മരി​യു​സ്സി​നു ജീ​വി​തം ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടാ​യി​ത്തീർ​ന്നു. ഉടു​പ്പു​ക​ളേ​യും ഘടി​കാ​ര​ത്തേ​യും തി​ന്നു​ന്ന​തു സാ​ര​മി​ല്ല. ശു​ണ്ഠി​പി​ടി​ച്ച പശു എന്ന ആ ഭയ​ങ്ക​ര​വും വാ​ചാ​തീ​ത​വു​മായ ജീ​വി​ത​ക്ലേ​ശ​ത്തെ അയാൾ ഭക്ഷിച്ചുനോക്കി-​ എന്നു​വെ​ച്ചാൽ, വലിയ ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടു​ക​ളും കഷ്ട​പ്പാ​ടു​ക​ളും അയാൾ സഹി​ച്ചു. ഭക്ഷ​ണ​മി​ല്ലാ​ത്ത പക​ലു​കൾ, ഉറ​ക്ക​മി​ല്ലാ​ത്ത രാ​ത്രി​കൾ, വി​ള​ക്കി​ല്ലാ​ത്ത സന്ധ്യ​കൾ, തീ​യി​ല്ലാ​ത്ത അടു​പ്പു​കൾ, പ്ര​വൃ​ത്തി​യി​ല്ലാ​ത്ത ആഴ്ച​കൾ, ആശി​ക്കാ​നൊ​ന്നു​മി​ല്ലാ​ത്ത ഭാവി, കൈ​മു​ട്ടു​ക​ളിൽ കീ​റി​പ്പൊ​ളി​ഞ്ഞ ഒരു കു​പ്പാ​യം, ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രി​പ്പെ​ണ്ണു​ങ്ങ​ളെ ചി​രി​പ്പി​ക്കു​ന്ന ഒരു പഴയ തൊ​പ്പി, വാടക കൊ​ടു​ക്കാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ടു രാ​ത്രി ഒരു മണി സമ​യ​ത്തു പൂ​ട്ടി​യി​രി​ക്കു​ന്ന​താ​യി കാ​ണ​പ്പെ​ടു​ന്ന ഒരു വാതിൽ, പടി​കാ​വ​ല്ക്കാ​ര​ന്റെ​യും അടു​ക്ക​ള​പ്പ​ണി​ക്കാ​ര​ന്റേ​യും അധി​ക​പ്ര​സം​ഗം, അയൽ​പ​ക്ക​ക്കാ​രു​ടെ പരി​ഹാ​സ​ങ്ങൾ, അവ​മാ​ന​ങ്ങൾ, ചവി​ട്ടി​ത്തേ​ക്ക​പ്പെ​ട്ട അന്ത​സ്സു്, കി​ട്ടിയ പണി എന്തും വെ​റു​പ്പു​കൾ, മടു​പ്പു്, നിരാശത-​ ഇവ​കൊ​ണ്ടൊ​ക്കെ​യായ ജീ​വി​തം ഭയ​ങ്കര വസ്തു​വാ​ണു്. ഇവ​യൊ​ക്കെ ഭക്ഷി​ക്കേ​ണ്ട​തെ​ങ്ങ​നെ​യെ​ന്നു മരി​യൂ​സു് പഠി​ച്ചു; പല​പ്പോ​ഴും ഇതെ​ല്ലാം മാ​ത്ര​മേ വി​ഴു​ങ്ങു​വാ​നു​ള്ളു എന്നാ​വുക എങ്ങ​നെ​യെ​ന്നും അയാ​ള​റി​ഞ്ഞു. സ്നേ​ഹം ആവ​ശ്യ​മാ​യ​തു​കൊ​ണ്ടു് തന്റെ അന്ത​സ്സു വേ​ണ്ടി​വ​രു​ന്ന​തെ​പ്പോ​ഴോ ജീ​വി​ത​ത്തി​ലെ ആ സമ​യ​ത്തു ഉടു​പ്പു നന്ന​ല്ലാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ടു് ആളുകൾ തന്നെ പരി​ഹ​സി​ക്കു​ക​യും ദരി​ദ്ര​നാ​യ​തു​കൊ​ണ്ടു് താൻ മോ​ശ​പ്പെ​ടു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു​ണ്ടെ​ന്നു് അയാൾ​ക്കു ബോധം വന്നു. പ്ര​ഭാ​വ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടിയ അന്ത​സ്സു​കൊ​ണ്ടു് ഹൃദയം മേ​ല്പ്പോ​ട്ടു പൊ​ങ്ങി​യി​രി​ക്കേ​ണ്ട യൗ​വ​ന​ത്തിൽ തന്റെ പൊ​ളി​ഞ്ഞ ബൂ​ട്ടു​സ്സു​ക​ളിൽ ഒന്നി​ല​ധി​കം പ്രാ​വ​ശ്യം അയാൾ കു​നി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കി; ദരി​ദ്രാ​വ​സ്ഥ​യു​ടെ അന്യാ​യ​മായ നാ​ണ​ക്കേ​ടും മർ​മ​ഭേ​ദ​ക​മായ പോ​രാ​യ്മ​യും അയാൾ അറി​ഞ്ഞു. അശ​ക്ത​ന്മാർ നി​കൃ​ഷ്ട​ന്മാ​രാ​യും ശക്ത​ന്മാർ ഉൽ​കൃ​ഷ്ട​ന്മാ​രാ​യും പു​റ​ത്തേ​ക്കു പോ​രു​ന്ന സ്തു​ത്യ​വും ഭയ​ങ്ക​ര​വു​മായ ശക്തി​പ​രീ​ക്ഷ. ഒരു മൊ​രം​ക​ള്ള​നെ​യോ ഒരർ​ദ്ധ​ദേ​വ​നെ​യോ ആവ​ശ്യ​മു​ണ്ടെ​ന്നു കാ​ണു​മ്പോൾ, വിധി ഒരു മനു​ഷ്യ​നെ പി​ടി​ച്ചു എറി​ഞ്ഞു​കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന ഒരു തീചൂള.

മഹ​ത്ത​ര​ങ്ങ​ളായ പല പ്ര​വൃ​ത്തി​ക​ളും ചെ​യ്യാ​റു​ള്ള​തു നി​സ്സാ​ര​ങ്ങ​ളായ മല്പി​ടു​ത്ത​ങ്ങ​ളിൽ വെ​ച്ചാ​ണു്. ഇല്ലാ​യ്മ​ക​ളു​ടേ​യും നീ​ച​ത്വ​ങ്ങ​ളു​ടേ​യും വിധി മു​ഖേ​ന​യു​ള്ള ആക്ര​മ​ണ​ത്തിൽ അടി​ക്ക​ടി​ക്കു തങ്ങ​ളെ​ത്ത​ന്നെ രക്ഷി​ച്ചു​പോ​രു​ന്ന അപ്ര​സി​ദ്ധ​ങ്ങ​ളും മർ​ക്ക​ട​മു​ഷ്ടി​യോ​ടു​കൂ​ടി​യ​വ​യു​മായ ചില ധീ​ര​ത​ക​ളു​ണ്ടു്. ഒരാ​ളു​ടേ​യും കണ്ണു പതി​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത ഉൽ​കൃ​ഷ്ട​ങ്ങ​ളും നി​ഗൂ​ഢ​ങ്ങ​ളു​മായ ജയ​ങ്ങൾ; പ്ര​സി​ദ്ധി​കൊ​ണ്ടു പക​രം​വി​ടാ​ത്ത​വ​യും യാ​തൊ​രു കാ​ഹ​ളം​വി​ളി​യാ​ലും സ്വാ​ഗ​തം ചെ​യ്യ​പ്പെ​ടാ​ത്ത​വ​യു​മായ വി​ജ​യ​ങ്ങൾ, ജീ​വി​തം, ദൗർ​ഭാ​ഗ്യം, നി​സ്സ​ഹാ​യ​ത്വം, ഉപേ​ക്ഷി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട നില, ദാ​രി​ദ്ര്യം എന്നിവ, സ്വ​ന്തം വക​യാ​യ് ഓരോ ധിരോദാത്തന്മാർ-​പ്രസിദ്ധി സമ്പാ​ദി​ച്ച് മഹാ​ന്മാ​രെ​ക്കാൾ ചി​ല​പ്പോൾ മാ​ഹാ​ത്മ്യ​മേ​റി​ക്കാ​ണു​ന്ന പ്രസിദ്ധധീരന്മാർ-​ഉള്ള യു​ദ്ധ​ക്ക​ള​ങ്ങ​ളാ​ണു്.

അപൂർ​വ​ങ്ങ​ളും സു​സ്ഥി​ര​ങ്ങ​ളു​മായ പ്ര​കൃ​തി​കൾ ഇങ്ങ​നെ​യാ​ണു് സൃ​ഷ്ടി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന​തു്; ഏതാ​ണ്ടു് പല​പ്പോ​ഴും ഒരു വളർ​ത്ത​മ്മ​യായ കഷ്ടത ചില സമ​യ​ത്തു് ഒര​മ്മ​ത​ന്നെ​യാ​യി​രി​ക്കും; ഇല്ലാ​യ്മ ആത്മ​ശ​ക്തി​യേ​യും മന​ശ്ശ​ക്തി​യേ​യും പ്ര​സ​വി​ക്കു​ന്നു; ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടു് അഭി​മാ​ന​ത്തി​ന്റെ പോ​റ്റ​മ്മ​യാ​ണു്; നിർ​ഭാ​ഗ്യം മഹാ​മ​ന​സ്ക​ത​യ്ക്കു പറ്റിയ ഒരു മു​ല​പ്പാ​ലാ​ണു്.

സ്വ​ന്തം മുറി താൻ​ത​ന്നെ അടി​ച്ചു​വാ​രുക. പീ​ടി​ക​യിൽ ചെ​ന്നു് ഒരു സൂ​വി​നു​ള്ള പൊ​ട്ട​പ്പാ​ല്ക്ക​ട്ടി മേ​ടി​ക്കുക. അപ്പ​ക്ക​ച്ച​വ​ട​ക്കാ​ര​ന്റെ സ്ഥ​ല​ത്തു് ഉപാ​യ​ത്തിൽ കയ​റി​ച്ചെ​ന്നു് ഒര​പ്പം വാ​ങ്ങി​ക്കു​വാൻ സന്ധ്യ​യാ​കു​ന്ന​തു​വ​രെ കാ​ത്തു നി​ല്ക്കുക, ആ അപ്പ​ക്ക​ഷ്ണം കട്ടെ​ടു​ത്ത​താ​ണെ​ന്നാ​ല​ത്തെ​പ്പോ​ലെ അതും കൊ​ണ്ടു് പതു​ങ്ങി​പ്പി​ടി​ച്ചു തന്റെ വാ​സ​ഗു​ഹ​യിൽ ചെന്നുകൂടുക-​ മരി​യൂ​സ്സി​ന്റെ ജീ​വി​ത​ദ​ശ​യിൽ ഇതു വേ​ണ്ടി​വ​ന്നു. വഴി​മൂ​ല​യ്ക്കു​ള്ള ഒരു കശാ​പ്പു​കാ​ര​ന്റെ വീ​ട്ടി​ലേ​ക്കു ചി​ല​സ​മ​യ​ത്തു, കൈയിൽ തന്റെ പു​സ്ത​ക​ങ്ങ​ളു​മേ​റ്റി, ഒരു ചൂ​ള​ലും മു​ഷി​ച്ച​ലും കാ​ണി​ക്കു​ന്ന മു​ഖ​ഭാ​വ​ത്തോ​ടൂ​കൂ​ടി, ഒരു പന്തി​കേ​ടു​ള്ള ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രൻ, തമാ​ശ​പ​റ​യു​ന്ന വെപ്പുകാരുടെ-​അവർ അയാളെ കൈ​മു​ട്ടു​കൊ​ണ്ടു തിക്കിത്തിരക്കും-​ ഇട​യി​ലൂ​ടെ ഉപാ​യ​ത്തിൽ കട​ന്നു​ചെ​ന്നു്, വി​യർ​പ്പു​തു​ള്ളി​കൾ പൊ​ടി​ഞ്ഞ നെ​റ്റി​യിൽ​നി​ന്നു തൊ​പ്പി മാ​റ്റി, അമ്പ​ര​ന്നു​പോയ കശാ​പ്പു​കാ​ര​ന്റെ ഭാ​ര്യ​യ്ക്ക് സലാം ചെ​യ്തു്, ആറോ ഏഴോ സൂ കൊ​ടു​ത്തു് അവ​ളോ​ടു് ഒരാ​ട്ടു​മാം​സ​ക്ക​ഷ്ണം കൈ​യി​ലാ​ക്കി, ഒരു കട​ലാ​സ്സു​കൊ​ണ്ടു് പൊ​തി​ഞ്ഞ് രണ്ടു പു​സ്ത​ക​ങ്ങൾ​ക്കി​ട​യി​ലാ​യി വെ​ച്ചു മട​ങ്ങി​പ്പോ​കു​ന്ന​തു കാണാം. അതു മരി​യു​സ്സാ​യി​രി​ക്കും, ആ മാംസക്കഷ്ണംകൊണ്ട്-​അവനവൻതന്നെ അതു വേവിക്കും-​ മരി​യു​സു് മൂ​ന്നു് ദിവസം കഴി​ക്കും

ആദ്യ​ത്തെ ദിവസം അയാൾ അതി​ലു​ള്ള ഇറ​ച്ചി തി​ന്നും; രണ്ടാം​ദി​വ​സം അതി​ലു​ള്ള കൊ​ഴു​പ്പും കഴി​ക്കും; മൂ​ന്നാം​ദി​വ​സം അതി​ലു​ള്ള എല്ലു കാരും. വലി​യ​മ്മ പി​ന്നെ​യും പി​ന്നെ​യും ശ്ര​മി​ച്ചു​നോ​ക്കി; ആ അറു​പ​തു പി​സ്റ്റൾ അയാൾ​ക്കു പലതവണ അയ​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു. ഓരോ​രി​ക്ക​ലും തനി​ക്കു യതൊ​ന്നും ആവ​ശ്യ​മി​ല്ലെ​ന്നു പറ​ഞ്ഞ് മരി​യു​സു് അതു തി​രി​ച്ച​യ​ച്ചു.

ഞങ്ങൾ ഇപ്പോൾ​ത്ത​ന്നെ വി​വ​രി​ച്ച ഒരു പരി​വർ​ത്ത​നം അയാ​ളു​ടെ ഉള്ളി​ലു​ണ്ടാ​യി​ത്തീർ​ന്ന സമ​യ​ത്തു് അച്ഛൻ മരി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള വ്യ​സ​നം കൈ​ക്കൊ​ള്ളൽ അവ​സാ​നി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. അന്നു മു​ത​ല്ക്ക് അയാൾ കറു​ത്ത ഉടു​പ്പു് ഉപേ​ക്ഷി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല പക്ഷേ, ഉടു​പ്പു​കൾ അയാളെ വി​ട്ടു​പോ​യി​രു​ന്നു; ഒരു ദിവസം വന്ന​പ്പോൾ അയാൾ​ക്കു പു​റം​കു​പ്പാ​യ​മി​ല്ലെ​ന്നാ​യി. ഇനി കാ​ലു​റ​കൾ പോവും. എന്തു ചെ​യ്യും? ചില ഉപ​കാ​ര​ങ്ങൾ താൻ അങ്ങോ​ട്ടു ചെ​യ്തു​കൊ​ടു​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി​ട്ടു​ള്ള കൂർ​ഫെ​രാ​ക് അയാൾ​ക്ക് ഒരു പഴയ കു​പ്പാ​യം കൊ​ടു​ത്തു. ഏതോ ഒരു ഭൃ​ത്യ​ന്നു മു​പ്പ​തു് സൂ കൊ​ടു​ത്തു് മാ​രി​യൂ​സു് അതു മാ​റ്റി മേ​ടി​ച്ചു. ആ കി​ട്ടി​യ​തു് ഒരു പുതിയ കു​പ്പാ​യ​മാ​യി​രു​ന്നു. പക്ഷേ, ആ കു​പ്പാ​യം പച്ച നി​റ​ത്തി​ലു​ള്ള​താ​ണു്. പി​ന്നീ​ടു രാ​ത്രി​യാ​യ​ല്ലാ​തെ മരി​യൂ​സു് പു​റ​ത്തേ​ക്കു പോ​വു​ക​യി​ല്ലെ​ന്നു വെ​ച്ചു. ഇതു് അയാ​ളു​ടെ പു​റം​കു​പ്പാ​യ​ത്തെ കറു​പ്പി​ച്ചു. കറു​ത്ത ഉടു​പ്പി​ലേ എപ്പോ​ഴും പു​റ​ത്തി​റ​ങ്ങൂ എന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു്, അയാൾ രാ​ത്രി​യെ​ക്കൊ​ണ്ടു് ഉടു​പ്പി​ട്ടു.

ഇതൊ​ക്കെ​യാ​യാ​ലും, അയാൾ​ക്കു വക്കീ​ല്പ്പ​ണി നട​ത്തു​വാൻ അനു​വാ​ദം കി​ട്ടി. അയാൾ കുർ​ഫെ​രാ​കി​ന്റെ മു​റി​യി​ലാ​ണു് താ​മ​സ​മെ​ന്നാ​ണു് വെ​പ്പു്. അതു കൊ​ള്ളാ​വു​ന്ന ഒരു മു​റി​യാ​ണു്; കു​റ​ച്ചു ചില നി​യ​മ​പു​സ്ത​ങ്ങ​ളും ധാ​രാ​ളം കഥാ​പു​സ്ത​ക​ങ്ങ​ളും കൂ​ടി​ച്ചേർ​ന്ന​പ്പോൾ നി​യ​മ​പ്ര​കാ​രം വേണ്ട ഗ്ര​ന്ഥ​ശാല അവിടെ തയ്യാ​റാ​യി.കത്തു​ക​ളെ​ല്ലാം കുർ​ഫെ​രാ​ക്കി​ന്റെ മേൽ​വി​ലാ​സ​ത്തി​ലാ​ണു് അയ​പ്പി​ക്കാ​റു്.

വക്കീൽ​പ​ണി​യിൽ പ്ര​വേ​ശി​ച്ച ഉടനെ വിവരം അയാൾ മു​ത്ത​ച്ഛ​നെ എഴു​തി​യ​റി​യി​ച്ചു; കത്തു രസ​മി​ല്ലാ​ത്ത​താ​യി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കി​ലും വിനയം കൊ​ണ്ടും ബഹു​മാ​നം കൊ​ണ്ടും നി​റ​യ്ക്ക​പ്പെ​ട്ട​താ​ണു്. ആ കത്തു കൈ​യി​ലെ​ടു​ത്ത​പ്പോൾ മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ വി​റ​ച്ചു; മു​ഴു​വൻ വാ​യി​ച്ചു; നാ​ലാ​യി​ക്കീ​റി ഒരു ചവ​റ്റു​കൊ​ട്ട​യി​ലി​ട്ടു. രണ്ടോ മൂ​ന്നോ​ദി​വ​സം കഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ മു​റി​യിൽ തനി​ച്ചാ​യി​രു​ന്നു. തന്റെ അച്ഛൻ എന്തോ തന്നോ​ടു​ത​ന്നെ ഉറ​ക്കെ​പ്പ​റ​യു​ന്ന​തു മദാം​വ്വ​സേ​ല്ലു് ഗിൽ​നോർ​മാൻ കേ​ട്ടു. വല്ലാ​തെ ക്ഷോ​ഭി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള സമ​യ​ങ്ങ​ളിൽ അദ്ദേ​ഹം ഇങ്ങ​നെ ചെ​യ്യുക പതി​വു​ണ്ടു്. അവൾ ചെ​വി​യോർ​ത്തു; ആ വയ​സ്സൻ പറ​യു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു: ‘നി​യ്യൊ​രു വി​ഡ്ഡി​യ​ല്ലെ​ങ്കിൽ. ആർ​ക്കും ഒരേ​സ​മ​യ​ത്തു പ്ര​ഭു​വും വക്കീ​ലു​മാ​യി​രി​ക്കാൻ സാ​ധി​ക്കി​ല്ലെ​ന്നു നി​ന​ക്കു മന​സ്സി​ലാ​യേ​നേ!’

മറ്റെ​ല്ലാ​റ്റി​നേ​യും പോ​ലെ​ത്ത​ന്നെ​യാ​ണു് ദാ​രി​ദ്ര്യ​ത്തി​ന്റെ​യും സ്ഥി​തി. സഹി​ക്കാം എന്ന നി​ല​യി​ല​യി​ട്ടു് അത​വ​സാ​നി​ക്കു​ന്നു. ഒടു​വിൽ അതൊരു നി​ല​യെ​ടു​ക്കും; എന്നി​ട്ടു് ആ നി​ല​യ്ക്കൊ​തു​നി​ല്ക്കും. അങ്ങ​നെ വളർ​ന്നു​പോ​രും, എന്നു​വെ​ച്ചാൽ, മോ​ശ​മായ നി​ല​യിൽ വലു​പ്പം വെക്കും-​ എന്താ​യാ​ലും പൊ​റു​തി​ക്ക് അതു ധാ​രാ​ളൻ​മ​തി; മരി​യൂ​സു് പൊ​ങ്ങ്മേർ​സി​യു​ടെ കഴി​ച്ചൽ ഈ നി​ല​യി​ലാ​ണു് വ്യ​വ​സ്ഥ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന​തു്:

അയാൾ ഏറ്റ​വും വമ്പി​ച്ച ദുർ​ഘ​ട​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം കട​ന്നു; അയാൾ​ക്കു കു​റ​ച്ചു മുൻ​പി​ലാ​യി ഇടു​ക്കു​വ​ഴി തു​റ​ന്നു​വ​രു​ന്നു. അധ്വാ​ന​ത്തി​ന്റേ​യും സ്ഥി​രോ​ത്സാ​ഹ​ത്തി​ന്റേ​യും ധൈ​ര്യ​ത്തി​നേ​യും മന​സ്സൃ​റ​പ്പി​ന്റേ​യും മി​ടു​ക്കു​കൊ​ണ്ടു കൊ​ല്ല​ത്തിൽ ഏക​ദേ​ശം എഴു​നൂ​റു ഫ്രാ​ങ്കോ​ളം അയാൾ ഒരു​വി​ധം വര​വു​ണ്ടാ​ക്കി. അയാൾ ജർ​മ​നും ഇം​ഗ്ലീ​ഷും പഠി​ച്ചു; തന്റെ സ്നേ​ഹി​ത​നായ ഗ്ര​ന്ഥ​പ്ര​ക​ട​നാ​ധി​കൃ​ത​നോ​ടു പരി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ത്തി​ക്കൊ​ടു​ത്ത​തിൽ നമു​ക്ക് കുർ​ഫെ​രാ​ക്കോ​ടു നന്ദി പറയുക-​ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​ര​ണ​ശാ​ല​യി​ലെ സാ​ഹി​ത്യ​വ​കു​പ്പിൽ ഒരു സഹായൻ എന്ന ഒരൊ​തു​ങ്ങിയ ഉദ്യോ​ഗം മരി​യു​സ്സി​നു ലഭ്വി​ച്ചു. അയാൾ പസ​ര്യ​ങ്ങ​ളെ​ഴു​തി​യും, വർ​ത്ത​മാ​ന​പ​ത്ര​ങ്ങൾ തർ​ജ്ജമ ചെ​യ്യും, ഗ്ര​ന്ഥ​ങ്ങൾ​ക്കു വ്യാ​ഖ്യാ​നം നിർ​മി​ക്കും, ജീ​വ​ച​രി​ത്ര​ങ്ങൾ എഴു​തി​ക്കൂ​ട്ടും; ഇന​ഗ്നെ കൊ​ല്ല​ത്തിൽ ആക​പ്പാ​ടെ വരവു് എഴു​നൂ​റു ഫ്രാ​ങ്ക്. അതു​കൊ​ണ്ടു് അയാൾ ചെലവു കഴി​ച്ചു. എങ്ങ​നെ? അത്ര മോ​ശ​ത്തി​ല​ല്ല, ഞങ്ങൾ പറയാം.

കൊ​ല്ല​ത്തിൽ മു​പ്പ​തു ഫ്രാ​ങ്ക് വാ​ട​ക​യ്ക്ക് ഗോർ​ബോ​ഭ​വ​ന​ത്തിൽ ഉള്ളറ എന്നു പേ​രാ​യി അടു​പ്പു​തി​ണ്ണ​യി​ല്ലാ​ത്ത ഒരു ഉജ അയാൾ വാ​ട്ക​യ്ക്കെ​ടു​ത്തു; അത്യാ​ശ്യം സാ​മാ​ന​ങ്ങൾ മാ​ത്ര​മേ അതി​ലു​ള്ളൂ. അതുകൾ അയാ​ളു​ടെ സ്വ​ന്ത​വു​മാ​ണു്. തന്റെ മട ദി​വ​സം​പ്ര​തി വന്നു് അടി​ച്ചു​വാ​രു​വാ​നും രാ​വി​ലെ കു​റ​ച്ചു ചൂ​ടു​വെ​ള്ള​വും ഒരു പുതിയ കോ​ഴി​മു​ട്ട​യും ഒരു പെ​നി​വി​ല​യ്കു പത​മു​ള്ള ഒരു കോ​ത​മ്പ​പ്പ​വും കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു കൊ​ടു​ക്കാ​നും മാ​ത്രം അയാൾ ആ വീ​ട്ടി​ലെ പ്രാ​യം ചെന്ന പ്ര​ധാ​ന​പാർ​പ്പു​കാ​രി​ക്കു മാ​സ​ത്തിൽ മൂ​ന്നു ഫ്രാ​ങ് ക്കൊ​ടു​ത്തി​രു​ന്നു. ഈ അപ്പ​വും കോ​ഴി​മു​ട്ട​യും കൊ​ണ്ടു് അയാൾ പ്രാ​തൽ കഴി​ക്കും. കോ​ഴി​മു​ട്ട​യ്ക്കു വില കൂ​ടു​ക​യും കു​റ​യു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന​ത​നു​സ​രി​ച്ച് അയാ​ളു​ടെ പ്രാ​ത​ലി​നു രണ്ടു മുതൽ നാലു സൂ വരെ ചെ​ല​വു​വ​രും. വൈ​കു​ന്നേ​രം ആറു മണി​യോ​ടു​കൂ​ടി അയാൾ റ്യൂ ദെ മതു​രെ​ങ്ങ് എന്ന പ്ര​ദേ​ശ​ത്തു് ഒരു മൂ​ല​യ്ക്ക് മു​ദ്ര​പ​ത്രം വി​ല്ക്കു​ന്ന ബസ്സെ​യു​ടെ വീ​ട്ടി​നു നേരെ മുൻ​പി​ലു​ള്ള റൂ​സ്സോ​വി​ന്റെ ഹോ​ട്ട​ലി​ലേ​ക്ക് ഭക്ഷ​ണ​ത്തി​നി​റ​ങ്ങും. അയാൾ സൂ​പ്പു കഴി​ക്കാ​റി​ല്ല. ആറു സൂ​വി​ന്റെ മാം​സ​വും മൂ​ന്നു സൂ​വി​ന്റെ പച്ച​ക്ക​റി​യും ഒരു മൂ​ന്നു സൂ​വി​ന്റെ പല​ഹാ​രം വാ​ങ്ങും. മൂ​ന്നു സൂ​വി​നു അയാൾ​ക്കാ​വ​ശ്യ​മു​ള്ള അപ്പം കി​ട്ടും. വീ​ഞ്ഞി​നു പകരം അയാൾ വെ​ള്ളം കു​ടി​ക്കും. അപ്പോ​ഴും തടി​ച്ചു ചോ​ര​ത്തി​ള​പ്പോ​ടു​കൂ​ടിയ മദാം​റൂ​സ്സോ അന്ത​സ്സിൽ അധ്യ​ക്ഷ്യം വഹി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന മേ​ശ​യ്ക്ക​ടു​ത്തു ചെ​ന്നു പണ​മ​ട​യ്ക്കു​മ്പോൾ, ഭൃ​ത്യ​നു് അയാൾ ഒരു സൂ കൊ​ടു​ക്കും; മദാം​റൂ​സ്സോ അയാൾ​ക്ക് ഒരു പു​ഞ്ചി​രി കൊ​ടു​ക്കും. അതു​ക​ഴി​ഞ്ഞാൽ അയാൾ യാ​ത്ര​യാ​യി. അങ്ങ​നെ പതി​നാ​റു സൂ​വി​നു് അയാൾ​ക്കൊ​രു പു​ഞ്ചി​രി​യും ഭക്ഷ​ണ​വും കി​ട്ടും.

അത്ര​യും കു​റ​ച്ചു​മാ​ത്രം കു​പ്പി​ക​ളും അത്ര​യും വളരെ വെ​ള്ള​ക്കൂ​ജ​ക​ളും ഒഴി​യാ​റു​ള്ള ആ റൂ​സ്സോ ഭക്ഷ​ണ​ശാ​ല​യെ ഒരു ഭക്ഷ​ണ​ശാല എന്ന​തി​നെ​ക്കാ​ള​ധി​കം ഒരു സുഖം കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന പാ​നീ​യ​സാ​ധ​ന​മെ​ന്നാ​ണു് പറ​യേ​ണ്ട​തു്, അതി​പ്പോ​ളി​ല്ല. ഉട​മ​സ്ഥ​ന്നു് ഒരു നേ​ര​മ്പോ​ക്കു​ള്ള ശകാ​ര​പ്പേ​രു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു; അയാളെ ആളുകൾ ജല​ജ​ന്തു റൂ​സ്സോ എന്നാ​ണു് വി​ളി​ക്കാ​റു്.

അപ്പോൾ പ്രാ​ത​ലി​നു നാലു സൂ; മു​ത്താ​ഴ​ത്തി​നു പതി​നാ​റു സൂ! ഭക്ഷ​ണ​ത്തി​നു് ആകെ ഒരു ദി​വ​സ​ത്തിൽ ഇരു​പ​തു സൂ; കൊ​ല്ല​ത്തിൽ ആ വഴി​ക്ക് ആകെ ചെ​ല​വു് മു​ന്നൂ​റ്റ​റു​പ​ത്ത​ഞ്ചു ഫ്രാ​ങ്കാ​യി. വാ​ട​ക​യ്ക്ക് മു​പ്പ​തു ഫ്രാ​ങ്കും കൂ​ട്ട​ണം; പി​ന്നെ ആ കി​ഴ​വി​ക്ക് മു​പ്പ​ത്താ​റു ഫ്രാ​ങ്ക്; അതു​മി​തു​മാ​യി പുറമേ കു​റ​ച്ചും; അപ്പോൾ നാ​നൂ​റ്റ​മ്പ​തു ഫ്രാ​ങ്കു​കൊ​ണ്ടു മരി​യു​സ്സി​നു ഭക്ഷ​ണം കഴി​ഞ്ഞു, താമസം കഴി​ഞ്ഞു, ഭൃ​ത്യ​പ്പ​ണി​ക്കാ​ള​യി, ഉടു​പ്പി​നു നൂറു ഫ്രാ​ങ്ക്, തോർ​ത്തു, വിരി എന്നി​വ​യ്ക് അമ്പ​തു ഫ്ര​ങ്ക്, അല​ക്കി​നു് അമ്പ​തു ഫ്രാ​ങ്ക്; ആകെ അറു​നൂ​റ്റ​മ്പ​തു ഫ്രാ​ങ്കിൽ കവി​യി​ല്ല. അയാൾ ധന​വാ​ന​യി​രു​ന്നു. അയാൾ ചി​ല​പ്പോൾ പത്തു ഫ്രാ​ങ്ക് ഒരു സ്നേ​ഹി​ത​നു കടം കൊ​ടു​ക്കും. കുർ​ഫെ​രാ​ക് ഒരു ദിവസം അയാ​ളോ​ടു് അറു​പ​തു ഫ്രാ​ങ്ക് കടം മേ​ടി​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. മരി​യു​സ്സി​നു തി​യ്യി​ടാൻ സ്ഥ​ല​മൊ​നു​മി​ല്ലാ​തി​രു​ന്ന​ടു​കൊ​ണ്ടു് ആ ചെ​ല​വു് അങ്ങ​നെ ‘ഉപാ​യ​ത്തിൽ കഴി​ഞ്ഞു.’

മരി​യു​സ്സി​നു് രണ്ടു​കൂ​ട്ടു് ഉടു​പ്പു​ണ്ടു്; ഒന്നു പഴയതാണ്-​അതു ‘ദി​വ​സേ​ന​യ്ക്ക്.’ മറ്റേ​തു പുതുപുത്തൻ-​ അതു വി​ശേ​ഷ​ദി വസ​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കും. രണ്ടും കറു​ത്തി​ട്ടാ​ണു് മൂ​ന്നു് ഉൾ​ക്കു​പ്പാ​യ്മേ അയാൾക്കുള്ളൂ-​ഒന്നയാളുടെ ദേ​ഹ​ത്തിൽ, ഒന്ന​യാ​ളു​മാ​റ​യിൽ, മൂ​ന്നാ​മ​ത്തേ​തു് അല​ക്കു​ക​രി വശം. കീ​റി​പ്പ​റി​ഞ്ഞാൽ അവ മാറും. പി​ഞ്ഞി​യ​തേ ആയാൾ എന്നും ധരി​ക്കാ​റു​ള്ളൂ; അതു​കൊ​ണ്ടു് അയാൾ​ക്കു കവിൾ​വ​രെ പു​റം​കു​പ്പാ​യ​ത്തി​ന്റെ കു​ടു​ക്കി​ടേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്നു.

മരി​യു​സ്സി​നു് ഈ സമ്പ​ന്ന​ത​യി​ലെ​ത്താൻ കു​റ​ച്ചു കൊ​ല്ല​ങ്ങൾ വേ​ണ്ടി​വ​ന്നു. വല്ലാ​ത്ത കൊ​ല്ല​ങ്ങൾ: ചിലതു നട​ന്നു​പോ​വാൻ പ്ര​യാ​സം; ചിലതു കയ​റി​പ്പോ​വാൻ പ്ര​യാ​സം. ഒരു ദി​വ​സ​മെ​ങ്കി​ലും മരി​യൂ​സു് തോ​ല്ക്കു​ക​യു​ണ്ട​യി​ട്ടില. ഇല്ലാ​മ​യു​ടെ അഴി​യി​ലൂ​ടെ സക​ല​തും അയാൾ അനു​ഭ​വി​ച്ചു: കട​ക്കാ​ര​നാ​വു​ക​യ​ല്ലാ​ത്ത​തൊ​ക്കെ​യും അയാൾ ചെ​യ്തു ഒരാൾ​ക്കും ഒരു സൂവും കൊ​ടു​ക്കാ​നി​ല്ലെ​ന്നു് അയാൾ പര​മാർ​ഥ​മാ​യി പറയും. ഒരു കടം അയാൾ​ക്ക് അടി​മ​ത്തി​ന്റെ ആദ്യ​ത്തെ പടി​യാ​യി​രു​ന്നു. ഒരെ​ജ​മാ​നെ​നെ​ക്കാൾ ചീ​ത്ത​യാ​ണു് കടം​ത​ന്ന​വൻ എന്ന​യാൾ തന്നോ​ടു​ത​ന്നെ പറയും. എജ​മാ​ന​ന്നു നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ദേഹം മാ​ത്ര​മേ കൈ​യി​ലു​ള്ളു; കടം തന്ന​വ​ന്നു നി​ങ്ങ​ളു​ടെ അന്ത​സ്സും കൈ​യി​ലു​ണ്ടു്; അതി​ന്റെ ചെ​കി​ട​ത്തു് ഒര​ടി​യ​ടി​ക്കാൻ അയാൾ​ക്കു സാ​ധി​ക്കും. കടം മേ​ടി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​ന്നാൽ അയാൾ അന്നു ഭക്ഷ​ണം കഴി​ച്ചി​ല്ലെ​ന്നേ വരൂ. പല ദി​വ​സ​ങ്ങൾ അയാൾ ഒന്നും കഴി​ക്കാ​തെ കഴി​ച്ചു​കൂ​ട്ടി​യി​ട്ടു​ണ്ടു്. അറ്റ​ങ്ങൾ രണ്ടും ഒന്നി​ച്ചു​കൂ​ടു​മെ​ന്നും കരു​തി​നി​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കിൽ അധോ​ഗ​യ​തി ആരെ​യും നി​കൃ​ഷ്ട്ത​യി​ലെ​ത്തി​ച്ചു​ക​ള​യു​മെ​ന്നും ബോ​ധ​മു​ള്ള​തു​കൊ​ണ്ടു് അയാൾ അഭി​മാ​ന​ത്തെ നി​ഷ്കർ​ഷ​ത​യോ​ടു​കൂ​ടി കാ​ത്തു​പോ​കു​ന്നു. മറ്റേ​തൊ​ര​വ​സ്ഥ​യി​ലും തന്നോ​ടു കാ​ണി​ക്കു​ന്ന ഒരു വണ​ക്ക​മാ​യി മാ​ത്രം തോ​ന്നാ​വു​ന്ന ഒരു പെ​റു​മാ​റ്റം, അല്ലെ​ങ്കിൽ പ്ര​വൃ​ത്തി, അന്ന​യാൾ​ക്കു നി​ര​സ​പ്ര​ദ​മാ​യി തോ​ന്നി. അതയാൾ തടയാൻ ഒരു​ങ്ങി. അയാ​ളു​ടെ മു​ഖ​ത്തു് ഒരു വല്ലാ​ത്ത കരു​വാ​ളി​പ്പു വന്നു. ഒരു മര്യാ​ദ​ക്കു​റ​വാ​യി​ത്ത​ന്നെ തീ​രു​മാ​റു് അയാൾ​ക്ക് ഒരു നാണം കു​ണു​ങ്ങി​മ​ട്ടു​ണ്ടാ​യി.

എല്ലാ കഷ്ട​പ്പാ​ടു​ക​ളി​ലും അയാ​ളു​ടെ ഉള്ളിൽ​നി​ന്നു് ഒരു ശക്തി അതാതു സമ​യ​ത്തു് അയാളെ പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചി​ല​പ്പോൾ മേ​ല്പോ​ട്ടു​യർ​ത്തു​ക​യും ചെ​യ്തി​രു​ന്നു. ആത്മാ​വു ശരീ​ര​ത്തെ സഹാ​യി​ക്കു​ന്നു. ചില സമ​യ​ത്തു തങ്ങി​പ്പൊ​ന്തി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു. സ്വ​ന്തം കൂ​ടെ​ടു​ത്തു് പൊ​ന്തി​ക്കു​ന്ന പക്ഷി അതൊ​ന്നു​മാ​ത്ര​മേ ഉള്ളൂ.

അച്ഛ​ന്റെ പേ​രി​നു പുറമേ, മറ്റൊ​രു പേരും മരി​യു​സ്സി​ന്റെ ഹൃ​ദ​യ​ത്തിൽ പതിഞ്ഞിരുന്നു-​ തെ​നാർ​ദി​യെൻ. സഗൗ​ര​വ​വും ഓന്മേ​ഷ​വു​മായ പ്ര​കൃ​തി​വി​ശേ​ഷ​ത്തോ​ടു​കു​ടിയ മരി​യു​സു്, തന്റെ ആലോ​ച​ന​യിൽ അച്ഛ​നെ ആയു​സ്സി​നു താൻ ആരോടു കട​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു​വോ ആ ഒരു മനുഷ്യനെ-​ വാ​ട്ടർ​ലൂ​വി​ലെ വെ​ടി​ച്ചി​ല്ലു​ക​ളു​ടേ​യും പീ​ര​ങ്കി​ക​ളു​ടേ​യും നടു​വിൽ​നി​ന്നു കേർ​ണ​ലി​നെ രഷ​പ്പെ​ടു​ത്തിയ ആ പര​മ​ധീ​ര​നായ സർജ്ജന്റുദ്യോഗസ്ഥനെ-​ഒരുതരം ദി​വ്യ​പ​രി​ധി​കൊ​ണ്ടു മുടി. അച്ഛ​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള സ്മ​ര​ണ​യിൽ​നി​ന്നു് ആ മനു​ഷ്യ​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള സ്മ​ര​ണ​യെ അയാൾ ഒരി​ക്ക​ലും വേർ​പെ​ടു​ത്തി​യി; ആ രണ്ടി​നേ​യും അയാൾ ഒപ്പം വന്ദി​ച്ചു. മീ​തെ​യു​ള്ള പീ​ഠ​ത്തിൽ കേർ​ണ​ലേ​യും താ​ഴെ​യു​ള്ള പി​ഠ​ത്തിൽ തെ​നാർ​ദി​യെ​രെ​യും വെ​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു​ള്ള അങ്ങ​നെ​യൊ​രു​ത​രം പൂ​ജ​യാ​യി​രു​ന്നു അതു്. തെ​നാർ​ദി​യെർ ചെ​ന്നു​പെ​ട്ടി​രി​ക്ക​വു​ന്ന​തും അയാളെ തീരെ വി​ഴു​ങ്ങി​യി​രി​കാ​വു​ന്ന​തു​മായ കഷ്ട​പ്പാ​ടി​നെ​പ്പ​റ്റി​യു​ള്ള വി​ചാ​ര​മാ​ണു് മരി​സ്സി​നു തെ​നാർ​ദി​യ​രോ​ടു​ള്ള വാ​ത്സ​ല്യ​ത്തെ ഇര​ട്ടി​പ്പി​ച്ച​തു് അ ഭാ​ഗ്യം​കെ​ട്ട ഹോ​ട്ട​ലു​ട​മ​സ്ഥൻ കടം വന്നു പൊ​ളി​ഞ്ഞു​പോ​യി എന്നു് അയാൾ മൊ​ങ്ങ്ഫോർ​മി​യെ​യിൽ​വെ​ച്ചു ധരി​ച്ചു. അതി​നു​ശേ​ഷം ആ മനു​ഷ്യ​നെ കണ്ടു​പി​ടി​ക്കാ​നും ആ തെ​നാർ​ദി​യെർ ചെ​ന്നു മറ​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്ന ഗ്ര​ഹ​പ്പി​ഴ​യു​ടെ അഗാ​ധ​ന്ധ​കാ​ര​ത്തിൽ തനി​ക്കു കട​ന്നു​കൂ​ടു​വാ​നും​വേ​ണ്ടി അയാൾ പഠി​ച്ച പണി​യൊ​ക്കെ നോ​ക്കി. മരി​യൂ​സു് ആ രാ​ജ്യ​ത്തു മു​ഴു​വ​നും തെ​ണ്ടി​ന​ട​ന്നു; അയാൾ ഹെലിൽ പോയി; ബൊൻ​ദി​യ​യിൽ പോയി, ഗുർ​നെ​യിൽ പോയി, ഷാനിൽ പോയി, ലാ​ണ​യിൽ പോയി. മൂ​ന്നു കൊ​ല്ലം അയാൾ കി​ണ​ഞ്ഞു; കു​റ​ച്ചു സമ്പാ​ദി​ച്ചി​രു​ന​തെ​ല്ലാം ഈ വഴി​യാ​ത്ര​കൊ​ണ്ടു ചെ​ല​വാ​യി. തെ​നാർ​ദി​യെ​രെ​ക്കു​റി​ച്ച് ഒരു വി​വ​ര​വും അയാൾ​ക്കു പറ​ഞ്ഞു​കൊ​ടു​ക്കാൻ ആളു​ണ്ടാ​യി​ല്ല; ആഹോ​ട്ട്ലു​ട​മ​സ്ഥൻ നാ​ടു​വി​ട്ടു​പോ​യി​രി​ക്ക​ണം. അയാ​ളു​ടെ കട​ക്കാ​രും, മരി​യ​സ്സി​ന്നു​ള്ളേ​ട​ത്തോ​ളം​ത​ന്നെ സ്നേ​ഹ​ത്തോ​ടെ​യ​ല്ലെ​ങ്കി​ലും, അത്ര​ത​ന്നെ ജാ​ഗ്ര​ത​യോ​ടു​കൂ​ടി, അയാളെ അന്വേ​ഷി​ച്ചി​രു​ന്നു; അവ​രെ​ക്കൊ​ണ്ടും അയാളെ കണ്ടു​പി​ടി​ക്കാൻ സാ​ധി​ച്ചി​ല്ല. ഈ അന്വേ​ഷ​ണ​ങ്ങൾ​കൊ​ണ്ടു് ഒരു ഫലവും കി​ട്ടാ​ഞ്ഞു മരി​യു​സു് സ്വയം നി​ന്ദി​ച്ചു; അയാൾ​ക്കു ദേ​ഷ്യം​ത​ന്നെ തോ​ന്നി. ഇങ്ങ​നെ​യൊ​രു കടം മാ​ത്ര​മാ​ണു് കേർണൽ ബാ​ക്കി​വെ​ച്ച​തു്; അതു കൊ​ടു​ത്തു​തീർ​ക്കു​ന്ന​തു തന്റെ ഉചിത ധർ​മ​മാ​ണെ​ന്നു് അയാൾ തീർ​ച്ച​പ്പെ​ടു​ത്തി. അയാൾ വി​ചാ​രി​ച്ചു: ‘എന്തു്, എന്റെ അച്ഛൻ യു​ദ്ധ​ക്ക​ള​ത്തിൽ മരി​ക്കൻ കി​ട​ക്കു​മ്പോൾ അച്ഛ​നു​മാ​യി യാ​തൊ​രു കട​പ്പാ​ടു​മി​ല്ലാ​ത്ത ആ ഒരാൾ പു​ക​യു​ടേ​യും വെ​ടി​യു​ണ്ട​ക​ളു​ടേ​യും ഇട​യിൽ​നി​ന്നു് അച്ഛ​നെ കണ്ടു​പി​ടി​ച്ചു ചു​മ​ലിൽ എടു​ത്തു കൊ​ണ്ടു​പോ​ന്നു രക്ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി; എന്നാൽ ആ തെ​നാർ​ദി​യെ​രോ​ടു് ഇത്ര​യും കട​പ്പെ​ട്ട​വ​നായ എനി​ക്ക്, മര​ണ​വേ​ദ​ന​യ്ൽ​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന ആ നി​ഴ​ല്പാ​ടിൽ​ച്ചെ​ന്നു് അദ്ദേ​ഹ​ത്തോ​ടു ചേ​രു​വാ​നും അതിൽ നി​ന്നു രക്ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി ജീ​വി​പ്പി​ക്കു​ക​വാ​നും ഇതു​വ​രെ സാ​ധി​ച്ചി​ല്ല! ആട്ടെ, ഞാൻ കണ്ടു​പി​ടി​ക്കും!’ തെ​നാർ​ദി​യെ​രെ കണ്ടു​പി​ടി​ക്കാൻ മരി​യു​സു് വേ​ണ്ടി​വ​ന്നാൽ തന്റെ ഒരു കൈ കളയും; ആ മനു​ഷ്യ​നെ കഷ്ട​പ്പാ​ടിൽ​നി​ന്നു കര​കേ​റ്റു​വാ​നാ​ണെ​ങ്കിൽ അയാൾ ജീ​വ​നെ​ത്ത​ന്നെ ബലി​ക​ഴി​ക്കും. തെ​നാർ​ദി​യെ​രെ കണ്ടു​പി​ടി​ക്കുക, തെ​നാർ​ദി​യെർ​ക്ക് എന്തെ​ങ്കി​ലും ഉപ​കാ​രം ചെ​യ്യുക. അയാ​ളോ​ടു പറയുക‘നി​ങ്ങൾ​ക്ക് എന്നെ അറി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ; ആട്ടെ, നി​ങ്ങ​ളേ എനി​ക്ക​റി​യാം! ഇതാ ഞാൻ. എന്നെ​ക്കൊ​ണ്ടു് എന്തു വേണം, അതു ചെ​യ്യാം!’-​ഇതായിരുന്നു മരി​യു​സ്സി​ന്റെ ഏറ്റ​വും മനോ​ഹ​ര​വും ഏറ്റ​വും ഉൽ​കൃ​ഷ്ട​വു​മായ മനോ​രാ​ജ്യം.

ഈ സമ​യ​ത്തു​മ​രി​യു​സ്സി​നു് ഇരു​പ​തു് വയ​സ്സാ​യി​രു​ന്നു. അയാൾ മാ​താ​മ​ഹ​നു​മാ​യി പി​രി​ഞ്ഞി​ട്ടു കൊ​ല്ലം മൂ​ന്നാ​യി. അന്യോ​ന്യം അടു​ത്തു​നോ​ക്കു​നാ​വ​ട്ടേ; തമ്മിൽ കാ​ണു​വാ​നാ​വ​ട്ടേ രണ്ടു പേരും ശ്ര​മി​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി​ല്ല; മുൻ​പ​ത്തെ മട്ടിൽ കഴി​ഞ്ഞു​വ​ന്നു. എന്ന​ല്ല, എന്താ​ണു് തമ്മിൽ കണ്ടി​ട്ടാ​വ​ശ്യം? മരി​യു​സു് പി​ച്ച​ല​ത്ത​ളി​ക​യാ​ണ്! ഗിൽ​നോർ​മാൻ ഇരി​മ്പു​പാ​ത്ര​വും.

മു​ത്ത​ച്ഛ​ന്റെ ഹൃദയം മരി​യു​സു് തെ​റ്റി​ദ്ധ​രി​ച്ച​താ​ണെ​ന്നു ഞങ്ങൾ സമ്മ​തി​ക്കു​ന്നു. മൊ​സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാ​ന്നു് ഒരി​ക്ക​ലും തന്റെ​മേൽ സ്നേ​ഹ​മു​ണ്ടാ​യി​ട്ടി​ല്ലെ​ന്നും, ആ തു​രു​മ്പു​പി​ടി​ച്ച മൊ​ര​ശാ​യി ചി​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് എപ്പോ​ഴും ശു​ണ്ഠി​ക​ടി​ച്ചും ഒച്ച​യി​ട്ടും ലഹ​ള​കൂ​ടി​യും വടി വീ​ശി​യു​മി​രി​ക്കു​ന്ന കി​ഴ​വൻ​മൂ​പ്പർ​ക്ക് ഉണ്ടെ​ങ്കിൽ​ത്ത​ന്നെ കെ​ട്ടു​ക​ഥ​ക​ളി​ലെ തന്ത​മാർ​ക്കു​ള്ള​ത​രം നി​സ്സാ​ര​വും മയ​മി​ല്ലാ​ത്ത​തു​മായ ഒരു സ്നേ​ഹം മാ​ത്ര​മേ ഉള്ളൂ എന്നും അയാൾ ഊഹി​ച്ചു. മരി​യു​സ്സി​നു തെ​റ്റി​പ്പോ​യി. മക്ക​ളെ സ്നേ​ഹി​ക്കാ​ത്ത അച്ഛ​ന്മാ​രു​ണ്ടു്; മക്ക​ളു​ടെ മക്ക​ളെ മന​സ്സു​കൊ​ണ്ടാ​രാ​ധി​ക്കാ​ത്ത മു​ത്ത​ച്ഛ​നി​ല്ല. അടി​യിൽ നോ​ക്കി​യാൽ മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ, ഞങ്ങൾ പറ​ഞ്ഞ​തു​പൊ​ലെ, മരി​യു​സ്സി​നെ പൂ​ജി​ച്ചി​രു​ന്നു. ശു​ണ്ഠി​യോ​ടു​കൂ​ടി​യും ചെ​കി​ട്ട​ത്ത​ടി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടും തന്റെ​യൊ​രു​മ​ട്ടിൽ ആ വൃ​ദ്ധൻ മരി​യു​സ്സി​നെ ആരാ​ധി​ച്ചു,പക്ഷേ, ആ കു​ട്ടി വേർ​പെ​ട്ടു​പോയ ഉടനെ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ മന​സ്സി​നു് ഒരി​രു​ണ്ട ശൂ​ന്യത പി​ടി​ച്ചു; ആ കു​ട്ടി​യു​ടെ പേർ ഒരാ​ളേ​യും മി​ണ്ടാൻ സമ്മ​തി​ക്കി​ല്ല. പക്ഷേ, അസ്സ​മ​യ​ത്തെ​ല്ലാം തന്റെ അന്ന​ത്തെ വാ​ക്ക് അവൻ അത്ര​മേൽ അനു​സ​രി​ച്ചു​വ​ല്ലോ എന്ന​ദ്ദേ​ഹം പശ്ചാ​ത്ത​പി​ച്ചി​രു​ന്നു ഈ ബെ​നാ​പ്പാർ​ത്തു് കക്ഷി. ഈ ലഹ​ള​ക്കാ​രൻ, ഈ ഭയ​ങ്ക​രൻ, ഈ കൂ​ട്ട​ക്കൊ​ല​ക്കാ​രൻ, മട​ങ്ങി​വ​രാ​തി​രി​ക്കി​ല്ലെ​ന്നു് അദ്ദേ​ഹം ആദ്യ​ത്തി​ലെ​ല്ലാം ആശി​ച്ചു. പക്ഷേ, ആഴ്ച​കൾ കഴി​ഞ്ഞു. കൊ​ല്ല​ങ്ങൾ കഴി​ഞ്ഞു; മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാ​ന്റെ നി​രാ​ശ​ത​യു​ടെ വലു​പ്പ​ത്തി​നു് ആ ‘ചോര കു​ടി​യൻ’ തി​രി​ച്ചു​വ​ന്നി​ല്ല. ‘അവനെ പു​റ​ത്താ​ക്കു​ക​യ​ല്ലാ​തെ എനി​ക്കു വേറെ നി​വൃ​ത്തി​യി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു.’ ആ മു​ത്ത​ച്ഛൻ വി​ചാ​രി​ച്ചു; ഉടനെ അദ്ദേ​ഹം ചോ​ദി​ക്കും, ‘ഇതു് ഇനി​യും ആവർ​ത്തി​ക്ക​യാ​ണെ​ങ്കിൽ, ഞാനതു ചെ​യ്തു എന്നു വരുമോ?’ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ അഭി​മാ​നം ‘ഉവ്വെ’ന്നു ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു, ‘ഇല്ല.’ ചി​ല​പ്പോൾ ആ വയ​സ്സൻ വ്യ​സ​നി​ക്കും. അദ്ദേ​ഹം മരി​യു​സ്സി​നെ കാ​ണാ​ഞ്ഞു കു​ഴ​ങ്ങി അയാളെ കാ​ണാ​നി​ല്ല​ല്ലോ എന്നാ​യി അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നെ​പ്പോ​ഴും. സൂ​ര്യൻ ആവ​ശ്യ​മു​ള്ള​തു​പോ​ലെ സ്നേ​ഹ​വും വൃ​ദ്ധ​ന്മാർ​ക്കു കൂ​ടി​യേ കഴിയൂ. അതൊ​രു​ണർ​ച്ച കൊ​ടു​ക്കും. പ്ര​കൃ​ത്യാ ഉറ​പ്പു​ള്ള​വ​നാ​ണെ​ങ്കി​ലും മരി​യു​സ്സി​ല്ലാ​യ്മ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ മട്ടി​നെ ഒന്നു മാ​റ്റി​ക്ക​ള​ഞ്ഞു. ‘ആ കള്ള​നെ വി​ളി​ച്ചു​വ​രു​ത്തു​ന്ന​തി​നു് അദ്ദേ​ഹ​ത്തെ നിർ​ബ​ന്ധി​ക്കാൻ ഭൂ​മി​യിൽ യാ​തൊ​ന്നി​നു​മാ​വി​ല്ല; പക്ഷേ, ആ കിഴവൻ കു​ഴ​ങ്ങി. അദ്ദേ​ഹം ഒരി​ക്ക​ലും അയാ​ളെ​പ്പ​റ്റി അന്വേ​ഷി​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി​ട്ടി​ല്ല; എങ്കി​ലും ഇള​വി​ല്ലാ​തെ അയാ​ളെ​ത്ത​ന്നെ സ്മ​രി​ച്ചു അദ്ദേ​ഹം മരെ​യിൽ അധി​ക​മ​ധി​കം ഒതു​ങ്ങിയ നി​ല​യി​ലാ​യി താമസം; പണ്ട​ത്തെ​പ്പോ​ലെ​ത​ന്നെ ചി​രി​ക്കു​ക​യും ലഹള കൂ​ട്ടു​ക​യും ചെ​യ്തി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കി​ലും, ആ ആഹ്ലാ​ദ​ത്തിൽ ഒരു ഞെ​ട്ടി​ത്തെ​റി​ക്കു​ന്ന പരു​പ​രു​പ്പു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു; ആ ലഹ​ള​കൂ​ട്ട​ലു​കൾ എപ്പോ​ഴും സൗ​മ്യ​ഹ​ര​വും വ്യ​സ​ന​മ​യ​വു​മായ ഒരു കു​ണ്ഠി​ത​ത്തിൽ ചെ​ന്ന​വ​സാ​നി​ച്ചു​മി​രു​ന്നു; അദ്ദേ​ഹം ചി​ല​പ്പോൾ പറയും: ‘ആ! അവൻ വന്നാൽ മതി​യാ​യി​രു​ന്നു; അവ​ന്റെ ചെ​കി​ട്ട​ത്തു ഞാൻ ഒന്നാ​ന്ത​രം ഒരു കാ​ച്ചൽ കാ​ച്ചും!’

വലി​യ​മ്മ​യാ​ണെ​ങ്കിൽ, അധി​ക​മാ​യി സ്നേ​ഹി​ക്കു​വാൻ വയ്യാ​ത്ത​വി​ധം അവൾ അത്ര കു​റ​ച്ചേ ആലോ​ചി​ച്ചി​രു​ന്നു​ള്ളു; മരി​യു​സു് ആ സ്ത്രീ​യു​ടെ കണ്ണിൽ ഒരു മങ്ങിയ കറു​ത്ത രൂ​പ​ത്തിൽ​നി​ന്നു് ഒട്ടു​മ​ധി​ക​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല; ഒടു​വിൽ അയാ​ളെ​ക്കാ​ള​ധി​കം ആ സ്ത്രീ​ക്ക് താൻ വളർ​ത്തി​വ​ന്ന പൂ​ച്ച​യേ​യോ മു​ള​ന്ത​ത്ത​യേ​യോ പറ്റി​യാ​യി ആലോചന. മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാ​ന്റെ നി​ഗൂ​ഢ​വ്യ​സ​ന​ത്തെ വർ​ദ്ധി​പ്പി​ച്ച​തു്, ഉള്ള സങ്ക​ട​മൊ​ക്കെ മന​സ്സിൽ പൂ​ട്ടി​വെ​ക്കു​ക​യും മറ്റാ​രെ​യും അതൂ​ഹി​ച്ച​റി​യു​വാൻ സമ്മ​തി​ക്കാ​തി​രി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്ത​താ​ണു്. സ്വ​ന്തം പുകയെ വി​ഴു​ങ്ങി​ക്ക​ള​യു​ന്ന പു​തി​യ​ത​രം അടു​പ്പു​പോ​ലെ​യാ​യി​രു​ന്നു അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ വ്യ​സ​നം. പര​കാ​ര്യാ​ന്വേ​ഷ​ണം തൊ​ഴി​ലാ​യി​ട്ടു​ള്ള​വർ ചി​ല​പ്പോൾ അദ്ദേ​ഹ​ത്തോ​ടു മരി​യു​സ്സി​നെ​പ്പ​റ്റി സം​സാ​രി​ച്ചു എന്നു വരും; അവർ ചോ​ദി​ക്കും, ‘നി​ങ്ങ​ളു​ടെ പൗ​ത്രൻ എന്തു കാ​ട്ടു​ന്നു?’ ‘എന്ത​ണി​പ്പോൾ അയാ​ളു​ടെ കഥ?’ ആ വയ​സ്സൻ​നാ​ടു​വാ​ഴി, ഒരു ദീർ​ഘ​ശ്വാ​സ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി ആ കഥ കുറെ കഷ്ട​മാ​ണെ​ന്നു് മറു​പ​ടി പറയും. സം​സാ​രി​ക്കാൻ ഉത്സാ​ഹ​മു​ള്ള​പ്പോ​ളാ​ണെ​ങ്കിൽ, ചു​മ​യ്ക്കൊ​രു​ത്സാ​ഹം കൂ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു്, ‘മൊ​സ്സ്യു പൊ​ങ്ങ്മേർ​സി​പ്ര​ഭു ഏതോ ഒരു മു​ക്കി​ലി​രു​ന്നു പാ​റ​വ​ക്കീൽ​പ്പ​ണി​നോ​ക്കു​ന്നു’ എന്നു പറയും.

വയ​സ്സൻ ഇരു​ന്നു് പശ്ചാ​ത്ത​പി​ക്കു​മ്പോൾ മരി​യു​സു് തന്നെ​ത്താൻ പു​ക​ഴ്ത്തി. എല്ലാ നല്ല മന​സ്സു​കാ​രി​ലും കാ​ണും​പോ​ലെ, നിർ​ഭാ​ഗ്യം അയാ​ളു​ടെ അല്പ​ര​സ​ത്തെ മാ​റ്റി​ക്ക​ള​ഞ്ഞു. അയാൾ മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാ​നെ​പ്പ​റ്റി ഒരു സസ്നേ​ഹ​മായ മട്ടിൽ മാ​ത്ര​മേ സ്മ​രി​ച്ചി​രു​ന്നു​ള്ളൂ; എങ്കി​ലും അച്ഛ​നോ​ടു നിർ​ദ്ദ​യ​ത്വം കാ​ണി​ച്ച ആളുടെ പക്കൽ​നി​ന്നു യാ​തൊ​ന്നും സ്വീ​ക​രി​ക്കു​ക​യി​ല്ലെ​ന്നു് അയാൾ തീർ​ച്ച​പ്പെ​ടു​ത്തി. ആദ്യ​ത്തെ​കാ​ല​ത്തെ ദേ​ഷ്യ​ത്തി​ന്റെ പാകം വന്ന ആ രൂ​പ​ഭേ​ദം ഇതാ​യി​രു​ന്നു. എന്ന​ല്ല, കഷ്ട​പ്പെ​ട്ട​തി​ലും അപ്പോ​ഴും കഷ്ട​പ്പെ​ടു​ന്ന​തി​ലും അയാൾ​ക്കൊ​രു സുഖം തോ​ന്നി. അതെ​ല്ലാം അച്ഛ​ന്നു​വേ​ണ്ടി​യാ​ണ​ല്ലോ; ജീ​വി​ത​ത്തി​ലെ ക്ലേ​ശം അയാളെ തൃ​പ്തി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യും സന്തോ​ഷി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. ഒരു​ത​രം സന്തോ​ഷ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി അയാൾ അതു തനി​ക്കു ചെ​യ്യാ​വു​ന്ന​തിൽ ഏറ്റ​വും ചു​രു​ങ്ങി​യ​താ​ണെ​ന്നു തന്നെ​ത്താൻ പറയും; അതൊരു പ്രാ​യ​ശ്ചി​ത്ത​മാ​ണു്; അതു ചെ​യ്തി​ട്ടി​ല്ലെ​ങ്കിൽ അച്ഛ​നോ​ടു കാ​ണി​ക്കു​ന്ന നി​കൃ​ഷ്ട​മായ ഔദാ​സീ​ന്യ​ത്തി​നു വേറെ വല്ല വി​ധ​ത്തി​ലും കുറേ കഴി​ഞ്ഞാൽ താൻ ശി​ക്ഷ​യ​നു​ഭ​വി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​ന്നേ​ക്കും; അതോ, അങ്ങ​നെ​യു​ള്ള അച്ഛ​നും! അച്ഛൻ എല്ലാ കഷ്ട​ത​ക​ളും അനു​ഭ​വി​ക്കു​ക​യും മകൻ ഒന്നും അനു​ഭ​വി​ക്കാ​തി​രി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന​തും ശരി​യ​ല്ല; എന്താ​യാ​ലും കേർ​ണ​ലി​ന്റെ ധീ​രോ​ചി​ത​മായ ജീ​വി​ത​ത്തോ​ടു തന്റെ അധ്വാ​ന​ങ്ങ​ളും ദാ​രി​ദ്ര്യ​ങ്ങ​ളും തട്ടി​ച്ചു നോ​ക്കി​യാൽ എന്തു​ണ്ടു്? ചു​രു​ക്കി​പ്പ​റ​ഞ്ഞാൽ, അച്ഛ​നോ​ടു് അടു​ക്കു​ക​യും സമ​നാ​വു​ക​യും ചെ​യ്യു​വാൻ, അച്ഛൻ ശത്രു​വി​ന്റെ മുൻ​പിൽ ധീരത കാ​ണി​ച്ച​തു​പോ​ലെ താനും ദാ​രി​ദ്ര്യ​ത്തി​ന്റെ മു​ഖ​ത്തു വെ​ച്ചു ധൈ​ര്യം പ്ര​വർ​ത്തി​ക്കു​ക​മാ​ത്ര​മേ ഒരു വഴി​യു​ള്ളൂ; നി​ശ്ച​യ​മാ​യും അതാ​യി​രി​ക്ക​ണം കേർണൽ ഈ വാ​ക്കു​ക​ളെ കൊ​ണ്ടു വി​ചാ​രി​ച്ചു​ള്ള​തു്; ‘അവൻ അതിന്നർഹനയിരിക്കും-​’ കേർ​ണ​ലി​ന്റെ എഴു​ത്തു കാ​ണാ​താ​യ​തു​മു​ത​ല്ക്കു, മരി​യു​സു് മാ​റ​ത്ത​ല്ല, ഹൃ​ദ​യ​ത്തിൽ സൂ​ക്ഷി​ച്ചും കൊ​ണ്ടു നട​ന്നി​രു​ന്ന വാ​ക്കു​കൾ.

പി​ന്നെ, മു​ത്ത​ച്ഛൻ വീ​ട്ടിൽ​നി​ന്നു പു​റ​ത്താ​ക്കിയ കാ​ല​ത്തു് താൻ കു​ട്ടി​യാ​യി​രു​ന്നു; ഇന്നു താൻ മു​തിർ​ന്ന ഒരാ​ളാ​യി. അതയാൾ സ്മ​രി​ച്ചു. കഷ്ട​പ്പാ​ടു് അയാൾ​ക്കും ഗുണം ചെ​യ്തു, ഞങ്ങൾ ഒന്നു​കൂ​ടി പറ​യ​ട്ടെ. ജയി​ച്ചു​വ​രു​ന്ന​താ​ണെ​ങ്കിൽ ചെ​റു​പ്പ​ത്തി​ലെ ദാ​രി​ദ്ര്യ​ത്തി​നു മഹ​ത്ത​ര​മായ ഈ ഗുണം കാണും -അതു് ഒരു മനു​ഷ്യ​ന്നു​ള്ള ഇച്ഛാ​ശ​ക്തി മു​ഴു​വ​നും പ്ര​വൃ​ത്തി​യി​ലേ​ക്കു തി​രി​ച്ചു​വി​ടു​ന്നു; ആത്മാ​വി​നെ മു​ഴു​വ​നും ഇച്ഛ​യി​ലേ​ക്കും. ക്ഷ​ണ​നേ​രം​കൊ​ണ്ടു ദാ​രി​ദ്ര്യം ലൗ​കി​ക​ജീ​വി​ത​ത്തെ നഗ്ന​മാ​ക്കു​ക​യും ഭയ​ങ്ക​ര​മാ​ക്കി​ത്തീർ​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു; അപ്പോ​ഴാ​ണു് മാ​തൃ​കാ​ജീ​വി​ത​ത്തി​ലേ​ക്കു​ള്ള ആ അനിർ​വ​ച​നീ​യ​ങ്ങ​ളായ എടു​ത്തു ചാ​ട്ട​ങ്ങൾ. സമ്പ​ന്ന​നായ ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​ര​ന്നു നേ​രം​പോ​ക്കാൻ പു​രു​ഷ​ങ്ങ​ളും മനോ​ഹ​ര​ങ്ങ​ളായ ഒരു നൂറു മാർ​ഗ​ങ്ങ​ളു​ണ്ടു്; കു​തി​ര​പ്പ​ന്ത​യം, നാ​യാ​ട്ടു്, നാ​യ്ക്കൾ, പു​ക​യില, ചൂ​തു​ക​ളി, സു​ഖ​ഭ​ക്ഷ​ണം, ബാ​ക്കി​യു​ള്ള​തൊ​ക്കെ​യും. ഹൃ​ദ​യ​ത്തി​ലെ അത്യുൽ​കൃ​ഷ്ട​ങ്ങ​ളും അതി​ല​ളി​ത​ങ്ങ​ളു​മായ ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളെ ചെ​ല​വി​ട്ടു നി​കൃ​ഷ്ട​ഭാ​ഗ​ങ്ങൾ​ക്കു കി​ട്ടു​ന്ന പ്ര​വൃ​ത്തി​കൾ. ദരി​ദ്ര​നായ യു​വാ​വു ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടി ഭക്ഷ​ണ​മു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്നു: ഭക്ഷി​ക്കു​ന്നു; ഭക്ഷ​ണം കഴി​ഞ്ഞാൽ​പ്പി​ന്നെ ആലോ​ചി​ച്ചി​രി​ക്ക​യ​ല്ലാ​തെ അയാൾ​ക്കു വേറെ പണി​യി​ല്ല. ഈശ്വ​രൻ ‘സൗ​ജ​ന്യ’ നാ​യി​ത്ത​ന്നി​ട്ടു​ള്ള കാ​ഴ്ച​കൾ ചെ​ന്നു കാ​ണു​ന്നു; ആകാ​ശ​ത്തേ​യും ദി​ഗ​ന്ത​ര​ത്തേ​യും നക്ഷ​ത്ര​ങ്ങ​ളേ​യും പു​ഷ്പ​ങ്ങ​ളേ​യും കു​ട്ടി​ക​ളേ​യും താൻ കി​ട​ന്നു കഷ്ട​പ്പെ​ടു​ന്ന മനു​ഷ്യ​സ​മു​ദാ​യ​ത്തേ​യും താൻ ഉള്ളിൽ​നി​ന്നു പ്ര​കാ​ശി​ക്കു​ന്ന പ്ര​പ​ഞ്ച​സൃ​ഷ്ടി​യെ​യും സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കു​ന്നു. മനു​ഷ്യ​സ​മു​ദാ​യ​ത്തെ അത്ര​മേൽ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കി​യി​ട്ടു് അതി​ന്റെ ജീവനെ അയാൾ കണ്ടു​പി​ടി​ക്കു​ന്നു; പ്ര​പ​ഞ്ച​സൃ​ഷ്ടി​യെ അത്ര​മേൽ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കി​യി​ട്ടു് ഈശ്വ​ര​നേ​യും കണ്ടെ​ത്തു​ന്നു. അയാൾ മനോ​രാ​ജ്യം വി​ചാ​രി​ക്കു​ന്നു; വലി​യാ​ളാ​ണു് താൻ എന്ന​യാൾ​ക്കു ബോ​ധ്യ​പ്പെ​ടു​ന്നു. പി​ന്നേ​യും മനോരാജ്യം-​അയാൾ ദയാ​ലു​വ​യി​ത്തീ​രു​ന്നു. കഷ്ട​പ്പെ​ടു​ന്ന മനു​ഷ്യ​ന്റെ അഹ​ങ്കാ​ര​ത്തിൽ​നി​ന്നു് ആലോ​ചി​ക്കു​ന്ന മനു​ഷ്യ​ന്റെ അനു​ക​മ്പ​യി​ലേ​ക്ക് അയാൾ പ്ര​വേ​ശി​ക്കു​ന്നു. ഒര​ഭി​ന​ന്ദ​നീ​യ​മായ വി​കാ​രം അയാ​ളിൽ ഉദി​ക്കു​ന്നു​അ​വ​ന​വ​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള വി​സ്മൃ​തി​യും സക​ല​ത്തേ​യും കു​റി​ച്ചു​ള്ള അനു​ക​മ്പ​യും. മറ​വി​ല്ലാ​ത്ത ആത്മാ​ക്കൾ​ക്കു പ്ര​കൃ​തി സമ്മാ​നി​ക്കു​ക​യും ദാനം ചെ​യ്യു​ക​യും വി​ത​റി​ക്കൊ​ടു​ക്കു​ക​യും ചെയ്യുന്ന-​ അപ്പോൾ​ത്ത​ന്നെ മൂ​ട​പ്പെ​ട്ട ആത്മാ​ക്കൾ​ക്ക് ആവിധം ചെ​യ്യാ​തി​രി​ക്കു​ക​യും പതിവുള്ള-​സംഖ്യാതീതമായ സു​ഖ​പ​ര​മ്പ​ര​യെ​പ്പ​റ്റി ആലോ​ചി​ക്കു​മ്പോൾ, അയാൾക്ക്-​ ആ മന​സ്സു​കൊ​ണ്ടു​ള്ള കോടീശ്വരന്നു-​ പണം​കൊ​ണ്ടു​ള്ള കോ​ടീ​ശ്വ​ര​നോ​ടു ദയ തോ​ന്നി​പ്പോ​കു​ന്നു. ആത്മാ​വി​ലേ​ക്കു കയ​റു​ന്ന പ്ര​കാ​ശ​ത്തി​ന്റെ തോ​ത​നു​സ​രി​ച്ച് അയാ​ളു​ടെ ഹൃ​ദ​യ​ത്തിൽ​നി​ന്നു് എല്ലാ​ദ്വേ​ഷ​വും പൊ​യ്പോ​കു​ന്നു. അയാൾ​ക്ക് ദുഃ​ഖ​മു​ണ്ടോ? ഇല്ല. ഒരു ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​ര​ന്റെ കഷ്ട​പ്പാ​ടു് ഒരി​ക്ക​ലും കഷ്ട​പ്പാ​ട​ല്ല. ആദ്യ​മാ​യി കണ്ടെ​ത്തു​ന്ന ഏതെ​ങ്കി​ലും ഒരു കു​ട്ടി, എത്ര​ത​ന്നെ ദരി​ദ്ര​ന​യാ​ലും ശരി, കരു​ത്തോ​ടും ആരോ​ഗ്യ​ത്തോ​ടും വേഗം കൂടിയ നട​ത്ത​ത്തോ​ടും തി​ള​ങ്ങു​ന്ന കണ്ണു​ക​ളോ​ടും നല്ല ചോ​ര​ത്തി​ള​പ്പോ​ടും കറു​ത്ത തല​മു​ടി​യോ​ടും ചു​ക​ന്ന ചു​ണ്ടു​ക​ളോ​ടും വെ​ളു​ത്ത പല്ലു​ക​ളോ​ടും ശു​ദ്ധ​മായ വി​ശ്വാ​സ​ത്തോ​ടും​കൂ​ടി കൈ​യിൽ​ക്കി​ട്ടിയ എതൊരു കു​ട്ടി​യും, എത്ര ദരി​ദ്ര​നാ​യാ​ലും ശരി, ഒരു വൃ​ദ്ധ​നായ ചക്ര​വർ​ത്തി​ക്ക് എപ്പോ​ഴും അസൂയ ജനി​പ്പി​ക്കും. പി​ന്നെ, ഓരോ ദി​വ​സ​വും രാ​വി​ലെ അയാൾ ഭക്ഷ​ണം സമ്പാ​ദി​പ്പി​ക്കാൻ വഴി പു​തു​താ​യി നോ​ക്കു​ന്നു. അയാ​ളു​ടെ കെകൾ ഭക്ഷ​ണ​സാ​ധ​നം സമ്പാ​ദി​ക്കു​മ്പോൾ, മു​തു​കെ​ല്ലു് അഭി​മാ​നം കൂ​ട്ടു​ന്നു; തല​ച്ചോർ അറി​വു​ക​ളെ ശേ​ഖ​രി​ക്കു​ന്നു. പ്ര​വൃ​ത്തി കഴി​ഞ്ഞാൽ, അയാൾ എന്തെ​ന്നി​ല്ലാ​ത്ത ആഹ്ലാ​ദ​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു, മനോ​രാ​ജ്യ​ത്തി​ലേ​ക്കു, സു​ഖാ​നു​ഭ​വ​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു തി​രി​ക്കു​ക​യാ​യി; അയാൾ തന്റെ കാലടി കഷ്ട​പ്പാ​ടു​ക​ളിൽ, തട​സ്സ​ങ്ങ​ളിൽ, കൽ​വി​രി​യിൽ, തൂ​വ​ച്ചെ​ടി​ക​ളിൽ, ചി​ല​പ്പോൾ ചേ​റ്റു​കു​ണ്ടിൽ, നി​ല്ക്കു​ന്ന​താ​യി കാണും; തല വെ​ളി​ച്ച​ത്തും. അയാൾ ഉറ​പ്പു​ള്ള​വ​നാ​ണു്,. ഗൗ​ര​വ​മു​ള്ള​വ​നാ​ണു്, മര്യാ​ദ​ക്കാ​ര​നാ​ണു്, ശാ​ന്ത​നാ​ണു്, ശ്ര​ദ്ധാ​ലു​വാ​ണു്, പ്ര​സ​ന്ന​നാ​ണു്, കു​റ​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു തൃ​പ്തി​പെ​ടു​ന്ന​വ​നാ​ണു്, ദയാ​ലു​വാ​ണു്; പല സമ്പ​ന്ന​ന്മാർ​ക്കു​മി​ല്ലാ​ത്ത ഈ രണ്ടെ​ണ്ണം തനി​ക്കു​ത​ന്ന​തി​നു് അയാൾ ഈശ്വ​ര​നെ സ്തു​തി​ക്കും; പ്ര​വൃ​ത്തി​യും ആലോചനയും-​ ഒന്നു് അയാളെ സ്വ​ത​ന്ത്ര​നാ​ക്കു​ന്നു, മറ്റ​തു് അയാളെ ഉൽ​കൃ​ഷ്ട​നാ​ക്കു​ന്നു.

ഇതാ​ണു് മരി​യു​സ്സി​നു​ണ്ടാ​യ​തു്, വാ​സ്ത​വം പറ​ഞ്ഞാൽ, അയാൾ കു​റ​ച്ച​ധി​കം ആലോ​ച​നാ​ശീ​ല​ത്തി​ലേ​ക്കു ചാ​ഞ്ഞു. കഴി​ച്ചി​ലി​നു വേണ്ട ഏതാ​ണ്ടു തീർ​ച്ച​യാ​യി കൈയിൽ വരാൻ തു​ട​ങ്ങിയ മു​ത​ല്ക്കു, ദരി​ദ്ര​നാ​കു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു തര​ക്കേ​ടി​ല്ലെ​ന്നു കരു​തി​യും പ്ര​വൃ​ത്തി​ക്കു​ള്ളിൽ​നി​ന്നു് ആലോ​ച​ന​യ്ക്കു സമയം പി​ശു​ക്കി​യെ​ടു​ത്തും അയാൾ ഒന്നു നി​ല്പാ​യി; എന്നു​വെ​ച്ചാൽ, ആലോ​ച​ന​യി​ലാ​ണ്ടു്, ആന​ന്ദ​പാ​ര​വ​ശ്യ​ത്തി​ന്റെ നി​ശ്ശ​ബ്ദ​മായ എന്തെ​ന്നി​ല്ലാ​യ്മ​യി​ലും ആന്ത​രാ​മായ വെ​ളി​ച്ച​ത്തി​ലും താ​ന്നു​മു​ങ്ങി, ചി​ല​പ്പോൾ അയാൾ ചില ദിവസം മു​ഴു​വ​നും കഴി​ക്കും. ഇങ്ങ​നെ അയാൾ തന്റെ ജീ​വി​ത​സി​ദ്ധാ​ന്ത​ത്തെ ശരി​പ്പെ​ടു​ത്തി; അദൈ​ഹി​ക​മായ പ്ര​വൃ​ത്തി​യിൽ കഴി​യു​ന്നേ​ട​ത്തോ​ളം അധി​ക​സ​മ​യം ഉപ​യോ​ഗി​ക്കാൻ​വേ​ണ്ടി ദൈ​ഹി​ക​മായ പ്ര​വൃ​ത്തി​യിൽ കു​റ​ച്ചു​മ​ത്രം ഏർ​പ്പെ​ടുക; മറ്റൊ​രു വി​ധ​ത്തിൽ പറ​യു​ക​യാ​ണെ​ങ്കിൽ, യഥാർഥ ജീ​വി​ത​ത്തി​നു കു​റ​ച്ചു​മാ​ത്രം സമയം കൊ​ടു​ത്തു ബാ​ക്കി​യെ​ല്ലാം അപാ​ര​ത​യ്ക്കാ​യി വിടുക. വേ​ണ്ട​തൊ​ന്നും ഇല്ലാ​യ്ക​യി​ല്ലെ​ന്നു​ള്ള വി​ശ്വാ​സ​ത്താൽ, ആ വി​ധ​മു​ള്ള ആലോ​ച​നാ​ശീ​ലം ആല​സ്യ​ത്തി​ന്റെ ഒരു രൂ​പാ​ന്ത​ര​മാ​ണെ​ന്നും, അത്യാ​വ​ശ്യം ജീ​വി​ത​സു​ഖം​കൊ​ണ്ടു മാ​ത്രം താൻ തൃ​പ്തി​പ്പെ​ടു​ക​യാ​ണു് ചെ​യ്യു​ന്ന​തെ​ന്നും, കു​റെ​യ​ധി​കം വേ​ഗ​ത്തിൽ പ്ര​വൃ​ത്തി​യിൽ​നി​ന്നു താൻ വി​ട്ടു​പോ​രു​ന്നു​ണ്ടെ​ന്നും അയാൾ കണ്ടി​ല്ല.

ഉന്മേ​ഷ​വും അതി​ശ്ര​ദ്ധ​യു​മു​ള്ള ഈ പ്ര​കൃ​തി​ക്ക് ഈയൊ​രു​നില അധി​ക​കാ​ലം നി​ല്ക്കു​ന്ന​ത​ല്ലെ​ന്നും ഈശ്വ​ര​വി​ധി​യു​ടെ ഒഴി​ച്ചു​കൂ​ടാ​ത്ത കെ​ട്ടു​പി​ണ​ച്ച​ലു​ക​ളിൽ​ച്ചെ​ന്നു് ഒന്നാ​മ​ത്തെ മു​ട്ടു മു​ട്ടു​ന്ന​തോ​ടു​കൂ​ടി മരി​യു​സു് ഉണർ​ന്നു​കൊ​ള്ളു​മെ​ന്നും സ്പ​ഷ്ട​മാ​ണു്.

ഈയി​ട​യ്ക്ക് അയാൾ ഒരു വക്കീ​ലാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കി​ലും, ഗിൽ​നോർ​മാൻ എന്തു തന്നെ വി​ചാ​രി​ച്ചി​രു​ന്നാ​ലും ശരി, അയാൾ വക്കീ​ലാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല; അയാൾ പാ​റ​വ​ക്കീൽ​പ്പ​ണി​യും നോ​ക്കി​യി​രു​ന്നി​ല്ല. വി​ചാ​ര​ശീ​ലം അയാളെ വക്കീൽ​പ്ര​വൃ​ത്തി​യിൽ​നി​ന്നു തി​രി​ച്ചു​വി​ട്ടു. വക്കീൽ​മാ​രു​ടെ അടു​ക്കൽ കൂ​ടെ​ക്കൂ​ടെ ചെ​ല്ലുക, കോ​ട​തി​യിൽ ഹാ​ജ​രാ​വുക, കേ​സ്സു​കൾ തേടിപ്പിടിക്കുക-​ എന്തു ബു​ദ്ധി​മു​ട്ട്! എന്തി​നി​തു ചെ​യ്യു​ന്നു? അപ്പോ​ഴ​ത്തെ ജീ​വി​ത​രീ​തി​യെ മാ​റ്റേ​ണ്ട ആവ​ശ്യ​മൊ​ന്നും അയാൾ കണ്ടി​ല്ല. ആ നി​സ്സാ​ര​വും കു​റ​ഞ്ഞ ശബളം കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​തു​മായ പ്ര​ദ്ധീ​ക​ര​ണ​ശാല അയാൾ​ക്ക് ഒരു സ്ഥി​രം സമ്പാ​ദ്യ​മാർ​ഗ​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു; ഞങ്ങൾ വി​ചാ​രി​ച്ച വിധം അതിൽ അത്ര​യ​ധി​ക​മൊ​ന്നും അധ്വാ​ന​മി​ല്ല; അയാ​ളു​ടെ ചെ​ല​വി​നു് അതു​കൊ​ണ്ടു് മതി​യാ​യി​രു​ന്നു​താ​നും.

പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​ര​ണ​ശാ​ല​യു​ടെ ഉട​മ​സ്ത​ന്മാ​രിൽ ഒരാൾ- മൊ​സ്സ്യു മഗി​മെ​ലാ​ണെ​ന്നു ഞാൻ വിചാരിക്കുന്നു-​ തന്റെ സ്വ​ന്തം ഭവ​ന​ത്തി​ലേ​ക്കു മരി​യു​സ്സി​നെ കൊ​ണ്ടു പോ​കാ​മെ​ന്നും, സു​ഖ​മ​യി താ​മ​സി​പ്പി​ക്കാ​മെ​ന്നും, കണി​ശ​മാ​യി പ്ര​വൃ​ത്തി​ക്കേ​ല്പി​ക്കാ​മെ​ന്നും, കൊ​ല്ല​ത്തിൽ ആയി​ര​ത്ത​ഞ്ഞൂ​റു ഫ്രാ​ങ്ക് ശമ്പ​ളം കൊ​ടു​ക്കാ​മെ​ന്നും പറ​ഞ്ഞു​നോ​ക്കി. സു​ഖ​മാ​യി താ​മ​സി​ക്കുക! ആയി​ര​ത്ത​ഞ്ഞൂ​റു ഫ്രാ​ങ്ക്! ശരി​യാ​ണു്. പക്ഷേ, സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യം കളയുക! സ്ഥി​ര​ശ​മ്പ​ള​ത്തി​ന്മേൽ പണി​യെ​ടു​ക്കുക! ഒരു​ത​രം കൂ​ലി​പ്പ​ണി​ക്കാ​ര​നായ എഴു​ത്തു​കാ​രൻ! മരി​യു​സ്സി​ന്റെ അഭി​പ്രാ​യ​പ്ര​കാ​രം, അതു സ്വീ​ക​രി​ച്ചു​പോ​യെ​ങ്കിൽ, തന്റെ സ്ഥി​തി അപ്പോ​ഴ​ത്തേ​തി​ല​ധി​കം നന്നാ​വു​ക​യും ചീ​ത്ത​യാ​വു​ക​യും ചെ​യ്യും; സുഖം കൂടും, സ്ഥി​തി താഴും; ആഭാ​സ​വും വെ​റു​പ്പും തോ​ന്നി​ക്കു​ന്ന​തു​മായ ഒരു മഹാ​വേ​ദ​ന​യാ​യി ‘മാർഗം കൂടിയ’ ഒരു മനോ​ഹ​ര​വും പരി​പൂർ​ണ​വു​മായ നിർ​ഭാ​ഗ്യ​മാ​യി​രി​ക്കും അതു്; ഒരു കണ്ണി​നു കാഴ്ച കി​ട്ടിയ കണ്ണു​പൊ​ട്ട​ന്റെ സ്ഥി​തി​പോ​ലെ ഒന്നു്. അയാൾ ഉപേ​ക​ക്ഷി​ച്ചു.

മരി​യു​സു് ഏകാ​ന്ത​ത​യിൽ ജീ​വി​ച്ചു. സക​ല​ത്തി​ന്റേ​യും പു​റ​ത്തു​ക​ഴി​ഞ്ഞു കൂ​ടാ​നു​ള്ള വാ​സ​ന​കൊ​ണ്ടും കു​റ​ച്ച​ധി​കം ഭയ​പ്പെ​ട്ടു​പോ​യ​തി​നാ​ലും, ആൻ​ഷൊൽ​രാ ആധ്യ​ക്ഷം വഹി​ക്കു​ന്ന സം​ഘ​ത്തി​ലേ​ക്ക് അയാൾ മനഃ​പൂർ​വം പോ​കാ​തി​രു​ന്നു. അവർ വലിയ സ്നേ​ഹി​ത​ന്മാ​രാ​ണു്; ആവ​ശ്യം വന്നാൽ കഴി​യു​ന്ന വി​ധ​മെ​ല്ലാം അന്യോ​ന്യം സഹാ​യ്യം ചെ​യ്വാൻ അവർ തയ്യാ​റാ​യി​രു​ന്നു: അത്ര​മാ​ത്രം മരി​യു​സി​നു രണ്ടു സ്നേ​ഹി​ത​ന്മാ​രു​ണ്ടു്: ഒന്നു ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​ര​നായ കുർ​ഫെ​രാ​ക്; മറ്റേ​തു പ്രാ​യം ചെന്ന മൊ​സ്സ്യു മബെ. അയാ​ളു​ടെ ചാ​ച്ചി​ല​ഷി​കം പ്രാ​യം ചെ​ന്നാ​ളോ​ടാ​യി​രു​ന്നു. ഒന്നാ​മ​തു്, തന്റെ ആന്ത​ര​മായ അഭി​പ്രാ​യ​പ​രി​വർ​ത്ത​ന​ത്തി​നു് അയാൾ ആ വയ​സ്സ​നു കട​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. അച്ഛ​നെ അറി​യു​ക​യും സ്നേ​ഹി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്ത​തി​നു് അയാൾ ആ മനു​ഷ്യ​നോ​ടു കട​പ്പെ​ട്ടു. ‘അദ്ദേ​ഹം ഒരു തി​മി​ര​രോ​ഗ​ത്തി​നു് എനി​ക്കു ശസ്ത്ര​ക്രിയ ചെ​യ്തു​ത​ന്നു.’ മരി​യു​സു് പറ​ഞ്ഞു.

പള്ളി​ക്കാ​വ​ല്ക്കാ​ര​ന്നു നി​ശ്ച​യ​മാ​യും ഒരു പ്ര​ധാ​ന​ഭാ​ഗ​മു​ണ്ടു്. എന്താ​യാ​ലും ഇക്കാ​ര്യ​ത്തിൽ ഈശ്വ​ര​ന്റെ കൈയിൽ ശാ​ന്ത​വും ക്ഷോ​ഭ​ര​ഹി​ത​വു​മായ ഒരാ​യു​ധ​മാ​യി നി​ന്നു എന്ന​ല്ലാ​തെ മറ്റൊ​ന്നും മൊ​സ്സ്യു മബെ ചെ​യ്തി​ട്ടി​ല്ലെ​ന്ന​ല്ല. യദൃ​ച്ഛ​യാ​യി, ഒരുവൻ കൈ​യിൽ​വ​ച്ചു​വ​രു​ന്ന മെ​ഴു​കു​തി​രി​വി​ള​ക്കു​പോ​ലെ, എന്താ​നു​ണ്ടാ​വു​ന്ന​തെ​ന്ന​റി​യാ​തെ, അയാൾ മരി​യു​സ്സി​നെ കാ​ര്യം ധരി​പ്പി​ച്ചു; അയാൾ ആ വി​ള​ക്കാ​യി, അ ഒരു​വ​നാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല.

മരി​യു​സ്സി​ന്റെ രാ​ഷ്ട്രീ​യാ​ഭി​പ്രാ​യ​പ​രി​വർ​ത്ത​ന​ത്തെ​പ്പ​റ്റി​യാ​ണെ​ങ്കിൽ അതു മന​സ്സി​ലാ​ക്കാ​നോ, അതു​ണ്ടാ​ക്കി​ത്തീർ​ക്കാ​നോ, അതു ശരി​യാ​ക്കാ​നോ മൊ​സ്സ്യു മബെ​യെ​ക്കൊ​ണ്ടാ​വി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു.

ഇനി​യും നമ്മൾ മൊ​സ്സ്യു മബെയെ കാ​ണു​ന്ന​താ​ക​കൊ​ണ്ടു്, അയാ​ളെ​പ്പ​റ്റി രണ്ടു വാ​ക്കു പറ​യു​ന്ന​തു് അനാ​വ​ശ്യ​മാ​ക​യി​ല്ല.

‘നി​ശ്ച​യ​മാ​യും രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ഭി​പ്രാ​യ​ങ്ങ​ളെ ഞാൻ ശരി​വെ​ക്കു​ന്നു’ എന്നു മൊ​സ്സ്യു മബെ മരി​യു​സ്സോ​ടു പറഞ്ഞ ദിവസം മന​സ്സി​ന്റെ യഥാർ​ഥ​സ്ഥി​തി​ത​ന്നെ​യാ​ണു് അയാൾ പ്ര​സ്താ​വി​ച്ച​തു്. എല്ലാ രാ​ഷ്ട്രീ​യാ​ഭി​പ്രാ​യ​ങ്ങ​ളും അയാൾ​ക്കു ചില ഉദാ​സീ​ന​വ​സ്തു​ക്ക​ളാ​ണു്, വ്യ​ത്യാ​സ​മൊ​ന്നും കൂ​ടാ​തെ സക​ല​ത്തെ​യും അയാൾ ശരിവെച്ചു-​ ഒന്നു​മാ​ത്രം അയാൾ​ക്ക​പ​ക​ട​മൊ​ന്നും അതു​കൊ​ണ്ടു വരരുത്-​ എന്നു​വെ​ച്ചാൽ, ഗ്രീ​സ്സു​കാർ റോം​കാ​രു​ടെ മൂർ​ഖ​ദേ​വ​ത​ക​ളെ ‘സൗ​ന്ദ​ര്യ​വും സൗ​ഭാ​ഗ്യ​വും സൗ​ശീ​ല്യ​വു​മു​ള്ള’ നല്ല​വർ എന്നു നാ​മ​ക​ര​ണം ചെ​യ്തി​ട്ടു​ള്ള​തു​പോ​ലെ, ചെ​ടി​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചും എല്ലാ​റ്റി​നും മീതെ പു​സ്ത​ക​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു​മു​ള്ള ഒര​തി​പ്ര​തി​പ​ത്തി​യി​ലൊ​തു​ങ്ങി. മൊ​സ്സ്യു മബെ​യു​ടെ രാ​ഷ്ട്രീ​യാ​ഭി​പ്രാ​യം. ലോ​ക​ത്തി​ലു​ള്ള മറ്റെ​ല്ലാ​വ​രേ​യും​പോ​ലെ അയാ​ളും ഒരു കക്ഷി​യാ​ണു്. അതി​ല്ലാ​തെ അക്കാ​ല​ത്തു് ആർ​ക്കും കഴി​ഞ്ഞു കൂടാൻ വയ്യ; പക്ഷേ, അയാൾ രാ​ജ​ക​ക്ഷി​യും ബെ​നാ​പ്പാർ​ത്തു് കക്ഷി​യും അവ​കാ​ശ​പ​ത്ര കക്ഷി​യും അരാചക കക്ഷി​യും ഒന്നു​മ​ല്ല; അയാൾ ഗ്ര​ന്ഥ കക്ഷിയായിരുന്നു-​പഴയ ഗ്ര​ന്ഥ​ങ്ങൾ ശേ​ഖ​രി​ക്കു​ന്നാൾ. ആളുകൾ ലോ​ക​ത്തിൽ തങ്ങൾ​ക്കു നോ​ക്കി​ക്കാ​ണു​വാൻ എല്ലാ​ത്ത​രം പൂ​പ്പൽ​ക​ളും പു​ല്ലു​ക​ളും ചെ​ടി​ക​ളും മറി​ച്ചു​നോ​ക്കു​വാൻ കൂ​ട്ടം​കൂ​ട്ട​മാ​യി പഴയ ഗ്ര​ന്ഥ​വ​രി​ക​ളും ഉണ്ടാ​യി​രി​ക്കെ, അവ​കാ​ശ​പ​ത്രം, പ്ര​ജാ​ധി​പ​ത്യം, രാ​ജ​വാ​ഴ്ച, പ്രാ​തി​നി​ധ്യ​ഭ​ര​ണം,അതു് ഇതു് എന്നീ ഓരോ നി​സ്സാ​ര​വ​സ്തു​ക്ക​ളെ​പ്പി​ടി​ച്ച് എന്തി​നാ​ണു് തമ്മിൽ​ത്ത​ല്ലി കാലം കഴി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്നു് അയാൾ​ക്കാ​ലോ​ചി​ച്ചി​ട്ടു് കി​ട്ടി​യി​ട്ടി​ല്ല. അയാൾ ഒരു​പ​യോ​ഗ​ശൂ​ന്യ​വ​സ്തു​വാ​യി​ത്തീ​രാ​തി​രി​പ്പാൻ നന്നെ ശ്ര​മി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്; പു​സ്ത​ക​മു​ണ്ടെ​ന്നു​ള്ള​തു് അയാ​ളു​ടെ വാ​യ​ന​യെ തട​ഞ്ഞി​ല്ല; സസ്യ​ശാ​സ്ത്ര​ജ്ഞ​നാ​ണെ​ന്നു​ള്ള​തു് ഒരു തോ​ട്ട​ക്കാ​ര​നാ​വു​ന്ന​തി​ലും അയാളെ തട​ഞ്ഞി​ല്ല. പൊ​ങ്ങ്മേർ​സി​യു​മാ​യി പരി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന കാലത്ത്-​ ഇങ്ങ​നെ​യൊ​രു യോ​ജി​പ്പു് കേർ​ണ​ലും അയാളുമായിട്ടുണ്ടായിരുന്നു-​ പൂ​ക്കൾ​ക്കു​വേ​ണ്ടി കേർണൽ എന്തു് ചെ​യ്തി​രു​ന്നു​വെ​ന്നോ അതു കാ​യ​കൾ​ക്കു​വേ​ണ്ടി അയാ​ളും ചെ​യ്തി​രു​ന്നു. കരു​വേ​പ്പി​നെ​ന്ന​പോ​ലെ ‘സബർജൽ’ മര​ത്തി​നു തൈ​യു​ണ്ടാ​ക്കാൻ അയാൾ​ക്കു സാ​ധി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്; അയാ​ളു​ടെ ശ്ര​മ​ത്തി​ന്റെ ഫല​മാ​ണു് വേനൽ ‘മി​ര​ബെൽ’ ച്ചെ​ടി​യിൽ​നി​ന്നും ഒട്ടും കു​റ​യാ​തെ വാ​സ​ന​യു​ള്ള​തും ഇപ്പോൾ പേ​രു​കേ​ട്ടു​ക​ഴി​ഞ്ഞ​തു​മായ ഒക്റ്റോ​ബർ ‘മി​ര​ബെൽ’ച്ചെ​ടി. ഭക്തി​യെ​ക്കാ​ള​ധി​കം മര്യാ​ദ​കൊ​ണ്ടാ​ണു് അയാൾ കുർ​ബ്ബാ​ന​യ്ക്കു പോ​യി​രു​ന്ന​തു്; അയാൾ​ക്കു മനു​ഷ്യ​രു​ടെ മുഖം നോ​ക്കി​ക്കാ​ണു​ന്ന​തു് ഇഷ്ട​വും ഒച്ച കേൾ​ക്കു​ന്ന​തു് അനി​ഷ്ട​വു​മാ​യി​രു​ന്നു; എന്നാൽ പള്ളി​യിൽ മാ​ത്ര​മേ അവർ ഒന്നി​ച്ചു​കൂ​ടു​ക​യും ഒന്നും മി​ണ്ടാ​തി​രി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന​താ​യി അയാൾ കണ്ടു​ള്ളൂ. രാ​ജ്യ​ത്തു് എന്തെ​ങ്കി​ലും ഒരേർ​പ്പാ​ടിൽ താനും ഉൾ​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു​വെ​ച്ച് അയാൾ കാ​വ​ല്ക്കാ​ര​ന്റെ ഉദ്യോ​ഗ​മെ​ടു​ത്തു. ഏതാ​യാ​ലും ഒരു പൂ​വ​ര​ശി​ന്റെ മൊ​ട്ടി​നോ​ളം ഒരു സ്ത്രീ​യെ സ്നേ​ഹി​ക്കാൻ അയാ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു സാ​ധി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല; ഭം​ഗി​യിൽ​ക്കെ​ട്ടിയ ഒരു പു​സ്ത​ക​ത്തോ​ളം ഒരു പു​രു​ഷ​നേ​യും, അയാൾ​ക്കു ഷഷ്ടി​പൂർ​ത്തി കഴി​ഞ്ഞി​ട്ടു കുറെ കൊ​ല്ല​ങ്ങ​ളാ​യി; ഒരു ദിവസം ആരോ അയാ​ളോ​ടു ചോ​ദി​ച്ചു: ‘നി​ങ്ങൾ വി​വാ​ഹം ചെ​യ്ക​യു​ണ്ടാ​യി​ട്ടി​ല്ലേ?’ ‘ഞാൻ മറ​ന്നു,’ ഇതാ​യി​രു​ന്നു ഉത്ത​രം. ചി​ല​പ്പോൾ അയാ​ളും, ‘ഹേ! ഞാൻ ധന​വാ​നാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കിൽ!’ എന്നു ചോ​ദി​ച്ചു എന്നു വരും- ആരാ​ണു് അതു ചെ​യ്തി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത​തു്? എന്നാൽ അതു, മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാ​നെ​പ്പോ​ലെ, ഒരു ചന്ത​മു​ള്ള പെൺ​കു​ട്ടി​യെ കടാ​ക്ഷി​ക്കു​മ്പോ​ഴ​ല്ല; ഒരു പഴയ പു​സ്ത​ക​ത്തെ​പ്പ​റ്റി വി​ചാ​രി​ക്കു​മ്പോ​ഴാ​ണു്. ഒരു പ്രാ​യം​ചെ​ന്ന വീ​ട്ടു​വി​ചാ​രി​പ്പു​കാ​രി​യോ​ടു​കൂ​ടി അയാൾ തനി​ച്ചു താ​മ​സി​ച്ചു​പോ​ന്നു അയാൾ​ക്ക് അല്പം വാ​ത​രോ​ഗ​മു​ണ്ടു്. ഉറ​ക്ക​ത്തിൽ, വാതം കൊ​ണ്ടു വെ​റു​ങ്ങ​ലി​ച്ച അയാ​ളു​ടെ പ്രാ​യം​ചെ​ന്ന വി​ര​ലു​കൾ പു​ത​പ്പി​ന്റെ മട​ക്കു​കൾ​ക്കി​ട​യിൽ വലി​ഞ്ഞും​കൊ​ണ്ടു കി​ട​ക്കും. അയാൾ ഒരു സസ്യ​ശാ​സ്ത്ര​ഗ്ര​ന്ഥ​മെ​ഴു​തി വലിയ ചി​ത്ര​ങ്ങ​ളോ​ടു​കൂ​ടി പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ചി​രു​ന്നു; അതി​നെ​പ്പ​റ്റി അളു​കൾ​ക്കു് സാ​മാ​ന്യം ബഹു​മാ​ന​മു​ണ്ടു്; അതു ധാ​രാ​ളം വി​റ്റി​രു​ന്നു​താ​നും. ആ പു​സ്ത​കം ചോ​ദി​ച്ചു ദി​വ​സ​ത്തിൽ രണ്ടും മൂ​ന്നും തവണ ദ്യു മെ​സി​യേ​റിൽ അയാ​ളു​ടെ വീ​ട്ടു​വാ​തി​ല്ക്കൽ വന്നു മു​ട്ടും. ആ പു​സ്ത​ക​ത്തിൽ​നി​ന്നു് കൊ​ല്ല​ത്തിൽ രണ്ടാ​യി​രം ഫ്രാ​ങ്ക് കി​ട്ടി​യി​രു​ന്നു; ഏതാ​ണ്ടു് ഇതാ​യി​രു​ന്നു അയാ​ളു​ടെ സ്വ​ത്തു്. ദരി​ദ്ര​നാ​ണെ​ങ്കി​ലും ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടി​യും കഷ്ട​പ്പെ​ട്ടും കാ​ല​ക്ര​മേണ എല്ലാ​ത​ര​ത്തി​ലു​ള്ള അനവധി അപൂർ​വ​ഗ്ര​ന്ഥ​ങ്ങൾ ശേ​ഖ​രി​ച്ചു​വെ​ക്കാൻ അയാൾ​ക്കു ത്രാ​ണി​യു​ണ്ടാ​യി. കൈയിൽ ഒരു പു​സ്ത​ക​മി​ല്ലാ​തെ ഒരു സമ​യ​ത്തും അയാൾ പു​റ​ത്തേ​ക്കി​റ​ങ്ങി​യി​ട്ടി​ല്ല. പല​പ്പോ​ഴും രണ്ടെ​ണ്ണ​വും​കൊ​ണ്ടു് തി​രി​ച്ചു​വ​രും. അയാൾ ഉപ​യോ​ഗി​ച്ചു​പോ​രു​ന്ന താ​ഴ​ത്തെ നി​ല​യി​ലെ നാലു മു​റി​ക​ളിൽ ആക​പ്പാ​ടെ അല​ങ്കാ​ര​മാ​യി കൂ​ടി​ട്ട ശു​ഷ്ക​സ​സ്യ​ശേ​ഖ​ര​ങ്ങ​ളും പു​രാ​ത​ന​ചി​ത്ര​കാ​ര​ന്മാ​രു​ടെ കൊ​ത്തു​പ​ണി​ക​ളും മാ​ത്ര​മാ​ണു​ള്ള​തു്. ഒരു വാളോ ഒരു തോ​ക്കോ കണ്ടാൽ ആ മനു​ഷ്യൻ സ്തം​ഭി​ച്ചു. ഒരു പീ​ര​ങ്കി​യു​ടെ അടു​ക്ക​ലേ​ക്കു, സൂ​ക്ഷി​പ്പു​സ്ഥ​ല​ത്തേ​ക്കാ​യാ​ലും ശരി, അയാൾ ആയു​സ്സി​നു​ള്ളിൽ പോ​യി​ട്ടി​ല്ല. അയാൾ​ക്ക് ഒരു കൊ​ള്ളാ​വു​ന്ന കു​മ്പ​യും, മതാ​ചാ​ര്യ​നായ ഒരു സോ​ദ​ര​നും, തി​ക​ച്ചും വെ​ളു​ത്ത തല​മു​ടി​യും, വാ​യി​ലോ മന​സ്സി​ലോ ഒരൊ​റ്റ​പ്പ​ല്ലി​ല്ലാ​യ്ക​യും കൈ​യി​നും കാ​ലി​നും ഒരു വി​റ​യും, ഒരു നാടൻ ഉച്ചാ​ര​ണ​വും, ഒരു പി​ഞ്ചു​കു​ട്ടി​യു​ടെ ചി​രി​യും, ഒരു മു​ത്ത​നാ​ടി​ന്റെ മട്ടും ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു; അയാൾ എളു​പ്പ​ത്തിൽ പേ​ടി​ക്കും. ഇതോ​ടു​കൂ​ടി, പോർത്ത്-​ സാങ്ങ്-​ഴാക്ക് എന്ന പ്ര​ദേ​ശ​ത്തു രൊയൽ എന്നു പേരായ ഒരു കിഴവൻ പു​സ്തക വ്യാ​പാ​രി​യൊ​ഴി​ച്ചു് ഒരു സ്നേ​ഹി​ത​നോ, ജീ​വി​ച്ചി​രി​പ്പു​ള്ള​വ​രിൽ ഏതെ​ങ്കി​ലും ഒരു​വ​നു​മാ​യി പരി​ച​യ​മോ അയാൾ​ക്കി​ല്ലെ​ന്നും​കൂ​ടി​യി​ട്ടു​ണ്ടു് അമ​രി​ച്ചെ​ടി ഫ്രാൻ​സിൽ നട​പ്പാ​ക്കാ​ണ​മെ​ന്നാ​ണു് അയാ​ളു​ടെ മനോ​രാ​ജ്യം.

അയാ​ളു​ടെ വേ​ല​ക്കാ​രി​യും ഒരു​ത​രം സാ​ധു​വാ​ണു്. ആ പാ​വ​മായ മു​ത്ത​ശ്ശി​യ​മ്മ വി​വാ​ഹം ചെ​യ്തി​ട്ടി​ല്ല. സുൽ​ത്താൽ എന്നു പേ​രാ​യി, സി​സ്റ്റെൻ ചെ​റു​പ​ള്ളി​യിൽ [1] വെ​ച്ച് അല്ലെ​ങ്ങി​യു​ടെ [2] മൂ​ളി​പ്പാ​ട്ടു് പാ​ടി​യേ​യ്ക്കാ​വു​ന്ന ഒരു സ്വ​ന്തം പൂ​ച്ച​യെ ധാ​രാ​ളം മതി​യാ​യി​രു​ന്നു. ഒരു മനു​ഷ്യ​നി​ലോ​ളം ദൂ​ര​ത്തേ​ക്ക് ഒരി​ക്ക​ലും അവ​ളു​ടെ മനോ​രാ​ജ്യം എത്തി​യി​ട്ടി​ല്ല. തന്റെ പൂ​ച്ച​യിൽ​നി​ന്നു് അപ്പു​റ​ത്തേ​ക്കു കട​ക്കാൻ അവ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു കഴി​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ല. അയാ​ളെ​പ്പോ​ലെ അവൾ​ക്കും ഒരു മേൽ​മീ​ശ​യു​ണ്ടു് അവ​ളു​ടെ അന്ത​സ്സു മു​ഴു​വൻ നി​ല്ക്കു​ന്ന​തു് തൊ​പ്പി​യി​ലാ​ണു്; അതു് എപ്പോ​ഴും വെ​ളു​ത്തി​രി​ക്കും ഞാ​യ​റാ​ഴ്ച ദിവസം കുർ​ബ്ബാന കഴി​ഞ്ഞാൽ​പ്പി​ന്നെ, അവൾ സമയം പോ​ക്കുക പെ​ട്ടി​യി​ലു​ള്ള വസ്ത്ര​ങ്ങൾ എണ്ണി​നോ​ക്കി​യി​ട്ടും താൻ മേ​ടി​ച്ച​തും ഒരി​ക്ക​ലും തു​ന്നി​ക്ക​ഴി​യാ​ത്ത​തു​മായ ഉടു​പ്പു​തു​ണി കി​ട​ക്ക​യിൽ വി​രി​ച്ചി​ട്ടി​ട്ടു​മാ​ണു് അവൾ​ക്കു വാ​യി​ക്കാ​ന​റി​യാം. മൊ​സ്സ്യു മബെ അവൾ​ക്കു മദർ പ്ളു​താർ​ക് എന്നൊ​രു ശകാ​ര​പ്പേ​രി​ട്ടി​രു​ന്നു.

മൊ​സ്സ്യു മബെ​യ്ക്കു മരി​യു​സ്സി​ന്റെ​മേൽ ഒരി​ഷ്ടം തോ​ന്നി, എന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ, മരി​യു​സു് ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​ര​നും സൗ​മ്യ​ശീ​ല​നു​മാ​യ​തു​കൊ​ണ്ടു് അയാൾ മൊ​സ്സ്യു മബെ​യു​ടെ നാ​ണം​കു​ണു​ങ്ങി​മ​ട്ടി​നെ കു​ലു​ക്കി​മ​റി​ക്കാ​തെ ആ വയ​സ്സ​നു് ഒരു​ന്മേ​ഷ​മു​ണ്ടാ​ക്കി. യൗവനം സൗ​മ്യ​ശീ​ല​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​യാൽ, പ്രാ​യം​ചെ​ന്ന​വർ​ക്ക് കാ​റ്റോ​ടു​കൂ​ടാ​ത്ത വെ​യി​ലി​ന്റെ ഒരു സുഖം കൊ​ടു​ക്കു​ന്നു. യു​ദ്ധ​സം​ബ​ന്ധി​യായ മേ​ന്മ​യും വെ​ടി​മ​രു​ന്നും സൈ​ന്യ​യാ​ത്ര​ക​ളും പിൻ​തി​രി​യ​ലു​ക​ളും അച്ഛൻ വാ​ങ്ങി​യി​ട്ടു​ള്ള​തും തി​രി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തി​ട്ടു​ള്ള​തു​മായ അത്ത​രം കൊ​ടും​വെ​ട്ടു​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടിയ ആ കൂ​റ്റൻ യു​ദ്ധ​ങ്ങ​ളും മന​സ്സിൽ നി​റ​ഞ്ഞു​വ​ഴി​ഞ്ഞാൽ മരി​യൂ​സു് ആ മൊ​സ്സ്യൂ മബെ കാണാൻ ചെ​ല്ലും; മൊ​സ്സ്യു മബെ​യാ​വ​ട്ടെ, തന്റെ ആരാ​ധ​നാ​മൂർ​ത്തി​യെ​പ്പ​റ്റി, അദ്ദേ​ഹം പു​ഷ്പ​ങ്ങ​ളു​ണ്ടാ​ക്കി​യി​രു​ന്ന​തി​നെ മുൻ​നിർ​ത്തി, സം​സാ​രി​ക്കും

അയാ​ളു​ടെ സഹോ​ദ​ര​നായ മതാ​ചാ​ര്യൻ ഏതാ​ണ്ടു് 1830-ൽ മരി​ച്ചു; ഉത്ത​ര​ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ​ത്ത​ന്നെ, സന്ധ്യ​യാ​യാ​ല​ത്തെ മാ​തി​രി, മൊ​സ്സ്യു മബെ​യ്ക്ക് ആകാ​ശാ​ന്ത​മെ​ങ്ങും ഇരു​ട്ട​ട​ഞ്ഞു. ഒരാ​ധാ​ര​മെ​ഴു​ത്തു​കാ​ര​ന്റെ കൈ​ത്തെ​റ്റു​കൊ​ണ്ടു് അയാൾ​ക്കു പതി​നാ​യി​രം ഫ്രാ​ങ്ക് നഷ്ടം വന്നു; സഹോ​ദ​ര​ന്റെ​യും തന്റേ​യും അവ​കാ​ശ​വ​ഴി​യ്ക്ക് അതേ ആക​പ്പാ​ടെ അയാൾ​ക്കു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. ജൂ​ലാ​യി വി​പ്ല​വം പു​സ്തക പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​ര​ണ​ത്തി​നു ഗു​ണ​മി​ല്ലാ​താ​ക്കി. ക്ഷോ​ഭ​സ​മ​യ​ത്തു സസ്യ​വർ​ണന ഗ്ര​ന്ഥ​മാ​ണു് ഒന്നാ​മ​താ​യി ആരും മേ​ടി​ക്കാ​താ​വു​ന്ന​തു്. മബെ​യു​ടെ പു​സ്ത​കം വി​ല്ക്കാ​താ​യി. പല ആഴ്ച​കൾ കഴി​ഞ്ഞു, പു​സ്ത​കം വാ​ങ്ങാൻ ഒരാ​ളി​ല്ല. ചി​ല​പ്പോൾ മൊ​സ്സ്യു മബെ പു​റ​ത്തെ വാ​തി​ല്ക്ക​ലെ മു​ട്ടു കേ​ട്ടു പരി​ഭ്ര​മി​ക്കും മദർ പ്ളു​താർ​ക് വ്യ​സ​ന​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി പറയും, ‘മൊ​സ്സ്യു, അതു വെ​ള്ളം കൊ​ണ്ടു​വ​രു​ന്ന​വ​നാ​ണു്.’ ചു​രു​ക്കി​പ്പ​റ​ഞ്ഞാൽ മൊ​സ്സ്യു മബെ ഒരു ദിവസം റ്യു മെ​സി​യെൻ പ്ര​ദേ​ശം വി​ട്ടു, കാ​വ​ല്ക്കാ​ര​ന്റെ പണി രാ​ജി​വെ​ച്ചു, പു​സ്ത​ക​ങ്ങ​ളി​ല​ല്ല ചി​ത്ര​ങ്ങ​ളിൽ ഒരു ഭാഗം- അയാൾ​ക്കു ഏറ്റ​വും പ്ര​തി​പ​ത്തി കു​റ​ഞ്ഞ സാധനം-​വിറ്റു, ദ്യു മൊ​ങ്ങ് പർ​നാ​സ്സു് എന്ന ദി​ക്കിൽ ചെ​ന്നു താ​മ​സ​മാ​ക്കി; ഏതാ​യാ​ലും അവിടെ രണ്ടു​മൂ​ന്നു മാസമേ താ​മ​സി​ച്ചു​ള്ളൂ; അതിനു രണ്ടു കാ​ര​ണ​മു​ണ്ടു്; ഒന്നാ​മ​തു്, താ​ഴ​ത്തെ നി​ല​യ്ക്കും തോ​ട്ട​ത്തി​നും​കൂ​ടി മു​ന്നൂ​റു ഫ്രാ​ങ്ക് വാ​ട​ക​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു; വാ​ട​ക​യ്ക്കാ​യി ഇരു​നൂ​റു് ഫ്രാ​ങ്കി​ല​ധി​കം ചെ​ല​വി​ടാൻ അയാൾ ധൈ​ര്യ​പ്പെ​ട്ടി​ല്ല; രണ്ടാ​മ​തു്, ആ സ്ഥലം ഫതു​വി​ന്റെ വെ​ടി​സ്ഥ​ല​ത്തി​ന​ടു​ത്താ​യ​തു​കൊ​ണ്ടു് അവിടെ വെ​ടി​യു​ടെ ശബ്ദം കേൾ​ക്കും; അത​യാൾ​ക്ക് അസ​ഹ്യ​മാ​ണു്.

അയാൾ തന്റെ കൃ​തി​യും ശു​ഷ്ക​സ​സ്യ​ശേ​ഖ​ര​ങ്ങ​ളും ഗ്ര​ന്ഥ​ങ്ങ​ളും പു​സ്ത​ക​ങ്ങ​ളും എല്ലാം എടു​ത്തു സാൽ​പെ​ത്രി​യേർ​ക്ക​ടു​ത്തു് ഓസ്തെർ​ലി​ത്സു് ഗ്രാ​മ​ത്തിൽ ഒരു​ത​രം ഓല​മേ​ഞ്ഞ വീ​ട്ടിൽ താ​മ​സ​മു​റ​പ്പി​ച്ചു; അവിടെ കൊ​ല്ല​ത്തിൽ അമ്പ​തു് ക്രൗ​ണി​നു [3] മൂ​ന്നു മു​റി​യും ഒരു കി​ണ​റു​മു​ള്ള വേ​ലി​ക്ക​കം തോ​ട്ട​വും കി​ട്ടി. ഈ താ​മ​സ​മാ​റ്റ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി വീ​ട്ടു​സാ​മാ​ങ്ങൾ ഒട്ടു​മു​ക്കാ​ലും വി​ല്ക്കാൻ തരം​വ​ന്നു. പു​തു​ഭ​വ​ന​ത്തിൽ താ​മ​സ​മാ​ക്കിയ ദിവസം അയാൾ​ക്കു വലിയ ഉന്മേ​ഷ​മാ​യി​രു​ന്നു; തന്റെ ചി​ത്ര​പ​ട​ങ്ങ​ളും കൂ​ടി​ട്ട ശു​ഷ്ക​സ​സ്യ​ശേ​ഖ​ര​ങ്ങ​ളും തൂ​ക്കു​വാൻ അയാൾ തന്റെ കൈ​കൊ​ണ്ടു​ത​ന്നെ ആണി തറ​ച്ചു; ബാ​ക്കി പകൽ​സ്സ​മ​യം മു​ഴു​വ​നും തോ​ട്ട​ത്തിൽ കി​ള​ച്ചു; രാ​ത്രി മാർ പ്ളു​താർ​ക് ഒരു കു​ണ്ഠി​ത​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി ആലോ​ച​ന​യിൽ മു​ങ്ങി​യി​രി​ക്കു​ന്ന​തു് കണ്ടു് അവ​ളു​ടെ ചു​മ​ലിൽ കൈ​വ​ച്ച് അയാൾ ഒരു പു​ഞ്ചി​രി​യി​ട്ടു പറ​ഞ്ഞു: ‘നമു​ക്ക് അമ​രി​യാ​യി.’

ഓസ്തെർ​ലി​ത്സി​ലെ ഓല​മേ​ഞ്ഞ വീ​ട്ടിൽ അയാൾ പൊർത്തസാങ്ങ്-​ഴാക്കിലെ പു​സ്ത​ക​വ്യാ​പാ​രി​യേ​യും മരി​യു​സ്സി​നേ​യും മാ​ത്ര​മേ കാണാൻ സമ്മതിച്ചിരുന്നുള്ളു-​വാസ്തവം പറ​ഞ്ഞാൽ ആ ഓസ്തെർ​ലി​ത്സു് എന്ന തക​രാ​റു​പി​ടി​ച്ച പേരു് അയാൾ​ക്ക് ഒട്ടും രസി​ച്ചി​രു​ന്നി​ല്ല.

ഏതാ​യാ​ലും, ഞങ്ങൾ മുൻപു സൂ​ചി​പ്പി​ച്ച​തു​പോ​ലെ ഒരു കഷ്ണം ജ്ഞാ​ന​ത്തി​ലോ കഥ​യി​ല്ലാ​യ്മ​യി​ലോ, അല്ലെ​ങ്കിൽ പല​പ്പോ​ഴും കാ​ണു​ന്ന​തു​പോ​ലെ ഒരേ സമ​യ​ത്തു രണ്ടി​ലും കൂ​ടി​യോ മു​ഴു​കി​യി​രി​ക്കു​ന്ന തല​ച്ചോ​റു​കൾ ലൗ​കി​ക​സം​ഗ​തി​ക​ളി​ലേ​ക്കു വളരെ പതു​ക്കെ​യേ കട​ക്കാ​റു​ള്ളൂ. സ്വ​ന്തം കർ​മ​ഫ​ലം​ത​ന്നെ അവർ​ക്കു വളരെ ദൂ​ര​പ്പെ​ട്ട ഒന്നാ​ണു്. ബു​ദ്ധി​യു​ടെ അത്ത​രം ഏകാ​ഗ്ര​ത​യിൽ ഒരൗ​ദാ​സീ​ന്യം പു​റ​പ്പെ​ടു​ന്നു; അതു് ആലോ​ച​ന​യു​ടെ ഫല​മാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കിൽ തത്ത്വ​ജ്ഞാ​ന​ത്തോ​ടൊ​ത്തേ​നേ, മോ​ശ​മാ​വു​ന്നു, കീ​ഴ്പോ​ട്ടി​ടി​യു​ന്നു, ചോർ​ന്നു​പോ​വു​ന്നു, ഉതിർ​ന്നു​പോ​കു​ക​കൂ​ടി ചെ​യ്യു​ന്നു. എന്താ​യാ​ലും അയാൾ അത​റി​യു​ന്നി​ല്ല. അതെ​പ്പോ​ഴും ഒരു​ണർ​വിൽ ചെ​ന്ന​വ​സാ​നി​ക്കു​ന്നു, വാ​സ്ത​വം തന്നെ; പക്ഷേ, ആ ഉണർ​വു് മന്ദ​ഗ​തി​ക്കാ​ര​നാ​ണു്. ആയി​ട​യ്ക്കു നമ്മു​ടെ സു​ഖ​വും നമ്മു​ടെ ദുഃ​ഖ​വു​മാ​യി നട​ക്കു​ന്ന ചൂ​തു​ക​ളിൽ നാം ഉദാ​സീ​ന​രാ​യി നി​ന്നു എന്നു് തോ​ന്നി​പ്പോ​വും, പണയം നമ്മ​ളാ​ണു്; എന്നി​ട്ടും കളി നമ്മൾ ഉദാ​സീ​ന​മാ​യി നോ​ക്കു​ന്നു.

ഇങ്ങ​നെ​യാ​ണു്, മൊ​സ്സ്യു മബെ തന്റെ ചു​റ്റും വന്ന​ടി​ഞ്ഞ മേ​ഘ​പ​ട​ല​ത്തി​നി​ട​യിൽ തന്റെ എല്ലാ ആഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ളും ഒന്നൊ​ന്നാ​യി നശി​ച്ചു​പോ​യി​ട്ടും കൂ​ട്ടാ​ക്കാ​തെ തി​ക​ച്ചും ഗൗ​ര​വ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി നി​ന്നു​പോ​ന്ന​തു്. അയാ​ളു​ടെ മനോ​വൃ​ത്തി​കൾ​ക്ക് ഒരു ഘടി​കാ​ര​ക്ക​ട്ടി​യു​ടെ ആട്ട​ക്ര​മ​മു​ണ്ടു്. ഒരു കമ്പ​ത്തി​ന്മേൽ കയ​റി​യാൽ​പ്പി​ന്നെ, ആ കമ്പം പൊ​യ്ക്ക​ഴി​ഞ്ഞാ​ലും വള​രെ​ക്കാ​ല​ത്തേ​ക്ക് അയാൾ ആ നി​ല​യ്ക്കേ ആടും. താ​ക്കോൽ കൊ​ടു​ത്തു കഴി​ഞ്ഞു എന്നു​വെ​ച്ചു നാ​ഴി​ക​മ​ണി ആ ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ​ത്ത​ന്നെ നി​ന്നു​കൊ​ള്ള​ണ​മെ​ന്നി​ല്ല.

മൊ​സ്സ്യു മബെ​യ്ക്കു ചില നി​രു​പ​ദ്ര​വ​ങ്ങ​ളായ വി​നോ​ദ​ങ്ങ​ളു​മു​ണ്ടു്. ഈ വി​നോ​ദ​ങ്ങൾ ചെ​ല​വി​ല്ലാ​ത്ത​വ​യും തീരേ ആലോ​ചി​ച്ചി​രി​ക്കാ​ത്ത​വ​യു​മാ​ണു്. ഒരു ദിവസം മദർ പ്ളു​താർ​ക് മു​റി​യു​ടെ ഒരു മൂ​ല​യ്ക്കി​രു​ന്നു് ഒരു കെ​ട്ടു​കഥ വാ​യി​ക്കു​ക​യാ​ണു് കാ​ര്യം മന​സ്സി​ലാ​വാൻ അധികം നന്നെ​ന്നു​വെ​ച്ച് അവൾ ഉറ​ക്കെ വാ​യി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു് ഉറ​ക്കെ​യു​ള്ള വായന എന്താ​ണു് വാ​യി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്നു​ള്ള​തി​നെ സ്വയം ഉറ​പ്പി​ക്ക​ലാ​ണു് അത്യു​ച്ച​ത്തിൽ വാ​യി​ക്കു​ന്ന ചി​ല​രു​ണ്ടു്; അവർ വാ​യി​ച്ചു മന​സ്സി​ലാ​ക്കു​ന്ന​തു് ഇന്ന​താ​ണെ​ന്നു് സ്വയം സത്യം ചെ​യ്യു​ക​യാ​ണെ​ന്നു തോ​ന്നും.

ഇത്ത​രം ശ്ര​മ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​യാ​ണു് മദർ പ്ളു​താർ​ക് തന്റെ കൈ​യി​ലു​ള്ള കഥാ​ഗ്ര​ന്ഥം വാ​യി​ച്ചി​രു​ന്ന​തു്. വാ​യി​ക്കു​ന്ന​തിൽ ചെവി കൊ​ടു​ക്കാ​തെ മൊ​സ്സ്യു​മ​ബെ അവ​ളു​ടെ വായന കേ​ട്ടു.

വാ​യ​ന​യ്ക്കി​ട​യിൽ മദർ പ്ളു​താർ​ക് ഇങ്ങ​നെ​യൊ​രു വാ​ക്യ​മ​ധ്യ​ത്തി​ലെ​ത്തി. കു​തി​ര​പ്പ​ട്ടാ​ള​ത്തി​ലെ ഒരു മേ​ലു​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​നേ​യും ഒരു സു​ന്ദ​രി​യേ​യും സം​ബ​ന്ധി​ച്ച ഒന്നാ​ണു് വിഷയം.

‘-​സുന്ദരി (ബ്യൂ​ട്ടി) ചു​ണ്ടു പി​ളു​ത്തി; കു​തി​ര​പ്പ​ട​യാ​ളി (ഡ്രാ​ഗൂൺ)-’ ഈ ഘട്ട​ത്തിൽ അവൾ കണ്ണ​ട​ച്ചി​ല്ലു തു​ട​യ്ക്കു​വാൻ വായന നിർ​ത്തി. ‘ബു​ദ്ധ​നും പൊ​ട്ടി​പ്പി​ശാ​ചും,’ മബെ ഒരു താന്ന സ്വ​ര​ത്തിൽ തി​ര​ക്കി​ക്കൂ​ട്ടി പറ​ഞ്ഞു, ‘അതേ, വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ ഒരു പൊ​ട്ടി​പ്പി​ശാ​ചു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു; അതു ഗു​ഹ​യു​ടെ ഉള്ളിൽ​നി​ന്നു് ആമാ​ശ​യ​ത്തി​ലൂ​ടെ തീ​ജ്വാ​ല​വ​മി​ച്ച് ആകാശം മു​ഴു​വ​നും കത്തി​ച്ചു. ഈ പി​ശാ​ചു പല നക്ഷ​ത്ര​ങ്ങ​ളേ​യും വി​ഴു​ങ്ങി​ക്ക​ള​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നു; പോ​രാ​ത്ത​തി​നു നരി​യു​ടെ നഖ​ങ്ങ​ളും അതി​ന്നു​ണ്ടു്. ബു​ദ്ധൻ ആ ചെ​കു​ത്താ​ന്റെ ഗു​ഹ​യി​ലേ​ക്കു ചെ​ന്നു; ആ പി​ശാ​ചി​നെ ‘മാർ​ഗം​കൂ​ട്ടി.’ മദർ പ്ളു​കാർ​ക്, നി​ങ്ങൾ വാ​യി​ക്കു​ന്ന പു​സ്ത​കം തര​ക്കേ​ടി​ല്ല. ഇതി​ല​ധി​കം നല്ല ഇതി​ഹാ​സം ഭൂ​മി​യി​ലി​ല്ല.’ മൊ​സ്സ്യു മബെ ഒരു പര​മാ​ന​ന്ദ​മ​യ​മായ മനോ​രാ​ജ്യ​ത്തിൽ മു​ഴു​കി.

ദാ​രി​ദ്ര്യ​ത്തി​ന്റെ പി​ടു​ത്ത​ത്തി​ലേ​ക്കു ക്ര​മ​ത്തിൽ വീ​ണു​പോ​കു​ന്ന​തു കണ്ടു് ഒട്ടും തന്നെ കു​ണ്ഠി​ത​പ്പെ​ടാ​തെ കു​റേ​ശ്ശ​ക്കു​റേ​ശ്ശ​യാ​യി അത്ഭു​ത​പ്പെ​ടുക മാ​ത്രം ചെ​യ്തു പോന്ന ഈ നി​ഷ്ക​ള​ങ്ക​വ​യ​സ്സ​നെ മരി​യു​സ്സി​നു് ഇഷ്ട​മാ​യി​രു​ന്നു. മരി​യു​സു് കുർ​ഫെ​രാ​ക്കി​നെ കണ്ടെ​ത്താ​റു​ണ്ടു്; മബെയെ ചെ​ന്നു കാണും. എന്താ​യാ​ലും അപൂർ​വ​മാ​യി​ട്ടേ ഉള്ളൂ; ഏറി​യാൽ മാ​സ​ത്തിൽ രണ്ടു​കു​റി.

നാ​ട്ടു​പു​റ​ങ്ങ​ളി​ലോ ഷാം​പു് ദു് മാ​രി​ലോ ലു​ക്സെം​ബൂ​റി​ലെ ഏറ്റ​വും ആൾ​ക്കൂ​ട്ടം കു​റ​ഞ്ഞ നട​വ​ഴി​യി​ലോ തനി​ച്ചു നട​ക്കു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു കഴി​ഞ്ഞു മരി​യു​സ്സി​ന്റെ വി​നോ​ദം. ഒരു ചന്ത​പ്പ​റ​മ്പോ, ഉവർ​ച്ചീ​ര​ക്കൃ​ഷി​യോ ചാ​ണ​ക​ക്കു​ണ്ടി​ലെ കോ​ഴി​ക്കു​ട്ടി​ക​ളേ​യോ, തേ​ക്കു​യ​ന്ത്രം തി​രി​ക്കു​ന്ന കു​തി​ര​യേ​യോ നോ​ക്കി പല​പ്പോ​ഴും അയാൾ അര ദിവസം കഴി​ക്കും. അതിലെ പോ​കു​ന്ന​വർ അയാളെ അത്ഭു​ത​പ്പെ​ട്ടു തു​റി​ച്ചു​നോ​ക്കും; അവരിൽ ചിലർ അയാ​ളു​ടെ ഉടു​പ്പു നല്ല പന്തി​യ​ല്ലെ​ന്നും ഭാവം കണ്ടാൽ സൂ​ക്ഷി​ക്കേ​ണ്ടി​യി​രി​ക്കു​ന്നു എന്നും വി​ചാ​രി​ക്കും. ഒരു​ദ്ദേ​ശ്യ​വു​മി​ല്ലാ​തെ മനോ​രാ​ജ്യം വി​ചാ​രി​ക്കു​ന്ന ഒരു സാധു ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രൻ മാ​ത്ര​മാ​യി​രു​ന്നു അയാൾ.

ഈ സഞ്ചാ​ര​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ന്നി​ലാ​ണു് അയാൾ ഗോർ​ബൊ​വീ​ടു കണ്ടെ​ത്തി​യ​തു്; അതി​ന്റെ ഏകാ​ന്ത​ത​യും ചെ​ല​വു​കു​റ​വും കണ്ടു ഭ്ര​മം​തോ​ന്നി അയാൾ അവിടെ പാർ​പ്പാ​ക്കി. മൊ​സ്സ്യു മരി​യു​സു് എന്ന പേരിൽ മാ​ത്ര​മേ അവിടെ ആളുകൾ അയാളെ അറി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു​ള്ളൂ.

അച്ഛ​ന്റെ പഴയ മേ​ലു​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​ന്മാ​രും ചങ്ങാ​തി​മാ​രും അയാളെ അറി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ തങ്ങ​ളെ വന്നു കാ​ണു​വാൻ ക്ഷ​ണി​ച്ചു. മരി​യു​സു് അവ​രു​ടെ ക്ഷ​ണ​ങ്ങ​ളെ നി​ര​സി​ച്ചി​ല്ല. അവ അച്ഛ​നെ​പ്പ​റ്റി സം​സാ​രി​പ്പാൻ സൗ​ക​ര്യ​മു​ണ്ടാ​ക്കി. അങ്ങ​നെ അയാൾ കൊം​തു് പയോൽ, ജെനറൽ ബെ​ല്ല​വെൻ, ജെനറൽ ഫ്രി​രി​യൊ​ങ്ങ് എന്നി​വ​രു​ടെ വാ​സ​സ്ഥ​ല​ങ്ങ​ളിൽ ചെ​ന്നു. അവിടെ പാ​ട്ടു​ക​ച്ചേ​രി​യും നൃ​ത്ത​വി​നോ​ദ​വും ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ആവക ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളിൽ മരി​യു​സു് തന്റെ പുതിയ പു​റം​കു​പ്പാ​യം എടു​ത്തി​ടും. എന്നാൽ വെ​ള്ളം ഉറ​ച്ചു​പോ​കു​ന്ന തണു​പ്പ​ത്ത​ല്ലാ​തെ ഒരു ദി​വ​സ​വും അയാൾ ഈവക വി​രു​ന്നു​കൾ​ക്കോ വി​നോ​ദ​ങ്ങൾ​ക്കോ പോ​യി​ട്ടി​ല്ല; എന്തു കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ, അയാൾ​ക്കു സവാ​രി​വ​ണ്ടി വി​ളി​ക്കാൻ വക​യി​ല്ല; ബൂ​ട്ടു​സ്സു​കൾ കണ്ണാ​ടി​ച്ചി​ല്ലു​പോ​ലെ മി​ന്നി​ച്ചും​കൊ​ണ്ട​ല്ലാ​തെ മറ്റൊ​രു വീ​ട്ടിൽ കയ​റി​ച്ചെ​ല്ലാൻ അയാൾ​ക്കി​ഷ്ട​വു​മി​ല്ല.

അയാൾ ചി​ല​പ്പോൾ പക്ഷേ, നീ​ര​സ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടാ​തെ ഇങ്ങ​നെ പറയും: ‘ഇരി​പ്പ​റ​ക​ളി​ലാ​വു​മ്പോൾ, എവി​ടെ​യെ​ല്ലാം ചളി പറ്റി​യാ​ലും കാ​ലി​ന്മേൽ​മാ​ത്രം വൃ​ത്തി​കേ​ടു​ണ്ടാ​വാൻ പാ​ടി​ല്ലെ​ന്ന നി​ല​യി​ലാ​ണു് മനു​ഷ്യ​രെ സൃ​ഷ്ടി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള​തു്. അവി​ട​ങ്ങ​ളിൽ നി​ങ്ങൾ​ക്കു സമ​ര്യാ​ദ​മായ സ്വീ​കാ​ര്യം കി​ട്ടു​മെ​ന്നു തീർ​ച്ച​പ്പെ​ടാൻ ഒരു കോ​ട്ട​വു​മി​ല്ലാ​ത്ത ഒരു സാ​ധ​നം​മാ​ത്രം നി​ങ്ങൾ​ക്കു​ണ്ടാ​യി​രി​ക്ക​ണം; നി​ങ്ങ​ളു​ടെ മന​സ്സാ​ക്ഷി? അല്ല, നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ബൂ​ട്ടു​സ്സു​കൾ.’

ഹൃ​ദ​യ​സം​ബ​ന്ധി​ക​ള​ല്ലാ​ത്ത മറ്റെ​ല്ലാ വി​കാ​ര​ങ്ങ​ളും മനോ​രാ​ജ്യം​കൊ​ണ്ടു് പൊ​യ്പോ​കു​ന്നു. മരി​യു​സ്സി​ന്റെ രാ​ഷ്ട്രീ​യാ​വ​ലാ​തി​കൾ ഇങ്ങ​നെ മാ​റി​പ്പോ​യി. ‘830- ലെ ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​നം അയാളെ തൃ​പ്തി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യും സമാ​ധാ​ന​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യും ചെ​യ്തു, ആ ആവ​ലാ​തി മാ​റ്റ​ത്തിൽ സഹാ​യി​ച്ചു. ശു​ണ്ഠി​ക​ടി​ച്ചു​ചാ​ട​ലു​കൾ നി​ല​ച്ചു; മറ്റു സ്വ​ഭാ​വ​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം അയാൾ​ക്ക് അപ്പോ​ഴും; ഒന്നു​മാ​ത്രം, കു​റ​ച്ചു പാ​കം​വെ​ച്ചു. തെ​റ്റാ​തെ പറ​ക​യാ​ണെ​ങ്കിൽ, അയാൾ​ക്ക് അഭി​പ്രാ​യ​ങ്ങ​ളൊ​ന്നും ഇല്ലാ​താ​യി; അയാൾ​ക്ക് ഓരോ​ന്നി​നോ​ടു് ഇഷ്ടം മാ​ത്ര​മു​ണ്ടു്. അയാൾ ഏതു കക്ഷി​യാ​യി​രു​ന്നു. മനു​ഷ്യ​സ​മു​ദാ​യ​ക​ക്ഷി. മനു​ഷ്യ​സ​മു​ദാ​യ​ത്തിൽ​നി​ന്നു് അയാൾ ഫ്രാൻ​സു് തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ത്തു; ഫ്രാൻ​സു​കാ​രിൽ​നി​ന്നു് അയാൾ പൊ​തു​ജ​ന​ത്തെ തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ത്തു; എല്ലാ​റ്റി​ലും വെ​ച്ച് ആ ഒരു ഭാ​ഗ​ത്തേ​ക്കാ​ണു് അയാ​ളു​ടെ അനു​ക​മ്പ മു​ഴു​വ​നും ചാ​ഞ്ഞി​രു​ന്ന​തു്. അപ്പോൾ ഒരു പ്ര​വൃ​ത്തി​യെ​ക്കാ​ള​ധി​കം ഒരാ​ലോ​ച​ന​യേ​യും, ഒരു യു​ദ്ധ​വീ​ര​നെ​ക്കാ​ള​ധി​കം ഒരു കവി​യേ​യും അയാൾ ഇഷ്ട​പ്പെ​ട്ടു; മാ​റെൻ​ഗൊ യു​ദ്ധ​ത്തെ​ക്കാ​ള​ധി​കം ഒരു ബൈ​ബി​ളി​ലെ യോബ് പോ​ലെ​യു​ള്ള ഒരു പു​സ്ത​ക​ത്തെ അയാൾ അഭി​ന​ന്ദി​ച്ചു. അങ്ങ​നെ ഒരു ദിവസം മു​ഴു​വ​നും ധ്യാ​ന​ത്തിൽ കഴി​ച്ചു കൂ​ട്ടി​യ​തി​നു​ശേ​ഷം, വൈ​കു​ന്നേ​രം നാ​ട്ടു​പു​റ​ത്തൂ​ടെ മട​ങ്ങി​പ്പോ​രു​മ്പോൾ, മര​ച്ചി​ല്ല​കൾ​ക്കി​ട​യി​ലൂ​ടെ ആഴ​മ​റി​യാ​ത്ത ദി​ഗ​ന്ത​ര​ത്തെ, പേ​രി​ല്ലാ​ത്ത ഇരുൾ​പ്പ​ര​പ്പു​ക​ളെ, പാ​താ​ള​ത്തെ, മാ​നു​ഷം മാ​ത്ര​മായ സക​ല​വും അയാൾ​ക്കു വള​രെ​യ​ധി​കം നി​സ്സാ​ര​മാ​യി തോ​ന്നി​യി​രു​ന്നു.

ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റേ​യും മാ​നു​ഷി​ക​ത​ത്ത്വ​ശാ​സ്ത്ര​ത്തി​ന്റേ​യും പര​മാർ​ഥാ​വ​സ്ഥ​യിൽ താൻ എത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നു എന്നു് അയാൾ കരുതി. വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ എത്തി​യി​രു​ന്നു​താ​നും, ഒടു​വിൽ ആകാ​ശ​ത്തെ മാ​ത്ര​മ​ല്ലാ​തെ മറ്റൊ​ന്നി​നേ​യും അയാൾ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു നോ​ക്കാ​താ​യി; സത്യ​ത്തിൽ തന്റെ കി​ണ​റ്റി​നു​ള്ളിൽ​നി​ന്നു നോ​ക്കി​യാൽ കാ​ണാ​വു​ന്ന വസ്തു അതൊ​ന്നു​മാ​ത്ര​മാ​ണ​ല്ലോ. യു​ക്തി​ക​ളേ​യും കൂ​ട്ടു​കെ​ട്ടു​ക​ളേ​യും ഉയ​ര​ക്കോ​പ്പു​ക​ളേ​യും ഭാ​വി​യി​ലേ​ക്കു​ള്ള സൂ​ത്ര​ങ്ങ​ളേ​യും പെ​രു​പ്പി​ക്കാൻ ഇതു​കൊ​ണ്ടു തട​സ്സം വന്നി​ല്ല. ഈ മനോ​രാ​ജ്യ​സ​മ​യ​ത്തു മരി​യു​സ്സി​ന്റെ അന്ത:കര​ണ​ത്തി​ലേ​ക്ക് ഒരു​നോ​ക്കു നോ​ക്കു​ന്ന​പ​ക്ഷം, ആ ആത്മാ​വി​ന്റെ ശു​ദ്ധി​കൊ​ണ്ടു കണ്ണ​ഞ്ചി​പ്പോ​വും. വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ നമ്മു​ടെ മാം​സ​ദൃ​ഷ്ടി​കൾ​ക്കു മറ്റു​ള്ള​വ​രു​ടെ അന്ത:കര​ണ​ത്തി​ലേ​ക്കു സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കു​വാൻ കഴി​വു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ, വി​ചാ​രി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്തോ അത​നു​സ​രി​ച്ച​ല്ല, മനോ​രാ​ജ്യം കൊ​ള്ളു​ന്ന​തെ​ന്തോ അത​നു​സ​രി​ച്ചു മനു​ഷ്യ​രെ കു​റേ​ക്കൂ​ടി തെ​റ്റാ​തെ നമു​ക്ക് മന​സ്സി​ലാ​ക്കാ​മാ​യി​രു​ന്നു വി​ചാ​ര​ത്തിൽ ഇച്ഛ​യു​ണ്ടു്; മനോ​രാ​ജ്യ​ത്തിൽ ഒന്നു​മി​ല്ല; കേവലം അനൈ​ച്ഛി​ക​മായ മനോ​രാ​ജ്യം. ഏറ്റ​വും മഹ​ത്ത​ര​വും ആദർ​ശ​പ​ര​വു​മാ​യ​തിൽ​പ്പോ​ലും, നമ്മു​ടെ ആത്മാ​വി​ന്റെ രൂ​പ​മെ​ടു​ത്തു് അതിനെ നി​ല​നിർ​ത്തി​പ്പോ​രു​ന്നു. ഈശ്വ​ര​വി​ധി​യു​ടെ വൈ​ശി​ഷ്ട്യ​ങ്ങ​ളെ​പ്പ​റ്റി​യു​ള്ള അനൈ​ച്ഛി​ക​ങ്ങ​ളും അപാ​ര​ങ്ങ​ളു​മായ മനോ​രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളെ​ക്കാൾ അത്ര​മേൽ ഋജു​ത്വ​ത്തോ​ടും അത്ര​മേൽ നി​ഷ്ക​ള​ങ്ക​ത​യോ​ടും കൂടി മറ്റൊ​ന്നും നമ്മു​ടെ ആത്മാ​ക്ക​ളു​ടെ അഗാ​ധ​ത​യിൽ​നി​ന്നു പു​റ​പ്പെ​ടു​ന്നി​ല്ല. മനഃ​പൂർ​വ​ങ്ങ​ളും ബു​ദ്ധി​കൊ​ണ്ടു് സങ്ക​ലി​ത​ങ്ങ​ളു​മായ ആലോ​ച​ന​ക​ളെ​ക്കാൾ വള​രെ​യ​ധി​കം ഇത്ത​രം മനോ​രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളി​ലാ​ണു് മനു​ഷ്യ​ന്റെ വാ​സ്ത​വ​സ്വ​ഭാ​വം കാ​ണ​പ്പെ​ടു​ന്ന​തു്. നമ്മ​ളു​മാ​യി ഏറ്റ​വു​മ​ധി​കം അനു​രൂ​പ്യ​മു​ള്ള വസ്തു​ക്കൾ നമ്മു​ടെ മനോ​രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളാ​ണു്. നമ്മ​ളിൽ ഓരോ​രു​ത്ത​നും അവ​ന​വ​ന്റെ പ്ര​കൃ​തി​യ​നു​സ​രി​ച്ച് അജ്ഞാ​ത​വും അസാ​ധ്യ​വു​മാ​യ​തി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു സ്വ​പ്നം കാ​ണു​ന്നു​ണ്ടു്.

ഈ 1831-ന്റെ മധ്യ​ത്തിൽ​വെ​ച്ചു, മരി​യു​സ്സി​ന്റെ പരി​ചാ​ര​ക​പ്ര​വൃ​ത്തി നട​ത്തി​യി​രു​ന്ന കി​ഴ​വി​സ്ത്രീ അയാ​ളു​ടെ അയൽ​പ​ക്ക​ക്കാ​രായ സാ​ധു​ഴൊൻ​ദ്രെ​തു് കു​ടും​ബ​ക്കാർ വീ​ട്ടിൽ​നി​ന്നു പു​റ​ത്താ​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​താ​യി അയാ​ളോ​ടു പറ​ഞ്ഞു. മി​ക്ക​പ്പോ​ഴും വീ​ട്ടിൽ​നി​ന്നു പു​റ​ത്തു​ക​ഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്ന മരി​യു​സ്സി​നു ചില അയൽ​പ​ക്ക​ക്കാർ തനി​ക്കു​ണ്ടെ​ന്നു​ത​ന്നെ അറി​വി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു.

‘എന്തെ, അവരെ പറ​ഞ്ഞ​യ​യ്ക്കാൻ?’ അയാൾ ചോ​ദി​ച്ചു.

‘അവർ വാടക തരു​ന്നി​ല്ല; ആറു​മാ​സ​ത്തെ ബാ​ക്കി​യാ​ണു്.’

‘എന്തു​ണ്ട​തു്?’ ‘ഇരു​പ​തു ഫ്രാ​ങ്ക്.’ ആ കിഴവി പറ​ഞ്ഞു. മരി​യു​സ്സി​ന്റെ ഒരു വലി​പ്പു​മേ​ശ​യിൽ മു​പ്പ​തു് ഫ്രാ​ങ്ക് മു​ത​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.

‘ഇതാ,’ അയാൾ അ വൃ​ദ്ധ​യോ​ടു പറ​ഞ്ഞു: “ഈ ഇരു​പ​ത്ത​ഞ്ചു ഫ്രാ​ങ്കെ​ടു​ത്തോ​ളൂ. അവ​രു​ടെ വാടക കഴി​ച്ചു ബാ​ക്കി അഞ്ചു ഫ്രാ​ങ്ക് ആ സാ​ധു​ക്കൾ​ക്കു കൊ​ടു​ത്തേ​ക്കൂ; ഞാ​നാ​ണു് തന്ന​തെ​ന്നു് അവ​രോ​ടു പറ​യ​രു​തു്.’

ലെ​ഫ്റ്റി​ന​ന്റു് തെ​യൊ​ദുൽ ചേർ​ന്ന പട്ടാ​ള​വ​കു​പ്പി​നു പാ​റാ​വു പ്ര​വൃ​ത്തി​ക്കു പാ​രി​സ്സിൽ വരേ​ണ്ടി​വ​ന്നു. അപ്പോൾ വലി​യ​മ്മ​യ്ക്കു രണ്ടാ​മ​തും ഒരു യു​ക്തി തോ​ന്നി. ആദ്യ​ത്തി​ലൊ​രി​ക്കൽ തെ​യൊ​ദു​ലി​നെ​ക്കൊ​ണ്ടു മരി​യു​സ്സി​ന്റെ പ്ര​വൃ​ത്തി​കൾ​ക്ക് ഒറ്റു​നിർ​ത്താ​മെ​ന്നു് ഒരു കൗശലം അവൾ കണ്ടു​പി​ടി​ച്ചു​വ​ല്ലോ; ഇപ്പോൾ അയാളെ പി​ടി​ച്ചു മരി​യു​സ്സി​ന്റെ സ്ഥാ​ന​ത്തി​രു​ത്താ​മെ​ന്നും അവൾ​ക്കൊ​രാ​ലോ​ചന ചെ​ന്നു.

എല്ലാം​കൂ​ടി, വീ​ട്ടിൽ ഒരു കു​ട്ടി​യു​ടെ മുഖം ഏതാ​ണ്ടു് കൂ​ടി​യേ കഴിയൂ എന്നു മു​ത്ത​ച്ഛ​ന്നു തോ​ന്നി​ത്തു​ട​ങ്ങു​ന്ന​പ​ക്ഷം​ഇ​ടി​ഞ്ഞു​ത​കർ​ന്നേ​ട​ത്തു് ഇത്ത​രം പു​ലർ​കാ​ല​വെ​ളി​ച്ചം ചി​ല​പ്പോൾ രസമുണ്ട്-​ മറ്റൊ​രു മരി​യു​സ്സി​നെ കണ്ടു​വെ​ക്കു​ന്ന​തു് അത്യാ​വ​ശ്യ​മാ​ണു്. അവൾ വി​ചാ​രി​ച്ചു: ‘പു​സ്ത​ക​ത്തിൽ കാ​ണാ​റു​ള്ള​തു​പോ​ലെ, അതൊരു വെറും ശു​ദ്ധി​പ​ത്ര​ത്തി​ലെ വരി​യെ​ന്നു വെ​ച്ചാൽ മതി. മരി​യു​സ്സി​നു പകരം തെ​യൊ​ദുൽ എന്നു വാ​യി​ക്കുക.’

മക​ളു​ടെ മകനും മരു​മ​ക​ന്റെ മകനും ഏതാ​ണ്ടു് ഒന്നു​ത​ന്നെ​യാ​ണു്; വക്കീ​ലി​ല്ലാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ടു് ആ സ്ഥാ​ന​ത്തേ​ക്ക് ഒരു കു​ന്ത​പ്പ​ട​യാ​ളി.

ഒരു​ദി​വ​സം രാ​വി​ലെ ഗിൽ​നോർ​മാൻ ‘കോ​ത്തി​ദി​യെ​ന്നു്’ പത്ര​ത്തിൽ എന്തോ വാ​യി​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങു​ന്ന സമ​യ​ത്തു് അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ മകൾ ആ മു​റി​യി​ലേ​ക്കു ചെ​ന്നു, തമി​ക്കു​ള്ള​തിൽ​വെ​ച്ച് ഏറ്റ​വും വാ​ത്സ​ല്യ​സൂ​ച​ക​മായ സ്വ​ര​ത്തിൽ പറഞ്ഞു-​ എന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ, കാ​ര്യം അവൾ​ക്ക് അത്യ​ന്തം ഇഷ്ട​പ്പെ​ട്ട ആളെപ്പറ്റിയായിരുന്നുവല്ലൊ-​ ‘അച്ഛാ, അച്ഛ​നെ കണ്ടു​പോ​വാൻ​വേ​ണ്ടി ഇന്നു രാ​വി​ലെ തെ​യോ​ദുൽ വരു​ന്നു​ണ്ടു്.’

‘ആരാ​ണു് തെ​യൊ​ദുൽ?’ ‘അച്ഛ​ന്റെ മരു​മ​ക​ന്റെ മകൻ.’ ‘ഓ!’ മമു​ത്ത​ച്ഛൻ പറ​ഞ്ഞു.

അദ്ദേ​ഹം വീ​ണ്ടും വാ​യ​ന​യിൽ പ്ര​വേ​ശി​ച്ചു; ഏതോ തെ​യൊ​ദൂ​ലോ മറ്റോ മാ​ത്ര​മാ​യി​രു​ന്ന മരു​മ​ക​ന്റെ മക​നെ​പ്പ​റ്റി അദ്ദേ​ഹം പി​ന്നെ ആലോ​ചി​ച്ച​തേ ഇല്ല; ഉടനെ ശു​ണ്ഠി​പി​ടി​ച്ചു ലഹളകൂട്ടി-​ വാ​യി​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങി​യാൽ എന്നും ഇതു പതി​വു​ള്ള​താ​ണു്. അദ്ദേ​ഹം കൈ​യിൽ​പ്പി​ടി​ച്ചി​രു​ന്ന കട​ലാ​സു് രാ​ജ​ക​ക്ഷി​യി​ലു​ള്ള​താ​ണെ​ങ്കി​ലും, അക്കാ​ല​ത്തു പാ​രി​സ്സിൽ ദി​വ​സം​പ്ര​തി ഉണ്ടാ​കു​ന്ന ചെ​റു​സം​ഭ​വ​ങ്ങ​ളിൽ ഒന്നായ ഈ സംഗതി പി​റ്റേ ദിവസം നട​ക്കു​ന്ന​താ​ണെ​ന്നു, മയ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന യാ​തൊ​രു വാ​ച​ക​വും കൂ​ട്ടി​ച്ചേർ​ക്കാ​തെ, പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു: ‘നി​യ​മ​വും വൈ​ദ്യ​വും പഠി​ക്കു​ന്ന വി​ദ്യാർ​ഥി​കൾ പ്ലാ​സു് ദ്യു പങ്ങ്തി​യോ​വിൽ​വെ​ച്ച് ഉച്ച​യ്ക്കു ക്കു കാ​ര്യാ​ലോ​ച​ന​യ്ക്കാ​യി യോഗം കൂ​ടു​വാൻ നി​ശ്ച​യി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.’ ആലോ​ച​ന​യ്ക്കു വെ​ച്ചി​രു​ന്ന​തു് അന്ന​ത്തെ പ്ര​ധാന വിഷയമാണ്-​ രാ​ഷ്ട്രീയ രക്ഷി​സം​ഘ​ത്തി​ലെ പീ​ര​ങ്കി​പ്പ​ട​യും, ലു​വൃ​കോ​ട്ട​മു​റ്റ​ത്തു വെ​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള പീ​ര​ങ്കി​യെ​പ്പ​റ്റി യു​ദ്ധ​മ​ന്ത്രി​യും പൗ​ര​പ്പ​ട്ടാ​ള​വും കൂ​ടി​യു​ള്ള ശണ്ഠ​യും. വി​ദ്യാർ​ഥി​കൾ ഇതി​നെ​പ്പ​റ്റി “ആലോ​ചി​ക്കാൻ’ പോ​ക​യാ​ണു്. മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാ​നെ ശു​ണ്ഠി​പി​ടി​പ്പി​ക്കാൻ ഇതി​ല​ധി​ക​മൊ​ന്നും വേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്നി​ല്ല.

ഒരു വി​ദ്യാർ​ഥി​യാ​യി​രു​ന്ന മരി​യു​സ്സി​നെ​പ്പ​റ്റി അദ്ദേ​ഹം വി​ചാ​രി​ച്ചു; മരി​യു​സു് ഒരു സമയം മറ്റു​ള്ള​വ​രോ​ടു​കൂ​ടി ‘പങ്ങ്തി​യോ​വിൽ വെ​ച്ച് ഉച്ച​യ്ക്കു​ള്ള കാ​ര്യാ​ലോ​ച​ന​യ്ക്ക്’ പോ​കു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രി​ക്ക​ണം.

അദ്ദേ​ഹം ഈ വ്യ​സ​ന​ക​ര​മായ മനോ​രാ​ജ്യ​ത്തിൽ മു​ങ്ങു​മ്പോൾ, ലെ​ഫ്റ്റി​ന​ന്റു് തെ​യൊ​ദുൽ ഒരു നാ​ടു​വാ​ഴി​യു​ടെ മോ​ടി​കൂ​ടാ​ത്ത ഉടുപ്പിട്ട്-​ അത​യാ​ളു​ടെ സാ​മർ​ഥ്യ​മാ​ണു്; മദാം​വ്വ​സ്സേ​ല്ലു് ഗിൽ​നോർ​മാൻ അയാൾ​ക്കു ബു​ദ്ധി​പൂർ​വം ഉപ​ദേ​ശം കൊ​ടു​ക്കു​ക​യും ചെയ്തു-​ അക​ത്തേ​ക്കു വന്നു. കു​ന്ത​പ്പ​ട​യാ​ളി ഇങ്ങ​നെ ഉള്ളു കൊ​ണ്ടു കണ്ടു; ‘കി​ഴ​വ​ച്ചാർ പണം മു​ഴു​വ​നും വസ്തു​ക്ക​ളിൽ​നി​ന്നു പി​രി​ച്ചു​ക​ള​ഞ്ഞു കഴി​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ല. പട്ടാ​ള​വേ​ഷ​ത്തി​ല​ല്ലാ​തെ വേ​ഷ​ച്ഛ​ന്ന​നാ​യി ഇട​യ്ക്കൊ​ക്കെ നട​ക്കു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു ഗു​ണ​മു​ണ്ടു്’

മാം​സെൽ ഗിൽ​നോർ​മാൻ ഉച്ച​ത്തിൽ അച്ഛ​നോ​ടു പറ​ഞ്ഞു. ‘തെ​യൊ​ദൂൽ. അച്ഛ​ന്റെ മരു​മ​ക​ന്റെ മകൻ.’ ഒരു താന്ന സ്വ​ര​ത്തിൽ ലഫ്റ്റി​ന​ന്റി​നോ​ടും: ‘പറ​യു​ന്ന​തൊ​ക്കെ സമ്മ​തി​ച്ചേ​ക്കു’ അവൾ പു​റ​ത്തേ​ക്കു പോയി.

ഇത്ത​രം ബഹു​മാ​നം കാ​ണി​ക്കേ​ണ്ട കൂ​ടി​ക്കാ​ഴ്ച അധി​ക​മൊ​ന്നും ചെ​യ്തു ശീ​ല​മി​ല്ലാ​ത്ത തെ​യാ​സുൽ കു​റ​ച്ചു ഭയ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി വി​ക്കി​പ്പ​റ​ഞ്ഞു: ‘അമ്മാമ സു​ഖം​ത​ന്നെ?-; ഒരു പട്ടാ​ള​സ്സ​ലാ​ത്തി​ന്റെ എല്ലും തോ​ലു​മെ​ടു​ത്തു് ഒരു നാ​ടു​വാ​ഴി​യു​ടെ ഉപ​ചാ​ര​മാ​ക്കി ഭം​ഗി​പി​ടി​പ്പി​ച്ച ഒരു വന്ദ​നം അയാൾ കാ​ണി​ച്ചു.

‘ഹോ! നി​യ്യാ​ണു്; നന്നാ​യി, ഇരി​ക്കൂ’ ആ മാ​ന​വൃ​ദ്ധൻ പറ​ഞ്ഞു. ഇതും പറ​ഞ്ഞ് ആ കു​ന്ത​പ്പ​ട​യാ​ളി​യു​ടെ കഥ അദ്ദേ​ഹം തീരെ മറ​ന്നു.

തെ​യാ​ദുൽ ഇരു​ന്നു; മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ എഴു​ന്നേ​റ്റു.

കൈ രണ്ടും ഓരോ കീ​ശ​യിൽ തി​രു​കി ഉറ​ക്കെ സം​സാ​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു ചു​ക്കി​ചു​ളി​ഞ്ഞ വി​ര​ലു​ക​ളാൽ രണ്ടു ഘടി​കാ​ര​ക്കീ​ശ​ക​ളി​ലു​ള്ള ഘടി​കാ​ര​ങ്ങ​ളെ ദ്വേ​ഷ്യ​പ്പെ​ട്ടു പി​ടി​ച്ചു​വ​ലി​ച്ചും​കൊ​ണ്ടു് മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ അങ്ങോ​ട്ടു​മി​ങ്ങോ​ട്ടും ലാ​ത്താൻ തു​ട​ങ്ങി.

‘അ ചെ​ക്ക​ന്മാർ! ആ പങ്ങ്തി​യോ​വിൽ സഭ കൂടാൻ പോ​കു​ന്നു! എന്നെ​ത്ത​ന്നെ​യാ​ണ്! ഇന്ന​ലെ വരെ വളർ​ത്ത​മ്മ​മാ​രു​ടെ കൂ​ടെ​യി​രു​ന്ന പി​ള്ളർ! അവ​രു​ടെ മൂ​ക്കു പി​ടി​ച്ചു ചീ​റ്റി​യാൽ, മു​ല​പ്പാൽ പു​റ​ത്തേ​ക്കു ചാടും അവർ നാളെ ഉച്ച​യ്ക്കു ആലോചന നട​ത്തു​ന്നു. എവി​ടേ​ക്കാ​ണു് നമ്മൾ ചെ​ല്ലു​ന്ന​തു്? ഒരു കാ​ട്ടു​കു​ണ്ടിൽ ചെ​ന്നു ചാ​ടാ​നാ​ണു് യാത്ര, സം​ശ​യ​മി​ല്ല വി​കൃ​തി​ക​ളൊ​ക്കെ​ക്കൂ​ടി അവിടെ കൊ​ണ്ടു ചാ​ടി​ച്ചു. രാ​ഷ്ട്രീ​യ​സൈ​ന്യ​ത്തി​ന്റെ പീ​ര​ങ്കി​പ്പ​ട്ടാ​ള​ത്തെ​പ്പ​റ്റി ആലോ​ചി​ക്കുക! രാ​ഷ്ട്രീ​യ​സേ​ന​യു​ടെ നി​ല​യെ​ക്കു​റി​ച്ച് ഒരു മൊ​ട്ട​പ്പ​റ​മ്പിൽ ചെ​ന്നു നി​ന്നു ചി​ല​ക്കുക! ആരൊ​ക്കെ​ക്കൂ​ടി​യാ​ണു് അവി​ടെ​വെ​ച്ചു കൂ​ടി​യാ​ലോ​ചന! രാ​ജ്യ​ദ്രോ​ഹം ആളു​ക​ളെ എവി​ടെ​ക്കൊ​ണ്ടെ​ത്തി​ക്കു​ന്നു, നോ​ക്കൂ. എന്തും, വേ​ണ​മെ​ങ്കിൽ ഒരു പത്തു​ല​ക്ഷം, ഞാൻ വാ​തു​വെ​ക്കാം, തട​വിൽ​നി​ന്നു പോ​ന്ന​വ​രും തണ്ടു​വ​ലി​ശ്ശി​ക്ഷ​യിൽ​നി​ന്നു വി​ട്ടു ചാ​ടി​യ​വ​രു​മ​ല്ലാ​തെ മറ്റാ​രും അവി​ടെ​യു​ണ്ടാ​യി​രി​ക്കി​ല്ല. പ്ര​ജാ​ധി​പ​ത്യ​ക​ക്ഷി​ക്കാ​രും തടവുപുള്ളിക്കാരും-​ ഒരു നു​ക​ത്തി​നു നല്ല പാകം. കുർനൊ [1] പറ​യാ​റു​ണ്ടു്; ‘രാ​ജ്യ​ദ്രോ​ഹി, ഞാ​നെ​വി​ടെ പോ​ണ​മെ​ന്നാ​ണു് മോഹം?’ ഫുഷ് [2] മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു: ‘ഉശി​രി​ല്ലാ​ത്ത​വ​നേ, ഇഷ്ട​മു​ള്ള ദി​ക്കിൽ!’ ഇതാ​ണു് പ്ര​ജാ​ധി​പ​ത്യ​ക​ക്ഷി എന്നു​വെ​ച്ചാൽ.’

‘വാ​സ്ത​വ​മാ​ണു്,’ തെ​യൊ​ദുൽ പറ​ഞ്ഞു. മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ ഒന്നു തി​രി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കി, തെ​യൊ​ദൂ​ലെ കണ്ടു; വീ​ണ്ടും തു​ട​ങ്ങി ‘ആ അധി​ക​പ്ര​സം​ഗി ഇങ്ങ​നെ ഒരു തെ​മ്മാ​ടി​യാ​യി​ത്തീർ​ന്ന​ല്ലോ! നി​യ്യെ​ന്തി​നു് എന്റെ വീ​ട്ടിൽ​നി​ന്നു പോയി? ഓടി​ച്ചെ​ന്നു പ്ര​ജാ​ധി​പ​ത്യ​ക​ക്ഷി​യിൽ ചേരാൻ! ഛട്ടു്; ഒന്നാ​മ​തു് നി​ന്റെ ജന​പ്രാ​തി​നി​ധ്യ​ഭ​ര​ണ​ത്തെ ജന​ങ്ങൾ​ക്കാർ​ക്കും ആവ​ശ്യ​മി​ല്ല; ആളു​കൾ​ക്കു കു​റ​ച്ചു ബു​ദ്ധി​യു​ണ്ടു്; ഏതു കാ​ല​ത്തും രാ​ജാ​ക്ക​ന്മാർ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു എന്നും ഇനി ഏതു കാ​ല​ത്തും ഉണ്ടാ​യി​ക്കൊ​ണ്ടേ​യി​രി​ക്കു​മെ​ന്നും അവർ​ക്ക​റി​യാം. പൊ​തു​ജ​ന​ങ്ങൾ എന്നു​വെ​ച്ചാൽ വെറും പൊ​തു​ജ​ന​ങ്ങ​ളാ​ണെ​ന്നു് എനി​ക്ക​റി​യാം; നി​ന്റെ ജനാ​ധി​ത്യ​ഭ​ര​ണ​ത്തെ അവർ കളിയാക്കുകയാണ്-​ മന​സ്സി​ലാ​കു​ന്നു​ണ്ടോ, കഴുതേ? ഇതൊരു വല്ലാ​ത്ത കമ്പ​മ​ല്ലേ? പെർ​ദൂ​ഷി​ന്റെ മേൽ കമ്പം പി​ടി​ക്കുക, ശി​ര​ച്ഛേ​ദ​ന​യ​ന്ത്ര​ത്തെ പ്രേ​മ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി കടാ​ക്ഷി​ക്കുക, കെ​ട്ടു​ക​ഥ​ക​ളും പാടി നട​ക്കുക, ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​ന​ത്തി​ന്റെ മൂർ​ദ്ധ​ന്യ​മായ 1793- ന്റെ ജനാ​ല​പ്പു​റ​ന്ത​ട്ടി​ലി​രു​ന്നു വീണവായിക്കുക-​ ഈ ചെ​റു​പ്പ​ക്കാർ കഴു​ത​ക​ളു​ടെ​യൊ​ക്കെ മു​ക​റ​ട​ച്ച് ഓരോ തു​പ്പു​തു​പ്പാൻ ഇതു​മ​തി! അത്ര കഴു​ത​ക​ളാ​ണ​വർ! ഒക്കെ ഒരൊ​റ്റ​മാ​തി​രി. ഒന്നി​നും വ്യ​ത്യാ​സ​മി​ല്ല. തെ​രു​വി​ലൂ​ടെ ആഞ്ഞ​ടി​ക്കു​ന്ന കാ​റ്റൊ​ന്നു ശ്വ​സി​ച്ചാൽ മതി, സക​ല​ത്തി​ന്റേ​യും തല തി​രി​ഞ്ഞു പത്തൊ​മ്പ​താം നൂ​റ്റാ​ണ്ടു വി​ഷ​മാ​ണു്. അല​ഞ്ഞു​ന​ട​ക്കു​ന്ന വെറും ഒരു തെ​മ്മാ​ടി കോ​ലാ​ടി​നെ​പ്പോ​ലെ താടി നീ​ട്ടു​ന്നു; ഒരാ​ന​ക​ള്ള​നെ​ന്നു സ്വയം തീർ​ച്ച​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്നു; അതാ, പഴയ ബന്ധു​ക്ക​ളെ വി​ട്ടു് ഒരു നട, അവൻ പ്ര​ജാ​ധി​പ​ത്യ​ക​ക്ഷി​യാ​യി, അവൻ ശൂ​ര​നാ​യി. എന്താ​ണു് ശൂരൻ എന്നു​വെ​ച്ചാൽ? എനി​ക്ക​തൊ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു​കേ​ട്ടാൽ കൊ​ള്ളാം. കണ്ട വങ്ക​ത്ത​രം മു​ഴു​വൻ. ഒരു കൊ​ല്ലം മുൻപേ അവർ​ക്കു ‘ഹേർ​നാ​നി’ [3] കമ്പ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഇപ്പോൾ ഞാൻ ചോ​ദി​ക്ക​ട്ടെ; എന്താ​ണു് ഹേർ​നാ​നി! വി​രോ​ധാ​ഭാ​സം! ഫ്ര​ഞ്ച് ഭാ​ഷ​യിൽ എഴു​തു​ക​കൂ​ടി വയ്യാ​ത്ത ആഭാ​സ​ങ്ങൾ! പി​ന്നെ​യോ, അവർ ലു​വൃ​കോ​ട്ട​യു​ടെ മു​റ്റ​ത്തു പീ​ര​ങ്കി​കൾ ശേ​ഖ​രി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. ഇതൊ​ക്കെ​യാ​ണു് തെ​മ്മാ​ടി​ത്ത​ങ്ങൾ.’

‘ശരി​യാ​ണു്,’ തെ​യൊ​ദുൽ പറ​ഞ്ഞു. മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ തു​ടർ​ന്നു: ‘കാ​ഴ്ച​ബം​ഗ്ലാ​വി​ന്റെ മു​റ്റ​ത്തു പീ​ര​ങ്കി​കൾ! എന്താ​വ​ശ്യ​ത്തി​നു്? നി​ങ്ങൾ അപ്പോ​ളൊ ബെൽ​വെ​ദെ​റി [4] നു നേരെ തോ​ക്കൊ​ഴി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടോ? വീ​ന​സു് ഡി മെ​ഡി​സി [5] യെ​ക്കൊ​ണ്ടു കവി​ടി​യു​ണ്ട​കൾ​ക്കെ​ന്താ​ണു് വേ​ണ്ട​തു്? ഹാ! ഇന്ന​ത്തെ ചെ​റു​പ്പ​ക്കാർ മു​ഴു​വ​നും തെ​മ്മാ​ടി​ക​ളാ​ണു്. തെ​മ്മാ​ടി​ക​ള​ല്ലാ​ത്ത​വർ വങ്ക​ന്മാ​രും! തങ്ങ​ളെ അല​ക്ഷ്മി പി​ടി​ച്ച​വ​രാ​ക്കി​ത്തീർ​ക്കു​വാൻ വേ​ണ്ട​തൊ​ക്കെ അവ​രെ​ടു​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്; അവർ മോശം ഉടു​പ്പി​ടും; പെ​ണ്ണു​ങ്ങ​ളെ അവർ​ക്കു പേ​ടി​യാ​ണു്; റൗ​ക്ക​ക​ളു​ടെ മുൻ​പിൽ അവർ​ക്ക് ഒരിരപ്പാളിമട്ടുണ്ട്-​ ഇതു പെൺ​കു​ട്ടി​ക​ളെ പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​പ്പി​ക്കും; ഞാൻ സത്യം ചെ​യ്യാം, ഈ പാ​വ​ങ്ങൾ​ക്ക് അനു​രാ​ഗ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു ലജ്ജ​യാ​ണെ​ന്നു പറയാം. അവർ വി​രൂ​പ​ന്മാ​രാ​ണു്; വി​ഡ്ഢി​ക​ളും കൂ​ടി​യാ​യി അതവർ മു​ഴു​മി​പ്പി​ക്കു​ന്നു; അവർ പത്രാ​ധി​പ​ന്മാ​രു​ടെ ഫലി​ത​ങ്ങൾ ഇരു​ന്നു​രു​വി​ടും, ചാ​ക്കു​കൊ​ണ്ടു​ള്ള പു​റം​കു​പ്പാ​യ​മ​ണി​യും; കു​തി​ര​ക്കാ​രു​ടെ മാർ​ക്കു​പ്പാ​യം ധരി​ക്കും, പരു​ത്ത പരു​ത്തി​ത്തു​ണി​കൊ​ണ്ടു​ള്ള ഉൾ​ക്കു​പ്പാ​യ​മി​ടും; പരു​ക്കൻ തു​ണി​കൊ​ണ്ടു​ള്ള കാ​ലു​റ​യി​ടും; പരു​ക്കൻ തോൽ​കൊ​ണ്ടു​ള്ള ബൂ​ട്ടു​സ്സു കെ​ട്ടും; അവ​രു​ടെ തു​മ്പി​ല്ലാ​ത്ത സം​സാ​ര​വും തല​യി​ലു​ള്ള അല​ങ്കാ​ര​ങ്ങ​ളും ഒരു​പോ​ലെ​യാ​ണു്; അവ​രു​ടെ പഴയ ബൂ​ട്ടു​സ്സു​കൾ​ക്കു മട​മ്പു​വെ​പ്പി​പ്പാൻ കൊ​ള്ളാം, അവ​രു​ടെ ചി​ല​യ്ക്കൽ. ഇങ്ങ​നെ​യു​ള്ള കൊ​ള്ള​രു​താ​ത്ത ഒരു​കൂ​ട്ടം ചെ​ക്ക​ന്മാർ​ക്കു രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണ​ത്തെ​പ്പ​റ്റി, വേ​ണ​മെ​ങ്കിൽ, അഭി​പ്രാ​യ​ങ്ങ​ളു​മു​ണ്ടു്. രാ​ഷ്ട്രീ​യാ​ഭി​പ്രാ​യ​ങ്ങ​ളെ തീരെ നിർ​ത്തൽ​ചെ​യ്യ​ണം. അവർ ചി​ട്ട​ക​ളു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്നു, സമു​ദാ​യ​ങ്ങ​ളെ ഉട​ച്ചു​വാർ​ക്കു​ന്നു, രാ​ജ്യ​ത്ത്വ​ത്തെ തട്ടി​ത്ത​കർ​ക്കു​ന്നു, നാ​ട്ടു​നി​യ​മ​ങ്ങ​ളെ​യൊ​ക്കെ വലി​ച്ചെ​റി​യു​ന്നു, ഗു​ഹ​യു​ടെ സ്ഥാ​ന​ത്തു തട്ടിൻ​പു​റ​മാ​ക്കു​ന്നു, രജാ​വി​ന്റെ സ്ഥാ​ന​ത്തു് എന്റെ വേ​ല​ക്കാ​ര​നെ വെ​ക്കു​ന്നു, യൂ​റോ​പ്പു് കീ​ഴു​മേൽ മറി​ക്കു​ന്നു, ലോകം മു​ഴു​വ​നും മാ​റ്റി​യു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്നു; അവ​രു​ടെ അനു​രാ​ഗ​ക​ഥ​കൾ മു​ഴു​വ​നും അല​ക്കു​കാ​രി​കൾ വണ്ടി​യിൽ കയ​റു​മ്പോൾ ആ പെ​ണ്ണു​ങ്ങ​ളു​ടെ ഞെ​രി​യാ​ണി​ക​ളി​ന്മേ​ലേ​ക്കു നാ​ണം​കു​ണു​ങ്ങി കടാ​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന​തു കൊ​ണ്ടു് അവ​സാ​നി​ക്കു​ന്നു. ഹാ! മരി​യു​സ്!ഹാ! എടാ തെ​മ്മാ​ടി! വഴി​സ്ഥ​ല​ത്തു ചെ​ന്നു് അലറാൻ നി​ന്നു​വ​ല്ലോ! ആലോ​ചി​ക്കുക, വാ​ദ​പ്ര​തി​വാ​ദം ചെ​യ്യുക, കാ​ര്യം നട​ത്തുക! കാ​ര്യം നട​ത്ത​ലാ​ണ​ത്രേ, എന്റെ ഈശ്വ​രാ! അക്ര​മ​ങ്ങൾ താനേ മോ​ശ​പ്പെ​ട്ടു വങ്ക​ത്ത​ര​ങ്ങ​ളാ​യി​ത്തീ​രു​ന്നു. അന്ധ​കാ​ര​മ​ട​യൽ ഞാൻ കണ്ടി​ട്ടു​ണ്ടു്; താ​റു​മാ​റാ​കൽ ഇപ്പോൾ കാ​ണു​ന്നു. പൗ​ര​സ്ത്യ​സൈ​ന്യ​ത്തെ​പ്പ​റ്റി വി​ദ്യാർ​ഥി​കൾ ആലോചന നടത്തുക-​ ഇതേതു കാ​ട​ന്മാ​രു​ടെ കൂ​ട്ട​ത്തി​ലും കാ​ണാ​ത്ത​താ​ണു് നൂ​ലു​ബ​ന്ധ​മി​ല്ലാ​തെ, തൂ​വൽ​പ്പ​ന്തി​നൊ​പ്പം മണ്ട​യ​ല​ങ്ക​രി​ച്ചു, കൈയിൽ മു​ണ്ടൻ വടി​യു​മാ​യി നട​ക്കു​ന്ന കാ​ട​ന്മാർ ഈ ബി.എ.ക്കാ​രോ​ളം തന്നെ ജന്തു​ക്ക​ള​ല്ല! നാലു പെ​നി​യു​ടെ മൊ​ച്ച​കൾ! അവർ ന്യാ​യാ​ധി​പ​തി​ക​ളാ​യി ഞെ​ളി​യു​ന്നു! ഈ കഴു​ക്കൾ ആലോ​ചി​ക്കു​ന്നു, ന്യാ​യം പറ​യു​ന്നു! ലോ​ക​ത്തി​ന്റെ അവ​സാ​ന​മാ​യി! വെ​ള്ള​വും കര​യു​മായ ഈ നി​കൃ​ഷ്ട​ഗോ​ള​ത്തി​നു് ഇതു് തീർ​ച്ച​യാ​യും അവ​സാ​ന​മാ​ണു്. ഒടു​വി​ല​ത്തെ ഒരെ​ക്കി​ട്ടം വേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്നു; അതു് ഫ്രാൻ​സു് കഴി​ച്ചു. ആലോ​ചി​ക്കു​ന്നു. എന്റെ പമ്പര വി​കൃ​തി​ക​ളേ! അതേ, നാ​ട​ക​ശാ​ല​യു​ടെ ഇറ​യ​ത്തു ചെ​ന്നു​നി​ന്നു വർ​ത്ത​മാ​ന​പ​ത്ര​ങ്ങൾ വാ​യി​ക്കു​ന്ന കാ​ല​ത്തോ​ളം ഇതൊ​ക്കെ​യു​ണ്ടാ​വും. ഒരു വർ​ത്ത​മാ​ന​പ​ത്ര​ങ്ങൾ വാ​യി​ക്കു​ന്ന കാ​ല​ത്തോ​ളം ഇതൊ​ക്കെ​യു​ണ്ടാ​വും. ഒരു വർ​ത്ത​മാ​ന​പ​ത്ര​ത്തി​നു് അവർ​ക്ക് ഒരു സൂ ചെലവ്-​ അതോ​ടു​കൂ​ടി അവ​രു​ടെ ബോ​ധ​വും ബു​ദ്ധി​യും ഹൃ​ദ​യ​വും ആത്മാ​വും, തന്റേ​ട​വും. അവി​ടു​ന്നു് അവർ പു​റ​പ്പെ​ടു​ക​യാ​യി; കു​ടും​ബ​ത്തിൽ​നി​ന്നു് ഒരു നട! എല്ലാ പത്ര​ങ്ങ​ളും പകർ​ച്ച​വ്യാ​ധി​ക​ളാ​ണു്; ഒക്കെ, ദ്രോ​പ്പോ​ബ്ളാ​ങ്ങ് കൂടി! ഹാ! എന്റെ ജഗ​ദീ​ശ്വര! നി​ന്റെ മു​ത്ത​ച്ഛ​നെ നി​രാ​ശ​ത​യി​ലേ​ക്കോ​ടി​ച്ചു എന്നു് നി​ന​ക്കു മേനി പറയാം; ഉവ്വു്, നി​ന​ക്കു പറയാം.’

‘അതു സ്പ​ഷ്ട​മാ​ണു്,’ തെ​യൊ​ദുൽ പറ​ഞ്ഞു.

മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ ശ്വാ​സ​മെ​ടു​ക്കാൻ നി​ല്ക്കു​ന്ന തഞ്ചം​പി​ടി​ച്ച് കു​ന്ത​പ്പ​ട​യാ​ളി പര​ധി​കാ​ര​ത്തോ​ടു​കൂ​ടിയ മട്ടിൽ തു​ടർ​ന്നു്: ‘മൊ​നി​ത്യേ​പ​ത്ര​മ​ല്ലാ​തെ വേറെ പത്രം പാ​ടി​ല്ല; ‘സൈ​ന്യ​ച​രി​ത്ര’ മല്ലാ​തെ വേറെ പു​സ്ത​ക​വും.’

മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ തു​ടർ​ന്നു:

‘ഇത​വ​രു​ടെ സി​യെ​യെ [6] പ്പോ​ലെ​യാ​ണു്. ഒരു രാ​ജ​ഘാ​ത​കൻ പോയി ആലോ​ച​നാ​സ​ഭാം​ഗ​മാ​വുക; ഇങ്ങ​നെ​യാ​ണു് എല്ലാ​റ്റി​ന്റേ​യും അവ​സാ​നം. പതു​ക്കെ​ക്കൊ​ണ്ടു പ്ര​ഭു​വാ​വാൻ​വേ​ണ്ടി ആദ്യ​ത്തിൽ പൗരൻ എന്ന നി​ല​യിൽ ‘നീ’ എന്നു വി​ളി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന ഒരു വടു അവർ തങ്ങൾ​ക്കു​ത​ന്നെ​യു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്നു. എന്റെ ഈ കയ്യോ​ളം പോന്ന ഓരോ പ്രഭുക്കന്മാർ-​ നാ​ട്ടു​കാ​രെ​യൊ​ക്കെ കൊ​ത്തി​നു​റു​ക്കിയ കൊ​ല​പാ​ത​കി​കൾ. തത്ത്വ​ജ്ഞാ​നി സിയയെ! ഞാൻ തു​റ​ന്നു പറയാം, അത്ത​രം എല്ലാ തത്ത്വ​ജ്ഞാ​നി​ക​ളു​ടേ​യും തത്ത്വ​ജ്ഞാ​ന​ങ്ങ​ളെ​പ്പ​റ്റി തി​വൊ​ലി​യി​ലെ കോ​മാ​ളി​വേ​ഷ​ക്കാ​ര​ന്റെ കളി​ക​ളെ​ക്കാൾ ഒട്ടും നല്ല ഒര​ഭി​പ്രാ​യം എനി​ക്കി​ല്ല. ഊത​നി​റ​ത്തി​ലു​ള്ള പട്ടിൽ തേ​നീ​ച്ച​ക​ളെ തു​ന്നി​പ്പി​ടി​പ്പി​ച്ച​തു​കൊ​ണ്ടു് വെ​ട്ടി​യു​ണ്ടാ​ക്കിയ പു​റം​കു​പ്പാ​യ​വു​മി​ട്ടു് മന്ത്രി​മാർ കട​ന്നു​പോ​കു​ന്ന​തു് ഒരു ദിവസം ഞാൻ കണ്ടു; നാ​ലാ​മൻ ആങ്ങ്റി​യു​ടെ തൊ​പ്പി​യും, കണ്ടാൽ ദ്വേ​ഷ്യം വരും അവരെ കണ്ടാൽ നരി​യു​ടെ ആസ്ഥാ​ന​സ​ഭ​യിൽ​നി​ന്നു പോന്ന കു​ര​ങ്ങ​ന്മാ​രാ​ണെ​ന്നേ ആരും പറയൂ. ഹേ, പൗ​ര​ന്മാ​രേ, നി​ങ്ങൾ​ക്കു ഞാൻ പറ​ഞ്ഞു​ത​രു​ന്നു, നി​ങ്ങ​ളു​ടെ അഭി​വൃ​ദ്ധി ഭ്രാ​ന്താ​ണു്; നി​ങ്ങ​ളു​ടെ മനു​ഷ്യ​ത്വം സ്വ​പ്ന​മാ​ണു്; നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​നം പാ​പ​മാ​ണു്; നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ജനാ​ധി​പ​ത്യ​ഭ​ര​ണം ഒരു രാ​ക്ഷ​സ​നാ​ണു്; നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രി​യും ചാ​രി​ത്ര​വ​തി​യു​മായ ഫ്രാൻ​സു് വരു​ന്ന​തു് തേ​വി​ടി​ശ്ശി വീ​ട്ടിൽ​നി​ന്നാ​ണു്; എന്ന​ല്ല ഞാ​നി​തു് ആരോ​ടും എതിർ​ത്തു പറയുന്നു-​ നി​ങ്ങൾ ആരാ​യാ​ലും ശരി, പത്രാ​ധി​പ​മോ, രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണ​ശാ​സ്ത്ര​ജ്ഞ​നോ, നി​യ​മ​കർ​ത്താ​വോ, അല്ലെ​ങ്കിൽ ശി​ര​ച്ഛേ​ദ​ന​യ​ന്ത്ര​ത്തി​ലെ വെ​ട്ടു​ക​ത്തി​യെ​ക്കാ​ള​ധി​കം സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യം, സമ​ത്വം, സഹോ​ദ​ര​ത്വം എന്നി​വ​യെ​പ്പ​റ്റി ആലോ​ചി​ച്ചു തീർ​ച്ച​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്നാൾ തന്നെ​യോ, ആരാ​യാ​ലും വേ​ണ്ടി​ല്ല! എന്റെ രസി​ക​ന്മാ​രേ, നി​ങ്ങൾ​ക്കു ഞാൻ പറ​ഞ്ഞു​ത​രു​ന്നു.

‘ഈശ്വര!’ ലഫ്റ്റി​ന​ന്റു് ഉച്ച​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു: ‘ഇതു് അത്ഭു​ത​ക​ര​മായ വാ​സ്ത​വ​മാ​ണു്’

മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ എന്തോ ആം​ഗ്യം കാ​ണി​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങി​യ​തു് അവിടെ നിർ​ത്തി, നേരെ പി​ന്നി​ലേ​ക്ക് ഒരു തി​രി​ച്ചൽ തി​ര​ഞ്ഞു, തെ​യൊ​ദുൽ കു​ന്ത​പ്പ​ട​യാ​ളി​ക​ളു​ടെ മു​ഖ​ത്തേ​ക്കു സശ്ര​ദ്ധം സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കി, അയാ​ളോ​ടു പറ​ഞ്ഞു ‘നി​യ്യൊ​രു വങ്ക​നാ​ണു്.’