പു​റം​കാ​ഴ്ച​യിൽ കേവലം ഉദാ​സീ​ന​മാ​യി​രു​ന്ന ആ കാ​ല​ത്തിൽ ഒരു ഭരണ പരി​വർ​ത്ത​ന​സം​ബ​ന്ധി​യായ വിറ അവ്യ​ക്ത​മാ​യി വ്യാ​പി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. 1789-​ന്റേയും 1793-​ന്റേയും അഗാ​ധ​ത​ക​ളിൽ​നി​ന്നു പൊ​ന്തി​വ​ന്ന നി​ശ്വാ​സ​ങ്ങൾ വാ​യു​മ​ണ്ഡ​ല​ത്തിൽ നി​ല​നി​ന്നു. യൗ​വ​ന​ത്തി​ന്റെ തൂവൽ കൊഴിയുക-​ഞങ്ങൾ ഈ വാ​ക്കു​പ​യോ​ഗി​ക്കു​ന്ന​തി​നു വാ​യ​ന​ക്കാർ മാ​പ്പു തരണം - എന്ന ദി​ക്കാ​യി. ആളുകൾ കാ​ല​ഗ​തി​യി​ലൂ​ടെ തങ്ങ​ള​റി​യാ​തെ​ത​ന്നെ, ഒന്നു രൂ​പാ​ന്ത​ര​പ്പെ​ടു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ‘വട​ക്കു​നോ​ക്കി’യുടെ ചു​റ്റും നട​ക്കു​ന്ന സൂചി ആത്മാ​ക്ക​ളി​ലും സഞ്ച​രി​ക്കു​ന്നു. ഓരോ​രു​ത്ത​നും ഒരി​ക്കൽ വെ​ച്ചേ കഴിയൂ എന്നു​ള്ള കാൽ​വെ​പ്പു് മുൻ​കൂ​ട്ടി വെ​ക്കു​ക​യാ​യി. രാ​ജ​ക​ക്ഷി​ക്കാർ സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​വാ​ദി​ക​ളാ​യി​ത്തു​ട​ങ്ങി; സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​വാ​ദി​കൾ പ്ര​ജാ​ധി​പ​ത്യ​പ​ക്ഷ​ക്കാ​രും. വേ​ലി​യി​റ​ക്ക​ത്തി​ന്റെ ഒരാ​യി​രം ഒഴു​ക്കു​ത്തു​ക​ളോ​ടു കൂ​ടി​പ്പി​ണ​ഞ്ഞ ഒരു വേ​ലി​യേ​റ്റ​കാ​ല​മാ​യി​രു​ന്നു അതു്; വേ​ലി​യി​റ​ക്ക​ങ്ങ​ളു​ടെ ഒരു സവി​ശേ​ഷത സങ്ക​ര​ങ്ങ​ളെ സൃ​ഷ്ടി​ക്കു​ക​യാ​ണു്; അതു കാരണം അത്യ​ന്തം അപൂർ​വ​ങ്ങ​ളായ ആലോ​ച​ന​ക​ളു​ടെ സങ്ക​ല​ന​മു​ണ്ടാ​കു​ന്നു; ആളുകൾ നെ​പ്പോ​ളി​യ​നേ​യും സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ത്തേ​യും ഒപ്പം പൂ​ജി​ച്ചു. ഞങ്ങൾ ഇവിടെ ചരി​ത്ര​മു​ണ്ടാ​ക്കു​ക​യാ​ണു്. ഇവ​യെ​ല്ലാം അക്കാ​ല​ത്തി​ലെ മൃ​ഗ​തൃ​ഷ്ണ​ക​ളാ​യി​രു​ന്നു. അഭി​പ്രാ​യ​ങ്ങൾ പു​റം​കാ​ഴ്ച​ക​ളെ കവ​ച്ചു​പോ​കു​ന്നു. വോൾ​ത്തെ​യർ രാ​ജ്യ​ക​ക്ഷി​ത്വം എന്ന ആ വി​ല​ക്ഷ​ണ​വ​സ്തു​വി​നു് അതി​ലൊ​ട്ടും അസാ​ധാ​ര​ണ​ത്വം കു​റ​യാ​തെ ഒരു വാലുണ്ടായി-​ബോനാപ്പാർത്തു് സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​വാ​ദി​ത്വം.

മറ്റു മന​സ്സം​ഘ​ങ്ങൾ കു​റെ​ക്കൂ​ടി സഗൗ​ര​വ​ങ്ങ​ളാ​യി​രു​ന്നു. ആ വഴി​ക്ക് അവ​മൂ​ല​ത​ത്ത്വ​ങ്ങ​ളെ അള​ന്നു; അവ യഥാർ​ഥാ​വ​കാ​ശ​ത്തോ​ടു പറ്റി​നി​ന്നു. അവ കേ​വ​ല​ത്വ​ത്തിൽ മതി​മ​റ​ന്നു; അപാ​ര​ങ്ങ​ളായ അനു​ഭ​വ​ങ്ങ​ളെ ഓരോ നോ​ക്കു കണ്ടു. കേ​വ​ല​ത്വം, അതി​ന്റെ കാർ​ക്ക​ശ്യം​കൊ​ണ്ടു, മന​സ്സി​നെ ആകാ​ശ​ത്തേ​ക്ക് ഓടി​ക്കു​ക​യും അതിനെ അതി​ര​റ്റ​തായ ദി​ഗ​ന്ത​ര​ത്തിൽ പറ​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു. മനോ​രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളെ ഇള​ക്കി​വി​ടു​വാൻ സി​ദ്ധാ​ന്തം​പോ​ലെ മറ്റൊ​ന്നി​ല്ല. ഭാ​വി​യെ ഉല്പാ​ദി​പ്പി​ക്കു​വാൻ മനോ​രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളെ​പ്പോ​ലെ​യും മറ്റൊ​ന്നി​ല്ല. ഇന്നു മനോ​രാ​ജ്യ​സ്വർ​ഗം. നാളെ ജീ​വ​നു​ള്ള വസ്തു.

ഈ കടന്ന അഭി​പ്രാ​യ​ങ്ങൾ​ക്കു രണ്ട​ടി​സ്ഥാ​ന​മു​ണ്ടു്. ‘വ്യ​വ​സ്ഥി​ത​മായ ഭര​ണ​ഗ​തി​യെ’ നി​ഗൂ​ഢ​ത​യു​ടെ ആരംഭം പേ​ടി​പ്പെ​ടു​ത്തി. അതു ശങ്കാ​ജ​ന​ക​വും വഞ്ച​ന​പ​ര​വു​മാ​യി. അങ്ങേ അറ്റ​ത്തോ​ളം ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​ക​മായ ഒരു ചി​ഹ്നം അധി​കാ​ര​ത്തി​ന്റെ പു​നർ​വി​ചാ​ര​ങ്ങൾ പൊ​തു​ജ​ന​സം​ഘ​ത്തി​ന്റെ പു​നർ​വി​ചാ​ര​ങ്ങ​ളു​മാ​യി ഭൂ​ഗർ​ഭ​ത്തിൽ​വെ​ച്ചു കണ്ടു​മു​ട്ടു​ന്നു. രാ​ജ്യ​ക​ല​ഹ​ങ്ങ​ളെ ‘വി​രി​യി​ക്കൽ’ പ്ര​ജാ​ദ്രോ​ഹ​ത്തി​ന്നാ​യു​ള്ള മൂ​ന്നാ​ലോ​ച​ന​യോ​ടു പകരം ചോ​ദി​ക്കു​ന്നു.

ഫ്രാൻ​സിൽ ഇനി​യും ജർ​മ​നി​യി​ലേ​യും ഇറ്റ​ലി​യി​ലേ​യും മട്ടി​ലു​ള്ള നിഗൂഢ സം​ഘ​ങ്ങൾ ജനി​ച്ചു​ക​ഴി​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ല; പക്ഷേ, അവി​ടെ​യും ഇവി​ടെ​യും ചില രഹ​സ്യ​ങ്ങ​ളായ തു​ര​ങ്ക​പ്പ​ണി​കൾ പൊ​ടി​ച്ചു​പൊ​ങ്ങാൻ ഒരു​ങ്ങി​നി​ന്നി​രു​ന്നു; എയി​യിൽ കു​ഗുർ​ദ്സം​ഘ​ത്തി​ന്റെ പടു​കു​റി​പ്പു​ണ്ടാ​യി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞു; അത്ത​ര​ത്തിൽ പാ​രി​സ്സി​ലെ മറ്റു സം​ഘ​ങ്ങൾ​ക്കി​ട​യിൽ എബിസി സു​ഹൃ​ത്സം​ഘ​വും ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.

ഈ എബിസി സു​ഹൃ​ത്സം​ഘം എന്താ​യി​രു​ന്നു? പുറമെ കു​ട്ടി​ക​ളു​ടെ വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സ​ത്തി​നാ​യും അക​ത്തു മനു​ഷ്യ​രു​ടെ ഉന്ന​മ​ന​ത്തി​നാ​യും ഏർ​പ്പെ​ടു​ത്ത​പ്പെ​ട്ട ഒരു സംഘം.

എബിസി സു​ഹൃ​ത്തു​ക്കൾ എന്നു് അവർ തങ്ങൾ​ക്കു പേരിട്ടു-​എബിസിയുടെ (=നി​കൃ​ഷ്ട​ന്മാർ), എന്നു​വെ​ച്ചാൽ പൊ​തു​ജ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ, സു​ഹൃ​ത്തു​ക്കൾ എന്നർ​ഥം. അവർ പൊ​തു​ജ​ന​ങ്ങ​ളെ ഉയർ​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ടു വരു​വാൻ ആഗ്ര​ഹി​ച്ചു. ഇതു കേ​ട്ടാൽ ഒരു കടം​ക​ഥ​യാ​ണു്. പക്ഷേ, അതിനെ നോ​ക്കി പു​ഞ്ചി​രി​യി​ടു​ന്ന​തു അബ​ദ്ധ​മാ​യി​രി​ക്കും. കടം​ക​ഥ​കൾ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ലോ​ക​ത്തിൽ ചി​ല​പ്പോൾ സഗൗ​ര​വ​സം​ഗ​തി​ക​ളാ​ണു്; നോ​ക്കൂ, നഗ​ര​ത്തിൽ​വെ​ച്ച് ഉടയെടുത്തത്-​ഇതിൽനിന്നു നാർ​സ​സ്സി​ന്റെ [1] സൈ​ന്യ​ത്തി​ലെ ഒരു സേ​നാ​ധി​പ​തി​യു​ണ്ടാ​യി; മറ്റും മറ്റും.

എബിസി സു​ഹൃ​ത്തു​ക്കൾ വള​രെ​യി​ല്ല; അതു ജരാ​യു​രൂ​പ​ത്തി​ലു​ള്ള ഒരു നി​ഗൂ​ഢ​സം​ഘ​മാ​യി​രു​ന്നു; ചങ്ങാ​തി​ക്കൂ​ട്ട​ങ്ങൾ ധീ​രോ​ദാ​ത്ത​മാ​യി പരി​ണ​മി​ക്കു​മെ​ങ്കിൽ, ചങ്ങാ​തി​ക്കൂ​ട്ടം എന്നു പറ​യ​ട്ടെ. ഇവർ പാ​രി​സ്സിൽ രണ്ടു ഭാ​ഗ​ത്തു​വെ​ച്ചു യോഗം കൂ​ടി​യി​രു​ന്നു; മത്സ്യ​ച്ച​ന്ത​യു​ടെ അടു​ത്തു കൊ​രി​ന്തു് എന്നു പേരായ വീ​ഞ്ഞു പീടികയിലും-​ഇതിനെപ്പറ്റി വഴിയെ വി​സ്ത​രി​ച്ചു പറയാം-​മൂസെങ് കാ​പ്പി​പ്പീ​ടിക എന്നു പേ​രാ​യി റ്യൂ​സാ​ങ് മികേൽ എന്ന പ്ര​ദേ​ശ​ത്തു​ള്ള ഒരു ചെറിയ കാ​പ്പി​പ്പീ​ടി​ക​യി​ലും - ഇതു പി​ന്നീ​ടു തകർ​ത്തു​ക​ള​യ​പ്പെ​ട്ടു; ആദ്യം പറഞ്ഞ യോ​ഗ​സ്ഥ​ലം കൂ​ലി​പ്പ​ണി​ക്കാ​ര​ന​ടു​ത്തും രണ്ടാ​മ​ത്തെ​തു വി​ദ്യാർ​ത്ഥി​കൾ​ക്ക​ടു​ത്തു​മാ​യി​രു​ന്നു.

മൂ​സെ​ങ് കാ​പ്പി​പ്പീ​ടി​ക​യു​ടെ പി​ന്നി​ലു​ള്ള ഒരു മു​റി​യിൽ​വെ​ച്ചാ​ണു് എബിസി സു​ഹൃ​ത്തു​ക്ക​ളു​ടെ യോഗം സാ​ധാ​ര​ണ​മാ​യി കൂ​ടി​യി​രു​ന്ന​തു്.

കാ​പ്പി​പ്പീ​ടി​ക​യിൽ​നി​ന്നു ധാ​രാ​ളം നീ​ങ്ങി​യി​ട്ടു​ള്ള​തും ഒരു നല്ല നീ​ള​മു​ള്ള ഇട​നാ​ഴി​യാൽ കൂ​ട്ടി​ച്ചേർ​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു​ള്ള​തു​മായ ഈ മു​റി​ക്കു രണ്ടു ജനാ​ല​യും, റ്യു ദെ ഗ്രെ​സു് എന്ന ചെറു തെ​രു​വി​ലേ​ക്കി​റ​ങ്ങാൻ ഒരു നി​ഗു​ഢ​ക്കോ​ണി​യോ​ടു​കൂ​ടി പു​റ​ത്തേ​ക്കു ഒരു വാ​തി​ലു​മു​ണ്ടു്. ഇവി​ടെ​യി​രു​ന്നു അവർ ചു​രു​ട്ടു വലി​ക്കും. മദ്യം കഴി​ക്കും, ചൂതു കളി​ക്കും, പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​ക്കും. ഇവി​ടെ​യി​രു​ന്നു് അവർ സക​ല​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചും ഉച്ച​ത്തി​ലും മറ്റു​ള്ള​വ​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു പതു​ക്കെ​യും സം​സാ​രി​ക്കും. പ്ര​ജാ​ഭ​ര​ണ​കാ​ല​ത്തു​ള്ള ഫ്രാൻ​സി​ന്റെ ഒരു ഭൂപടം ചു​മ​രി​ന്മേൽ തറച്ചിട്ടുണ്ട്-​ഒരു പൊ​ല്ലീ​സ്സു​കാ​ര​ന്നു സംശയം ജനി​പ്പി​ക്കു​വാൻ ധാ​രാ​ളം മതി​യായ ഒരു ചി​ഹ്നം.

എബിസി സു​ഹൃ​ത്തു​ക്ക​ളിൽ അധികം പേരും വി​ദ്യാർ​ഥി​ക​ളാ​ണു്: അവർ കൂ​ലി​പ്പ​ണി​ക്കാ​രു​മാ​യി വലിയ സ്നേ​ഹ​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു. പ്ര​മു​ഖ​ന്മാ​രു​ടെ പേർ പറയാം. ഒരു നി​ല​യ്ക്ക് ഈ പേ​രു​ക​ളെ​ല്ലാം ചരി​ത്ര​ത്തോ​ടു ചേർ​ന്ന​വ​യാ​ണ്

ആൻ​ഷൊൽ​രാ, കോം​ബ്ഹെർ, ഴാ​ങ്പ്രു​വെർ, ഫെ​യ്ലി, കുർ​ഫെ​രാ​ക്ക്, ബയോ​രെൽ, ലെഗ്ൽ, ഴൊലി. ഗ്ര​ന്തേർ.

ഈ ചെ​റു​പ്പ​ക്കാർ സൗ​ഹാർ​ദ്ദ​ബ​ന്ധം​വ​ഴി​ക്ക് ഒരു​ത​രം കു​ടും​ബ​മാ​യി​രു​ന്നു. ലെഗ്ൽ ഒഴി​ച്ചു സക​ല​രും തെ​ക്കൻ​പ്ര​ദേ​ശ​ത്തു​കാ​രാ​ണു്.

ഇതൊ​രെ​ണ്ണം​പ​റ​ഞ്ഞ സം​ഘ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഇതു നമ്മു​ടെ പി​ന്നിൽ​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന അദൃ​ശ്യ​ക്കു​ണ്ടു​ക​ളിൽ മറ​ഞ്ഞു​പോ​യി. ഈ നാ​ട​ക​ത്തിൽ ഇപ്പോൾ നാം എത്തി​യി​ട്ടു​ള്ള ഭാ​ഗ​ത്തു​നി​ന്നു നോ​ക്കു​മ്പോൾ, ഇനി അവർ വ്യ​സ​ന​ക​ര​മായ ഒരപകട സം​ഭ​വ​ത്തിൽ ആണ്ടു​പോ​കു​ന്ന​താ​യി വാ​യ​ന​ക്കാർ കണ്ടു​ക​ഴി​യും​മുൻ​പെ, ആ യൗ​വ​ന​യു​ക്ത​ങ്ങ​ളായ ശി​ര​സ്സു​കൾ​ക്കു​മേൽ ഒരു വെ​ളി​ച്ചം തട്ടി​ക്കു​ന്ന​തു്. പക്ഷേ, അനാ​വ​ശ്യ​മാ​യി എന്നു വരി​ല്ല.

ഞങ്ങൾ എല്ലാ​റ്റി​ലും​വെ​ച്ച് ആദ്യ​മാ​യി എടു​ത്തു​പ​റ​ഞ്ഞ പേരുകാരൻ-​അതെന്തുകൊണ്ടെന്നു വഴിയേ അറിയാം-​ആൻഷൊൽരാ ഏക​പു​ത്ര​നും ധനി​ക​നു​മാ​ണ്

ഭയ​ങ്ക​ര​നാ​യി​ത്തീ​രാൻ കഴി​യു​മാ​യി​രു​ന്ന ഒരു സു​ഭ​ഗ​യു​വാ​വാ​ണു് ആൻ​ഷൊൽ​രാ. അയാൾ ഒരു ദേ​വ​നെ​പ്പോ​ലെ സു​ന്ദ​ര​നാ​ണു്. അയാൾ ഒരു കാ​ട​നായ ആന്തി​നോ​വു​സ്സാ​ണ് [2] അയാ​ളു​ടെ നോ​ട്ട​ത്തി​ലു​ള്ള ആ സവി​ഷാ​ദ​മായ ആലോ​ച​നാ​ശീ​ലം കാ​ണു​ന്ന​വൻ, അയാൾ മുൻ​ജ​ന്മ​ത്തിൽ​ത്ത​ന്നെ ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​ന​സം​ബ​ന്ധി​യായ ‘വെ​ളി​പാ​ടു’ കട​ന്നു​പോ​ന്നി​രി​ക്കു​ന്നു എന്നു് പറയും. അതി​ന്റെ കഥ​യൊ​ക്കെ അയാൾ​ക്ക് കണ്ടി​ട്ടു​ള്ള​തിൻ​വ​ണ്ണ​മ​റി​യാം. ആ മഹാ​സം​ഭ​വ​ത്തി​ന്റെ ഏതു നി​സ്സാ​ര​ഭാ​ഗ​വും അയാൾ​ക്കു സു​പ​രി​ചി​ത​മാ​ണു്. ആരാ​ധ​ന​ത്തി​ലും ആയോ​ധ​ന​ത്തി​ലും വൈ​ദ​ഗ്ധ്യ​മു​ള്ള സ്വഭാവം-​ഒരു യു​വാ​വി​ന്റെ ഒര​സാ​ധാ​ര​ണ​വ​സ്തു. അയാൾ ഈശ്വ​രാ​രാ​ധ​ക​നായ ഒരു മതാ​ചാ​ര്യ​നും ഒരു യു​ദ്ധ​വി​ദ​ഗ്ധ​നു​മാ​ണു്: ഇപ്പോ​ഴ​ത്തെ നി​ല​യ്ക്കു നോ​ക്കു​മ്പോൾ, പൊ​തു​ജ​ന​സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ത്തി​ന്നു​വേ​ണ്ടി യു​ദ്ധം ചെ​യ്യു​ന്ന ഒരു ഭടൻ; താൽ​ക്കാ​ലി​ക​സ്ഥി​തി​യെ കവ​ച്ചു​നോ​ക്കു​മ്പോൾ, ആദർ​ശ​ത്തി​ന്റെ ഒരാ​രാ​ധ​കൻ. അയാ​ളു​ടെ കണ്ണു​കൾ അഗാ​ധ​ങ്ങ​ളും, കൺ​പോ​ള​കൾ ഇളം ചു​വ​പ്പു​ള്ള​വ​യും, താ​ഴ​ത്തെ ചു​ണ്ടു് കനം കൂ​ടി​യ​തും ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ പു​ച്ഛ​മ​യ​മാ​യി​ത്തീ​രു​ന്ന​തും, നെ​റ്റി​ത്ത​ടം ഉയർ​ന്ന​തു​മാ​ണു്. ഒരു മു​ഖ​ത്തു കൂ​ടു​ത​ലാർ​ന്ന നെ​റ്റി​ത്ത​ടം ഒരു ദൂ​ര​ക്കാ​ഴ്ച​യിൽ​കൂ​ടു​ത​ലാർ​ന്ന ആകാ​ശാ​ന്തം​പോ​ലെ​യാ​ണു്. ഈ നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ന്റെ ആദ്യ​ത്തി​ലും കഴി​ഞ്ഞ നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ന്റെ അവ​സാ​ന​ത്തി​ലും ചെ​റു​പ്പ​ത്തിൽ​ത്ത​ന്നെ പ്ര​മാ​ണി​ക​ളാ​യി​ത്തീ​രു​ന്ന ചില യു​വാ​ക്ക​ളു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തു​പോ​ലെ ഇയാൾ അതി​യായ യൗ​വ​ന​ത്താൽ അനു​ഗൃ​ഹീ​ത​നും, ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്കു വർ​ണ​ഭേ​ദം വരാ​റു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും, ഒരു പെൺ​കു​ട്ടി​യെ​പ്പോ​ലെ ചന്ത​മു​ള്ള തു​ടു​പ്പു​നി​റ​ത്തോ​ടു കൂ​ടി​യ​വ​നു​മാ​യി​രു​ന്നു. ഒരാ​ളോ​ളം പോ​ന്നു​വെ​ങ്കി​ലും, അയാൾ ഒരു കു​ട്ടി​യാ​ണെ​ന്നേ തോ​ന്നു. അയാ​ളു​ടെ ഇരു​പ​ത്തി​ര​ണ്ടു വയ​സ്സി​നു പതി​നേ​ഴി​ന്റേ​യേ മട്ടു​ള്ളു; അയാൾ സഗൗ​ര​വ​നാ​ണു്; ലോ​ക​ത്തിൽ സ്ത്രീ എന്നൊ​രു സാ​ധ​ന​മു​ണ്ടെ​ന്നു് അയാൾ അറി​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടെ​ന്നു തോ​ന്നി​യി​ല്ല. അയാൾ​ക്ക് ഒരു വി​ചാ​ര​മേ ഉള്ളൂ-​ധർമ്മം; ഒരാ​ലോ​ച​ന​യേ ഉള്ളു-​തടസ്സങ്ങളെ തവി​ടാ​ക്ക​ണം. അവ​ന്തിൻ​പർ​വ​താ​ഗ്ര​ത്തിൽ അയാൾ ഗ്രാ​കു​സ്സാ​യി​രി​ക്കും; [3] പ്ര​തി​നി​ധി​യോ​ഗ​ത്തിൽ, സാങ്-​ഴുസ്തും. അയാൾ പനി​നീർ​പ്പൂ കണ്ടി​ട്ടു​ണ്ടോ എന്നു് സം​ശ​യ​മാ​ണു്; അയാൾ വസ​ന്തം നോ​ക്കാ​റി​ല്ല; അയാൾ പക്ഷി​ക​ളു​ടെ ഗാനം കേ​ട്ടി​ട്ടേ ഇല്ല; എവ​ദ്നെ [4] യുടെ കണ്ഠ​ശു​ദ്ധി അരി​സ്തൊ​ഗൈ​തൊ​നെ [5] എത്ര​ക​ണ്ടു് രസി​പ്പി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു​വോ അതിൽ ഒട്ടു​മ​ധി​കം അയാ​ളെ​യും രസി​പ്പി​ക്കു​ക​യി​ല്ല; ഹാർ​മോ​ദ്യു​സ്സി​നെ [6] പ്പോ​ലെ വാ​ളൊ​ളി​പ്പി​ക്കു​വാ​ന​ല്ലാ​തെ പു​ഷ്പ​ങ്ങ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു യാ​തൊ​രു ഗു​ണ​വും അയാൾ കണ്ടി​ട്ടി​ല്ല. സു​ഖാ​നു​ഭ​വ​ങ്ങ​ളിൽ അയാൾ കഠി​ന​നാ​ണു്. പ്ര​ജാ​ധി​പ​ത്യ​മ​ല്ലാ​ത്ത സക​ല​ത്തി​നു​മുൻ​പി​ലും അയാൾ നി​ഷ്ഠ​ത​യോ​ടു​കൂ​ടി കണ്ണു ചി​മ്മും. അയാൾ സ്വ​ത​ന്ത്ര​ത​യു​ടെ വെ​ണ്ണ​ക്കൽ​ക്കാ​മു​ക​നാ​ണു്. അയാ​ളു​ടെ പ്ര​സം​ഗം പരു​ഷ​മായ വി​ധ​ത്തിൽ ഈശ്വ​ര​പ്രേ​രി​ത​മാ​ണു്; അതി​നു് ഒരു കീർ​ത്ത​ന​ത്തി​ന്റെ ഹൃ​ദ​യ​സ്പർ​ശി​ത്വ​മു​ണ്ടു്. ആത്മാ​വി​ന്റെ അപ്ര​തീ​ക്ഷി​ത​ങ്ങ​ളായ സ്ഫു​ടീ​ക​ര​ണ​ങ്ങൾ​ക്ക് അയാൾ വശം​വ​ദ​ന​ത്രേ. അയാ​ളു​ടെ അടു​ക്കൽ​ച്ചെ​ന്നു തല​ത​ല്ലു​ന്ന അനു​രാ​ഗ​ക​ഥ​യു​ടെ കാ​ര്യം കഷ്ടം​ത​ന്നെ! പ്ലാ​സ്പ്രെ​യി​ലെ​യോ റ്യു സാങ് ഴാങ് ദ്-​ബോവെയിലെയോ ഏതെ​ങ്കി​ലും പെൺ​കി​ടാ​വു സർ​വ​ക​ലാ​ശാല വി​ട്ടി​റ​ങ്ങു​ന്ന ആ യു​വാ​വി​ന്റെ മു​ഖ​വും, ആ ഭൃ​ത്യ​വേ​ഷ​വും, ആ നീണ്ട തങ്ക​റി​ന​ക്കൺ​പോ​ള​ക​ളും, നീ​ല​ക്ക​ണ്ണു​ക​ളും, കാ​റ്റ​ത്തു് അല​യ​ടി​ക്കു​ന്ന തല​മു​ടി​യും, തു​ടു​ത്ത കവി​ളു​ക​ളും, നന​വു​ള്ള ചു​ണ്ടു​ക​ളും, മനോ​ഹ​ര​മായ പല്ലും കണ്ടു്, ആ തി​ക​ഞ്ഞ അരു​ണോ​ദ​യ​ത്തി​ന്മേൽ രുചി തോ​ന്നി, തന്റെ സൗ​ന്ദ​ര്യ​ത്തെ ആൻ​ഷൊൽ​രാ​യു​ടെ നേരെ പ്ര​യോ​ഗി​ക്കാൻ പു​റ​പ്പെ​ടു​ക​യാ​ണെ​ങ്കിൽ, സം​ഭ്ര​മി​പ്പി​ച്ചു​ക​ള​യു​ന്ന​തും, പേ​ടി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​തു​മായ ഒരു നോ​ട്ടം പെ​ട്ടെ​ന്നു പാ​താ​ളം അവൾ​ക്കു കാ​ണി​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്കു​ക​യും, എസി​കി​യെ​ലൂ​ടെ [7] ശക്തൻ ദേ​വ​ദൂ​ത​നെ ബൊ​മാർ​ഷെ​യു​ടെ രസികൻ ദേ​വ​ദൂ​ത​നു​മാ​യി കൂ​ട്ടി​മ​റി​ച്ചാ​ല​ത്തെ വൈ​ഷ​മ്യം അവളെ പഠി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യും.

ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​ന​ത്തി​ലെ ന്യാ​യ​ശാ​സ്ത്ര​ത്തെ കാ​ണി​ക്കു​ന്ന ആൻ​ഷൊൽ​രാ​യെ​പ്പോ​ലെ കോം​ബ്ഫേർ അതിലെ തത്ത്വ​ശാ​സ്ത്ര​ത്തെ കാ​ണി​ക്കു​ന്നു. ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​ന​ത്തി​ലെ ന്യാ​യ​ശാ​സ്ത്ര​ത്തി​നും തത്ത്വ​ശാ​സ്ത്ര​ത്തി​നും തമ്മിൽ ഈയൊരു വ്യത്യാസമുണ്ട്-​അതിന്റെ ന്യാ​യ​ശാ​സ്ത്രം യു​ദ്ധ​ത്തിൽ ചെ​ന്ന​വ​സാ​നി​ച്ചേ​യ്ക്കാം; എന്നാൽ അതി​ന്റെ തത്ത്വ​ശാ​സ്ത്രം സമാ​ധാ​ന​ത്തിൽ മാ​ത്ര​മേ ചെ​ന്നു​നി​ല്ക്കൂ. കോം​ബ്ഫെ​റാ​ക​ട്ടേ ആൻ​ഷൊൽ​രാ​യെ പൂ​രി​പ്പി​ക്കു​ക​യും തെ​റ്റു​തീർ​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു. അയാൾ​ക്ക് ഔന്ന​ത്യം കു​റ​യും, പക്ഷേ, വി​സ്താ​രം കൂടും. അയാൾ​ക്കാ​വ​ശ്യം, സാ​ധാ​ര​ണ​നി​യ​മ​ങ്ങ​ളു​ടെ വ്യാ​പ്തി കൂടിയ മൂ​ല​ത​ത്ത്വ​ങ്ങ​ളെ എല്ലാ മന​സ്സു​ക​ളി​ലേ​ക്കും സം​ക്ര​മി​പ്പി​ക്കു​ക​യാ​ണു്. അയാൾ പറയും: ‘ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​നം, പക്ഷേ, മനഃ​പ​രി​ഷ്കാ​രം;’ പർ​വ​ത​ത്തി​ന്റെ കൊ​ടു​മു​ടി​ക്കു ചു​റ്റും അയാൾ നീ​ല​ച്ച ആകാ​ശ​ത്തി​ന്റെ ഒരു പരന്ന കാഴ്ച തു​റ​ന്നു​വെ​ക്കു​ന്നു. ആൻ​ഷൊൽ​രാ​യു​ടെ അടു​ത്തു​ള്ള​തി​ല​ധി​കം കൊം​ബ്ഫെ​റു​ടെ അടു​ക്ക​ലാ​വു​മ്പോ​ഴാ​ണു് ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​നം ജീ​വി​ത​യോ​ഗ്യ​മാ​വു​ന്ന​തു്. ആൻ​ഷൊൽ​രാ അതി​ന്റെ ദൈ​വി​കാ​വ​കാ​ശ​ത്തെ കാ​ണി​ക്കു​ന്നു; കൊം​ബ്ഫേർ അതി​ന്റെ സഹ​ജാ​വ​കാ​ശ​ത്തെ​യും, ഒന്നാ​മ​ത്തെ​യാൾ അടു​ക്കു​ന്ന​തു രൊ​ബെ​പി​യ​രോ​ടാ​ണു്; രണ്ടാ​മ​ത്തെ​യാൾ കൊ​ങ്ദൊർ​സെ​യോ​ടും, ആൻ​ഷൊൽ​രാ​യെ​ക്കാ​ള​ധി​കം കൊം​ബ്ഫെ​റാ​ണു് ലോ​ക​സാ​ധാ​ര​ണ​മാ​യി ജീ​വി​തം നയി​ക്കു​ന്ന​തു്. ഈ രണ്ടു ചെ​റു​പ്പ​ക്കാർ​ക്കും ചരി​ത്ര​ത്തി​ലെ​ത്താൻ സാ​ധി​ച്ചി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കിൽ ഒരാൾ നീ​തി​മാ​നും മറ്റാൾ ജ്ഞാ​നി​യു​മാ​യേ​നേ. ആൻ​ഷൊൽ​രാ​യ്ക്കാ​ണു് അധികം ഉന്മേ​ഷം; കൊം​ബ്ഫെർ​ക്കു ദയ കൂടും. ഉശി​രും മനുഷ്യത്വവും-​അവരുടെ ഭി​ന്ന​സ്വ​ഭാ​വ​ങ്ങ​ളു​ടെ യഥാർ​ഥ​ഫ​ലം ഇതാ​ണു്. പ്ര​കൃ​തി​സി​ദ്ധ​മായ നിർ​മ​ല​ത​യിൽ ആൻ​ഷൊൽ​രാ എത്ര​ക​ണ്ടു കഠി​ന​നോ, കൊം​ബ്ഫെർ അത്ര​ക​ണ്ടു സൗ​മ്യ​നാ​യി​രു​ന്നു. അയാൾ​ക്കു പൗരൻ എന്ന വാ​ക്ക് ഇഷ്ട​മാ​ണു്; പക്ഷേ, മനു​ഷ്യൻ എന്ന പേ​രാ​ണു് തൃ​പ്തി. സ്പെ​യിൻ​കാ​രെ​പ്പോ​ലെ അയാൾ ‘ആൾ’ എന്നു പറ​ഞ്ഞേ​നേ. അയാൾ സക​ല​വും വാ​യി​ക്കും, നാ​ട​ക​ശാ​ല​ക​ളിൽ പോവും; പ്ര​സം​ഗ​ങ്ങ​ളു​ള്ളേ​ട​ത്തൊ​ക്കെ ചെ​ല്ലും; വെ​ളി​ച്ച​ത്തി​ന്റെ പ്ര​സ​ര​ണ​സ്വ​ഭാ​വം അയാൾ അര​ഗോ​വിൽ​നി​ന്നു [8] ധരി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്; മു​ഖ​ത്തേ​യും തല​ച്ചോ​റി​നേ​യും ഉണ്ടാ​ക്കി​ത്തീർ​ക്കു​ന്ന ബാ​ഹ്യാ​ഭ്യ​ന്തര രക്ത​നാ​ഡി​യു​ടെ ഇര​ട്ട​പ്ര​വൃ​ത്തി​ക​ളെ വി​വ​രി​ക്കു​ന്ന ഇയൊ​ഫ്ര​സാ​ങ്തി​ലെ​രു​ടെ [9] ഒരു പ്ര​സം​ഗം അയാ​ളു​ടെ തല​യ്ക്കു പി​ടി​ച്ചു; അപ്പ​പ്പോൾ നട​ക്കു​ന്ന​തെ​ല്ലാം അയാൾ ധരി​ച്ചു​വെ​ക്കും; പ്ര​കൃ​തി​ശാ​സ്ത്ര​ത്തി​ന്റെ പടി​പ​ടി​യാ​യു​ള്ള കയ​റ്റ​ത്തെ അയാൾ പി​ന്തു​ട​രും, സാങ്-​സിമോവിനേയും [10] ഫൂ​രി​യെ​യേ​യും [11] പറ്റി താ​ര​ത​മ്യ​വി​വേ​ച​നം ചെ​യ്യും. പു​രാ​തന ചി​ത്ര​ലി​പി​കൾ വാ​യി​ക്കാൻ പഠി​ക്കും; കണ്ണിൽ​ക്ക​ണ്ട വെ​ള്ളാ​ര​ങ്ക​ല്ലു തച്ചു​ട​ച്ചു ഭൂ​ത​ത്ത്വ​ശാ​സ്ത്ര​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു യു​ക്തി​വാ​ദം ചെ​യ്യും. പട്ടു​നൂൽ​പ്പു​ഴു​വി​നെ ഓർ​മ​വെ​ച്ചു വി​വ​രി​ക്കും; പണ്ഡി​ത​യോ​ഗം​വക നി​ഘ​ണ്ടു​വി​ലെ ഭാ​ഷാ​തെ​റ്റു​കൾ ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ക്കും; എന്തൊ​ന്നി​നെ​ത്ത​ന്നെ​യും, അത്ഭു​ത​പ്ര​വൃ​ത്തി​ക​ളെ​ക്കൂ​ടി​യും, സമ്മ​തി​ക്കാ​തി​രി​ക്കും; എന്തൊ​ന്നി​നേ​യും, പ്രേ​ത​ങ്ങ​ളെ​പ്പോ​ലും നി​ഷേ​ധി​ക്കാ​തി​രി​ക്കും; മൊ​നി​ത്യെ പത്ര​ത്തി​ന്റെ പഴയ ലക്ക​ങ്ങൾ മറി​ച്ചു​നോ​ക്കി മനോ​രാ​ജ്യം വി​ചാ​രി​ക്കും; അയാൾ ഭാ​വി​യു​ടെ കി​ട​പ്പു് ഉപാ​ധ്യാ​യ​ന്മാ​രി​ലാ​ണെ​ന്നു സി​ദ്ധാ​ന്തി​ക്കും; അതി​നാൽ വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സ​കാ​ര്യ​ങ്ങ​ളിൽ എപ്പോ​ഴും ശ്ര​ദ്ധ​വെ​ക്കും. സദാ​ചാ​ര​ത്തേ​യും അറി​വി​നേ​യും സം​ബ​ന്ധി​ച്ചു​ള്ള സ്ഥി​തി പൊ​ന്തി​ക്കു​വാ​നും, പ്ര​കൃ​തി​ശാ​സ്ത്ര​മു​ണ്ടാ​ക്കു​വാ​നും, അഭി​പ്രാ​യ​ങ്ങ​ളെ പ്ര​ച​രി​പ്പി​ക്കു​വാ​നും, യു​വാ​ക്ക​ന്മാ​രിൽ ഉന്മേ​ഷം വർ​ദ്ധി​പ്പി​ക്കു​വാ​നും ഇട​വി​ടാ​തെ സമു​ദാ​യം യത്നി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നാ​ണു് അയാ​ളു​ടെ ആവ​ശ്യം; രീ​തി​വൈ​ചി​ത്ര്യ​ങ്ങൾ​ക്കു​ള്ള ഇന്ന​ത്തെ ദാ​രി​ദ്ര്യ​വും ഭാ​ഷാ​ശു​ദ്ധി​യു​ള്ള​തെ​ന്നു പറ​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന രണ്ടു​മൂ​ന്നു നൂ​റ്റാ​ണ്ടോ​ള​മാ​യി സാ​ഹി​ത്യാ​ഭി​വൃ​ദ്ധി​ക്കു​ണ്ടാ​യി​ട്ടു​ള്ള കു​റ​വും, ജ്ഞാ​ന​ല​വ​ദുർ​വി​ദ​ഗ്ദ്ധ​ന്മാ​രു​ടെ പര​മ​ദു​ഷ്ട​ങ്ങ​ളായ സി​ദ്ധാ​ന്ത​ങ്ങ​ളും, പണ്ഡി​ത​ന്മാ​രു​ടെ അന്ധാ​ളി​ത്ത​ങ്ങ​ളും, ആചാ​ര​ങ്ങ​ളും നമ്മു​ടെ സർ​വ​ക​ലാ​ശാ​ല​ക​ളെ​യെ​ല്ലാം കൃ​ത്രി​മ​ങ്ങ​ളായ ചില കക്ക​ത്ത​ട​ങ്ങ​ളാ​ക്കി മാ​റ്റി​ക്ക​ള​യു​മോ എന്ന​യാൾ ഭയ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. അയാൾ പഠി​പ്പു​ള്ള​വ​നാ​ണു്, ഭാ​ഷാ​ശു​ദ്ധി​ക്കാ​ര​നാ​ണു്, കണി​ശ​ക്കാ​ര​നാ​ണു്, ശി​ല്പ​വി​ദ്യാ​ല​യ​ത്തി​ലെ ഒരു ബി​രു​ദ​ധാ​രി​യാ​ണു്, ഒരു ശ്ര​ദ്ധാ​ലു​വായ ജി​ജ്ഞാ​സു​വാ​ണു്, അതോ​ടൊ​പ്പം തന്നെ ആലോ​ച​നാ​ശീ​ല​നു​മാ​ണു്. ‘വലിയ മനോ​രാ​ജ്യ​ക്കാ​ര​നാ​ണു്,’ അയാ​ളു​ടെ സു​ഹൃ​ത്തു​ക്കൾ പറയും. അയാൾ എല്ലാ​വി​ധം സ്വ​പ്ന​ങ്ങ​ളി​ലും, തീ​വ​ണ്ടി​പ്പ​ണി​ക​ളി​ലും, ശസ്ത്ര​പ്ര​യോ​ഗം​കൊ​ണ്ടു വേദന മാ​റ്റു​ന്ന​തി​ലും, ഇരു​ട്ടു​മു​റി​യിൽ പ്ര​തി​മ​ക​ളെ പ്ര​തി​ഷ്ഠി​ക്കു​ന്ന​തി​ലും, വി​ദ്യു​ച്ഛ​ക്തി​കൊ​ണ്ടു കമ്പി​യ​ടി​ക്കു​ന്ന​തി​ലും, വി​മാ​ന​ങ്ങ​ളോ​ടി​ക്കു​ന്ന​തി​ലും വി​ശ്വ​സി​ച്ചി​രു​ന്നു. എന്ന​ല്ല, അന്ധ​വി​ശ്വാ​സം, സ്വേ​ച്ഛാ​പ്ര​ഭു​ത്വം, പക്ഷ​ഭേ​ദം എന്നി​തു​ക​ളാൽ മനു​ഷ്യ​ന്റെ ഏതു ഭാ​ഗ​ത്തും ഇള​ക്കാൻ വയ്യാ​ത്ത​വി​ധം കെ​ട്ടി​യു​റ​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട കോ​ട്ട​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ച് അയാൾ​ക്കു വലിയ ഭയ​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. പ്ര​കൃ​തി​ശാ​സ്ത്രം ഒടു​വിൽ എല്ലാം ശരി​പ്പെ​ടു​ത്തു​മെ​ന്നു​ള്ള വി​ശ്വാ​സ​ക്കാ​രിൽ ഒരാ​ളാ​യി​രു​ന്നു അയാൾ. ആൻ​ഷൊൽ​രാ ഒരു പ്ര​മു​ഖ​നാ​ണു്, കൊം​ബ്ഫെർ ഒരു നേ​താ​വാ​ണു്. ഒരാ​ളു​ടെ കീ​ഴിൽ​നി​ന്നു പൊ​രു​താ​നും മറ്റാ​ളു​ടെ കൂടെ സധൈ​ര്യം മു​മ്പോ​ട്ടു തള്ളി​ക്ക​യ​റാ​നും രസം തോ​ന്നും. കൊം​ബ്ഫെർ​ക്കു യു​ദ്ധം​ചെ​യ്യാൻ വയ്യെ​ന്ന​ല്ല പറ​യു​ന്ന​തു്, തട​സ്സ​വു​മാ​യി നേ​രി​ട്ടു​നി​ന്നു ദ്വ​ന്ദ്വ​യു​ദ്ധം ചെ​യ്വാ​നും ശക്തി​കൊ​ണ്ടു​ത​ന്നെ അതിനെ ഉട​ച്ചു​ക​ള​യാ​നും അയാൾ​ക്കു മടി​യി​ല്ല. പക്ഷേ, മനു​ഷ്യ​ജാ​തി​യെ അതി​ന്റെ ഈശ്വ​ര​വി​ധി​യു​മാ​യി ക്ര​മ​ത്തിൽ വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സം​കൊ​ണ്ടും പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​പ്ര​മാ​ണ​ങ്ങ​ളു​ടെ പ്ര​ബോ​ധ​നം​കൊ​ണ്ടും ശരി​യായ തത്ത്വ​ങ്ങ​ളു​ടെ പ്ര​ചാ​ര​ണം​കൊ​ണ്ടും ഇണ​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടു പോ​കു​ന്ന​താ​ണു് അയാൾ​ക്ക് അധികം ഇഷ്ടം. രണ്ടു വെ​ളി​ച്ച​ങ്ങ​ളു​ള്ള​തിൽ, ആളി​ക്ക​ത്തു​ന്ന​തി​നെ​ക്കാൾ കത്തി​പ്ര​കാ​ശി​ക്കു​ന്ന​താ​ണു് അയാൾ​ക്ക് അധികം ഇഷ്ടം. ആളി​ക്ക​ത്തൽ ഒരു പ്ര​ഭാ​പ​രി​ധി​യെ ഉണ്ടാ​ക്കും. സം​ശ​യ​മി​ല്ല. എന്നാൽ എന്തു​കൊ​ണ്ടു പ്ര​ഭാ​ത​ത്തെ​യും കാ​ത്തി​രു​ന്നു​കൂ​ടാ? ഒര​ഗ്നി​പർ​വ​തം കത്തി​പ്ര​കാ​ശി​ക്കു​ന്നു, പക്ഷേ, അരു​ണോ​ദ​യം അതി​ലും നല്ല ഒരു വെ​ളി​ച്ച​ത്തെ ഉണ്ടാ​ക്കി​ത്ത​രു​ന്നു. ഒരു സമയം കൊം​ബ്ഫെർ​ക്കു സൗ​ന്ദ​ര്യ​ത്തി​ന്റെ വെ​ളു​പ്പാ​യി​രി​ക്കാം വി​ശി​ഷ്ട​ത​യു​ടെ മി​ന്ന​ലി​നെ​ക്കാൾ ഇഷ്ട​മേ​റി​യ​തു്. പു​ക​യെ​ക്കൊ​ണ്ടു തക​രാ​റായ വെ​ളി​ച്ചം, അക്രമ പ്ര​വൃ​ത്തി​യാ​കു​ന്ന വില കൊ​ടു​ത്തു വാ​ങ്ങിയ അഭി​വൃ​ദ്ധി, സര​ള​വും സഗൗ​ര​വ​വു​മായ ഈ ആത്മാ​വി​നെ പകു​തി​യേ തൃ​പ്തി​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രു​ന്നു​ള്ളു. സത്യ​സ്ഥി​തി​യി​ലേ​ക്കു​ള്ള ഒരു ജന​സ​മു​ദാ​യ​ത്തി​ന്റെ കു​ത്തി​ച്ചാ​ട്ടം, ഒരു 1793, അയാളെ പേ​ടി​പ്പെ​ടു​ത്തി; എങ്കി​ലും കെ​ട്ടി​നി​ല്ക്കൽ അയാൾ​ക്ക് അതി​ലു​മ​ധി​കം നീ​ര​സ​പ്ര​ദ​മാ​ണു്; അതിൽ അളി​യ​ലും നശി​ക്ക​ലു​മാ​ണു് അയാൾ കണ്ട​തു്, ആക​പ്പാ​ടെ വി​ഷ​വാ​യു​വി​നെ​ക്കാ​ള​ധി​കം അഴു​ക്കാ​യി​രു​ന്നു അയാൾ​ക്കി​ഷ്ടം; കു​പ്പ​ക്കു​ണ്ടി​നെ​ക്കാ​ള​ധി​കം വെ​ള്ള​ച്ചാ​ട്ട​മാ​ണു് അയാൾ​ക്കു തൃ​പ്തി; മൊ​ങ്ഫൊ​സൊ​ത​ടാ​ക​ത്തെ​ക്കാ​ളും നയാ​ഗ​രാ നിർ​ഝ​രം. ചു​രു​ക്കി​പ്പ​റ​ഞ്ഞാൽ നി​ല്പും ഓട്ട​വും അയാൾ​ക്കി​ഷ്ട​മ​ല്ല. ലഹ​ള​ക്കാ​രായ ചങ്ങാ​തി​മാർ കേ​വ​ല​ത്വ​ത്തിൽ മതി​മ​റ​ന്നു മഹ​ത്ത​ര​ങ്ങ​ളായ ഭരണ പരി​വർ​ത്ത​ന​ശ്ര​മ​ങ്ങ​ളെ ആരാ​ധി​ക്കു​ക​യും ആവാ​ഹി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​മ്പോൾ, കൊം​ബ്ഫെർ അഭി​വൃ​ദ്ധി​ക്കു, ശരി​യായ അഭി​വൃ​ദ്ധി​ക്കു, വഴി​വ​ഴ​ങ്ങി​ക്കൊ​ടു​ത്തു നി​ല്ക്കാ​നാ​ണു് ഇഷ്ട​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന​തു്; അയാൾ​ക്കു ചൊടി പോരായിരിക്കാം-​പക്ഷേ, ശു​ദ്ധ​നാ​ണു്; അയാൾ ക്ര​മ​പ്ര​കാ​ര​മേ നടക്കു-​പക്ഷേ, നി​രാ​ക്ഷേ​പ​നാ​ണു്; ചുണ കുറഞ്ഞവനാണ്-​പക്ഷേ, അക്ഷോ​ഭ്യൻ. ഭാ​വി​കാ​ല​ത്തെ അതി​ന്റെ സക​ല​മാ​ഹാ​ത്മ്യ​ത്തോ​ടും​കൂ​ടി വന്നെ​ത്താൻ സഹാ​യി​ക്കു​ന്ന​തി​നും മനു​ഷ്യ​വർ​ഗ​ത്തി​ന്റെ അപാ​ര​വും അത്യുൽ​കൃ​ഷ്ട​വു​മായ പരി​ണാ​മ​ഗ​തി​യെ യാ​തൊ​ന്നും തട​യാ​തി​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നു​മാ​യി വേ​ണ​മെ​ങ്കിൽ കൊം​ബ്ഫെർ മു​ട്ടു​കു​ത്തി കൈ കെ​ട്ടി ഇരു​ന്നു​കൊ​ള്ളും. ‘നല്ല​തു നിർ​ദ്ദോ​ഷ​മാ​യി​രി​ക്ക​ണം,’ അയാൾ എപ്പോ​ഴും ആവർ​ത്തി​ച്ചി​രു​ന്നു. എന്ന​ല്ല, വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​ന​ത്തി​ന്റെ മാ​ഹാ​ത്മ്യ​മി​രി​ക്കു​ന്ന​തു മുൻ​പിൽ കണ്ണ​ഞ്ചി​ക്കു​ന്ന ആദർ​ശ​ത്തെ വി​ടാ​തെ നിർ​ത്തു​ക​യും തു​ണ്ഡ​ങ്ങൾ​ക്കി​ട​യിൽ തി​യ്യോ​ടും ചോ​ര​യോ​ടും​കൂ​ടി മി​ന്ന​ല്പി​ണ​രു​കൾ​ക്കു​ള്ളി​ലൂ​ടെ അങ്ങോ​ട്ടു പറ​ന്നെ​ത്തു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന​തി​ലാ​ണെ​ങ്കിൽ, അഭി​വൃ​ദ്ധി​യു​ടെ സൗ​ഭാ​ഗ്യ​മി​രി​ക്കു​ന്ന​തു നി​ഷ്ക​ള​ങ്ക​ത​യി​ലാ​ണു്; ഒന്നി​നു​ദാ​ഹ​ര​ണ​മായ വാ​ഷി​ങ്ട​ന്നും മറ്റേ​തി​ന്റെ അവ​താ​ര​മൂർ​ത്തി​യായ ദന്തോ​ങ്ങി​നും മധ്യേ അര​യ​ന്ന​ത്തേ​യും കഴു​കിൻ ചി​റ​കോ​ടു​കൂ​ടിയ ദേ​വ​ദൂ​ത​നേ​യും അക​ത്തി​നിർ​ത്തു​ന്ന ആ ഒരു വ്യ​ത്യാ​സ​മു​ണ്ടു്.

ഴാ​ങ്പ്രു​വെ​റാ​ക​ട്ടേ, കൊം​ബ്ഫെ​റെ​ക്കാ​ളും സൗ​മ്യ​നാ​ണു് മധ്യ​കാ​ല​സ​മ്പ്ര​ദാ​യ​ങ്ങ​ളെ വളരെ സനി​ഷ്കർ​ഷ​മാ​യി അഭ്യ​സി​ക്കുക എന്ന​തു പു​റ​പ്പെ​ട്ട ആ ശക്തി​മ​ത്തും അഗാ​ധ​വു​മായ വ്യ​വ​സ്ഥാ​പ​ന​ത്തോ​ടു കൂ​ടി​ക്ക​ലർ​ന്നു ഒരു നി​സ്സാ​ര​ക്ഷ​ണി​ക​ഭ്രാ​ന്തി​യിൽ അയാൾ​ക്ക് ഴഹാങ് എന്നാ​യി​രു​ന്നു ഇട്ട പേർ. ഴാ​ങ്പ്രു​വെർ അനു​രാ​ഗ​ത്തിൽ മു​ങ്ങി​യി​രി​ക്ക​യാ​ണു്; അയാൾ ഒരു ചട്ടി​യിൽ പൂ​ക്കൾ വെ​ച്ചു​പി​ടി​പ്പി​ച്ചു, ഓട​ക്കു​ഴൽ വി​ളി​ച്ചു, പദ്യ​ങ്ങ​ളു​ണ്ടാ​ക്കി, ആളു​ക​ളെ സ്നേ​ഹി​ച്ചു. സ്ത്രീ​ക​ളെ​പ്പ​റ്റി അനു​ക​മ്പ വി​ചാ​രി​ച്ചു. കു​ട്ടി​ക​ളെ​പ്പ​റ്റി കര​ഞ്ഞു, ഒരേ മനോ​വി​ശ്വാ​സ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​ത്ത​ന്നെ ഈശ്വ​ര​നേ​യും ഭാ​വി​യേ​യും കൂ​ട്ടി​മ​റി​ച്ചു, അങ്ദ്രെ​ഷെ​നി​യെ [12] യു​ടെ​തായ ആ രാ​ജ​ശി​ര​സ്സി​നെ താ​ഴ​ത്തു വീ​ഴി​ച്ച​തിൽ ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​ന​ത്തെ ദു​ഷി​ച്ചു സാ​ധാ​ര​ണ​മാ​യി അയാ​ളു​ടെ ശബ്ദം സൗ​മ്യ​മാ​ണു്; പക്ഷേ, പെ​ട്ടെ​ന്നു പു​രു​ഷോ​ചി​ത​മാ​യി​ത്തീ​രും പാ​ണ്ഡി​ത്യ​ത്തി​ലെ​ത്ത​ത്ത​ക്ക​വ​ണ്ണം അയാൾ​ക്കു പഠി​പ്പു​ണ്ടു്; ഏതാ​ണ്ടു് ഒരു പൗ​ര​സ്ത്യ​ഭാ​ഷാ​പ​ണ്ഡി​ത​നാ​ണു്. എല്ലാ​റ്റി​നും​പു​റ​മേ, അയാൾ നല്ല​വ​നാ​ണു്; എന്ന​ല്ല, കവി​ത​യിൽ അയാൾ​ക്ക് അപാ​ര​ത​യാ​യി​രു​ന്നു ഇഷ്ടം-​മനോഗുണം എത്ര​ക​ണ്ടു മഹ​ത്ത്വ​ത്തി​ന്റെ വക്ക​ത്തു ചെ​ല്ലു​ന്നു എന്ന​റി​യു​ന്ന​വർ​ക്ക് ഒരു വെറും സാ​ധാ​രണ സംഗതി. അയാൾ​ക്ക് ഇറ്റാ​ലി​യ​നും ലാ​റ്റി​നും ഗ്രീ​ക്കും ഹീ​ബ്രു​വും അറി​യാം: ഇതു​കൊ​ണ്ടു നാലു കവി​ക​ളു​ടെ കൃ​തി​കൾ വാ​യി​ക്കു​വാൻ മാ​ത്ര​മേ അയാൾക്കുപയോഗപ്പെട്ടുള്ളൂ-​ദാന്തേ, ജുവനൽ, എക്സി​ല​സ്സു്, ഇസയ. ഫ്ര​ഞ്ചു​ഭാ​ഷ​യിൽ രസി​നെ​ക്കാ​ള​ധി​കം കൊർ​ണീ​ലി​യെ​യാ​ണു് അയാൾ​ക്കി​ഷ്ടം; കൊർ​ണീ​ലി​യെ​ക്കാ​ള​ധി​കം അഗ്രിപ ദു് ഒബി​ഞെ​യേ​യും, കു​തി​ര​ക്കോ​ത​മ്പും ചോ​ള​വു​മു​ള്ള വയ​ലു​ക​ളി​ലൂ​ടെ ലാ​ത്തു​ന്ന​തു് അയാൾ​ക്കു ബഹു​സ​ന്തോ​ഷ​മാ​ണു്; ഏക​ദേ​ശം ലൗ​കി​ക​സം​ഭ​വ​ങ്ങ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടെ​ന്ന​പോ​ലെ​ത​ന്നെ മേ​ഘ​ങ്ങ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടും അയാൾ സോ​ന്മേ​ഷം സമയം പോ​ക്കും. അയാ​ളു​ടെ മന​സ്സി​ന്നു് രണ്ടു നിലയുണ്ട്-​ഒന്നു് മനു​ഷ്യ​ന്റെ ഭാ​ഗ​ത്തേ​ക്കു തി​രി​ഞ്ഞ​തും, മറ്റ​തു ഈശ്വ​ര​നി​ലേ​ക്കു ചാ​ഞ്ഞ​തും; അയാൾ പഠി​ക്കും, അല്ലെ​ങ്കിൽ മനോ​രാ​ജ്യം വി​ചാ​രി​ക്കും. പകൽ മു​ഴു​വ​നും അയാൾ സാ​മു​ദാ​യി​ക​സം​ഗ​തി​ക​ളി​ലും ശമ്പ​ളം​വ​ര​വി​ലും കച്ച​വ​ട​മൂ​ല​ധ​ന​ത്തി​ലും വ്യാ​പാ​ര​വി​ശ്വാ​സ​ത്തി​ലും വി​വാ​ഹ​ത്തി​ലും മത​ത്തി​ലും വി​ചാ​ര​സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ത്തി​ലും വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സ​ത്തി​ലും നാ​ടു​ക​ട​ത്ത​ലി​ലും ദാ​രി​ദ്ര്യ​ത്തി​ലും യോ​ഗം​കൂ​ട​ലി​ലും വസ്തു​മു​ത​ലി​ലും സമ്പാ​ദ്യ​ത്തി​ലും ധന​വി​ഭാ​ഗ​ത്തി​ലും അന്ധ​കാ​രം​കൊ​ണ്ടു മനു​ഷ്യ​പ്പു​റ്റി​നെ മൂ​ടി​യി​ടു​ന്ന ഈ ഭൂ​ലോ​ക​ക്ക​ടം​ക​ഥ​യി​ലും ചെ​ന്നു് ആണ്ടു​മു​ങ്ങി​ക്കി​ട​ക്കും; രാ​ത്രി​യാ​യാൽ അയാൾ നക്ഷ​ത്ര​ങ്ങ​ളെ, ആ മഹ​ത്ത​ര​ങ്ങ​ളായ സത്ത്വ​ങ്ങ​ളെ നോ​ക്കി​ക്കാ​ണു​ക​യാ​യി. ആൻ​ഷൊൽ​രാ​യെ​പ്പോ​ലെ​ത​ന്നെ അയാ​ളും ധനി​ക​നും ഏക​പു​ത്ര​നു​മാ​ണു്. അയാൾ പതു​ക്കെ സം​സാ​രി​ക്കും, തല​കു​നി​ക്കും, കീ​ഴ്പ്പോ​ട്ടു നോ​ക്കും. അമ്പ​ര​പ്പോ​ടു​കൂ​ടി പു​ഞ്ചി​രി​യി​ടും, നി​ഷ്കർ​ഷ​യി​ല്ലാ​തെ ഉടു​പ്പു ധരി​ക്കും; അയാൾ​ക്കു കാ​ഴ്ച​യിൽ ഒരു വി​കൃ​ത​മ​ട്ടു​ണ്ടു്; വെ​റു​തെ ലജ്ജി​ക്കും; വലിയ നാ​ണം​കു​ണു​ങ്ങി​യാ​ണു്. എങ്കി​ലും അയാൾ നിർ​ഭ​യ​നാ​യി​രു​ന്നു.

ഫെ​യ്ലി ഒരു കൂ​ലി​വേ​ല​ക്കാ​ര​നാ​യി​രു​ന്നു, ഒരു വി​ശ​റി​പ്പ​ണി​ക്കാ​രൻ; ചെ​റു​പ്പ​ത്തിൽ​ത്ത​ന്നെ അച്ഛ​നും അമ്മ​യും മരി​ച്ചു; ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടി ദി​വ​സ​ത്തിൽ മൂ​ന്നു ഫ്രാ​ങ്ക് സമ്പാ​ദി​ക്കും; ഒരു വി​ചാ​ര​മേ അയാൾക്കുള്ളു-​ലോകത്തെ സ്വ​ത​ന്ത്ര​മാ​ക്ക​ണം. ഒരു കാ​ര്യം​കൂ​ടി അയാൾക്കുണ്ടായിരുന്നു-​പഠിക്കുക; ഇതി​നും അയാൾ പറ​യാ​റ്ത​ന്നെ സ്വ​ത​ന്ത്ര​നാ​ക്കുക എന്നാ​ണു്. അയാൾ എഴു​താ​നും വാ​യി​ക്കാ​നും സ്വയം പഠി​ച്ചു; അയാൾ​ക്ക​റി​വു​ള്ള​തെ​ല്ലാം താൻ തനി​ച്ചു പഠി​ച്ചു​ണ്ടാ​ക്കി​യ​താ​ണു്. ഫെ​യ്ലി​യു​ടേ​തു് ഒരു സര​ള​മ​ന​സ്സാ​ണു്. അയാ​ളു​ടെ ആലിം​ഗ​ന​ത്തി​ന്റെ വി​സ്താ​രം അപാ​ര​മ​ത്രേ. ഈ അനാ​ഥ​ശി​ശു ജന​സ​മു​ദാ​യ​ത്തെ ദത്തെ​ടു​ത്തു. അമ്മ അയാളെ വി​ട്ടു​പോ​യ​തു​കൊ​ണ്ടു്, അയാൾ രാ​ജ്യ​ത്തെ​പ്പ​റ്റി വി​ചാ​രി​ച്ചു. പൊ​തു​ജ​ന​നേ​താ​ക്ക​ന്മാ​രു​ടെ അഗാ​ധ​ജ്ഞാ​ന​ദൃ​ഷ്ടി​യോ​ടു​കൂ​ടി, നാ​മി​പ്പോൾ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ബോ​ധം എന്നു വി​ളി​ക്കു​ന്ന ആ ഒരു വസ്തു​വി​നു മിതെ ‘അണ​യി​രു​ന്നു’കൊ​ണ്ടു്, സക​ല​തും മന​സ്സി​ലാ​ക്കി​യേ കഴിയൂ എന്നു​വെ​ച്ച് അയാൾ ചരി​ത്രം പഠി​ച്ചു. പ്ര​ധാ​ന​മാ​യി ഫ്രാൻ​സി​നെ​പ്പ​റ്റി മാ​ത്രം ശ്ര​ദ്ധി​ക്കു​ന്ന ഈ മനോ​രാ​ജ്യ​സ്വർ​ഗ​ക്കാ​രു​ടെ യോ​ഗ​ത്തിൽ അയാൾ ബഹിർ​ലോ​ക​ത്തി​ന്റെ പ്ര​തി​നി​ധി​യാ​യി നി​ന്നു. അയാ​ളു​ടെ സവി​ശേ​ഷ​ശ്ര​ദ്ധ​യിൽ പെ​ട്ടി​ട്ടു​ള്ള​തു ഗ്രീ​സ്സും പോ​ള​ണ്ടും ഹം​ഗ​റി​യും റു​മേ​നി​യ​യും ഇറ്റ​ലി​യു​മാ​ണു്. ധർ​മ്മ​ത്തി​നു​ള്ള ഉറ​പ്പോ​ടു​കൂ​ടി അയാൾ ഈ പേ​രു​ക​ളെ​യെ​ല്ലാം ഇള​വി​ല്ലാ​തെ വേ​ണ്ട​പ്പോ​ഴും വേ​ണ്ടാ​ത്ത​പ്പോ​ഴും ഉച്ച​രി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഗ്രീ​സ്സി​നോ​ടു തുർ​ക്കി​യും, വാർ​സൊ​വോ​ടു റഷ്യ​യും, വെ​നീ​സോ​ടു ആസ്ട്രി​യ​യും കാ​ണി​ച്ച അക്ര​മ​ങ്ങൾ അയാളെ ശു​ണ്ഠി​പി​ടി​പ്പി​ച്ചു. എല്ലാ​റ്റി​ലു​മ​ധി​കം 1772-ലെ മഹ​ത്തായ അക്ര​മ​പ്ര​വൃ​ത്തി​യാ​ണു് അയാളെ ഇള​ക്കി​മ​റി​ച്ച​തു്. ശു​ണ്ഠി​ക​യ​റിയ സത്യ​ത്തേ​ക്കാ​ള​ധി​കം പ്രാ​ഭ​വ​മു​ള്ള ഒരു വാ​ഗ്മി​ത്വ​മി​ല്ല; ആ ഒരു വാ​ഗ്മി​ത്വം​കൊ​ണ്ടു് അയാൾ ഒരു വാ​ഗ്മി​യാ​യി​രു​ന്നു. ആ നി​കൃ​ഷ്ട​വർ​ഷ​മായ 1772-​നെപ്പറ്റി - ഉൽ​കൃ​ഷ്ട​വും ധീ​രോ​ദാ​ത്ത​വു​മായ ഒരു ജന​സ​മു​ദാ​യം അനീ​തി​യാൽ അമർ​ത്ത​പ്പെ​ട്ട ആ മു​മ്മു​ന​യു​ള്ള മഹാപാതകത്തെപ്പറ്റി-​അന്നുമുതൽ ഉൽ​കൃ​ഷ്ട​ങ്ങ​ളായ അനവധി രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളെ ബാ​ധി​ച്ച് അവ​യു​ടെ ജന്മാ​വ​കാ​ശ​പ​ത്ര​ത്തെ​ത്ത​ന്നെ, എന്നു പറ​യ​ട്ടെ, വെ​ട്ടി​ക്ക​ള​യി​ച്ച, ആ ഭയ​ങ്ക​ര​ങ്ങ​ളായ എല്ലാ​ത്ത​രം അക്ര​മ​ങ്ങ​ളു​ടേ​യും മൂ​ല​വും മാ​തൃ​ക​യു​മായ ആ പൈശാചികപ്പതിയിരുപ്പുപടയെപ്പറ്റി-​സംസാരിച്ചു തു​ട​ങ്ങി​യാൽ​പ്പി​ന്നെ അയാൾ​ക്കു നി​ല്പി​ല്ല. അക്കാ​ല​ത്തെ എല്ലാ സാ​മു​ദാ​യി​ക​പാ​ത​ക​ങ്ങ​ളു​ടേ​യും ഉത്ഭ​വം പോ​ള​ണ്ടു വി​ഭ​ജ​ന​ത്തിൽ​നി​ന്നാ​ണു്. പോ​ള​ണ്ടു വി​ഭ​ജ​നം ഒരു സി​ദ്ധാ​ന്ത​സൂ​ത്ര​മാ​ണു്; അതി​ന്റെ ഭാ​ഷ്യ​ങ്ങ​ള​ത്രേ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​വി​പ്ല​വ​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം. പോ​ള​ണ്ടു വി​ഭ​ജ​ന​ത്തെ ശരി​വെ​ക്കു​ക​യോ സമ്മ​തി​ക്കു​ക​യോ മേ​ലൊ​പ്പു​വെ​ക്കു​ക​യോ പകർ​ത്തെ​ടു​ക്കു​ക​യോ ചെ​യ്തി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത ഒരു സ്വേ​ച്ഛാ​ധി​കാ​രി​യോ, ഒരു രാ​ജ്യ​ദ്രോ​ഹി​യോ ഒരു നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ന്റെ ഇപ്പു​റ​ത്തെ​ങ്ങും ഉണ്ടാ​യി​ട്ടി​ല്ല. ഇന്ന​ത്തെ രാ​ജ്യ​ദ്രോ​ഹ​ങ്ങ​ളു​ടെ രേഖ പരി​ശോ​ധി​ച്ചാൽ, ആദ്യ​മാ​യു​ണ്ടാ​യി​ട്ടു​ള്ള​തു് അതൊ​ന്നാ​യി​കി​ത്തും. വി​യ​ന​യി​ലെ രാ​ജ​പ്ര​തി​നി​ധി​യോ​ഗം തന്റെ പാ​പ​കർ​മം മു​ഴു​മി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​നു​മുൻ​പാ​യി ആ ഒരു ദു​ഷ്കർ​മ​ത്തെ​പ്പ​റ്റി​യാ​ണാ​ലോ​ചി​ച്ച​തു്. 1772 പോ​രി​നു​വി​ളി തു​ട​ങ്ങി​വെ​ച്ചു; 1815-​ലാണു് ആ ചൂ​തു​ക​ളി അവ​സാ​നി​ച്ച​തു്. ഇതാ​ണു് ഫെ​യ്ലി​യു​ടെ സാ​ധാ​ര​ണ​പാ​ഠം. ഈ സാ​ധു​വായ കൂ​ലി​വേ​ല​ക്കാ​രൻ നീ​തി​ന്യാ​യ​ത്തി​ന്റെ അധ്യാ​പ​ക​നാ​യി നി​ന്നു; അതി​ന്റെ പ്ര​ത്യു​പ​കാ​ര​മാ​യി ആ നീ​തി​ല​ക്ഷ്മി അയാളെ മഹാ​നാ​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. വാ​സ്ത​വ​മെ​ന്തെ​ന്നാൽ, ധർ​മ​ത്തിൽ അന​ശ്വ​ര​ത്വ​മു​ണ്ടു്. വേ​ഗ​ത്തി​ല​ല്ലെ​ങ്കിൽ പതു​ക്കെ, കീ​ഴ​ടി​ഞ്ഞ ഭാ​ഗ്യം മു​ക​ളി​ലേ​ക്കു പൊ​ന്തി​വ​ന്നു വീ​ണ്ടും വെ​ളി​പ്പെ​ടും. ഗ്രീ​സ്സു് വീ​ണ്ടും ഗ്രീ​സ്സാ​യി; ഇറ്റ​ലി ഒരി​ക്കൽ​ക്കൂ​ടി ഇറ്റ​ലി​യാ​യി കർ​മ​ത്തെ​പ്പ​റ്റി കർ​മ​ത്തി​നു​ള്ള എതിർ​വാ​ദം എന്നെ​ന്നും നി​ല​നി​ല്ക്കും. ഒരു ജന​സ​മു​ദാ​യം ചെയ്ത മോഷണം നട​പ്പ​വ​കാ​ശം​കൊ​ണ്ടു സാ​ധു​വാ​കു​ന്ന​ത​ല്ല. ഈ അന്ത​സ്സി​ലു​ള്ള തെ​മ്മാ​ടി​ത്ത​ര​ങ്ങൾ​ക്ക് ശോ​ഭ​ന​മായ ഭാ​വി​യി​ല്ല. ഒരു കൈ​ലേ​സ്സി​ന്റെ എന്ന​പോ​ലെ, ഒരു ജന​സ​മു​ദാ​യ​ത്തി​ന്റെ അട​യാ​ളം മാ​ച്ചു​ക​ള​യാൻ വയ്യാ.

കുർ​ഫെ​രാ​ക്കി​നു മൊ​സ്സ്യു ദു് കുർ​ഫെ​രാ​ക് എന്നു പേരായ ഒര​ച്ഛ​നു​ണ്ടു്. രാ​ജ​വാ​ഴ്ച​യു​ടെ പു​നഃ​സ്ഥാ​പ​ന​ത്തിൽ പ്ര​ഭു​ക്ക​ന്മാ​രേ​യും നാ​ടു​വാ​ഴി​ക​ളേ​യും സം​ബ​ന്ധി​ച്ചു പ്ര​മാ​ണി​ക​ളു​ടെ ഇടയിൽ ഉണ്ടാ​യി​ത്തീർ​ന്ന അബ​ദ്ധ​ധാ​ര​ണ​ക​ളിൽ ഒന്നു് അവ്യ​യ​ശ​ബ്ദ (‘ദു്’) ത്തോ​ടു​ള്ള ഭക്തി​യാ​ണു്. എല്ലാ​വർ​ക്കും അറി​യാ​വു​ന്ന​തു പോലെ അവ്യ​യ​ത്തി​നു് അർ​ഥ​മി​ല്ല. എന്നാൽ ആ സാ​ധു​വായ ‘ദു്’ എന്ന അവ്യ​യ​ത്തെ പ്ര​മാ​ണി​കൾ അത്ര​മേൽ വി​ല​വെ​ച്ചു​വെ​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു്, പ്ര​ഭു​ത്വ​ത്തി​ന്റെ മാ​ഹാ​ത്മ്യം കു​റ​ഞ്ഞ കാ​ല​ത്തു് ആളു​കൾ​ക്ക് അതു​പേ​ക്ഷി​ക്കേ​ണ്ട​താ​യി വന്നു. മൊ​സ്സ്യു ദു് ഷെ​വ്ലെ​ങ് സ്വ​യ​മേവ മൊ​സ്സ്യു ഷെ​വ്ലെ​ങ്ങാ​യി; മൊ​സ്സ്യു ദു് കൊ​മർ​തെ​ങ് മൊ​സ്സ്യു കൊ​മർ​തെ​ങ്ങാ​യി; ണൊ​സ്സ്യു ദു് ലഫ​യേ​ത്തു് മൊ​സ്സ്യു ലഫ​യേ​ത്താ​യി; മറ്റു മറ്റും. കുർ​ഫെ​രാ​ക്കി​നു മറ്റു​ള്ള​വ​രു​ടെ പി​ന്നിൽ നി​ല്ക്കാൻ രസ​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു, അയാ​ളും വെറും കുർ​ഫെ​രാ​ക്കാ​യി.

കുർ​ഫെ​രാ​ക്കി​നെ​സ്സം​ബ​ന്ധി​ച്ചു​ള്ള വി​വ​ര​ണം ഞങ്ങൾ ഇവിടെ നിർ​ത്താ; ബാ​ക്കി ഭാ​ഗ​ത്തെ​പ്പ​റ്റി ഇങ്ങ​നെ​മാ​ത്രം പറ​ഞ്ഞു, വേ​ണ​മെ​ങ്കിൽ, അവ​സാ​നി​പ്പി​ക്കാം; ‘കുർ​ഫെ​രാ​ക്കി​നെ കാണാൻ തൊ​ലൊ​മി​യെ​യെ നോ​ക്കുക.’

വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ കുർ​ഫെ​രാ​ക്കി​നു മന​സ്സി​ന്റെ പൈ​ശാ​ചി​ക​സൗ​ഭാ​ഗ്യം എന്നു പറ​യാ​വു​ന്ന ആ ചെ​റു​പ്പ​ത്തി​ലെ നേ​ര​മ്പോ​ക്കു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. കാ​ല​ക്ര​മ​ത്തിൽ, പൂ​ച്ച​ക്കു​ട്ടി​ക​ളു​ടെ വി​നോ​ദ​ശീ​ലം​പോ​ലെ, അതി​ല്ലാ​താ​യി. ഈയൊരു സൗ​ഭാ​ഗ്യം നാ​ടു​വാ​ഴി​ക​ളിൽ രണ്ടു കാ​ലി​ന്മേ​ലും, കാ​ടൻ​പൂ​ച്ച​യിൽ നാലു കാ​ലി​ന്മേ​ലും ചെ​ന്ന​വ​സാ​നി​ക്കു​ന്നു.

വി​ദ്യാ​ല​യ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ കട​ന്നു​പോ​യി​ട്ടു​ള്ള എല്ലാ യു​വാ​ക്ക​ന്മാ​രു​ടെ കൂ​ട്ട​വും ഈ നേ​രം​പോ​ക്കു​മ​ട്ടു് പി​ന്തു​ടർ​ച്ച​ക്കാർ​ക്ക് കൊ​ടു​ത്തു​പോ​രാ​റു​ണ്ടെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്നു; ഒരു കൂ​ട്ടർ മറ്റൊ​രു കൂ​ട്ടർ​ക്കാ​യി ഇതു കൈ​മാ​റി​പ്പോ​രു​ന്നു; എല്ലാം ഏക​ദേ​ശം ഒന്നാ​യി​രി​ക്കും; അതി​നാൽ ഞങ്ങൾ ഇപ്പോൾ​ത്ത​ന്നെ പറ​ഞ്ഞ​തു​പോ​ലെ, 1828-ൽ കുർ​ഫെ​രാ​ക്കി​ന്റെ സം​സാ​രം കേ​ട്ടി​ട്ടു​ള്ള​വർ 1817-ലെ തൊ​ലൊ​മി​യെ​യു​ടെ സം​സാ​ര​മാ​ണു് കേൾ​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്നു വി​ചാ​രി​ക്കും. ഒന്നു​മാ​ത്രം, കുർ​ഫെ​രാ​ക്ക് ഒരു മാ​ന്യ​നാ​ണു്. പുറമെ കാ​ണു​ന്ന പ്ര​ത്യ​ക്ഷ സാ​ദൃ​ശ്യ​ങ്ങൾ​ക്കി​ട​യിൽ, അയാ​ളും തൊ​ലൊ​മി​യ​യും തമ്മി​ലു​ള്ള വ്യ​ത്യാ​സം വളരെ വലു​താ​ണു്. രണ്ടു പേ​രു​ടേ​യും ഉള്ളിൽ മറ​ഞ്ഞു​നി​ല്ക്കു​ന്ന വ്യ​ക്തി​വി​ശേ​ഷം രണ്ടാ​മ​ത്തെ​യാ​ളി​ലു​ള്ള​തിൽ​നി​ന്നു തി​ക​ച്ചും വ്യ​ത്യാ​സ​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടാ​ണു് ഒന്നാ​മ​ത്തെ​യാ​ളിൽ നി​ന്നി​രു​ന്ന​തു്. തൊ​ലൊ​മി​യെ​യി​ലു​ള്ള ആൾ ഒരു ജി​ല്ലാ​വ​ക്കീ​ലും, കുർ​ഫെ​രാ​ക്കി​ലെ ആൾ ഒരു തറ​വാ​ടി​യു​മാ​ണു്.

അൻ​ഷൊൽ​രാ അതിലെ പ്ര​മു​ഖ​നാ​യി​രു​ന്നു; കൊം​ബ്ഫെർ നേ​താ​വു്, കുർ​ഫെ​രാ​ക് കേ​ന്ദ്ര​പു​രു​ഷൻ. മറ്റു​ള്ള​വർ വെ​ളി​ച്ചം കൂ​ട്ടി; അയാൾ ചൂടു കൂ​ട്ടി. വാ​സ്ത​വം പറ​ഞ്ഞാൽ, ആ കേ​ന്ദ്ര​ത്തി​ന്നു​ള്ള എല്ലാ ഗു​ണ​ങ്ങ​ളും അയാൾക്കുണ്ട്-​ഗോളാകൃതിയും പ്ര​കാ​ശ​മാ​ന​ത്വ​വും.

ബയോ​രെൽ 1822 ജൂൺ​മാ​സ​ത്തി​ലെ ഭയ​ങ്ക​ര​ല​ഹ​ള​യിൽ, ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​ര​നായ ലല്ലെ​മാ​ന്റെ [13] സം​സ്കാ​ര​സ​മ​യ​ത്തു്, ഒരു പ്ര​ധാന സ്ഥാ​നം വഹി​ച്ചു.

ബയോ​രെൽ ചീത്ത കൂ​ട്ടു​കാ​രോ​ടു ചേർ​ന്ന ഒരു സാ​ധു​മ​നു​ഷ്യ​നും ധീ​ര​നും, ധാ​രാ​ളി​യും ഔദാ​ര്യ​ത്തി​ന്റെ വക്ക​ത്തോ​ള​മെ​ത്തിയ ഒരു മു​ടി​യ​നും വാ​യാ​ടി​യും ചില സമ​യ​ത്തു വാ​ഗ്മി​യും ഔദ്ധ​ത്ത്യ​ത്തിൽ​ചെ​ന്നു മു​ട്ട​ത്ത​ക്ക​വി​ധം ഉൾ​ക്ക​രു​ത്തു​കാ​ര​നു​മാ​യി​രു​ന്നു; ഒന്നാ​ന്ത​രം ഒരാൾ; ആരു​ടേ​യും മുഖം നോ​ക്കാ​ത്ത ഉൾ​ക്കു​പ്പാ​യ​ങ്ങ​ളും തു​ടു​ത്തു​മ​റി​ഞ്ഞ അഭി​പ്രാ​യ​ങ്ങ​ളും അയാൾ​ക്കു​ണ്ടു്; ഒരെ​ണ്ണം​പ​റ​ഞ്ഞ ഒച്ചപ്പാടുകാരൻ-​എന്നുവെച്ചാൽ ശണ്ഠ​കൂ​ട​ലി​നെ​പ്പോ​ലെ മറ്റൊ​ന്നി​നേ​യും ഇഷ്ട​പ്പെ​ടാ​ത്ത ഒരാൾ; അല്ലെ​ങ്കിൽ​പ്പി​ന്നെ ലഹ​ള​യാ​ക​ണം; എന്ന​ല്ല, ലഹ​ള​യെ​പ്പോ​ലെ മറ്റൊ​ന്നും അയാൾ​ക്ക് ഇഷ്ട​മ​ല്ല, അല്ലെ​ങ്കിൽ​പ്പി​ന്നെ ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​ന​മാ​വ​ണം; എന്താ​ണു​ണ്ടാ​വുക എന്നു കാ​ണാൻ​വേ​ണ്ടി മാ​ത്രം ഒരു ജനാ​ല​ച്ചി​ല്ലു് തച്ചു​ട​യ്ക്കാ​നും, എന്നി​ട്ടു് കൽ​വി​രി മു​ഴു​വ​നും ഇള​ക്കി​മ​റി​ക്കാ​നും, പി​ന്നീ​ടു രാ​ജ​ഭ​ര​ണ​യ​ന്ത്ര​ത്തെ​ത്ത​ന്നെ തവി​ടാ​ക്കാ​നും എപ്പോ​ഴും ഒരു​ങ്ങി​ക്കൊ​ണ്ടു നി​ല്ക്കു​ന്ന ഒരാൾ; പതി​നൊ​ന്നാ​മ​ത്തെ വയ​സ്സിൽ ഒരു വി​ദ്യാർ​ഥി. അയാൾ നി​യ​മ​ത്തി​ന്റെ സ്വാ​ദ​റി​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടു്; പക്ഷേ, വക്കീ​ലാ​യി​രു​ന്നി​ട്ടി​ല്ല. ഇതാ​ണു് അയാ​ളു​ടെ നിയമം; ‘ഒരി​ക്ക​ലും വക്കീ​ലാ​വ​രു​തു്.’ അയാ​ളു​ടെ കവ​ചാ​ദി​കൾ ഇടാൻ ഒരി​രു​ട്ടു​മു​റി​യു​ണ്ടു്; അതിൽ ഒരു ചതു​ര​ത്തൊ​പ്പി കാണാം, നി​യ​മ​വി​ദ്യാ​ല​യ​ത്തി​ന്റെ അടു​ക്ക​ലൂ​ടെ പോകുമ്പോൾ-​അതു വളരെ ചു​രു​ക്ക​മാ​യി​ട്ടേ ഉള്ളു-​അയാൾ തന്റെ മു​റി​ക്കു​പ്പാ​യ​ത്തി​നു കുടുക്കിടും-​മേലങ്കി അന്നു നടപ്പായിട്ടില്ല-​ആരോഗ്യശാസ്ത്രസംബന്ധികളായ മുൻ​ക​രു​ത​ലു​ക​ളെ​ല്ലാം ചെ​യ്യും. പള്ളി​ക്കൂ​ട​ത്തി​ന്റെ പടി​കാ​വ​ല്ക്കാ​ര​നെ​പ്പ​റ്റി അയാൾ പറയും: ‘എന്തൊ​രു കൊ​ള്ളാ​വു​ന്ന കിഴവൻ!’ മൊ​സ്സ്യു ദേൽ​വിൻ​കൂർ എന്ന വി​ദ്യാ​ല​യ​ത്ത​ല​വ​നെ​പ്പ​റ്റി പറയും, ‘എന്തൊ​രു സ്മാ​ര​ക​സ്തം​ഭം’ തന്റെ പ്ര​സം​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ​നി​ന്നു പാ​ട്ടി​നു​ള്ള വി​ഷ​യ​ങ്ങ​ളും തന്റെ ഉപാ​ധ്യാ​യ​ന്മാ​രിൽ​നി​ന്നു പരി​ഹാ​സ​ചി​ത്ര​ങ്ങൾ​ക്കു​ള്ള സന്ദർ​ഭ​ങ്ങ​ളും അയാൾ കണ്ടു​പി​ടി​ക്കും. വെ​റു​തെ​യി​രു​ന്നു് ഒരു​ക്കൻ വര​വു​സം​ഖ്യ, കൊ​ല്ല​ത്തിൽ മു​വ്വാ​യി​രം ഫ്രാ​ങ്ക്, അയാൾ ചെ​ല​വാ​ക്കും.

നാ​ട​ന്മാ​രായ മാ​താ​പി​താ​ക്ക​ന്മാർ​ക്കു മക​നെ​ക്കു​റി​ച്ച് ഒരു ബഹു​മാ​നം ഉണ്ടാ​ക്കി​ത്തീർ​ക്കാൻ അയാൾ വി​ദ്യ​യെ​ടു​ത്തു.

അയാൾ അവ​രെ​പ്പ​റ്റി പറയും: ‘അവർ നാ​ട​ന്മാ​രാ​ണു്, പ്ര​മാ​ണി​ക​ള​ല്ല; അവർ​ക്കു ബു​ദ്ധി​യു​ണ്ടാ​വാ​നു​ള്ള കാരണം അതാ​ണു്.

എപ്പോ​ഴും വി​ചാ​രം മാ​റി​ക്കൊ​ണ്ടു​ള്ള ബയോ​രെൽ അനവധി കാ​പ്പി​പ്പീ​ടി​ക​ക​ളി​ലാ​യി കഴി​ഞ്ഞു​കൂ​ടും. മറ്റു​ള്ള​വർ​ക്കൊ​ക്കെ ഒരു സ്വ​ഭാ​വം വീ​ണി​ട്ടു​ണ്ടു്; അയാൾ​ക്ക​തി​ല്ല. അയാൾ തെ​ണ്ടി​ന​ട​ക്കും. തെ​റ്റി​ന​ട​ക്കു​ന്ന​തു മനു​ഷ്യ​ന്റെ പ്ര​കൃ​തി​യാ​ണു്; തെ​ണ്ടി​ന​ട​ക്കു​ന്ന​തു പാ​രി​സ്സു​കാ​ര​ന്റെ പ്ര​കൃ​തി​യാ​ണു്. വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ, അയാൾ​ക്ക് ഉള്ളി​ലേ​ക്കു തു​ള​ഞ്ഞു​ചെ​ല്ലു​ന്ന ഒരു ബു​ദ്ധി​യു​ണ്ടു്; കാ​ഴ്ച​യിൽ തോ​ന്നു​ന്ന​തി​ല​ധി​കം അയാൾ ഒരാ​ലോ​ച​ന​ക്കാ​ര​നാ​ണു്.

എബിസി സു​ഹൃ​ത്തു​ക്ക​ളേ​യും ഇനി ഉണ്ടാ​വാ​നി​രി​ക്കു​ന്ന മറ്റു സം​ഘ​ങ്ങ​ളേ​യും തമ്മിൽ കൂ​ട്ടി​യി​ണ​ക്കു​ന്ന ഒരു ചങ്ങ​ല​ക്ക​ണ്ണി​യാ​യി​രു​ന്നു അയാൾ.

ഈ ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രു​ടെ തല​കൾ​ക്കി​ട​യിൽ ഒരു കഷ​ണ്ടി​ത്ത​ല​യ​നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.

ഓടി​പ്പോയ കാ​ല​ത്തു് ഒരു കൂ​ലി​വ​ണ്ടി​യിൽ​ക്ക​യ​റാൻ സഹാ​യി​ച്ച​തി​നു പതി​നെ​ട്ടാ​മൻ ലൂയി ഒരു മഹാ​പ്ര​ഭു​വാ​ക്കി​ക്കൊ​ടു​ത്ത മാർ​ക്കി ദവ​രേ​താൻ ഫ്രാൻ​സിൽ മട​ങ്ങി​യെ​ത്തി​യ​ശേ​ഷം, 1814-ൽ രാ​ജാ​വു കലൈ​യിൽ വന്നു കപ്പ​ലി​റ​ങ്ങു​മ്പോൾ, ഒരാൾ രാ​ജാ​വി​ന്റെ കൈയിൽ ഒരു ഹർജി കൊ​ടു​ത്തു എന്നു് ഒരു കഥ പറ​യാ​റു​ണ്ടു്.

‘നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​ന്തു വേണം?’ രാ​ജാ​വു ചോ​ദി​ച്ചു.

‘തി​രു​മേ​നി, ഒരു തപ്പാ​ലാ​പ്പീ​സു്.’

‘നി​ങ്ങ​ളു​ടെ പേ​രെ​ന്താ​ണു്?’

‘ലെഗ്ൽ.’ രാ​ജാ​വു മുഖം ചു​ളി​ച്ചു; ഹർ​ജി​യി​ലെ ഒപ്പു നോ​ക്കി​യ​പ്പോൾ ലെഗ്ൽ എന്നു പേ​രെ​ഴു​തി​ക്ക​ണ്ടു. ബോ​നാ​പ്പാർ​ത്തി​ന്റേ​ത​ല്ലാ​ത്ത ഈ അക്ഷ​ര​ശു​ദ്ധി രാ​ജാ​വി​നെ രസി​പ്പി​ച്ചു. അവി​ടു​ന്നു പു​ഞ്ചി​രി​ക്കൊ​ള്ളാൻ തു​ട​ങ്ങി. ‘തി​രു​മേ​നി, ഹർ​ജി​ക്കാ​രൻ വീ​ണ്ടും ആരം​ഭി​ച്ചു. ‘ലെ​ഗ്യുൽ എന്നു പേ​രാ​യി എനി​ക്കൊ​രു പൂർ​വി​ക​നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അദ്ദേ​ഹം നാ​യാ​ട്ടു​നാ​യ്ക്ക​ളു​ടെ മേ​ച്ചിൽ​ക്കാ​ര​നാ​ണു് ഈ പേ​ര​ത്രേ എനി​ക്കു കി​ട്ടി​യ​തു്. എനി​ക്കു ലെ​ഗ്യു​ലു് എന്നാ​ണു് പേർ; അതു ചു​രു​ങ്ങി ലേ​ഗി​ലു് എന്നാ​യി; അതു പോയി ലേ​ഗ്ലാ​യി.’ ഇതു കേ​ട്ടു രാ​ജാ​വു നല്ല വി​സ്താ​ര​ത്തിൽ ഒന്നു പു​ഞ്ചി​രി​യി​ട്ടു. പി​ന്നീ​ടു് അവി​ടു​ന്നു് അയാൾ​ക്കു മനഃ​പൂർ​വ​മാ​യോ യാ​ദൃ​ച്ഛി​ക​മാ​യോ മോ​വി​ലെ തപ്പാ​ലാ​പ്പീ​സു് കല്പി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു.

സം​ഘ​ത്തി​ലെ കഷ​ണ്ടി​ക്കാ​രൻ ഈ ലേ​ഗ്ലി​ന്റെ മക​നാ​ണു്; അയാൾ ഇങ്ങി​നെ ഒപ്പി​ടും, ലേഗ്ൽ (ദു് മോ). ഒരു ചു​രു​ക്ക​പ്പേർ എന്ന നി​ല​യ്ക്ക് അയാളെ കൂ​ട്ടു​കാർ ബൊ​സ്വെ എന്നു വി​ളി​ക്കു​ന്നു.

ബൊ​സ്വെ ഒരു രസി​ക​നാ​ണു്; പക്ഷേ, ഭാ​ഗ്യ​മി​ല്ല. അയാൾ​ക്കു​ള്ള വി​ശേ​ഷത യാ​തൊ​ന്നി​ലും ജയി​ക്കു​ക​യി​ല്ല എന്നാ​ണു്. അതി​ന്റെ പ്ര​തി​ക്രി​യ​യാ​യി, അയാൾ സക​ല​ത്തേ​യും പറ്റി പു​ച്ഛി​ച്ചു ചി​രി​ക്കും. ഇരു​പ​ത്ത​ഞ്ചാ​മ​ത്തെ വയ​സ്സിൽ അയാൾ കഷ​ണ്ടി​ക്കാ​ര​നാ​യി. അച്ഛൻ ഒരു വീടും ഒരു നി​ല​വും സമ്പാ​ദി​ച്ചു​വെ​ച്ചു; മകൻ ഒരു വി​ഡ്ഢി​ത്ത​ക്ക​ച്ച​വ​ട​ത്തിൽ ചെ​ന്നി​റ​ങ്ങി ആ വീടും ആ നി​ല​വും ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ കള​ഞ്ഞു​കു​ളി​ച്ചു. അയാൾ​ക്ക് ഒരു മു​ത​ലു​മി​ല്ലാ​താ​യി. അയാൾ​ക്ക് അറി​വും രസി​ക​ത്ത​വു​മു​ണ്ടു്, പക്ഷേ, ചെ​യ്യു​ന്ന​തൊ​ക്കെ തക​രാ​റി​ലേ ചെ​ന്നു​ചാ​ടൂ. എന്തി​ലും അയാൾ തോ​ല്ക്കും, എല്ലാ​വ​രും അയാളെ തോ​ല്പി​ക്കും; അയാൾ പണി​ചെ​യ്തു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന​തൊ​ക്കെ അയാ​ളു​ടെ തല​യിൽ​ത്ത​ന്നെ ഇടി​ഞ്ഞു​വീ​ഴും. വിറകു വെ​ട്ടു​ക​യാ​ണെ​ങ്കിൽ, അയാൾ ഒരു വിരൽ മു​റി​ക്കും. ഒരു പത്നി​യു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ വേ​ഗ​ത്തിൽ തനി​ക്കൊ​രു കൂ​ട്ടു​കാ​രൻ കൂ​ടി​യു​ണ്ടെ​ന്നു് അയാൾ കണ്ടെ​ത്തും. എന്തെ​ങ്കി​ലും ഓരോ നി​മി​ഷ​ത്തി​ലും ഓരോ ദൗർ​ഭാ​ഗ്യം അയാൾ​ക്കു പറ്റും; അതു കാ​ര​ണ​മാ​ണു് അയാ​ളു​ടെ ആഹ്ലാ​ദ​ശീ​ലം അയാൾ പറയും: ‘ഉരു​ണ്ടു​വീ​ഴു​ന്ന ഓട്ടിൻ​ചു​വ​ട്ടി​ലാ​ണു് എന്റെ താമസം.’ അയാൾ എളു​പ്പ​ത്തിൽ അത്ഭു​ത​പ്പെ​ടു​ക​യി​ല്ല; എന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ; ഏതാ​പ​ത്തും അയാൾ മുൻ​കൂ​ട്ടി കണ്ട​താ​യി​രി​ക്കും. അയാ​ളു​ടെ നിർ​ഭാ​ഗ്യ​ത്തെ അയാൾ ക്ഷോ​ഭ​ര​ഹി​ത​നാ​യി കൈ​ക്കൊ​ണ്ടു; നേ​രം​പോ​ക്കു​കൾ കേ​ട്ടു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്ന ഒരാ​ളെ​പ്പോ​ലെ അയാൾ വി​ധി​യു​ടെ ദ്രോ​ഹ​ത്തെ നോ​ക്കി പു​ഞ്ചി​രി​യി​ടും. അയാൾ ദരി​ദ്ര​നാ​ണു് പക്ഷേ, അയാ​ളു​ടെ ഫലി​ത​ങ്ങ​ളു​ടെ ഈടു​വെ​പ്പി​നു് അവ​സാ​ന​മി​ല്ല. ഒടു​വി​ല​ത്തെ സൂ നാ​ണ്യ​ത്തിൽ അയാൾ ക്ഷ​ണ​ത്തി​ലെ​ത്തും; ഒടു​വി​ല​ത്തെ പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​യിൽ ഒരി​ക്ക​ലും അയാൾ ചെ​ന്നി​ട്ടി​ല്ല. ആപ​ത്തു് അക​ത്തേ​ക്കു വരു​മ്പോൾ, ആ പഴയ പരി​ചി​ത​നെ അയാൾ സന്തോ​ഷ​പൂർ​വം സ്വാ​ഗ​തം ചെ​യ്യും; എല്ലാ കഷ്ട​പ്പാ​ടു​ക​ളു​ടേ​യും കു​മ്പ​മേൽ അയാൾ താ​ളം​പി​ടി​ക്കും; ദുർ​വി​ധി​യു​മാ​യി അയാൾ​ക്ക് അത്ര​യും പരി​ച​യ​മാ​യ​തു​കൊ​ണ്ടു്, അതി​നോ​ടു് അയാൾ പറയും, ‘വരൂ, വരൂ, മൂ​പ്പ​രേ!’

ദുർ​വി​ധി​യു​ടെ ദ്രോ​ഹ​ങ്ങൾ അയാളെ സമർ​ഥ​നാ​ക്കി. അനവധി യു​ക്തി​കൾ ആലോ​ചി​ച്ചു​ണ്ടാ​ക്കാൻ അയാൾ​ക്കു സാ​ധി​ക്കും. അയാൾ​ക്കു പണ​മി​ല്ല; പക്ഷേ വേ​ണ​മെ​ന്നു തോ​ന്നു​മ്പോൾ ഒരു നി​ല​നി​ല്പി​ല്ലാ​ത്ത ധാ​രാ​ളി​ത്ത​ത്തിൽ മു​ങ്ങി​മ​റി​യു​വാൻ അയാൾ വഴി​യു​ണ്ടാ​ക്കും. ഒരു ദിവസം ഒരു ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രി​യോ​ടൊ​രു​മി​ച്ചി​രു​ന്നു് അയാൾ ‘നൂറു ഫ്രാ​ങ്കി’ന്റെ ഒരൂ​ണു​ണ്ണു​ക​കൂ​ടി ചെ​യ്തു; ആ സദ്യ​യ്ക്കി​ട​യിൽ ഈ സ്മ​ര​ണീ​യ​മായ വാ​ക്കു​പ​റ​യാൻ അയാൾ​ക്കു​ത്സാ​ഹം തോ​ന്നി: ‘ഹേ​നൂ​റു ഫ്രാ​ങ്കി​ന്റെ തെ​റി​ച്ചി​പ്പെ​ണ്ണേ, എന്റെ ബൂ​ട്ടു​സ്സ​ഴി​ക്ക്.’

ഒരു വക്കീൽ​ത്തൊ​ഴി​ലി​ലേ​ക്കു ബൊ​സ്വെ പതു​ക്കെ ചെ​ല്ലു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു; ബയോ​രെ​ലി​ന്റെ മട്ടിൽ അയാ​ളും നിയമം പഠി​ക്കു​ക​യാ​ണു്. ബൊ​സ്വെ​യ്ക്കു സ്ഥി​ര​താ​മ​സം എന്ന​തു് അധി​ക​മി​ല്ല; ചി​ല​പ്പോൾ ഇല്ല​ത​ന്നെ. ഇന്നു് ഒരാ​ളു​ടെ കൂടെ താ​മ​സി​ക്കും: നാളെ മറ്റൊ​രാ​ളു​ടെ​കൂ​ടെ, മി​ക്ക​പ്പോ​ഴും ഴൊ​ലി​യു​ടെ കൂടെ ഴൊലി വൈ​ദ്യം പഠി​ക്ക​യാ​ണു്. അയാൾ​ക്കു ബൊ​സ്വെ​യെ​ക്കാൾ രണ്ടു വയ​സ്സു കു​റ​യും.

ഴൊലി ഒരു ‘മനോ​രാ​ജ്യ​രോ​ഗി’ ഇള​മ​യാ​ണു്. വൈ​ദ്യ​ത്തിൽ​നി​ന്നു് അയാൾ പഠി​ച്ച​തു വൈ​ദ്യ​നാ​വാ​ന​ല്ല. രോ​ഗി​യാ​വാ​നാ​ണു്. ഇരു​പ​ത്തി​മൂ​ന്നാ​മ​ത്തെ വയ​സ്സിൽ അയാൾ ഒരു സദാ​രോ​ഗി​യാ​യി; കണ്ണാ​ടി​യിൽ നോ​ക്കി നാവു പരി​ശോ​ധി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് അയാൾ ആയു​സ്സു കഴി​ക്കും. സൂ​ചി​പോ​ലെ മനു​ഷ്യൻ കാ​ന്ത​ത്തി​ന്റെ ആകർ​ഷ​ണ​ത്തി​നു വശ​പ്പെ​ടു​ന്ന​താ​യി അയാൾ സി​ദ്ധാ​ന്തി​ക്കു​ന്നു; രാ​ത്രി ഭൂ​ഗോ​ള​ത്തി​ലെ മഹ​ത്തായ വി​ദ്യുൽ​പ്ര​വാ​ഹ​ത്താൽ തന്റെ രക്ത​പ​രി​സ​ര​ണ​ത്തി​നു തക​രാ​റൊ​ന്നും പറ്റി​പ്പോ​കാ​തി​രി​പ്പാൻ​വേ​ണ്ടി, തെ​ക്കോ​ട്ടു തലയും വട​ക്കോ​ട്ടു കാ​ലു​മാ​യി കി​ട​പ്പാൻ തക്ക​വി​ധം അറയിൽ അയാൾ കട്ടിൽ തി​രി​ച്ചി​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു. ഇടി​മി​ന്ന​ലു​ള്ള​പ്പോൾ അയാൾ നാഡി പി​ടി​ച്ചു നോ​ക്കും. ഇല്ലാ​ത്ത​പ്പോൾ അയാ​ളാ​ണു് മറ്റെ​ല്ലാ​വ​രി​ലും​വെ​ച്ച് അധികം പ്ര​സ​രി​പ്പു​കാ​രൻ. ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രും നൊ​സ്സ​ന്മാ​രും വളർ​ച്ച​യെ​ത്താ​ത്ത​വ​രും ആഹ്ലാ​ദ​ശീ​ല​ന്മാ​രു​മായ ഇവ​രെ​ല്ലാം ഒത്തൊ​രു​മി​ച്ചു താ​മ​സി​ക്കു​ന്നു; അതി​ന്റെ ഫല​മാ​ണു് വാ​ലു​ള്ള സ്വ​രാ​ക്ഷ​ര​ങ്ങൾ​ക്കു ദുർ​ഭി​ക്ഷ​മി​ല്ലാ​ത്ത കൂ​ട്ടു​കാ​രെ​ല്ലാം​കൂ​ടി ഴൊ​ല്ലി എന്നു പേ​രി​ട്ട ആ നൊ​സ്സ​നും നല്ല​വ​നു​മായ സത്ത്വം. ‘നി​ങ്ങൾ​ക്ക് ആ രണ്ടു ‘ലി’ന്മേൽ പറ​ക്കാം, ഴാ​ങ്പ്രു​വെർ പറ​ഞ്ഞു.

ഴൊ​ലി​ക്കു വടി​ത്തു​മ്പു​കൊ​ണ്ടു മൂ​ക്ക​ത്തു തൊ​ടു​ന്ന ഒരു വി​ദ്യ​യു​ണ്ടു്; ബു​ദ്ധി​കൂർ​മ​യു​ടെ ഒര​ട​യാ​ളം.

ഇത്ര​മേൽ വ്യ​ത്യാ​സ​പ്പെ​ട്ട​വ​രും ആക​പ്പാ​ടെ ഗൗ​ര​വ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​യ​ല്ലാ​തെ വി​വ​രി​ക്ക​പ്പെ​ടാൻ വയ്യാ​ത്ത​വ​രു​മായ ഈ എല്ലാ യു​വാ​ക്ക​ന്മാർ​ക്കും​കൂ​ടി ഒരു മത​മാ​യി​രു​ന്നു; അഭി​വൃ​ദ്ധി.

എല്ലാ​വ​രും ഫ്ര​ഞ്ച് ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​ന​ത്തി​ന്റെ നേർ​സ്സ​ന്താ​ന​ങ്ങ​ളാ​ണു്. അവ​രിൽ​വെ​ച്ച് എത്ര​ത​ന്നെ തല​യു​യർ​ന്ന​വ​നും ഈ ഒരു കൊ​ല്ല​ത്തി​ന്റെ പേർ പറ​ഞ്ഞാൽ സഗൗ​ര​വ​നാ​യി; 1789. അവ​രു​ടെ അച്ഛ​ന്മാർ രാ​ജ​ക​ക്ഷി​ക്കാ​രാ​യാ​ലും പ്ര​ജാ​ധി​പ​ത്യ​ക്കാ​രാ​യാ​ലും ശരി; അതു​കൊ​ണ്ടു വി​ശേ​ഷി​ച്ചൊ​ന്നു​മി​ല്ല; ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രായ ഇവ​രു​ടെ ജന​ന​ത്തി​നു മുൻ​പ​ത്തെ തക​രാ​റൊ​ന്നും ഇവർ​ക്കു ബാ​ധ​ക​മ​ല്ല; ഈ യു​വാ​ക്ക​ന്മാ​രു​ടെ സി​ര​ക​ളി​ലൂ​ടെ നി​യ​മ​നി​ഷ്ഠ​യു​ടെ പരി​ശു​ദ്ധ​ര​ക്ത​മാ​ണു് പാ​ഞ്ഞി​രു​ന്ന​തു്. അവർ നി​ഷ്ക​ള​ങ്ക​മായ ധർ​മ​ത്തേ​യും കേ​വ​ല​മായ മനു​ഷ്യ​മു​റ​യേ​യും ആരാ​ധി​ച്ചു; നടു​ക്കു​ള്ള നി​ല​ക​ളൊ​ന്നും അവർ​ക്കി​ല്ല.

കു​ടും​ബ​മാ​യി ചേർ​ന്ന​വ​രും ഒരു​പോ​ലെ പഠി​ച്ച​വ​രു​മായ ഈ സു​ഹൃ​ത്തു​ക്കൾ പ്രാ​പ്യ​സ്ഥി​തി​യെ നി​ഗു​ഢ​ത​യിൽ കു​റി​ച്ചി​ട്ടു.

ഈ ഉത്സാ​ഹ​ശീ​ല​ന്മാ​രു​ടേ​യും മൂ​ഢ​വി​ശ്വാ​സി​ക​ളു​ടേ​യും ഇടയിൽ ഒരു സം​ശ​യ​ക്കാ​ര​നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അയാൾ അവിടെ എങ്ങി​നെ വന്നു​പെ​ട്ടു? സാ​മീ​പ്യം കൊ​ണ്ടു്. ഈ സം​ശ​യ​ക്കാ​ര​ന്റെ പേർ ഗ്ര​ന്തേർ എന്നാ​ണു്; ഈ ചി​ത്ര​ഭാ​ഷ​യി​ലാ​ണു് അയാൾ ഒപ്പി​ടുക പതി​വു്; ആർ. ഗ്ര​ന്തേർ യാ​തൊ​ന്നും വി​ശ്വ​സി​ക്കാ​തി​രി​ക്കാൻ സവി​ശേ​ഷ​മാ​യി മന​സ്സി​രു​ത്തു​ന്ന ഒരാ​ളാ​ണു്, എന്ന​ല്ല, പാ​രി​സ്സി​ലെ വി​ദ്യാ​ല​യ​പ്പാർ​പ്പു കാ​ല​ത്തു കഴി​യു​ന്നേ​ട​ത്തോ​ള​മ​ധി​കം പഠി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള ഒരു വി​ദ്യാർ​ഥി​യാ​ണു് അയാൾ; ഒന്നാം​ത​രം കാ​പ്പി പാ​രി​സ്സിൽ ലെം​ബ്ലാ​ങ് കാ​പ്പി​പ്പീ​ടി​ക​യി​ലാ​ണു് കി​ട്ടുക എന്നും. ഒന്നാ​ന്ത​രം ബി​ല്ലി​യേർ​ഡ് കളി വൊൾ​ത്തെ​യർ എന്നേ​ട​ത്താ​ണെ​ന്നും, നല്ല അപ്പ​ങ്ങ​ളും നല്ല പെൺ​കു​ട്ടി​ക​ളും ഏർ​മി​റ്റേ​ജിൽ കാ​ണാ​മെ​ന്നും, ഒന്നാ​ന്ത​രം കോ​ഴി​ക്കു​ട്ടി​കൾ മദർ സൊ​ഗെ​യു​ടെ ഹോ​ട്ട​ലി​ലാ​ണെ​ന്നും, എണ്ണം പറഞ്ഞ മത്സ്യ​ഭ​ക്ഷ​ണം കു​നെ​ത്തി​ലാ​ണെ​ന്നും, നേർ​ത്തു വെ​ളു​ത്ത ഒരു​ത​രം വീ​ഞ്ഞു ബാ​രി​യേർ ദ്യു​കൊം​പാ​യിൽ കി​ട്ടു​മെ​ന്നും അയാൾ​ക്ക​റി​യാം. എല്ലാ​റ്റി​നു​മു​ള്ള ഒന്നാ​ന്ത​രം സ്ഥലം അയാൾ മന​സ്സി​ലാ​ക്കി​യി​ട്ടു​ണ്ടു്; പുറമെ, കയ്യാ​ങ്ക​ളി​യും ചവു​ട്ടു​ക​ളി​യും മറ്റു ചില നൃ​ത്ത​വി​നോ​ദ​ങ്ങ​ളും. അയാൾ ഒരു മേ​ലെ​ക്കി​ട​യി​ലു​ള്ള വടി​വീ​ശൽ​ക്കാ​ര​നാ​ണു്. പോ​രാ​ത്ത​തി​നു് അയാൾ അസ്സൽ കുടി കു​ടി​ക്കും. അയാൾ തീരെ പരി​ഷ്കാ​ര​മി​ല്ലാ​ത്താ​ളാ​ണു്; അന്ന​ത്തെ ബൂ​ട്ടു​സു് തു​ന്നൽ​പ്പ​ണി​ക്കാ​രി​ക​ളിൽ​വെ​ച്ച് ഏറ്റ​വും സൗ​ഭാ​ഗ്യ​വ​തി ഇർമ ബ്വാ​സി അയാ​ളു​ടെ പരു​ക്കൻ​മ​ട്ടു​കൊ​ണ്ടു ശു​ണ്ഠി കയറി ഇങ്ങ​നെ ഒരു വിധി വി​ധി​ച്ചു: ‘ഒര​സാ​ധ്യ​മ​നു​ഷ്യൻ’; പക്ഷേ, ഗ്ര​ന്തേ​രു​ടെ മന്ത​ത്ത​രം അക്ഷോ​ഭ്യ​മാ​യി​രു​ന്നു. അയാൾ ശ്ര​ദ്ധ​യോ​ടും വാ​ത്സ​ല്യ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി എല്ലാ സ്ത്രീ​ക​ളേ​യും സൂ​ക്ഷി​ച്ചു നോ​ക്കും; ആ നോ​ട്ട​ത്തിൽ അവ​രെ​ല്ലാ​വ​രോ​ടും അയാൾ ഇങ്ങ​നെ പറ​യു​ന്ന ഒരു മട്ടു​ണ്ടാ​യി​രി​ക്കും: ‘എനി​ക്കി​ഷ്ടം തോ​ന്ന​ണം!’ സകല സ്ത്രീ​ക​ളും തന്നെ ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്ക​യാ​ണെ​ന്നു് അയാൾ കൂ​ട്ടു​കാ​രെ ധരി​പ്പി​ക്കാൻ ശ്ര​മി​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ തോ​ന്നും.

പൊ​തു​ജ​നാ​വ​കാ​ശം, മനു​ഷ്യ​ധർ​മം, സാ​മു​ദാ​യി​ക​ബ​ന്ധം, ഫ്ര​ഞ്ച് ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​നം, പ്ര​ജാ​ധി​പ​ത്യം, പൊ​തു​ജ​ന​ഭ​ര​ണം, മനു​ഷ്യ​ത്വം, പരി​ഷ്കാ​രം, അഭി​വൃ​ദ്ധി - ഈ വാ​ക്കു​ക​ളെ​ല്ലാം ഗ്ര​ന്തേ​റെ​സ്സം​ബ​ന്ധി​ച്ചേ​ട​ത്തോ​ളം ഏതാ​ണ്ടു നി​രർ​ഥ​ക​ങ്ങ​ളാ​ണു്. അയാൾ അവ​യു​ടെ നേ​രെ​യൊ​ക്കെ പു​ഞ്ചി​രി​യി​ടും ബു​ദ്ധി​യു​ടെ എല്ലു​തിർ​ച്ച​രോ​ഗ​മായ ആ സം​ശ​യ​വാ​ദം ഒരൊ​റ്റ ആലോ​ച​ന​യെ​ങ്കി​ലും ഗ്ര​ന്തേ​റിൽ ബാ​ക്കി​വെ​ച്ചി​ല്ല. അയാൾ വക്രോ​ക്തി​യു​ടെ കൂടെ താ​മ​സി​ച്ചു​പോ​ന്നു. ഇതാ​ണു് അയാ​ളു​ടെ മു​ഖ്യ​സി​ദ്ധാ​ന്തം: ‘നേ​രാ​യി​ട്ടു് ഒന്നു മാ​ത്ര​മു​ണ്ടു്, എന്റെ നി​റ​ഞ്ഞ പാ​ന​പാ​ത്രം.’ എല്ലാ കക്ഷി​ക്കാ​രി​ലും കാ​ണ​പ്പെ​ടു​ന്ന മനോ​വി​ശ്വാ​സ​ത്തെ അയാൾ പു​ച്ഛി​ച്ചു; അച്ഛ​നേ​യും ശരി, സഹോ​ദ​ര​നേ​യും ശരി; ഇളയ രൊ​ബെ​പി​യ​റേ​യും ല്വാ​സെ​രോ​ലി​നേ​യും. [14] ‘അവർ​ക്കൊ​ക്കെ മരി​ക്കാൻ​മാ​ത്രം പ്രാ​യ​മാ​യി’ അയാൾ ഉച്ച​ത്തിൽ പറയും. കു​രി​ശി​നെ​പ്പ​റ്റി അയാൾ അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ട്ടു: ‘ഒരു വി​ജ​യ​മാ​യി കലാ​ശി​ച്ച തൂ​ക്കു​മ​ര​മാ​ണ​തു്.’ ഒരു തെ​ണ്ടി​യും ചൂ​തു​ക​ളി​ക്കാ​ര​നും തെ​മ്മാ​ടി​യും കള്ളു​കു​ടി​യ​നു​മായ അയാൾ ‘നാ​ലാ​മൻ ആങ്റി ജയി​ച്ചി​ട​ട്ടെ’ എന്ന പല്ല​വി​യു​ള്ള പാ​ട്ടു് ഇള​വി​ല്ലാ​തെ പാടി ആ ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രായ മനോ​രാ​ജ്യ​ക്കാ​രെ​യെ​ല്ലാം മു​ഷി​പ്പി​ക്കും.

ഏതാ​യാ​ലും ഈ സം​ശ​യ​ക്കാ​ര​ന്നു് ഒരു മത​ഭ്രാ​ന്തി​യു​ണ്ടു്. ആ മത​ഭ്രാ​ന്തി ഒരു സി​ദ്ധാ​ന്ത​ത്തോ​ട​ല്ല, ഒരു കാ​ര്യ​ത്തോ​ട​ല്ല; ഒരു കലാ​വി​ദ്യ​യോ​ട​ല്ല, ഒരു ശാ​സ്ത്ര​ത്തോ​ട​ല്ല; ഒരാ​ളോ​ടാ​ണു് -​ആൻഷൊൽരാ. ആൻ​ഷൊൽ​രാ​യെ അയാൾ ബഹു​മാ​നി​ച്ചി​രു​ന്നു, സ്നേ​ഹി​ച്ചി​രു​ന്നു, പൂ​ജി​ച്ചി​രു​ന്നു. കേ​വ​ല​ത്വ​ത്തി​ലൂ​ന്നി​നി​ല്ക്കു​ന്ന ആ മനു​ഷ്യ​മ​ന​സ്സു​ക​ളു​ടെ കൂ​ട്ട​ത്തിൽ ഈ കീ​ഴ​ട​ക്ക​മി​ല്ലാ​ത്ത പരി​ഹാ​സ​ക്കാ​രൻ ആരോ​ടാ​ണു് തന്നെ കൂ​ട്ടി​ക്കെ​ട്ടി​യ​തു്? ഏറ്റ​വു​മ​ധി​കം കേ​വ​ല​ഹൃ​ദ​യ​നോ​ടു്. ഏതു നി​ല​യിൽ ആൻ​ഷൊൽ​രാ അയാളെ കീ​ഴ്പ്പെ​ടു​ത്തി? അയാ​ളു​ടെ അഭി​പ്രാ​യ​ങ്ങ​ളാ​ലാ​ണോ? അല്ല; സ്വ​ഭാ​വം​കൊ​ണ്ടു്, പല​പ്പോ​ഴും കാ​ണാ​വു​ന്ന ഒരു കാഴ്ച. ചേർ​ന്നി​ണ​ങ്ങു​ന്ന വർ​ണ​വി​ശേ​ഷ​ങ്ങ​ളെ​പ്പോ​ലെ, ഒരു സം​ശ​യ​ക്കാ​രൻ ഒരു വി​ശ്വാ​സി​യോ​ടു ചേ​രു​ന്ന​തു പ്ര​കൃ​തി​സാ​ധാ​ര​ണ​മാ​ണു്. നമു​ക്കി​ല്ലാ​ത്ത​തു നമ്മെ ആകർ​ഷി​ക്കു​ന്നു കു​രു​ട​നെ​പ്പോ​ലെ വെ​ളി​ച്ചം ഇഷ്ട​പ്പെ​ടു​ന്ന ആളി​ല്ല. കള്ളൻ പെ​രും​കൂ​റ്റ​നെ ആരാ​ധി​ക്കു​ന്നു. പോ​ക്കാ​ച്ചി​ത്ത​വ​ള​യു​ടെ കണ്ണു് എപ്പോ​ഴും ആകാ​ശ​ത്തൂ​ന്നി​ക്കൊ​ണ്ടാ​ണ് എന്തി​നു്? പറ​ക്കു​ന്ന പക്ഷി​യെ നോ​ക്കി​ക്കാ​ണാൻ? സംശയം ഉള്ളിൽ ചു​രു​ണ്ടു​കി​ട​ക്കു​ന്ന ഗ്ര​ന്തേർ​ക്ക് ആൻ​ഷൊൽ​രാ​യിൽ വി​ശ്വാ​സം പൊ​ങ്ങി​പ്പ​റ​ക്കു​ന്ന​തു കാണുക രസ​മാ​യി​രു​ന്നു. അയാൾ​ക്ക് ആൻ​ഷൊൽ​രാ​യെ​ക്കൊ​ണ്ടാ​വ​ശ്യ​മു​ണ്ടു്. ആ ചരി​ത്ര​ത്തോ​ടും ആരോ​ഗ്യ​ത്തോ​ടും ദൃ​ഢ​ത​യോ​ടും ഋജു​ത്വ​ത്തോ​ടും സ്ഥി​ര​ത​യോ​ടും കല​വ​റ​യി​ല്ലാ​യ്മ​യോ​ടും കൂടിയ പ്ര​കൃ​തി അയാളെ മയ​ക്കി​ക്ക​ള​ഞ്ഞു; ആ കഥ അയാൾ വ്യ​ക്ത​മാ​യ​റി​യു​ക​യാ​വ​ട്ടേ, അങ്ങ​നെ​യൊ​ന്നു​ണ്ടെ​ന്നു തന്നെ​ത്താൻ മന​സ്സി​ലാ​ക്കാൻ ശ്ര​മി​ക്കു​ക​യാ​വ​ട്ടെ ചെ​യ്തി​രു​ന്നി​ല്ല; പ്ര​കൃ​തി​പ്രേ​ര​ണ​യാൽ ആ എതിർ​സ്വ​ഭാ​വി​യെ അയാൾ ബഹു​മാ​നി​ച്ചു. അയാ​ളു​ടെ മൃ​ദു​ക്ക​ളും, അശ​ക്ത​ങ്ങ​ളും, അഴി​ഞ്ഞു​തീർ​ന്ന​വ​യും, രൂ​പ​മ​റ്റ​വ​യു​മായ ആലോ​ച​ന​കൾ, ഒരു തണ്ടെ​ല്ലി​നോ​ടെ​ന്ന​പോ​ലെ, ആൻ​ഷൊൽ​രാ​യോ​ടു പറ്റി​പ്പി​ടി​ച്ചു. അയാ​ളു​ടെ ധാർ​മി​ക​പ്ര​കൃ​തി ആ സ്ഥി​ര​ത​മേൽ ചാ​രി​നി​ന്നു. ആൻ​ഷൊൽ​രാ​യു​ടെ സാ​ന്നി​ധ്യ​ത്തിൽ ഗ്ര​ന്തേർ ഒരി​ക്കൽ​ക്കൂ​ടി ഒരാ​ളാ​യി. എന്ന​ല്ല, പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​ത്തിൽ പര​സ്പ​ര​വി​രു​ദ്ധ​ങ്ങ​ളായ രണ്ടു സ്വ​ഭാ​വ​ങ്ങൾ കൂ​ടി​ച്ചേർ​ന്നു​ണ്ടാ​യ​താ​യി​രു​ന്നു ആ മനു​ഷ്യൻ. അയാ​ളിൽ കപ​ട​ത​യു​മു​ണ്ടു്. നി​ഷ്ക​പ​ട​ത​യു​മു​ണ്ടു്. അയാ​ളു​ടെ ഔദാ​സീ​ന്യം സ്നേ​ഹി​ച്ചു. വി​ശ്വാ​സ​ത്തെ​ക്കൂ​ടാ​തെ അയാ​ളു​ടെ മന​സ്സി​നു കഴി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാം; പക്ഷേ, സൗ​ഹാർ​ദ്ദ​ത്തെ​ക്കൂ​ടാ​തെ അയാ​ളു​ടെ ഹൃ​ദ​യ​ത്തി​നു കഴി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാം; പക്ഷേ, സൗ​ഹാർ​ദ്ദ​ത്തെ​ക്കൂ​ടാ​തെ അയാ​ളു​ടെ ഹൃ​ദ​യ​ത്തി​നു കഴി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാൻ വയ്യാ. ഒര​ഗാ​ധ​മായ പര​സ്പ​ര​വി​രു​ദ്ധത; എന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ, സ്നേ​ഹം ഒരു വി​ശ്വാ​സ​മാ​ണു്. അയാ​ളു​ടെ പ്ര​കൃ​തി അങ്ങ​നെ​യാ​യി​രു​ന്നു. അകവും പു​റ​വും എതിർ​വ​ക്കു​മാ​യി​രി​ക്കാൻ വേ​ണ്ടി ജനി​ച്ച​വ​രോ എന്നു തോ​ന്നു​മാ​റു ചില ആളു​ക​ളു​ണ്ടു്. അവ​രാ​ണു് പൊ​ലു​ക്സു്, [15] പത്രൊ​ക്ലെ​സു്, [16] നിസുസ [17] എന്ന​വർ. മറ്റൊ​രാൾ പു​റ​ത്തു താ​ങ്ങു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു​മാ​ത്ര​മാ​ണു് അവർ നി​ല്ക്കു​ന്ന​തു്; അവ​രു​ടെ പേർ ഒരു തു​ടർ​ച്ച​യാ​ണു്. ഉം എന്ന സമു​ച്ച​യ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​യേ അതെ​ഴു​ത​പ്പെ​ടാ​റു​ള്ളു; അവ​രു​ടെ ജീ​വി​തം സ്വ​ന്ത​മ​ല്ല; അതു് അവ​രു​ടേ​ത​ല്ലാ​ത്ത ഒരു ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ മറു​പു​റ​മാ​ണു്. ഗ്ര​ന്തേർ അത്ത​ര​ക്കാ​രിൽ ഒരാ​ളാ​ണു്. അയാൾ ആർ​ഷൊൽ​രാ​യു​ടെ പു​റ​മാ​യി​രു​ന്നു.

ആൻ​ഷൊൽ​രാ​യു​ടെ ശരി​ക്കു​ള്ള ഉപ​ഗ്ര​ഹ​മായ ഗ്ര​ന്തേർ ഈ യു​വാ​ക്ക​ളു​ടെ സം​ഘ​ത്തിൽ താ​മ​സി​ച്ചു; അയാ​ളു​ടെ പാർ​പ്പു് അതി​ലാ​യി​രു​ന്നു; മറ്റെ​വി​ടെ​യും അയാൾ​ക്കു രസ​മി​ല്ല; അയാൾ എല്ലാ​യി​ട​ത്തും അവരെ പിൻ​തു​ടർ​ന്നു. ഈ രൂ​പ​ങ്ങൾ വീ​ഞ്ഞി​ന്റെ പത​യി​ലൂ​ടെ വരു​ന്ന​തും പോ​കു​ന്ന​തും കാ​ണു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു അയാൾ​ക്കു രസം, അയാ​ളു​ടെ നേ​രം​പോ​ക്കു​കാ​ര​ണം അവ​ര​യാ​ളെ കൊ​ണ്ടു നട​ന്നു.

വി​ശ്വാ​സി​യായ ആൻ​ഷൊൽ​രാ​യ്ക്ക് ഈ സം​ശ​യ​ക്കാ​ര​നെ ബഹു​പു​ച്ഛ​മാ​യി​രു​ന്നു; മദ്യം തൊ​ടാ​ത്ത അയാൾ​ക്ക് ആ മദ്യ​പ​നെ ബഹു​പ​രി​ഹാ​സ​മാ​യി​രു​ന്നു. കു​റ​ച്ച് അന്ത​സ്സു​കൂ​ടിയ അനു​ക​മ്പ​മാ​ത്രം അയാൾ ആ സേ​വ​ന്റെ നേരെ കാ​ണി​ച്ചു​പോ​ന്നു. ആൻ​ഷൊൽ​രാ​യാൽ എപ്പോ​ഴും നിർ​ദ്ദ​യ​മാ​യി പെ​രു​മാ​റ​പ്പെ​ടു​ന്ന​വ​നും, പരു​ഷ​നി​ല​യിൽ നി​രാ​ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന​വ​നും, ഉപേ​ക്ഷി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടാ​ലും എപ്പോ​ഴും അടു​ത്തു കൂ​ടു​ന്ന​വ​നു​മായ ആ മനു​ഷ്യൻ ആൻ​ഷൊൽ​രാ​യെ​പ്പ​റ്റി പറയും; ‘എന്തു​കൊ​ള്ളാ​വു​ന്ന വെ​ണ്ണ​ക്ക​ല്ലു്.’