാ​ടി​ക്കൊ​ണ്ടു്, അയാൾ കു​റ​ച്ചു നേരം അവിടെ നി​ന്നു; എന്നി​ട്ടു് അയാൾ മു​ഖ​മു​യർ​ത്തി, മു​ത്ത​ച്ഛ​നെ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു നോ​ക്കി, ഇടി​യൊ​ച്ച​യിൽ പറ​ഞ്ഞു: ‘ബുർ​ബോ​ങ് രാ​ജ​കു​ടും​ബം പോ​യ്ച്ചാ​വ​ട്ടെ; പതി​നെ​ട്ടാ​മൻ ലൂയി എന്ന ആപോ​ത്തൻ പോർ​ക്കു പോയി തൂ​ക്കു​മ​ര​ത്തിൽ​ക്ക​യ​റ​ട്ടെ.’

പതി​നെ​ട്ടാ​മൻ ലൂയി മരി​ച്ചി​ട്ടു കൊ​ല്ലം നാ​ലാ​യി; അതൊ​ക്കെ കാ​ര്യം ഒന്നാ​യി​രു​ന്നു.

മുഖം തു​ടു​ത്തി​രു​ന്ന ആ വയ​സ്സൻ തന്റെ നര​യെ​ക്കാ​ള​ധി​കം വി​ളർ​ത്തു​പോ​യി. അദ്ദേ​ഹം തി​രി​ഞ്ഞു​നി​ന്നു് അടു​പ്പു​തി​ണ്ണ​മേ​ലു​ള്ള ദ്യു​ക് ദു് ബെ​റി​യു​ടെ പ്ര​തി​മ​യെ നോ​ക്കി ഒരു സവി​ശേ​ഷ​പ്രാ​ഭ​വ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി ഉപ​ചാ​ര​പൂർ​വം തല​കു​നി​ച്ചു. എന്നി​ട്ടു ജനാ​ല​യ്ക്കൽ​നി​ന്നു് അടു​പ്പു​തി​ണ്ണ​യി​ലേ​ക്കും അടു​പ്പു​തി​ണ്ണ​യിൽ​നി​ന്നു ജനാ​ല​യ്ക്ക​ലേ​ക്കു​മാ​യി ആ മു​റി​യു​ടെ ഒര​റ്റം മുതൽ മറ്റേ അറ്റം വരെ, അദ്ദേ​ഹം, നട​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങിയ ഒരു കൽ​പ്ര​തി​മ​യാ​യാ​ല​ത്തെ​പ്പോ​ലെ, ആ ചാ​യ​മി​ട്ട നിലം കി​ട​ന്നു ഞെ​ര​ങ്ങു​മാ​റു്, രണ്ടു പ്രാ​വ​ശ്യം പതു​ക്കെ ഒര​ക്ഷ​ര​വും മി​ണ്ടാ​തെ​ലാ​ത്തി.

പഴ​യ​കാ​ല​ത്തെ ഒരാ​ട്ടിൻ​കു​ട്ടി​ക്കു​ള്ള അമ്പ​ര​പ്പോ​ടു​കൂ​ടി ആ ദ്വ​ന്ദ്വ​യു​ദ്ധം സൂ​ക്ഷി​ച്ചു നോ​ക്കി​യി​രു​ന്ന മക​ളു​ടെ അടു​ക്ക​ലേ​ക്ക് അദ്ദേ​ഹം രണ്ടാ​മ​ത്തെ തി​രി​വിൽ അടു​ത്തു ചെ​ന്നു​നി​ന്നു് ഏതാ​ണ്ടു് ശാ​ന്ത​മായ ഒരു പു​ഞ്ചി​രി​യോ​ടു​കൂ​ടി പറ​ഞ്ഞു: ‘ഇയ്യാ​ളെ​പ്പോ​ലു​ള്ള ഒരു പ്ര​ഭു​വും എന്നെ​പ്പോ​ലു​ള്ള ഒരു നാ​ട്ടു​പ്ര​മാ​ണി​യും​കൂ​ടി ഒരു വീ​ട്ടി​നു​ള്ളിൽ താ​മ​സി​ച്ചു​കൂ​ടാ.’

പെ​ട്ടെ​ന്നു നി​വർ​ന്നു​നി​ന്നു, വി​ളർ​ത്തു, വി​റ​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു, ശു​ണ്ഠി​യു​ടെ വല്ലാ​ത്ത മി​ന്നി​ച്ച​യാൽ ഒന്നു​കൂ​ടി മു​ക​ളോ​ട്ടു കയറിയ പു​രി​ക​ക്കൊ​ടി​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടി, ഭയ​ങ്ക​ര​നാ​യി, അദ്ദേ​ഹം മരി​യു​സ്സി​ന്റെ നേർ​ക്കു കൈ നീ​ട്ടി ഉച്ച​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു: ‘കട​ന്നു​പോ!’

മരി​യു​സു് വീ​ട്ടിൽ​നി​ന്നു പോയി.

പി​റ്റേ ദിവസം മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ മക​ളോ​ടു പറ​ഞ്ഞു: ‘ആ ചോ​ര​കു​ടി​യ​ന്നു് ആറാ​റു​മാ​സം കൂ​ടു​മ്പോൾ നി​ങ്ങൾ അറു​പ​തു പി​സ്റ്റൾ [1] വീതം അയ​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്ക​ണം; അവ​ന്റെ പേർ നി​ങ്ങൾ എന്റെ മു​മ്പിൽ വെ​ച്ചു മി​ണ്ടി​പ്പോ​ക​രു​തു്.’

തീർ​ത്തു​ക​ള​യേ​ണ്ട​തായ ഒരു വലിയ തുക ശു​ണ്ഠി ഈടു​വെ​പ്പിൽ ബാ​ക്കി​കി​ട​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടും അതു​കൊ​ണ്ടു് എന്തു​വേ​ണ്ടു എന്ന​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ​തി​രു​ന്ന​തി​നാ​ലും, പി​ന്നെ ഒരു മൂ​ന്നു മാ​സ​ത്തേ​ക്ക് അദ്ദേ​ഹം മകളെ നീ എന്ന​തി​നു പകരം നി​ങ്ങൾ എന്നു വി​ളി​ച്ചു​പോ​ന്നു.

മരി​യു​സു് ശു​ണ്ഠി​യെ​ടു​ത്തു പു​റ​ത്തേ​ക്കു പോയി. അയാ​ളു​ടെ ദേ​ഷ്യ​ത്തി​നു ശക്തി വർ​ദ്ധി​പ്പി​ച്ച ഒരു കാ​ര്യ​മു​ണ്ടാ​യി എന്നു സമ്മ​തി​ച്ചേ കഴിയൂ. കു​ടും​ബ​സം​ബ​ന്ധി​ക​ളായ നാ​ട​ക​ങ്ങ​ളെ തക​രാ​റാ​ക്കി​ത്തീർ​ക്കു​ന്ന ചില ചി​ല്ലറ ദൈ​വ​ഗ​തി​കൾ എപ്പോ​ഴും ഉണ്ടാ​യി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കും. തെ​റ്റു​കൾ അവ​കൊ​ണ്ടു വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ വർ​ദ്ധി​ക്കു​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും മനോ​വേ​ദ​ന​യ്ക്ക് അവ ആവക സന്ദർ​ഭ​ങ്ങ​ളിൽ വലു​പ്പം കൂ​ട്ടു​ന്നു. മു​ത്ത​ച്ഛ​ന്റെ കല്പ​ന​പ്ര​കാ​രം മരി​യു​സ്സി​ന്റെ ‘മണ്ണാ​ങ്ക​ട്ട​ക​ളെ’ എടു​ത്തു കൊ​ണ്ടു പോ​കും​വ​ഴി നി​ക്കൊ​ലെ​ത്തു്, ശ്ര​ദ്ധ​ക്കു​റ​വു​കൊ​ണ്ടു, കേർണൽ എഴു​തിയ കട​ലാ​സ്സു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന കറു​പ്പു​തോൽ​ക്കൂ​ടു്, ഒരു സമയം കോ​ണി​ത്ത​ട്ടിൽ​വെ​ച്ചാ​വാം. താ​ഴെ​യി​ട്ടു. കട​ലാ​സ്സാ​വ​ട്ടെ കൂ​ടാ​വ​ട്ടെ പി​ന്നെ കണ്ടി​ട്ടി​ല്ല. ‘മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ’-​അന്നുമുതൽ അദ്ദേ​ഹ​ത്തെ മരി​യു​സു് മറ്റൊ​രു വാ​ക്കു​കൊ​ണ്ടു സം​ബോ​ധ​നം ചെയ്തിട്ടില്ല-​‘അച്ഛ​ന്റെ മര​ണ​പ​ത്രം’ തി​യ്യി​ലേ​ക്കെ​റി​ഞ്ഞി​രി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു് അയാൾ നി​ശ്ച​യി​ച്ചു. കേർണൽ എഴു​തി​യി​രു​ന്ന എല്ലാ വരി​യും അയാൾ​ക്കു കാ​ണാ​പ്പാ​ഠം തോ​ന്നും; അതു​കൊ​ണ്ടു് അക്കാ​ര്യ​ത്തിൽ നഷ്ട​മൊ​ന്നു​മു​ണ്ടാ​യി​ല്ല. പക്ഷേ, ആ കട​ലാ​സ്സു്, കൈ​യ​ക്ഷ​രം, ആ പരിശുദ്ധസ്മാരകവസ്തു-​അതൊക്കെയായിരുന്നു അയാ​ളു​ടെ ജീവൻ. അതി​നെ​ക്കൊ​ണ്ടെ​ന്തു ചെ​യ്തി​രി​ക്ക​ണം?

എവി​ടേ​ക്കാ​ണു് പോ​കു​ന്ന​തെ​ന്നു പറ​യാ​തെ​യും എവി​ടെ​ക്കെ​ന്നു തനി​ക്കു തന്നെ അറി​വി​ല്ലാ​തെ​യും മരി​യു​സു് മു​പ്പ​തു ഫ്രാ​ങ്കും ഘടി​കാ​ര​വും ഒരു കൈ​പ്പെ​ട്ടി​യിൽ ചില ഉടു​പ്പു​സാ​മാ​ന​ങ്ങ​ളു​മാ​യി ആ വീ​ട്ടിൽ​നി​ന്നു പു​റ​ത്തേ​ക്കു പോയി. അയാൾ ഒരു കൂ​ലി​വ​ണ്ടി​യിൽ കയറി; മണി​ക്കൂ​റി​ന്റെ കണ​ക്കിൽ കൂലി ശരി​പ്പെ​ടു​ത്തി, സർ​വ​ക​ലാ​ശാ​ല​യു​ള്ള പ്ര​ദേ​ശ​ത്തേ​ക്ക് ഒന്നും ആലോ​ചി​ക്കാ​തെ യാത്ര തി​രി​ച്ചു.

മരി​യു​സ്സി​നു് എന്തു സം​ഭ​വി​ക്കാൻ പോ​കു​ന്നു?