മരി​യു​സ് ഹാ​ലി​ലെ​ത്തി.

ആ പ്ര​ദേ​ശം അടു​ത്തു​ള്ള മറ്റു തെ​രു​വു​ക​ളെ​ക്കാ​ള​ധി​കം ശാ​ന്ത​വും അന്ധ​കാ​ര​മ​യ​വും നി​ശ്ചേ​ഷ്ട​വു​മാ​യി​രു​ന്നു. ശവ​ക്കു​ഴി​യു​ടെ മര​വി​പ്പി​ക്കു​ന്ന ശാ​ന്തത ഭൂ​മി​യിൽ​നി​ന്നു പൊ​ന്തി​വ​ന്ന് ആകാ​ശ​ത്തെ​ങ്ങും പര​ന്നി​രി​ക്കു​ന്നു എന്നു പറയാൻ തോ​ന്നും.

എന്താ​യാ​ലും, ഒരു ചു​ക​ന്ന വെ​ളി​ച്ചം ഈ ഇരുൾ​പ്പ​ര​പ്പി​നു മുൻ​പിൽ, സാങ് തു​സ്താ​ഷി​ന്റെ ഭാ​ഗ​ത്തു, റ്യൂ ദ് ല ഷങ്വ്രെ​റി​യെ തട​ഞ്ഞു​നി​ല്ക്കു​ന്ന വീ​ടു​ക​ളു​ടെ ഉയർ​ന്ന മേൽ​പ്പു​ര​ക​ളെ പൊ​ന്തി​ച്ചു കാ​ണി​ച്ചു. അത് കൊ​രി​ന്ത് വഴി​ക്കോ​ട്ട​യിൽ കത്തി​യി​രു​ന്ന ചൂ​ട്ടി​ന്റെ വെ​ളി​ച്ച​മാ​ണ്. മരി​യു​സ് ആ ചു​ക​ന്ന വെ​ളി​ച്ച​ത്തി​നു നേരേ നട​ന്നു. അത​യാ​ളെ മഷ്ഓ​പ്വാ​രെ​യി​ലേ​ക്കു തി​രി​ച്ചു; റ്യൂ ദെ പ്രെ​ഷു​റി​ന്റെ ഇരു​ണ്ട​വായ അയാൾ​ക്ക് ഒരു നോ​ട്ടം കാ​ണാ​റാ​യി. അയാൾ അതിൽ​ക്ക​ട​ന്നു. മറ്റേ വശ​ത്തു പാ​റാ​വു​നി​ന്നി​രു​ന്ന രാ​ജ്യ​ക​ല​ഹി​ക​ളു​ടെ കി​ങ്ക​രൻ അയാളെ കണ്ടി​ല്ല. അയാൾ​ക്കു താൻ തി​ര​ഞ്ഞു​നോ​ക്കു​ന്ന​തി​ന്റെ തൊ​ട്ട​ടു​ത്താ​യി​രി​ക്കു​ന്നു എന്നു തോ​ന്നി; അയാൾ പെ​രു​വി​ര​ലി​ന്മേൽ നട​ന്നു. ഈ നി​ല​യ്ക്ക് അയാൾ റ്യു മൊ​ങ്ദെ​തു​റി​ന്റെ ഇടു​ങ്ങിയ ഭാ​ഗ​ത്തി​ന്റെ വള​വി​ലെ​ത്തി; വാ​യ​ന​ക്കാർ​ക്ക​റി​വു​ള്ള​തു​പോ​ലെ ബഹിർ​ല്ലോ​ക​വു​മാ​യി അങ്ങ​നെ​യൊ​രു സം​ബ​ന്ധം മാ​ത്ര​മാ​ണ​ല്ലോ ആൻ​ഷൊൽ​രാ തു​റ​ന്നു​വെ​ച്ചി​രു​ന്ന​ത്. ഇട​തു​വ​ശ​ത്തു​ള്ള ഒടു​വി​ല​ത്തെ വീ​ടി​ന്റെ മൂ​ല​യ്ക്കൽ​വെ​ച്ച് അയാൾ തല​യൊ​ന്നു മുൻ​പോ​ട്ടു നീ​ട്ടി, റ്യു മൊ​ങ്ദെ​തു​റി​ന്റെ ആ ഒരു കഷ്ണ​ത്തി​ലെ കഥ​യെ​ന്തെ​ന്നു നോ​ക്കി.

ഒരു വലിയ നി​ഴ​ല്പ​ര​പ്പു​മറ വി​രു​ത്തി​യി​ടു​ന്ന—അതി​ന്നു​ള്ളി​ലാ​ണ് മരി​യു​സ്സ് മറ​യ്ക്ക​പ്പെ​ട്ട​ത്—ഇട​വ​ഴി​യു​ടേ​യും റ്യു ദ് ല ഷങ്വ്രെ​റി​യു​ടേ​യും കൂ​ടി​യു​ള്ള മൂ​ല​യിൽ​നി​ന്ന് അല്പം ദൂരെ പാ​ത​വി​രി​യിൽ ഒരു വെ​ളി​ച്ച​വും, വീ​ഞ്ഞു​ക​ട​യു​ടെ ഒരു കഷ​ണ​വും, അപ്പു​റ​ത്ത് ആകൃ​തി​ര​ഹി​ത​മായ ഒരു​ത​രം ചു​മ​രി​ന്നു​ള്ളിൽ ഒരു മങ്ങു​ന്ന വി​ള​ക്കും, കാൽ​മു​ട്ടി​ന്മേൽ തോ​ക്കു​മാ​യി പതു​ങ്ങി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന ആളു​ക​ളും കാ​ണ​പ്പെ​ട്ടു. ഇവ​യെ​ല്ലാം അയാ​ളിൽ​നി​ന്ന് ഒര​റു​പ​ത​ടി ദൂ​ര​ത്താ​ണ്. അതു വഴി​ക്കോ​ട്ട​യു​ടെ അന്തർ​ഭാ​ഗ​മാ​യി.

ഇട​വ​ഴി​യു​ടെ വല​തു​വ​ശ​ത്തു​ള്ള വീ​ടു​കൾ വീ​ഞ്ഞു​ക​ട​യു​ടെ ബാ​ക്കി ഭാ​ഗ​ത്തേ​യും, വലിയ വഴി​ക്കോ​ട്ട​യേ​യും, കൊ​ടി​ക്കൂ​റ​യേ​യും അയാ​ളിൽ​നി​ന്നു മറ​ച്ചി​രു​ന്നു.

മരി​യു​സ്സി​ന്ന് ഒര​ടി​കൂ​ടി​യേ ഇനി മുൻ​പോ​ട്ടു വെ​യ്ക്കാ​നു​ള്ളൂ.

ഉടനെ ആ ഭാ​ഗ്യം​കെ​ട്ട ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രൻ ഒരു മു​റി​ത്തൂ​ണി​ന്മേ​ലി​രു​ന്നു, കൈ​കെ​ട്ടി, അച്ഛ​നെ​പ്പ​റ്റി​യു​ള്ള ആലോ​ച​ന​യി​ലാ​ണ്ടു.

അയാൾ ധീ​രോ​ദാ​ത്ത​നായ കേർണൽ പൊ​ങ്മെർ​സി​യെ​പ്പ​റ്റി—അത്ര​മേൽ അഭി​മാ​നി​യായ ഒരു ഭടനും പ്ര​ജാ​ധി​പ​ത്യ​ത്തിൻ​കീ​ഴിൽ ഫ്രാൻ​സി​ന്റെ അതിർ​ത്തി​യെ കാ​ത്തു​ര​ക്ഷി​ച്ച ആളും, നെ​പ്പോ​ളി​യ​ന്നു കീഴിൽ ഏഷ്യ​യു​ടെ അതിർ​ത്തി​യിൽ കാൽ​വെ​ച്ച ആളും, ജെ​നോ​വ​യും അലെ​ക്സാൺ​ഡ്രി​യ​യും മി​ലാ​നും തു​റി​നും മാ​ഡ്രി​ഡും വി​യെ​ന​യും ഡ്രെ​സ്ഡ​നും ബെർ​ലി​നും മോ​സ്കോ​വും കണ്ടി​ട്ടു​ള്ള ആളും, യൂ​റോ​പ്പി​ലെ എല്ലാ വി​ജ​യ​പൂർ​ണ്ണ​ങ്ങ​ളായ യു​ദ്ധ​ക്ക​ള​ങ്ങ​ളി​ലും മരി​യു​സ്സി​ന്റെ രക്ത​നാ​ഡി​ക​ളി​ലു​ള്ള അതേ രക്ത​ത്തെ ഇറ്റി​റ്റി​ച്ചു​പോ​ന്ന ആളും, സൈനിക നി​യ​മ​നി​ഷ്ഠ​കൊ​ണ്ടും ആജ്ഞ നട​ത്തൽ​കൊ​ണ്ടും കാലം വരു​ന്ന​തി​നു മുൻ​പാ​യി നര​ച്ചു​പോയ ആളും, വാളുറ കൊ​ത്തി​യി​ട്ട്, അം​സാ​ല​ങ്കാ​ര​ങ്ങൾ മാ​റ​ത്തേ​ക്കു തു​ങ്ങി, തൊ​പ്പി​യി​ലെ ബഹു​മ​തി​ചി​ഹ്നം വെ​ടി​മ​രു​ന്നു തട്ടി കറു​ത്തു, നെ​റ്റി​ത്ത​ട​ത്തിൽ പട​ത്തൊ​പ്പി​കൊ​ണ്ടു ചാൽ വീണു, പാ​ള​യ​ങ്ങ​ളി​ലും തമ്പു​ക​ളി​ലും പട്ടാ​ള​ത്താ​വ​ള​ങ്ങ​ളി​ലും പോർ​ക്ക​ള​ത്തി​ലെ ചി​കി​ത്സാ​ഗൃ​ഹ​ങ്ങ​ളി​ലു​മാ​യി ജീ​വി​ച്ചു​പോ​ന്ന ആളും, ഇരു​പ​തു​കൊ​ല്ലം കഴി​ഞ്ഞ് ഒരു കല വീണ കവി​ളോ​ടും പു​ഞ്ചി​രി കലർ​ന്ന മു​ഖ​ത്തോ​ടും ശാ​ന്ത​ത​യോ​ടും മാ​ന്യ​ത​യോ​ടും ഒരു കു​ട്ടി​യെ​പ്പോ​ലെ നി​ഷ്ക​ള​ങ്ക​ത​യോ​ടും​കൂ​ടി ഫ്രാൻ​സി​നു​വേ​ണ്ടി സക​ല​വും പ്ര​വർ​ത്തി​ക്കു​ക​യും ഫ്രാൻ​സി​നെ​തി​രാ​യി യാ​തൊ​ന്നും പ്ര​വർ​ത്തി​ക്കാ​തി​രി​ക്കു​ക​യും ചെയ്ത മഹാ​യു​ദ്ധ​ങ്ങ​ളിൽ​നി​ന്നു തി​രി​ച്ചെ​ത്തിയ ആളു​മായ അച്ഛ​നെ​പ്പ​റ്റി —അയാൾ ആലോ​ചി​ച്ചു.

തന്റേ​യും സമ​യ​മാ​യി​യെ​ന്നും, മു​ഹൂർ​ത്തം എത്തി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞു​വെ​ന്നും, അച്ഛ​നെ​പ്പോ​ലെ​ത​ന്നെ താനും അതാ ധീ​ര​നും നിർ​ഭ​യ​നും കൂ​സ​ലി​ല്ലാ​ത്ത​വ​നു​മാ​ണെ​ന്നു കാ​ണി​ക്കാൻ, തോ​ക്കി​ന്റെ ഉണ്ട​കൾ​ക്കു നേരെ പാ​ഞ്ഞു​ചെ​ല്ലാൻ, തോ​ക്കിൻ​കു​ന്ത​ങ്ങ​ളു​ടെ മുൻ​പിൽ മാറു കാ​ട്ടാൻ, ആത്മ​ര​ക്തം ചൊ​രി​യു​വാൻ, ശത്രു​വി​നെ അന്വേ​ഷി​ച്ചു പി​ടി​പ്പാൻ, മര​ണ​ത്തെ തി​ര​ഞ്ഞു​പി​ടി​പ്പാൻ പോ​വു​ന്നു എന്നും, തന്റെ വകയായ യു​ദ്ധം നട​ത്താ​നും യു​ദ്ധ​ക്ക​ള​ത്തിൽ ഇറ​ങ്ങാ​നും ചെ​ല്ലു​ന്നു എന്നും, താൻ ചെ​ന്നു​കൂ​ടാൻ പോ​കു​ന്ന യു​ദ്ധ​ക്ക​ളം തെ​രു​വീ​ഥി​യാ​ണെ​ന്നും, താൻ ഏർ​പ്പെ​ടാൻ പോ​കു​ന്ന യു​ദ്ധം പൌ​ര​യു​ദ്ധ​മാ​ണെ​ന്നും അയാൾ സ്വയം പറ​ഞ്ഞു.

അയാൾ തന്റെ മുൻ​പിൽ പൗ​ര​യു​ദ്ധം, ഒര​ന്ധ​കാ​ര​കു​ണ്ഡം​പോ​ലെ, വാ​യ​പി​ളർ​ത്തി നി​ല്ക്കു​ന്ന​തു കണ്ടു; അയാൾ അതി​ന്നു​ള്ളി​ലേ​ക്കു വീ​ഴു​ക​യാ​യി. ഉടനെ അയാൾ വി​റ​ച്ചു.

മു​ത്ത​ച്ഛൻ ഒരു പു​രാ​ത​ന​വ​സ്തു​വ്യാ​പാ​രി​ക്കു വി​റ്റു​ക​ള​ഞ്ഞ—ആ ക്രി​യ​യെ​പ്പ​റ്റി അയാൾ അത്ര​യും വ്യ​സ​ന​പൂർ​വ്വം പശ്ചാ​ത്ത​പി​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി—അച്ഛ​ന്റെ വാൾ അയാ​ളോർ​ത്തു. ആ പരി​ശു​ദ്ധ​വും പരാ​ക്ര​മ​പൂർ​ണ്ണ​വു​മായ വാൾ അയാ​ളിൽ​നി​ന്നു വി​ട്ടു​മാ​റി​യ​തും ശു​ണ്ഠി​യെ​ടു​ത്ത് അന്ധ​കാ​ര​ത്തി​ലേ​ക്കു യാത്ര തി​രി​ച്ച​തും നന്നാ​യി​യെ​ന്നും; അങ്ങ​നെ വി​ട്ടു​പി​രി​ഞ്ഞ​ത് അതിനു ബു​ദ്ധി​യു​ള്ള​തു​കൊ​ണ്ടും ഭാ​വി​യെ​പ്പ​റ്റി മുൻ​കൂ​ട്ടി അറി​യാ​മാ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു​മാ​ണെ​ന്നും; ഈ ലഹ​ള​യെ​പ്പ​റ്റി, ഓവു​ചാ​ലു​ക​ളു​ടെ ശണ്ഠ​യി​ട​ലി​നെ​പ്പ​റ്റി, പാ​ത​വി​രി​ക​ളു​ടെ പോ​രാ​ട്ട​ത്തെ​പ്പ​റ്റി, നി​ല​വ​റ​ജ്ജ​നാ​ല​ക​ളി​ലൂ​ടെ​യു​ള്ള കൂ​ട്ട​വെ​ടി​യെ​പ്പ​റ്റി, പി​ന്നി​ലൂ​ടെ​യു​ള്ള വെ​ട്ടി​നേ​യും എതിർ​വെ​ട്ടി​നേ​യും പറ്റി, അതിനു മു​ന്ന​റി​വു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു എന്നും; ആ ചെ​യ്ത​ത് അതു മറെൻ​ഗോ​വിൽ​നി​ന്നും ഫ്രീ​ദ്ലാ​ങ്ങിൽ​നി​ന്നും വരു​ന്ന​താ​ക​കൊ​ണ്ടു റ്യു ദ് ല ഷങ്വ്രെ​റി​യി​ലേ​ക്കി​റ​ങ്ങാൻ അതി​ന്നി​ഷ്ട​മി​ല്ലാ​തി​രു​ന്ന​തി​നാ​ലാ​ണെ​ന്നും; അച്ഛ​നോ​ടു​കൂ​ടി അത്ര​യെ​ല്ലാം കാ​ണി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള സ്ഥി​തി​ക്ക് ഇനി മക​നോ​ടു​കു​ടി ക്രിയ പ്ര​വർ​ത്തി​ക്കാൻ അതി​ന്നി​ഷ്ട​മി​ല്ലാ​തി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടാ​ണെ​ന്നും അയാൾ തന്നോ​ടു തന്നെ പറ​ഞ്ഞു! ആ വാൾ അവിടെ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കിൽ, അച്ഛ​ന്റെ മര​ണ​ക്കി​ട​യ്ക്ക​യു​ടെ തല​യ്ക്കൽ​ബ്ഭാ​ഗ​ത്തു​നി​ന്ന് അതു കൈ​യി​ലാ​ക്കി തെ​രു​വിൽ​വെ​ച്ചു ഫ്രാൻ​സ്കാർ തമ്മി​ലു​ള്ള ഈ നര​ക​പ്പോ​രാ​ട്ട​ത്തി​നു കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കിൽ, അത​യാ​ളു​ടെ കൈകളെ പൊ​ള്ളി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു എന്നും, ദേ​വ​ന്റെ വാ​ളു​പോ​ലെ കണ്ണി​ന്മുൻ​പിൽ കത്തി​ജ്ജ​ലി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു എന്നും അയാൾ സ്വയം പറ​ഞ്ഞു!

അത​വി​ടെ ഇല്ലാ​തി​രു​ന്ന​തും അതു കാ​ണാ​താ​യ​തും ഭാ​ഗ്യ​മാ​യി എന്നും. അതു നന്നാ​യി​യെ​ന്നും, അതു​ത്ത​മ​മാ​യി​യെ​ന്നും, അച്ഛ​ന്റെ മാ​ന​ത്തെ ശരി​യാ​യി സം​ര​ക്ഷി​ച്ച​തു മു​ത്ത​ച്ഛ​നാ​ണെ​ന്നും, ഇന്ന് അച്ഛ​ന്റെ വാൾ സ്വ​ന്തം രാ​ജ്യ​ത്തെ മു​റി​പ്പെ​ടു​ത്താൻ പോ​കു​ന്ന​തി​നെ​ക്കാൾ അതു ലേ​ല​ത്തിൽ വി​റ്റു​പോ​യ​തു, പു​രാ​ത​ന​വ​സ്തു വ്യാ​പാ​രി​ക്കു വി​റ്റു​ക​ള​ഞ്ഞ​തു, പഴയ ഇരി​മ്പു​സാ​മാ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ കൂ​ട്ട​ത്തി​ലേ​ക്ക് അതു വലി​ച്ചെ​റി​ഞ്ഞ​ത്, എത്ര​യോ ഉചി​ത​മാ​യി​യെ​ന്നും അയാൾ സ്വയം പറ​ഞ്ഞു.

എന്നി​ട്ട് അയാൾ വല്ലാ​തെ തേ​ങ്ങി​ക്ക​ര​ഞ്ഞു.

ഇതു കഠി​നം​ത​ന്നെ; പക്ഷേ, എന്തു ചെ​യ്യും! കൊ​സെ​ത്തി​നെ​ക്കൂ​ടാ​തെ ജീ​വി​ക്കുക തനി​ക്കു സാ​ധ്യ​മ​ല്ല. അവൾ പോയ സ്ഥി​തി​ക്ക്, തനി​ക്കു മരി​ച്ചേ കഴിയു. മരി​ക്കു​ന്ന​താ​ണെ​ന്ന് അയാൾ അവ​ളോ​ടും പ്ര​തി​ജ്ഞ​ചെ​യ്തി​ട്ടി​ല്ലേ? അത​റി​ഞ്ഞും​കൊ​ണ്ടാ​ണ് അവൾ പോ​യി​ട്ടു​ള്ള​ത്; അപ്പോൾ മരി​യു​സ് മരി​ക്കു​ന്ന​താ​ണ് അവൾ​ക്കി​ഷ്ട​മെ​ന്നു വന്നു. അതി​നാൽ, ഒര​റി​യി​പ്പു​കൂ​ടി തരാതെ, ഒരു വാ​ക്കെ​ങ്കി​ലും,മേൽ​വി​ലാ​സം അറി​ഞ്ഞി​രു​ന്നി​ട്ടും ഒരു കത്തെ​ങ്കി​ലും, അയ​യ്ക്കാ​തെ, അവൾ ആ വിധം വി​ട്ടു​പോയ സ്ഥി​തി​ക്ക്, അവൾ​ക്ക് അയാ​ളെ​പ്പ​റ്റി സ്നേ​ഹ​മി​ല്ല! ഇനി ജീ​വി​ച്ചി​രു​ന്നി​ട്ടു പ്ര​യോ​ജ​ന​മെ​ന്ത്? അയാൾ ഇനി​യെ​ന്തി​നു ജീ​വി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു? പി​ന്നെ, എന്ത്! അത്ര​യും മുൻ​പോ​ട്ടു പോന്ന സ്ഥി​തി​ക്ക് ഇനി പി​ന്നോ​ക്കം​വെ​യ്ക്കുക! അടു​ത്തെ​ത്തി​യി​ട്ട് ഇനി താൻ അപ​ക​ട​ത്തിൽ​നി​ന്നു പിൻ​മാ​റുക! വഴി​ക്കോ​ട്ട​യി​ലേ​ക്കു ചെ​ന്നു പതു​ങ്ങി​നോ​ക്കി​യി​ട്ട്, ഇനി ഉപാ​യ​ത്തിൽ വി​ട്ടു​മാ​റുക! ഒരു ഞൊ​ടി​യിൽ ഇങ്ങ​നെ പറ​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ട് ചു​വ​ടൊ​ഴി​ക്കുക—‘ആക​പ്പാ​ടെ എനി​ക്കു വേ​ണ്ടി​ട​ത്തോ​ള​മാ​യി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞു. ഞാൻ കണ്ടു; അതു മതി; ഇതു പൗ​ര​യു​ദ്ധ​മാ​ണ്; ഞാ​നി​താ പോ​കു​ന്നു!’ തന്നെ കാ​ത്തി​രി​ക്കു​ന്ന സു​ഹൃ​ത്തു​ക്ക​ളെ—തന്നെ​ക്കൊ​ണ്ടു പക്ഷേ, ആവ​ശ്യ​മു​ള്ള അവരെ—ഒരു സൈ​ന്യ​ത്തി​നു മുൻ​പിൽ കു​റ​ച്ചു​പേർ മാ​ത്ര​മായ അവരെ—വി​ട്ടു​പോ​വുക! തന്റെ അനു​രാ​ഗ​പാ​ത്ര​ത്തോ​ടും രാ​ജ്യ​ത്തോ​ടും പ്ര​തി​ജ്ഞ​യോ​ടും ഒപ്പം തെ​റ്റു കാ​ണി​ക്കുക! തന്റെ ഭീ​രു​ത്വ​ത്തി​നു സ്വ​രാ​ജ്യ​സ്നേ​ഹ​മെ​ന്നു പേ​രി​ടുക! പക്ഷേ, അതു വയ്യാ; ആ അന്ധ​കാ​ര​ത്തി​നു​ള്ളിൽ അച്ഛ​ന്റെ പ്രേ​ത​മു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ, അദ്ദേ​ഹം നി​ശ്ച​യ​മാ​യും അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ വാ​ള​ല​കു​കൊ​ണ്ട് തന്നെ അര​യ്ക്കു നല്ല അടി​യ​ടി​ച്ചു വി​ളി​ച്ചും പറയും: ”മുൻ​പോ​ട്ടു പോ, വങ്ക!”

ഇങ്ങ​നെ ആലോ​ച​ന​ക​ളു​ടെ പര​സ്പ​ര​ശ​ണ്ഠ​യിൽ വശം​കെ​ട്ട് അയാ​ളു​ടെ തല​കീ​ഴ്പോ​ട്ടു തൂ​ങ്ങി.

പെ​ട്ടെ​ന്ന് അയാൾ തല​യു​യർ​ത്തി. ഒരു​ത​രം വി​ശി​ഷ്ട​മായ തി​രു​ത്തൽ അയാ​ളു​ടെ മന​സ്സി​ലു​ണ്ടാ​യി. ശവ​ക്ക​ല്ല​റ​യു​ടെ സാ​മീ​പ്യ​ത്തി​നു സവി​ശേ​ഷ​മാ​യു​ള്ള ആലോ​ച​നാ​മ​ണ്ഡ​ല​ത്തി​ന്റെ ഒരു പര​പ്പു​കൂ​ട​ലു​ണ്ട്; അതു​കാ​ര​ണം മര​ണ​ത്തോ​ട​ടു​ത്തു​മു​ട്ടി​യാൽ നോ​ട്ട​ത്തി​നു സൂ​ക്ഷ്മത കൂ​ടു​ന്നു. അയാൾ ഒരു സമയം ചെ​ന്നു കുടാൻ പോ​കു​ന്ന ആ യു​ദ്ധം അയാ​ളു​ടെ കണ്ണി​നു വ്യ​സ​ന​ക​ര​മ​ല്ലാ​താ​യി, വി​ശി​ഷ്ട​ത​ര​മാ​യി. ആത്മാ​വി​ന്റെ എന്തോ ആഴ​മ​റി​യാ​ത്ത ഒര​ന്തഃ​പ്രേ​ര​ണ​യു​ടെ ഫല​മാ​യി തെ​രു​വീ​ഥി​ക​ളിൽ വെ​ച്ചു​ള്ള യു​ദ്ധം അയാ​ളു​ടെ ആലോ​ച​നാ​ദൃ​ഷ്ടി​ക്കു മുൻ​പിൽ പെ​ട്ടെ​ന്നൊ​ന്നു രൂപം മാറി. മനോ​രാ​ജ്യ​ത്തി​ലെ ആ ലഹ​ള​പി​ടി​ച്ച ചോ​ദ്യ​ചി​ഹ്ന​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം വീ​ണ്ടും തി​ര​ക്കി​ക്കേ​റി; പക്ഷേ, അവ അയാളെ ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടി​ച്ചി​ല്ല. ഉത്ത​രം കൊ​ടു​ക്കാ​തെ അവ​യി​ലൊ​ന്നി​നേ​യും അയാൾ പറ​ഞ്ഞ​യ​ച്ചി​ല്ല.

നമു​ക്കു നോ​ക്കുക: അയാ​ളു​ടെ അച്ഛൻ എന്തി​നു ശൂ​ണ്ഠി​യെ​ടു​ക്കു​ന്നു? രാ​ജ്യ​ക​ല​ഹം ധർ​മ്മ​ത്തി​നു​ള്ള അന്ത​സ്സു​വ​രെ ഉയർ​ന്നു ചെ​ല്ലു​ന്ന ഘട്ട​ങ്ങ​ളി​ല്ലേ? അപ്പോൾ ആരം​ഭി​ക്കാൻ പോ​കു​ന്ന യു​ദ്ധ​ത്തിൽ കേർണൽ പൊ​ങ്മേർ​സി​യു​ടെ മക​ന്ന് അവ​മാ​ന​ക​ര​മാ​കു​ന്ന എന്താ​ണു​ള്ള​ത്? അത് ഏതെ​ങ്കി​ലും ഒരു പരി​ശു​ദ്ധ​സ്ഥ​ല​ത്തെ​പ്പ​റ്റി​യു​ള്ള​ത​ല്ലാ​താ​യി—അതൊരു ദി​വ്യ​കാ​ര്യ​മാ​യി. രാ​ജ്യം കര​യു​മാ​യി​രി​ക്കാം; പക്ഷേ, മനു​ഷ്യ​സ​മു​ദാ​യം വാ​ഴ്ത്തും. അപ്പോൾ രാ​ജ്യം കര​യു​മെ​ന്നു​ള്ള​ത് വാ​സ്ത​വ​മാ​ണോ? ഫ്രാൻ​സി​നു ചോ​ര​യൊ​ഴു​കു​ന്നു​ണ്ട്. പക്ഷേ, സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യം പു​ഞ്ചി​രി​ക്കൊ​ള്ളു​ന്നു; സ്വാ​ത​ന്ത്ര​ത്തി​ന്റെ പു​ഞ്ചി​രി​ക്കു മുൻ​പിൽ ഫ്രാൻ​സ് അതി​ന്റെ മു​റി​വു മറ​ക്കും. എന്ന​ല്ല, കു​റേ​ക്കൂ​ടി ഉത്കൃ​ഷ്ട​മായ ഒരു നി​ല​യിൽ​നി​ന്നു നോ​ക്കു​മ്പോൾ, ഞങ്ങ​ളെ​ന്തി​നാ​ണ് പൗ​ര​യു​ദ്ധ​മെ​ന്നു പറ​യു​ന്ന​ത്?

പൗ​ര​യു​ദ്ധം—അർ​ത്ഥ​മെ​ന്ത്? പൗ​ര​ന്മാ​ര​ല്ലാ​ത്ത​വർ തമ്മിൽ യു​ദ്ധ​മു​ണ്ടോ? എല്ലാ മനു​ഷ്യ​രും തമ്മി​ലു​ള്ള യു​ദ്ധം സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ തമ്മി​ലു​ള്ള യു​ദ്ധ​മ​ല്ലേ? ഉദ്ദേ​ശ്യ​മ​നു​സ​രി​ച്ചാ​ണ് യു​ദ്ധ​ത്തി​നു വ്യ​ത്യാ​സം. മറ്റു​ള്ള​വ​രു​മാ​യി യു​ദ്ധ​മെ​ന്നോ പൗ​ര​ന്മാർ തമ്മിൽ യൂ​ദ്ധ​മെ​ന്നോ ഒന്നി​ല്ല; ന്യാ​യ​മായ യു​ദ്ധം അന്യാ​യ​മായ യു​ദ്ധം എന്നു മാ​ത്ര​മേ ഉള്ളൂ. മഹ​ത്തായ മനു​ഷ്യ​സ​മു​ദാ​യൈ​ക്യം ശരി​പ്പെ​ടു​ന്ന​തു​വ​രെ, ഭാ​വി​യു​ടെ പ്ര​വൃ​ത്തി​യായ— കഴി​ഞ്ഞ​തി​ന്നെ​തി​രാ​യു​ള്ള തള്ളി​ക്ക​യ​റ്റ​മായ—പി​ന്നിൽ തങ്ങി​നി​ല്ക്ക​ലായ—യു​ദ്ധ​മെ​ങ്കി​ലും ആവ​ശ്യ​മാ​യി​രി​ക്കും. ആ യു​ദ്ധ​ത്തെ നമു​ക്ക​ധി​ക്ഷേ​പി​ക്കാ​നെ​ന്താ​ണു​ള്ള​ത്? അവ​കാ​ശ​ത്തെ, അഭി​വൃ​ദ്ധി​യെ, ആലോ​ച​ന​യെ, പരി​ഷ്കാ​ര​ത്തെ, സത്യ​ത്തെ, കൊ​ല​പ്പെ​ടു​ത്താ​നു​പ​യോ​ഗി​ക്കു​മ്പോ​ഴ​ല്ലാ​തെ യു​ദ്ധം ഒര​വ​മാ​ന​മാ​വു​ക​യി​ല്ല— വാൾ​പ്ര​യോ​ഗം ഒര​വ​മാ​ന​മാ​വു​ക​യി​ല്ല. അപ്പോൾ, യു​ദ്ധം, പൌ​ര​ന്മാർ തമ്മി​ലു​ള്ള​താ​യാ​ലും, അന്യ​ന്മാർ തമ്മി​ലു​ള്ള​താ​യാ​ലും, അന്യാ​യ​മാ​ണ്; അതിനു പേർ കു​റ്റ​മെ​ന്നാ​ണ്. ആ പരി​ശു​ദ്ധ​വ​സ്തു​വി​ന്റെ, നീ​തി​യു​ടെ, വേ​ലി​ക്ക​പ്പു​റ​ത്ത് എന്ത​ധി​കാ​ര​ത്തി​ന്മേ​ലാ​ണ് ഒരു മാ​നു​ഷ​രൂ​പം മറ്റൊ​ന്നി​നെ അധി​ക്ഷേ​പി​ക്കു​ന്ന​ത്? എന്ത​ധി​കാ​ര​ത്തി​ന്മേ​ലാ​ണ് വാ​ഷി​ങ്ട​ന്റെ വാൾ കമിൽ ദെ മു​ലാ​ങ്ങി​ന്റെ കു​ന്ത​ത്തെ അധി​ക്ഷേ​പി​ക്കു​ന്ന​ത്? അപ​രി​ചി​ത​നോ​ടെ​തിർ​ക്കു​ന്ന ലി​യോ​ണി​ദാ​സ്, രാ​ജ്യ​ദ്രോ​ഹി​യോ​ടെ​തിർ​ക്കു​ന്ന തി​മോ​ലി​യോൺ [1] —ആരാണ് മീതേ? ഒരാൾ രക്ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തിയ ആൾ, മറ്റെ​യാൾ സ്വാ​ത​ന്ത്യം തന്ന ആൾ. ഒരു നഗ​ര​ക്കോ​ട്ട​യു​ടെ ഉള്ളിൽ വെ​ച്ചു​ള്ള ആയു​ധ​ധാ​ര​ണ​ത്തെ​യെ​ല്ലാം, അതി​ന്റെ ഉദ്ദേ​ശ്യ​ത്തെ ആലോ​ചി​ക്കാ​തെ, നമു​ക്കു കു​റ്റ​പ്പെ​ടു​ത്താൻ പാ​ടു​ണ്ടോ? എന്നാൽ ബ്രൂ​ട്ട​സ്സി​ന്റേ​യും മാർ​സെ​ലി​ന്റേ​യും [2] കോ​ലി​ഞ്ഞി​യു​ടേ​യും [3] ആക്ഷേ​പ​യോ​ഗ്യ​ത​യെ വക​വെ​ക്ക​ണം. വേ​ലി​ക്ക​ക​ത്തെ യു​ദ്ധം? തെ​രു​വു​ക​ളി​ലെ യു​ദ്ധം? എന്തു​കൊ​ണ്ടു പാ​ടി​ല്ല? അം​ബീ​യോ​രി​ക്സി​ന്റെ [4] യു​ദ്ധം അതാ​യി​രു​ന്നു ആർ​തി​വെൽ​ദി​ന്റെ [5] യു​ദ്ധം അതാ​യി​രു​ന്നു, മാർ​നി​ക്സി​ന്റെ [6] യു​ദ്ധം അതാ​യി​രു​ന്നു. പി​ലാ​ഗി​യു​സ്സി​ന്റെ യു​ദ്ധം അതാ​യി​രു​ന്നു. പക്ഷേ, അം​ബി​യോ​രി​ക്സ് റോ​മി​നു നേരെ യു​ദ്ധം ചെ​യ്തു; ആർ​തി​വെൽ​ദ് ഫ്രാൻ​സി​നു നേരെ യു​ദ്ധം ചെ​യ്തു; മാർ​നി​ക്സ് സ്പെ​യി​നി​നു നേരെ യു​ദ്ധം ചെ​യ്തു; പി​ലാ​ഗി​യു​സ് അറ​ബി​ക​ളു​ടെ നേരെ യു​ദ്ധം ചെ​യ്തു. എല്ലാ​വ​രും അന്യ​ന്മാ​രു​ടെ നേ​രെ​ത​ന്നെ. അപ്പോൾ, ചക്ര​വർ​ത്തി​ഭ​ര​ണം ഒര​ന്യ​നാ​ണ്; പ്ര​ജാ​പീ​ഡ​നം ഒര​ന്യ​നാ​ണ്; ദൈ​വി​കാ​ധി​കാ​രം ഒര​ന്യ​നാ​ണ്. ഉച്ഛൃം​ഖ​ല​ഭ​ര​ണം നീ​തി​പ​ര​മായ അതിർ​ത്തി​യെ ആക്ര​മി​ക്കു​ന്നു; ആക്ര​മ​ണം ഭൂ​മി​ശാ​സ്ത്ര​സം​ബ​ന്ധി​യായ അതിർ​ത്തി​യെ അതി​ക്ര​മി​ക്കു​ന്നു. രാ​ജ്യ​ദ്രോ​ഹി​യെ ആട്ടി​യോ​ടി​ക്കുക, അല്ലെ​ങ്കിൽ ഇം​ഗ്ല​ണ്ടു​കാ​രെ ആട്ടി​യോ​ടി​ക്കുക—രണ്ടാ​യാ​ലും ശരി—സ്വ​ന്തം രാ​ജ്യ​ത്തെ വീ​ണ്ടും കൈ​വ​ശ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യാ​ണ്. നി​ഷേ​ധ​വാ​ദം​കൊ​ണ്ടു ഫല​മി​ല്ലാ​താ​കു​ന്ന ഒരു ഘട്ടം വരും; തത്ത്വ​ജ്ഞാ​നം കഴി​ഞ്ഞാൽ, പ്ര​വൃ​ത്തി ആവ​ശ്യ​മാ​യി; ആലോചന കര​ടു​കു​റി​പ്പു​ണ്ടാ​ക്കി​യ​തി​നെ ജീ​വ​ശ​ക്തി അസ്സ​ലെ​ഴു​തു​ന്നു; ചങ്ങ​ല​യിൽ​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന പ്രൊ​മീ​തി​യു​സ്സാ​യി ആരം​ഭി​ക്കു​ന്നു, അറി​സ്റ്റോ​ഗെ​യ്റ​റ​നാ​യി [7] അവ​സാ​നി​ക്കു​ന്നു; സർ​വൃ​ജ്ഞാ​ന​നി​ധി​ഗ്ര​ന്ഥം ആത്മാ​ക്കൾ​ക്ക​റി​വു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്നു,ആഗ​സ്ത് 10-ാംന് ആത്മാ​ക്ക​ളിൽ വി​ദ്യു​ച്ഛ​ക്തി വ്യാ​പ​രി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. എസ്കി​ലു​സ്സി​നു​ശേ​ഷം ത്രാ​സി​ബു​ലു​സ്; [8] ദി​ദെ​രോ കഴി​ഞ്ഞാൽ പി​ന്നെ ദന്തോ​ങ്. എജ​മാ​ന​നെ കൈ​ക്കൊ​ള്ളാൻ പൊ​തു​ജ​ന​സം​ഘ​ങ്ങൾ​ക്ക് ഒരു വാ​സ​ന​യു​ണ്ട്. അവ​രു​ടെ സം​ഘം​കു​ടൽ നീ​ര​സ​ത്തി​നു സാ​ക്ഷി​ത്വം വഹി​ക്കു​ന്നു. ഒരാൾ​ക്കൂ​ട്ട​ത്തെ ഒന്നാ​യി ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ കൈ​വ​ശ​പ്പെ​ടു​ത്താം. ആളു​ക​ളെ പി​ടി​ച്ചി​ള​ക്ക​ണം, ഉന്തി​ത്ത​ള്ള​ണം, സ്വാ​ത​ന്ത്യ​ദാ​നം ചെ​യ്തു​കൊ​ണ്ടു​ത​ന്നെ അവ​രോ​ട് ഒരു പരു​ക്കൻ​മ​ട്ടിൽ പെ​രു​മാ​റ​ണം. സത്യ​ത്തെ​ക്കൊ​ണ്ട് അവ​രു​ടെ നോ​ട്ട​ത്തെ മു​റി​പ്പെ​ടു​ത്ത​ണം. ഭയ​ങ്ക​ര​മു​ഷ്ടി​ക​ളാ​യി വെ​ളി​ച്ച​ത്തെ അവ​രു​ടെ മേ​ലേ​ക്ക് എറി​ഞ്ഞു​കൊ​ടു​ക്ക​ണം, അവ​രു​ടെ ഭാ​ഗ്യം​കൊ​ണ്ട് അവർ കു​റ​ച്ചൊ​ന്നു ഞെ​ട്ടി​പ്പോ​വ​ണം; ആ കണ്ണ​ഞ്ചി​ക്കൽ അവരെ ഉണർ​ത്തും. അതാണ് ആപൽ​സൂ​ച​ക​മ​ണി​യ​ടി​ക​ളും യു​ദ്ധ​ങ്ങ​ളും കൂ​ടി​യേ കഴിയൂ എന്ന്. മഹാ​ന്മാ​രായ യു​ദ്ധ​ഭ​ട​ന്മാ​രു​ണ്ടാ​വ​ണം; ജന​സ​മു​ദാ​യ​ത്തെ ധൃ​ഷ്ട​ത​കൊ​ണ്ടു കൺ​മി​ഴി​പ്പി​ക്ക​ണം. ദൈ​വി​കാ​വ​കാ​ശം​കൊ​ണ്ടും, ചക്ര​വർ​ത്തി​മാ​ഹാ​ത്മ്യം​കൊ​ണ്ടും പ്ര​ബ​ല​ത​കൊ​ണ്ടും മത​ഭ്രാ​ന്തു​കൊ​ണ്ടും ഉത്ത​ര​വാ​ദി​ത്വ​മി​ല്ലാ​ത്ത അധി​കാ​ര​ശ​ക്തി​കൊ​ണ്ടും, ഏക​ച്ഛ​ത്രാ​ധി​പ​ത്യം​കൊ​ണ്ടു​മു​ള്ള അന്ധ​കാ​ര​ത്താൽ മൂ​ട​പ്പെ​ട്ടു​കി​ട​ക്കു​ന്ന ആ വ്യ​സ​ന​ക​ര​മായ മനു​ഷ്യ​ജാ​തി​യെ പി​ടി​ച്ചു​കു​ലു​ക്ക​ണം; ധ്യാ​ന​ത്തിൽ, അന്ധ​കാ​ര​മ​ട​ഞ്ഞ അന്ത​സ്സിൽ, രാ​ത്രി​യു​ടെ വ്യ​സ​ന​ക​ര​ങ്ങ​ളായ വി​ജ​യ​ങ്ങ​ളിൽ, കഥ​യി​ല്ലാ​തെ മു​ങ്ങി​യി​രി​ക്കു​ന്ന ആൾ​ക്കൂ​ട്ട​ത്തെ പി​ടി​ച്ചി​ള​ക്ക​ണം. രാ​ജ്യ​ദ്രോ​ഹി പോ​യ്ച്ചാ​വ​ട്ടെ! ആരെ​പ്പ​റ്റി​യാ​ണ് സം​സാ​രി​ക്കു​ന്ന​ത്? ലൂയി ഫി​ലി​പ്പി​നെ നി​ങ്ങൾ രാ​ജ്യ​ദ്രോ​ഹി എന്നു വി​ളി​ക്കു​ന്നു​വോ? ഇല്ല. പതി​നാ​റാ​മൻ ലൂ​യി​യെ​ന്ന​തിൽ ഒട്ടും അധി​ക​മി​ല്ല. നല്ല രാ​ജാ​ക്ക​ന്മാർ എന്നു ചരി​ത്രം വി​ളി​ക്കാ​റു​ള്ള​ത​ര​ക്കാ​രാ​ണ് രണ്ടു​പേ​രും; പക്ഷേ, മൂ​ല​ത​ത്ത്വ​ങ്ങ​ളെ ഓഹ​രി​യി​ട്ടു​കൂ​ടാ; സത്യ​ത്തി​ന്റെ ന്യാ​യ​ശാ​സ്ത്രം ചൊ​വ്വ​യി​ലു​ള്ള​താ​ണ്; ഉപ​ചാ​ര​ശീ​ല​മി​ല്ലെ​ന്നു​ള്ള​താ​ണ് സത്യ​ത്തി​നു​ള്ള സവി​ശേ​ഷത; അപ്പോൾ ഇന്ന​തി​ന്ന​നു​വാ​ദ​മു​ണ്ട് എന്നൊ​ന്നി​ല്ല; മനു​ഷ്യാ​ധി​കാ​ര​ത്തി​ലേ​ക്കു​ള്ള എല്ലാ കയ്യേ​റ്റ​ങ്ങ​ളും അട​ക്ക​ണം. പതി​നാ​റാ​മൻ ലൂ​യി​യിൽ ഒരു ദൈ​വി​കാ​വ​കാ​ശ​മു​ണ്ട്; ലൂയി ഫി​ലി​പ്പിൽ ഒരു ബൂർ​ബോ​ങ് വം​ശ​ക്കാ​ര​നാ​യ​തു​കൊ​ണ്ട് എന്നു​ള്ള​തു​ണ്ട്; അവ​കാ​ശ​ത്തെ കൈ​യ​ട​ക്കൽ ഏതാ​ണ്ടൊ​ക്കെ രണ്ടു​പേ​രും കാ​ണി​ക്കു​ന്നു; സാർ​വ്വ​ജ​നീ​ന​മായ രാ​ജ്യ​ക​ല​ഹ​ത്തെ ഇല്ലാ​താ​ക്കാൻ അവ​രോ​ടു യു​ദ്ധം വെ​ട്ടു​ക​ത​ന്നെ വേണം; തു​ട​ങ്ങി​വെ​ക്കേ​ണ്ട​ത് എന്നും ഫ്രാൻ​സാ​യ​തു​കൊ​ണ്ട് അതു ചെ​യ്തേ കഴിയൂ. ഫ്രാൻ​സി​ലെ രാ​ജാ​വു വീണാൽ എവി​ടെ​യു​ള്ള രാ​ജാ​വും വീണു. ചു​രു​ക്കി​പ്പ​റ​ഞ്ഞാൽ സാ​മു​ദാ​യി​ക​ധർ​മ്മ​ത്തെ പു​നഃ​സ്ഥാ​പി​ക്കു​ന്ന​തും, സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ത്തെ വീ​ണ്ടും സിം​ഹാ​സ​ന​ത്തി​ലി​രു​ത്തു​ന്ന​തും,പൊ​തു​ജ​ന​ങ്ങ​ളെ പൊ​തു​ജ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ കൈ​യി​ലേ​ക്കു​ത​ന്നെ വീ​ണ്ടു​കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​തും, മനു​ഷ്യ​ന്റെ കൈ​യി​ലേ​ക്കു രാ​ജ​ത്വ​ത്തെ വീ​ണ്ടു​കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​തും, ചക്ര​വർ​ത്തി​കീ​രി​ട​ത്തെ വീ​ണ്ടും ഫ്രാൻ​സി​ന്റെ തല​യിൽ​ത്ത​ന്നെ ചൂ​ടി​ക്കു​ന്ന​തും, ധർ​മ്മ​ത്തെ​യും ന്യാ​യ​ത്തേ​യും അവ​യു​ടെ പരി​പൂർ​ണ്ണ​ത​യി​ലേ​ക്കു​ത​ന്നെ വീ​ണ്ടും കൊ​ണ്ടു​വ​രു​ന്ന​തും, ഓരോ​രു​ത്ത​നേ​യും അവ​ന​വ​നി​ലേ​ക്കു​ത​ന്നെ വീ​ണ്ടും കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു ശത്രു​ത​യു​ടെ എല്ലാ മു​ള​യേ​യും അട​ച്ചു​ക​ള​യു​ന്ന​തും, മഹ​ത്തായ സാർ​വ്വ​ജ​നീ​ന​മ്രൈ​തി​ക്കു മുൻ​പിൽ രാ​ജ​ത്വം ഉണ്ടാ​ക്കി​ത്തീർ​ക്കു​ന്ന തട​സ്സ​ത്തെ നശി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തും, ഒരി​ക്കൽ​ക്കൂ​ടി മനു​ഷ്യ​ജാ​തി​യെ അധി​കാ​ര​ത്വ​ത്തിൽ നി​ല​നിർ​ത്തു​ന്ന​തു​മായ ആ ഒന്നി​നെ​ക്കാൾ ഉത്ത​മ​മാ​യി മറ്റെ​ന്തു​ണ്ട്? അപ്പോൾ അതി​ന്നാ​യു​ള്ള ഒരു യു​ദ്ധ​ത്തേ​ക്കാൾ മഹ​ത്ത​ര​മാ​യി മറ്റെ​ന്തു​ണ്ട്? ഈ യു​ദ്ധ​ങ്ങൾ സമാ​ധാ​ന​ത്തെ ഉണ്ടാ​ക്കു​ന്നു. പക്ഷ​ദേ​ദ​ങ്ങ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടും, സവി​ശേ​ഷാ​ധി​കാ​ര​ങ്ങ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടും, അന്ധ​വി​ശ്വാ​സ​ങ്ങ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടും, അസ​ത്യ​ങ്ങ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടും, അപ​ഹ​ര​ണ​ങ്ങ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടും, അധി​ക്ഷേ​പ​ങ്ങ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടും, ആക്ര​മ​ണ​ങ്ങ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടും, ദു​ഷ്ട​ത​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടും, അന്ധ​കാ​ര​ത്തെ​ക്കൊ​ണ്ടു​മു​ള്ള ഒരു വമ്പി​ച്ച ദുർ​ഗ്ഗം ഇപ്പോ​ഴും ഈ ലോ​ക​ത്തിൽ അതി​ന്റെ ദ്വേ​ഷ​ഗോ​പു​ര​ങ്ങ​ളോ​ടു​കൂ​ടി ഉയർ​ന്നു​നി​ല്ക്കു​ന്നു​ണ്ട്. അതി​ടി​ച്ചു തകർ​ക്ക​ണം. ഈ കൂ​റ്റൻ കെ​ട്ടി​ട​ത്തെ തവി​ടാ​ക്ക​ണം. ഓസ്തെർ​ലി​ത്സ് യു​ദ്ധ​ത്തിൽ ജയി​ക്കു​ന്ന​തു വി​ശി​ഷ്ട​മാ​ണ്: ബസ്തീൽ പി​ടി​ച്ചെ​ടു​ക്കു​ന്ന​തു മഹ​ത്ത​ര​മാ​ണ്.

സ്വ​ന്തം​കാ​ര്യ​ത്തിൽ ആരും ഇതു സൂ​ക്ഷി​ക്കാ​റി​ല്ല, സർ​വ്വ​വ്യാ​പി​ത്വം​കൊ​ണ്ടു​കെ​ട്ടി​മ​റി​ഞ്ഞ അതി​ന്റെ അത്ഭു​ത​ക​ര​മായ ഏക​ത്വം കി​ട​ക്കു​ന്ന​ത് അതിലാണ്-​ആത്മാവിന് ഏറ്റ​വും കടന്ന നി​ല​ക​ളിൽ​ക്കൂ​ടി​യും ആലോ​ച​ന​ചെ​യ്യു​വാ​നു​ള്ള ഒരു വി​സ്മ​യാ​വ​ഹ​മായ വാ​സ​ന​യു​ണ്ട്; ഹൃദയം തകർ​ന്ന വി​കാ​രാ​വേ​ഗ​വും അഗാ​ധ​മായ നി​രാ​ശ​ത​യും വ്യ​സ​നാ​കു​ല​ങ്ങ​ളായ മനോ​ഗ​ത​ങ്ങ​ളി​ലെ മര​ണ​വേ​ദ​ന​യിൽ വി​ഷ​മ​ത​ക​ളെ പരാ​മർ​ശി​ക്കു​ക​യും പൂർ​വ്വ​പ​ക്ഷ​ങ്ങ​ളെ​പ്പ​റ്റി വാ​ദ​പ്ര​തി​വാ​ദം ചെ​യ്ക​യും പല​പ്പോ​ഴും പതി​വു​ണ്ട്. ന്യാ​യ​ശാ​സ്ത്രം പി​ടി​ച്ചു​വ​ലി​ക​ളോ​ടു കൂ​ടി​ച്ചേ​രു​ക​യും ന്യാ​യ​ത​ന്തു പൊ​ട്ടി​പ്പോ​കാ​തെ വ്യ​സ​ന​മ​യ​മായ ആലോ​ച​ന​യു​ടെ

കോ​ളേ​റ്റ​ത്തി​നു​മീ​തേ പൊ​ന്തി​ക്കി​ട​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു. ഇതാ​യി​രു​ന്നു മരി​യു​സ്സി​ന്റെ മനഃ​സ്ഥി​തി.

വ്യ​സ​ന​ത്തോ​ടെ​യെ​ങ്കി​ലും ഉറ​പ്പി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടും, എങ്ങോ​ട്ടു തി​രി​യു​മ്പോ​ഴും ശങ്കി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടും— ചു​രു​ക്കി​പ്പ​റ​ഞ്ഞാൽ അപ്പോൾ ചെ​യ്യാൻ പോ​കു​ന്ന​തി​നെ​പ്പ​റ്റി വി​റ​യോ​ടു​കൂ​ടി—ഇങ്ങ​നെ മനോ​രാ​ജ്യം വി​ചാ​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നി​ട​യ്ക്ക്, അയാ​ളു​ടെ നോ​ട്ടം വഴി​ക്കോ​ട്ട​യു​ടെ ഉള്ളി​ലേ​ക്ക് അല​ഞ്ഞു​ചെ​ന്നു. അവിടെ രാ​ജ്യ​ദ്രോ​ഹി​കൾ, ഒരു താ​ഴ്‌​ന്ന സ്വ​ര​ത്തിൽ സം​സാ​രി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്; ഉത്ക​ണ്ഠ​യു​ടെ അങ്ങേ അറ്റ​ത്തെ​ത്തു​മ്പോ​ഴ​ത്തെ ആ അർ​ദ്ധ​നി​ശ്ശ​ബ്ദത അവി​ടെ​യു​ണ്ട്. മു​ക​ളിൽ, മു​ന്നാം​നി​ല​യു​ടെ ചെറിയ കി​ളി​വാ​തി​ല്ക്കൽ, ഒര​സാ​ധാ​ര​ണ​മ​ട്ടി​ലു​ള്ള ശ്ര​ദ്ധ​യോ​ടു​കൂ​ടി നോ​ക്കു​ക​യാ​ണെ​ന്നു തോ​ന്ന​പ്പെ​ട്ട ഒരാ​ളു​ള്ള​താ​യി മരി​യു​സ്സ് കണ്ടു. അതു ല് ക ബുക് കൊ​ല്ലു​ക​യു​ണ്ടായ ആ വാ​തി​ല്ക്കാ​വ​ല്ക്കാ​ര​നാ​യി​രു​ന്നു. ചു​വ​ട്ടിൽ, പാ​ത​വി​രി​ക​ല്ലു​ക​ളിൽ കു​ത്തി​നിർ​ത്തിയ ചൂ​ട്ടി​ന്റെ വെ​ളി​ച്ച​ത്ത് ആ തല ഏതാ​ണ്ടു​കാ​ണാം. കരു​വാ​ളി​ച്ച്, അന​ക്ക​മ​റ്റ്, എടു​ത്തു​പി​ടി​ച്ച തല​രോ​മ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി, കണ്ണു​കൾ തു​റി​ച്ചു​ന്തി, വായ തു​റ​ന്ന്, ഉത്ക​ണ്ഠ​യോ​ടു​കൂ​ടി നോ​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ തെ​രു​വി​ലേ​ക്കു ചാഞ്ഞ ആ തല​യേ​ക്കാൾ അത്ഭു​ത​ക​ര​മാ​യി ആ ഇരു​ണ്ട​തും അസ്പ​ഷ്ട​വു​മായ അന്ധ​കാ​ര​ത്തിൽ മറ്റൊ​ന്നു​മു​ണ്ടാ​വാൻ വയ്യാ. ആ മരി​ച്ചു​പോയ മനു​ഷ്യൻ മരി​ക്കാൻ പോ​കു​ന്ന​വ​രെ നോ​ക്കി​പ്പ​രീ​ക്ഷ​ണം ചെ​യ്ക​യാ​ണോ എന്നു തോ​ന്നും. ചു​ക​ന്ന നൂ​ലു​ക​ളാ​യി ആ തല​യിൽ​നി​ന്നൊ​ലി​ച്ച ഒരു നീണ്ട ചോ​ര​പ്പാ​ട് ജനാ​ല​യിൽ​നി​ന്ന് ഒന്നാം​നി​ല​വ​രെ എത്തി​യി​ട്ടു​ണ്ട്; അവി​ടെ​വെ​ച്ച് അതു പൊ​ട്ടി​പ്പോ​യി.