മൊ​ങ്ഫെർ​മി​യെ​യി​ലെ ചാ​രാ​യ​ക്കട തകരാൻ തു​ട​ങ്ങി. ക്ര​മ​ത്തിൽ, ദീ​പാ​ളി​ത്ത​മാ​കു​ന്ന അഗാ​ധ​ത​യി​ല​ല്ല, നി​സ്സാ​ര​ക്ക​ട​ങ്ങ​ളാ​കു​ന്ന ചളി​ക്കു​ഴി​യിൽ ആണ്ടു​പോയ 1823-നു ശേഷം, തെ​നാർ​ദി​യെർ​ദ​മ്പ​തി​കൾ​ക്കു രണ്ടു കു​ട്ടി​കൾ​കൂ​ടി​യു​ണ്ടാ​യി; രണ്ടും ആൺ​കു​ട്ടി​കൾ. അങ്ങ​നെ അഞ്ചാ​യി; രണ്ടു പെ​ണ്ണും മൂ​ന്നാ​ണും. ഒടു​വി​ല​ത്തെ രണ്ടു കു​ട്ടി​കൾ തന്നെ ചെ​റു​പ്പ​മാ​യി​രി​ക്കു​മ്പോൾ​ത്ത​ന്നെ, മദാം തെ​നാർ​ദി​യെർ, സ്മ​ര​ണീ​യ​മായ ഭാ​ഗ്യ​ത്താൽ, അവ​രെ​ക്കൊ​ണ്ടു​ള്ള ഭാരം തീർ​ത്തു.

ഭാരം തീർ​ത്തു എന്നു​ത​ന്നെ​യാ​ണ് വാ​ക്ക്. ആ സ്ത്രീ​യിൽ സ്ത്രീ​പ്ര​കൃ​തി​യു​ടെ ഒരു ശക​ലം​മാ​ത്ര​മേ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളു. കൂ​ട്ട​ത്തിൽ പറ​യ​ട്ടെ, ഒന്നി​ല​ധി​കം ദൃ​ഷ്ടാ​ന്ത​ങ്ങൾ നട​പ്പി​ലു​ള്ള ഒര​ത്ഭു​ത​ക്കാ​ഴ്ച. മരെഷൽ ദ് ല മോത്-​ഉദങ്ക്കൂറിനെപ്പോലെ [1] പെൺ​മ​ക്കൾ​ക്കു മാ​ത്ര​മേ തെ​നാർ​ദി​യെർ സ്ത്രീ അമ്മ​യാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളു. അവ​ളു​ടെ മാ​തൃ​സ്ഥാ​നം അവി​ടെ​വെ​ച്ച​വ​സാ​നി​ച്ചു. മനു​ഷ്യ​ജാ​തി​യോ​ട് അവൾ​ക്കു​ള്ള ദ്വേ​ഷം സ്വ​ന്തം ആൺ​മ​ക്ക​ളോ​ടു​കൂ​ടി ആരം​ഭി​ച്ചു. ആൺ​മ​ക്ക​ളു​ടെ നേരെ അവൾ​ക്കു​ള്ള നീരസം എന്താ​യാ​ലും തീ​രാ​ത്ത​താ​ണ്; ആ ഭാ​ഗ​ത്ത് അവ​ളു​ടെ ഹൃ​ദ​യ​ത്തിൽ ഒരു പരി​പാ​വ​ന​മായ ചു​മ​രു​ണ്ട്. വാ​യ​ന​ക്കാർ കണ്ടി​ട്ടു​ള്ള​തു​പോ​ലെ, മൂത്ത മകനെ അവൾ​ക്കു കണ്ടു​കൂ​ടാ; മറ്റേ രണ്ടി​നേ​യും അവൾ ശപി​ച്ചി​ട്ടാ​ണ്. എന്തു​കൊ​ണ്ട്? അതു​കൊ​ണ്ട്. ഉദ്ദേ​ശ്യ​ങ്ങ​ളി​ലെ​ല്ലാം വെ​ച്ച് ഏറ്റ​വു​മ​ധി​കം ഭയ​ങ്ക​രം, തി​രി​ച്ച​ടി​ക്കു​ന്ന ചോ​ദ്യ​ങ്ങ​ളി​ലെ​ല്ലാം​വെ​ച്ച് ഏറ്റ​വു​മ​ധി​കം നി​രു​ത്ത​രം—അതു​കൊ​ണ്ടു, ‘നി​ല​വി​ളി​ച്ചും​കൊ​ണ്ടു​ള്ള ഒരി​ര​ട്ട​പ്പെ​റ്റ പന്നി​ക്കു​ട്ടി എനി​ക്കാ​വ​ശ്യ​മി​ല്ല’, ഈ അമ്മ പറ​ഞ്ഞു.

തെ​നാർ​ദി​യെർ​ദ​മ്പ​തി​കൾ എങ്ങ​നെ​യാ​ണ് തങ്ങ​ളു​ടെ ഒടു​വി​ല​ത്തെ രണ്ടു കു​ട്ടി​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു​ള്ള ഭാരം തീർ​ത്ത​തെ​ന്നും, എന്ന​ല്ല ആ പ്ര​യോ​ഗ​ത്തിൽ ലാ​ഭ​മു​ണ്ടാ​ക്കു​ക​കൂ​ടി ചെ​യ്ത​തെ​ന്നും പറ​യ​ട്ടെ.

കു​റ​ച്ച് ഏടു​കൾ​ക്കു മുൻപു പറ​ഞ്ഞു​ക​ഴി​ഞ്ഞി​ട്ടു​ള്ള മഞോ എന്ന സ്ത്രീ​ത​ന്നെ​യാ​ണ് തനി​ക്കു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന രണ്ടു കു​ട്ടി​കൾ​ക്കു ചെ​ല​വി​നു​ള്ള വക കിഴവൻ ഗിൽ​നോർ​മാ​ന്റെ കൈ​യിൽ​നി​ന്നു വാ​ങ്ങി​ച്ച​ത്. പെ​ത്തി​മ്യൂ​സ് എന്ന പഴയ തെ​രു​വി​ന്റെ മൂ​ല​യ്ക്ക​ലു​ള്ള കീ ദെ സെലെ സ്തേ​ങ് എന്ന സ്ഥ​ല​ത്താ​യി​രു​ന്നു അവ​ളു​ടെ താമസം; അത് അവ​ളു​ടെ ദു​ഷ്പേ​രി​നെ നന്നാ​ക്കി​ത്തീർ​ക്കാൻ സൗ​ക​ര്യ​മു​ണ്ടാ​ക്കി; മു​പ്പ​ത്ത​ഞ്ചു കൊ​ല്ല​ത്തി​നു മുൻപ് പാ​രി​സ്സിൽ സയിൻ​ന​ദി​യു​ടെ പരി​സ​ര​പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളെ നശി​പ്പി​ച്ചു​ക​ള​ഞ്ഞ​തും പ്ര​കൃ​തി​ശാ​സ്ത്ര​ത്തി​ന് അയോ​ഡിൻ മരു​ന്നു പുറമേ ഉപ​യോ​ഗി​ച്ച് ഇന്നു ഫല​പ്ര​ദ​മായ ചി​കി​ത്സ നട​ത്തി​വ​രു​ന്നേ​ട​ത്തു, പടി​ക്കാ​രം ശ്വ​സി​പ്പി​ച്ച​തു​കൊ​ണ്ട് വല്ല ഗു​ണ​വു​മു​ണ്ടോ എന്നു ധാ​രാ​ള​മാ​യി പരീ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കാൻ തഞ്ച​മാ​ക്കി​യ​തു​മായ മസൂരി എന്ന വലിയ പകർ​ച്ച​വ്യാ​ധി വാ​യ​ന​ക്കാർ മറ​ന്നി​രി​ക്കി​ല്ല​ല്ലോ. ഈ പകർ​ച്ച​വ്യാ​ധി​കൊ​ണ്ടു മഞോ​വി​ന്റെ രണ്ട് ആൺ​കു​ട്ടി​ക​ളും കഴി​ഞ്ഞു​പോ​യി—ഒന്നു രാ​വി​ലെ​യും, മറ്റ​തു വൈ​കു​ന്നേ​ര​വും. അതൊ​ര​ടി​യാ​യി ആ കു​ട്ടി​കൾ അമ്മ​യ്ക്കു വളരെ വി​ല​പി​ടി​ച്ചി​രു​ന്നു; അവർ മാ​സ​ത്തിൽ എൺ​പ​തു​ഫ്രാ​ങ്കി​ന്റെ വര​വാ​ണ്. ആ എൺപതു ഫ്രാ​ങ്ക് ഗിൽ​നോർ​മാ​ന്റെ പേരിൽ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ പാ​ട്ടം​പി​രി​വു​കാ​രൻ റ്യു ദ് റ്വാ-​ദ്-സെസിൽ എന്ന പ്ര​ദേ​ശ​ത്തു​ള്ള ഉദ്യോ​ഗ​ത്തിൽ​നി​ന്നു പി​രി​ഞ്ഞ ഒരു പൊ​ലീ​സ്സു​കാ​രൻ, കണി​ശ​മാ​യി കൊ​ണ്ടു​ചെ​ന്നു​കൊ​ടു​ക്കും. കു​ട്ടി​കൾ കഴി​ഞ്ഞു​പോ​യ​തോ​ടു​കൂ​ടി, ആ വരവു നി​ന്നു. മഞോ ഒരു വി​ദ്യ​യെ​ടു​ത്തു. അവൾ ഒരം​ഗ​മാ​യി​രു​ന്ന ആ നി​ഗൂ​ഢ​ദു​ഷ്കർ​മ്മ​സം​ഘ​ത്തിൽ എല്ലാം പര​ക്കെ​യ​റി​യാം; എല്ലാ രഹ​സ്യ​ങ്ങ​ളും എല്ലാ​വ​രും ഒളി​ച്ചു​വെ​ക്കും; എല്ലാ​വ​രും തമ്മിൽ​ത്ത​മ്മിൽ സഹാ​യി​ക്കും. മഞോ​വി​നു രണ്ടു കു​ട്ടി​കൾ വേണം; തെ​നാർ​ദി​യെർ​മാ​രു​ടെ കൈയിൽ രണ്ടെ​ണ്ണ​മു​ണ്ട്. അതേ വർ​ഗ്ഗ​ത്തിൽ​പ്പെ​ട്ട​ത്; അതേ പ്രാ​യ​ത്തി​ലു​ള്ള​ത്. ഒരു​വൾ​ക്ക് ഒരു കൊ​ള്ളാ​വു​ന്ന ഏർ​പ്പാ​ട്; മറ്റ​വൾ​ക്ക് ഒരു കൊ​ള്ളാ​വു​ന്ന പണ​മി​റ​ക്കൾ. തെ​നാർ​ദി​യെർ​ക്കു​ട്ടി​കൾ മഞോ​കു​ട്ടി​ക​ളാ​യി. മഞോ കീ ദെ സെ​ലെ​സ്തേ​ങ്ങിൽ​നി​ന്നു വി​ട്ടു റ്യു ക്ലോ​ഷ്പേർ​സിൽ താ​മ​സ​മാ​ക്കി. ഒരാൾ ഇന്നാൾ തന്നെ​യെ​ന്നു തന്നിൽ​ത്ത​ന്നെ കെ​ട്ടി​നിർ​ത്തു​ന്ന വ്യ​ക്തി​ബോ​ധം പാ​രി​സ്സിൽ ഒരു തെ​രു​വിൽ​നി​ന്നു മറ്റൊ​രു തെ​രു​വിൽ കട​ക്കു​മ്പോ​ഴേ​ക്കു പൊ​ട്ടി​പ്പോ​കു​ന്നു.

റജി​സ്ത​റാ​പ്പീ​സ്സിൽ അറിവു കി​ട്ടാ​ഞ്ഞ​തു​കൊ​ണ്ട് തട​സ്സ​മൊ​ന്നും പു​റ​പ്പെ​ട്ടി​ല്ല, ലോ​ക​ത്തിൽ ഏറ്റ​വും സാ​ധാ​ര​ണ​മായ ഒരു സം​ഭ​വം​പോ​ലെ ആ പക​രം​വെ​ച്ചു ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞു. ഒന്നു​മാ​ത്രം, കു​ട്ടി​ക​ളെ ഈവിധം കടം കൊ​ടു​ത്ത​തിൽ നി​ന്നു തെ​നാർ​ദി​യെർ​മാർ മാ​സ​ത്തിൽ പത്തു ഫ്രാ​ങ്ക് പലിശ വാ​ങ്ങി​ച്ചു; അതു മഞോ കൊ​ടു​ക്കാ​മെ​ന്നേ​റ്റു, കൊ​ടു​ത്തു​വ​രി​ക​യും ചെ​യ്തു. മൊ​സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ തന്റെ കരാർ നി​വർ​ത്തി​ച്ചു​പോ​ന്നി​രു​ന്നു എന്നു പറ​യേ​ണ്ട​തി​ല്ല​ല്ലോ. ആറാ​റു​മാ​സം കൂ​ടു​മ്പോൾ അദ്ദേ​ഹം കു​ട്ടി​ക​ളെ കാണാൻ ചെ​ല്ലും. ഈ മാ​റ്റം അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു മന​സ്സി​ലാ​യി​ല്ല. ‘മൊ​സ്യു’ മഞോ അദ്ദേ​ഹ​ത്തോ​ടു പറ​ഞ്ഞു: ‘അവർ​ക്ക് അവി​ടു​ത്തെ എന്തൊ​രു ഛായ!’

അവ​താ​ര​ങ്ങൾ എളു​പ്പ​ത്തിൽ കഴി​ക്കു​ന്ന തെ​നാർ​ദി​യെർ ഈ ഘട്ട​ത്തി​ലാ​ണ് ഴൊൻ​ദ്രെ​ത്താ​യ​ത്. അയാ​ളു​ടെ രണ്ടു പെൺ​മ​ക്കൾ​ക്കും ഗവ്രോ​ഷി​നും തങ്ങൾ​ക്കു രണ്ടു കൊ​ച്ച​നു​ജ​ന്മാ​രു​ണ്ടെ​ന്നു മന​സ്സി​ലാ​ക്കാൻ​ത​ന്നെ സമയം കി​ട്ടി​യി​ല്ല. കഷ്ട​പ്പാ​ടി​ന്റെ ഒര​റ്റ​ത്തെ​ത്തി​യാൽ​പ്പി​ന്നെ, ഒരു​ത​രം പ്രേ​ത​മ​ട്ടി​ലു​ള്ള ഔദാ​സീ​ന്യം​കൊ​ണ്ട് ആളുകൾ മതി​മ​റ​ക്കു​ക​യും മനു​ഷ്യ​സ​ത്ത്വ​ങ്ങൾ പ്രേ​ത​ങ്ങ​ളെ​പ്പോ​ലെ കരു​ത​പ്പെ​ടു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു. നി​ങ്ങൾ​ക്ക് ഏറ്റ​വും അടു​ത്ത ചാർ​ച്ച​ക്കാർ​ത​ന്നെ പല​പ്പോ​ഴും, ജീ​വി​താ​രം​ഭ​മാ​കു​ന്ന പട​ത്തി​ന്മേൽ ആകൃതി പതി​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത​വ​യും, അദൃ​ശ്യ​പ്ര​കൃ​തി​യു​മാ​യി എളു​പ്പ​ത്തിൽ വീ​ണ്ടും കൂ​ടി​മ​റി​ഞ്ഞു​പോ​കാ​വു​ന്ന​വ​യു​മായ ചില അസ്പ​ഷ്ട​നി​ഴൽ​സ്വ​രൂ​പ​ങ്ങ​ളേ​ക്കാൾ അധി​ക​മി​ല്ലെ​ന്നാ​യി​പ്പോ​കു​ന്നു.

എന്നെ​ന്നെ​യ്ക്കു​മാ​യി ഉപേ​ക്ഷി​ക്കു​ക​യാ​ണെ​ന്നു​ള്ള ആ അതി​സ്പ​ഷ്ട​മായ ഉദ്ദേ​ശ്യ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി രണ്ടു കു​ട്ടി​ക​ളേ​യും മഞോ​വി​ന്റെ കൈയിൽ ഏല്പി​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന സമ​യ​ത്തു തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ​ക്ക് ഒരു ശങ്ക​യു​ണ്ടാ​യി—അല്ലെ​ങ്കിൽ ഉണ്ടാ​യെ​ന്നു തോ​ന്നി. അവൾ തന്റെ ഭർ​ത്താ​വോ​ടു പറ​ഞ്ഞു: ‘ഇതു നമ്മു​ടെ കു​ട്ടി​ക​ളെ കയ്യൊ​ഴി​ക്ക​യാ​ണ്.’ അധി​കാ​ര​ഭാ​വ​ക്കാ​ര​നും അല്പ​ര​സ​ക്കാ​ര​നു​മായ തെ​നാർ​ദി​യെർ ഈ മറു​പ​ടി​കൊ​ണ്ട് ആ ശങ്ക​യ്ക്കു ചൂ​ടി​ട്ടു: ‘റൂ​സ്സോ അതി​ലും വലി​യ​തു ചെ​യ്തി​ട്ടു​ണ്ട്!’ അമ്മ ശങ്ക​യിൽ​നി​ന്ന് അസ്വാ​സ്ഥ്യ​ത്തി​ലേ​ക്കു കട​ന്നു: ‘പക്ഷേ, പൊ​ല്ലീ​സ്സു​കാർ വന്നു​പ​ദ്ര​വി​ച്ചാ​ലോ? എന്നോ​ടു പറയൂ, മൊ​സ്യു തെ​നാർ​ദി​യെർ, നമ്മൾ ചെ​യ്തി​ട്ടു​ള്ള​തു പാ​ടു​ള്ള​തു​ത​ന്നെ​യാ​ണോ?’ തെ​നാർ​ദി​യെർ മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു: ‘എന്തും പാ​ടു​ണ്ട്. നല്ല കാ​ര്യ​മ​ല്ലാ​തെ മറ്റൊ​ന്നും ഇതിൽ ആരും കാ​ണി​ല്ല. എന്ന​ല്ല, ഒരു കാശും മു​ത​ലി​ല്ലാ​ത്ത കു​ട്ടി​കൾ എവി​ടെ​പ്പോ​യി എന്നു ചു​ഴി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കാൻ ആരും അത്ര മു​ന്നി​ട്ടു നി​ല്ക്കി​ല്ല.

ദു​ഷ്കർ​മ്മ​ലോ​ക​ത്തിൽ മഞോ ഒരു​ത​രം പരി​ഷ്കാ​രി​സ്ത്രീ​യാ​ണ്. ചമ​യ​ലി​ന്റെ കാ​ര്യ​ത്തിൽ അവൾ​ക്കു ബഹു​ശ്ര​ദ്ധ​യു​ണ്ട്. കൃ​ത്രി​മ​നാ​ട്യ​ത്തി​ലും മോശ മട്ടി​ലും അല​ങ്ക​രി​ച്ചി​രു​ന്ന അവ​ളു​ടെ താ​മ​സ​സ്ഥ​ല​ത്തു ഫ്രാൻ​സു​കാ​രി​യാ​യി​ത്തീർ​ന്നി​ട്ടു​ള്ള ഒരു സമർ​ത്ഥ​യായ ഇം​ഗ്ല​ണ്ടു​കാ​രി​ക്ക​ള്ള​ത്തി​യും പങ്കു​കൂ​ടി​യി​രു​ന്നു. പാ​രി​സ്സിൽ പൗ​ര​ത്വാ​കാ​ശം കി​ട്ടി​യി​ട്ടു​ള്ള​വ​ളും, വളരെ സമ്പ​ന്ന​രായ ചാർ​ച്ച​ക്കാ​രാൽ ശി​പാർ​ശി​ചെ​യ്യ​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു​ള്ള​വ​ളും, വാ​യ​ന​ശാ​ല​യി​ലെ മെ​ഡ​ലു​ക​ളും മദാം​വ്വ​സേ​ല്ല്മാ​യു​ടെ വൈ​ര​ക്ക​ല്ലു​ക​ളു​മാ​യി അടു​ത്തു സം​ബ​ന്ധ​പ്പെ​ട്ട​വ​ളു​മായ ഈ ഇം​ഗ്ല​ണ്ടു​കാ​രി പി​ന്നീ​ടു നീ​തി​ന്യാ​യ​ക്കു​റി​പ്പു​ക​ളിൽ ഒരെ​ണ്ണ​പ്പെ​ട്ട നി​ല​യെ​ടു​ത്തു. അവളെ മാംസൽ മി​സ്സ് [2] എന്നാ​ണ് പറ​യാ​റ്.

മഞോ​വി​ന്റെ കൈയിൽ ചെ​ന്നു​പെ​ട്ട ആ രണ്ടു കു​ട്ടി​കൾ​ക്കും തങ്ങ​ളു​ടെ സ്ഥി​തി ഭേ​ദ​ത്തെ​പ്പ​റ്റി ആവ​ലാ​തി​യൊ​ന്നും പറ​യാ​നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. എൺപതു ഫ്രാ​ങ്കി​നാൽ ശി​പാർ​ശി​ചെ​യ്യ​പ്പെ​ട്ട​വ​രായ ആ രണ്ടു കു​ട്ടി​കൾ, ആദായം കി​ട്ടി​ക്കു​ന്ന സക​ല​വു​മെ​ന്ന​പോ​ലെ, സനി​ഷ്കർ​ഷ​മാ​യി രക്ഷി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു​പോ​ന്നു; അവർ​ക്ക് ഉടു​പ്പി​ലോ ഭക്ഷ​ണ​ത്തി​ലോ യാ​തൊ​രു കു​റ​വും തട്ടി​യി​രു​ന്നി​ല്ല; അവർ രണ്ടു ‘മാ​ന്യ​ശി​ശു​ക്ക​ളെ​ന്ന’ പോലെ, യഥാർ​ത്ഥ​മാ​താ​വി​നെ​ക്കാ​ള​ധി​കം നന്നാ​യി കൃ​ത്രി​മ​മാ​താ​വി​നാൽ ഭരി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു​പോ​ന്നു. മഞോ ഒരു മാ​ന്യ​യു​ടെ മട്ടിൽ പെ​രു​മാ​റി; കള്ള​ന്മാ​രു​ടെ കന്ന​ഭാഷ അവ​രു​ടെ മുൻ​പിൽ​വെ​ച്ചു മി​ണ്ടി​യി​രു​ന്നി​ല്ല.

ഇങ്ങ​നെ പല കൊ​ല്ല​ങ്ങൾ കഴി​ഞ്ഞു. തെ​നാർ​ദി​യെർ ഊഹി​ച്ച​തു വളരെ ശരി​യാ​യി. ഒരു ദിവസം മഞോ അയാൾ​ക്കു​ള്ള മാ​സ​പ്പ​ലിശ, പത്തു ഫ്രാ​ങ്ക്, കൈയിൽ വെ​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന സമ​യ​ത്ത്, അയാൾ അവ​ളോ​ടു പറ​ഞ്ഞു: ‘അച്ഛൻ അവർ​ക്കു വല്ല വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സ​വും കൊ​ടു​ക്ക​ണം.’

പെ​ട്ടെ​ന്ന് അതേ​വ​രെ, തങ്ങ​ളു​ടെ ദുർ​വി​ധി​യാ​ലാ​ണെ​ങ്കി​ലും, സാ​മാ​ന്യം നന്നാ​യി രക്ഷി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു​പോ​ന്നി​രു​ന്ന ആ രണ്ടു സാ​ധു​ക്കു​ട്ടി​കൾ അപ്ര​തീ​ക്ഷി​ത​മാ​യി ജീ​വി​ത​ത്തി​ലേ​ക്കു വലി​ച്ചെ​റി​യ​പ്പെ​ട്ടു; അവർ​ത​ന്നെ അവ​രു​ടെ കാ​ര്യം നോ​ക്ക​ണം എന്നാ​യി.

ഴൊൻ​ദ്രെ​ത്തി​ന്റെ ചെ​റ്റ​പ്പു​ര​യി​ലു​ണ്ടാ​യ​തു​പോ​ലെ, അന്വേ​ഷ​ണ​ങ്ങ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടും അവയെ തു​ടർ​ന്നു​ള്ള തട​വു​ശി​ക്ഷ​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടും അവ​ശ്യം കെ​ട്ടി​മ​റി​യു​മാ​റ് ദു​ഷ്പ്ര​വൃ​ത്തി​ക്കാർ ഒര​ട​ക്കാ​യി പി​ടി​ക്ക​പ്പെ​ടുക എന്ന​തും, പൊ​തു​ജ​ന​സ​മു​ദാ​യ​ത്തി​ന​ടി​യിൽ​ക്കി​ട​ന്നു കഴി​ഞ്ഞു​കൂ​ടു​ന്ന ആ അതി​നി​ഗൂ​ഢ​വും പൈ​ശാ​ചി​ക​വു​മായ എതിർ​സ്സം​ഘ​ത്തി​ന്ന് ഒരു വലു​തായ ഗ്ര​ഹ​പ്പി​ഴ​യാ​ണ്; ആ അന്ധ​കാ​ര​ലോ​ക​ത്തി​നു​ള്ളിൽ ഇത്ത​ര​ത്തി​ലു​ള്ള ഒരാ​ക​സ്മി​ക​സം​ഭ​വം എല്ലാ​ത്ത​രം കഷ്ട​പ്പാ​ടു​ക​ളേ​യും വരു​ത്തി​ക്കൂ​ട്ടു​ന്നു. തെ​നാർ​ദി​യെർ​മാ​രു​ടെ കഷ്ട​ത​യിൽ മഞോ​വി​ന്റെ കഷ്ട​ത​യും അട​ങ്ങി.

ഒരു ദിവസം റ്യു ദ് പ്ളു​മെ​യെ​സ്സം​ബ​ന്ധി​ച്ചു​ള്ള കത്തു മഞോ എപ്പൊ​നൈ​ന്റെ കൈയിൽ കൊ​ടു​ത്തി​ട്ട് അധി​ക​ദി​വ​സം കഴി​യു​ന്ന​തി​നു മുൻ​പാ​യി, റ്യു ക്ലോ​ഷ്പേർ​സിൽ പെ​ട്ടെ​ന്ന് ഒരു പൊ​ല്ലീ​സ്സാ​ക്ര​മ​ണം നട​ന്നു. മാംസൽ മി​സ്സെ​ന്ന​പ്പോ​ലെ തന്നെ മഞോ​വും പൊ​ല്ലീ​സ്സു​കാ​രാൽ പി​ടി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു; എന്ന​ല്ല ദുർ​ന്ന​ട​പ്പു​കാ​രെ​ന്നു സം​ശ​യി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​വ​രാ​യി ആ വീ​ട്ടി​ലു​ള്ള സക​ല​രും വല​യിൽ​പ്പെ​ട്ടു. ഇത് നട​ക്കു​ന്ന സമ​യ​ത്ത് ആ രണ്ടു കു​ട്ടി​കൾ പിൻ​ഭാ​ഗ​ത്തു​ള്ള മു​റ്റ​ത്തു​ക​ളി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു; അവർ ആ പൊ​ല്ലീ​സ്സാ​ക്ര​മ​ണ​മൊ​ന്നും കണ്ടി​ല്ല. അങ്ങേ​വ​ശ​ത്തു താ​മ​സി​ച്ചി​രു​ന്ന ഒരു ചെ​രി​പ്പു​കു​ത്തി അവരെ വി​ളി​ച്ച്, ‘അവ​രു​ടെ അമ്മ’ അവർ​ക്കു കൊ​ടു​ക്കാ​നാ​യി ഏല്പി​ച്ചി​രു​ന്ന ഒരു കട​ലാ​സ്സു സമ്മാ​നി​ച്ചു. ആ കട​ലാ​സ്സിൽ ഒരു മേൽ​വി​ലാ​സ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു; മൊ​സ്യു ബർഴ്, പാ​ട്ട​പ്പി​രി​വു​കാ​രൻ, റ്യു ദ് വാ-ദ് സെസിൽ, നമ്പർ 8. ഷാ​പ്പു​ട​മ​സ്ഥൻ അവ​രോ​ടു പറ​ഞ്ഞു: ‘നി​ങ്ങൾ​ക്ക് ഇനി ഇവിടെ താ​മ​സി​ക്കാൻ തര​മി​ല്ല. അവിടെ പൊ​യ്ക്കോ​ളിൻ. ഇട​തു​വ​ശ​ത്ത് ആദ്യ​ത്തെ തെ​രു​വ്. ഈ കട​ലാ​സ്സു കാ​ണി​ച്ചു വഴി ചോ​ദി​ച്ചാൽ മതി.’

മൂ​ത്ത​വൻ ഇള​യ​വ​നെ കൂ​ട്ടി, വഴി​കാ​ട്ടി​യായ കട​ലാ​സ്സിൻ​ക​ഷ്ണം കൈ​യി​ലും വെ​ച്ചു, യാത്ര പു​റ​പ്പെ​ട്ടു. തണു​പ്പു​ണ്ട്; അവ​ന്റെ മര​വി​ച്ച കൈ​വി​ര​ലു​കൾ നല്ല​വ​ണ്ണം മു​റു​കി​ക്കൂ​ടി​യി​രു​ന്നി​ല്ല; ആ കട​ലാ​സ്സി​നെ അവൻ അത്ര കാ​ര്യ​മാ​യി പി​ടി​ച്ചി​രു​ന്ന​തു​മി​ല്ല. റ്യു ക്ലോ​ഷ്പേർ​സി​ന്റെ മൂ​ല​യ്ക്ക​ലെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ, ഒരു കാ​റ്റാ​ടി അതിനെ അവ​ന്റെ കൈ​യിൽ​നി​ന്നു തട്ടി​പ്പ​റി​ച്ചു; രാ​ത്രി​യാ​യി​ത്തു​ട​ങ്ങി​യ​തു​കൊ​ണ്ട് കു​ട്ടി​ക്ക് അതു നോ​ക്കി കണ്ടു​പി​ടി​പ്പാൻ കഴി​ഞ്ഞി​ല്ല. അവർ ഒരു ദേ​ഷ്യ​വു​മി​ല്ലാ​തെ തെ​രു​വു​ക​ളി​ലൂ​ടെ അലയാൻ തു​ട​ങ്ങി.

പാ​രി​സ്സിൽ വസ​ന്ത​കാ​ല​ത്തു പരു​ഷ​ങ്ങ​ളും തു​ള​ഞ്ഞു​ക​യ​റു​ന്ന​വ​യു​മായ കാ​റ്റു​കൾ പല​പ്പോ​ഴും ചു​റ്റി​ന​ട​ക്കാ​റു​ണ്ട്. അവ ആളു​ക​ളെ ശരി​ക്കു കു​ളിർ​പ്പി​ക്കി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും മര​വി​പ്പി​ക്കും; ഏറ്റ​വും കൗ​തു​ക​ക​ര​ങ്ങ​ളായ ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളെ വ്യ​സ​ന​ക​ര​ങ്ങ​ളാ​ക്കി​ത്തീർ​ക്കു​ന്ന ഈ വട​ക്കൻ​കാ​റ്റു​കൾ ചൂ​ടു​ള്ള ഒരു മു​റി​യി​ലേ​ക്ക് അമ്പേ​യ​ട​യാ​ത്ത വാ​തി​ലി​ന്റെ​യോ ജനാ​ല​യു​ടെ​യോ സു​ഷി​ര​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ കട​ന്നു​വ​രു​ന്ന തണു​പ്പു​കാ​റ്റി​ന്റെ ഊത്തു​കൾ തട്ടു​മ്പോ​ഴ​ത്തെ ഫല​മു​ണ്ടാ​ക്കും. മഴ​ക്കാ​ല​ത്തി​ന്റെ വാതിൽ തു​റ​ന്നു​കി​ട​ന്നി​രു​ന്ന​താ​യും, അതി​ലൂ​ടെ കാ​റ്റ് അടി​ച്ചു​ക​യ​റി​യി​രു​ന്ന​താ​യും തോ​ന്നി. 1832-ലെ വസ​ന്ത​ത്തിൽ, ഒന്നാ​മ​ത്തെ മഹ​ത്തായ പകർ​ച്ച​വ്യാ​ധി യൂ​റോ​പ്പി​ലെ​ങ്ങും പു​റ​പ്പെ​ട്ട അക്കാ​ല​ത്തു മറ്റെ​ല്ലാ​ക്കാ​ല​ത്തെ​ക്കാ​ള​ധി​കം വട​ക്കൻ കാ​റ്റു​കൾ പരു​ഷ​ങ്ങ​ളും തു​ള​ഞ്ഞു​ക​യ​റു​ന്ന​വ​യു​മാ​യി​രു​ന്നു. മഴ​ക്കാ​ല​ത്തി​ന്റെ വാ​തി​ലി​നെ​ക്കാൾ അതി​ശൈ​ത്യ​മു​ള്ള ഒരു വാ​തി​ലാ​ണ് അന്നു തു​റ​ന്നു​കി​ട​ന്നി​രു​ന്ന​ത്. അതു ശ്മ​ശാ​ന​ത്തി​ന്റെ വാ​തി​ലാ​യി​രു​ന്നു. അക്കാ​റ്റ​ത്തു നട​പ്പു​ദീ​ന​ത്തി​ന്റെ ശ്വാ​സം തട്ടും​പോ​ലെ തോ​ന്നി!

അന്ത​രീ​ക്ഷ​നി​രീ​ക്ഷ​കാ​ഭി​പ്രാ​യ​ത്തിൽ ഈ തണു​പ്പു​കാ​റ്റു​കൾ​ക്ക് ഒരു വി​ശേ​ഷ​ത​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അവ ശക്തി​മ​ത്തായ വി​ദ്യു​ച്ഛ​ക്തി​വ​ലി​വി​നെ ഇല്ലാ​താ​ക്കി​യി​രു​ന്നി​ല്ല. ഇക്കാ​ല​ത്ത് ഇടി​യും മി​ന്ന​ലും കൂ​ടെ​യു​ള്ള കൊ​ടു​ങ്കാ​റ്റ​ടി​യും പല​പ്പോ​ഴും പു​റ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. ഒരു ദിവസം വൈ​കു​ന്നേ​രം, ജനു​വ​രി​മാ​സം തി​രി​ച്ചെ​ത്തി​യോ എന്നു തോ​ന്നി​ക്കു​ക​യും പ്ര​മാ​ണി​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ട് ഉടു​പ്പു​മ​റ​കൾ എടു​ത്തി​ടു​വി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​മാ​റ് അത്ര​മേൽ നി​ഷ്ഠു​ര​മാ​യി ഈ കാ​റ്റു​കൾ പാ​ഞ്ഞു​ന​ട​ക്കു​ന്ന സമ​യ​ത്തു, സർ​വ്വ​ദാ തന്റെ കീ​റ​ത്തു​ണി​കൾ​ക്കു​ള്ളിൽ ആഹ്ലാ​ദ​പൂർ​വ്വം തു​ള്ളി​ക്കൊ​ണ്ടു​ള്ള ഗവ്രോ​ഷ്, സന്തോ​ഷ​മൂർ​ച്ഛ​യിൽ​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടെ​ന്ന​പോ​ലെ ഓർ-​സാങ്-ഴെർവെയ് എന്ന പ്ര​ദേ​ശ​ത്തി​ന്ന​ടു​ത്തു​ള്ള ഒരു പാ​ഴ്മു​ടി​ക്ക​ച്ച​വ​ട​ക്കാ​ര​ന്റെ പീ​ടി​ക​യ്ക്കു മുൻ​പിൽ നി​ല്ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അവൻ ഒരു സ്ത്രീ​യു​ടെ രോ​മ​ത്തു​ണി​സ്സാൽ​വ​കൊ​ണ്ട് അലം​കൃ​ത​നാ​യി​ട്ടു​ണ്ട്; അതെ​വി​ടെ​നി​ന്നു കൈ​യി​ലാ​ക്കി എന്ന് ആർ​ക്കും അറി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ; അതിനെ അവൻ ഒരു കമ്പി​ളി​ക്ക​ണ്ഠ​ര​ക്ഷ​യാ​ക്കി​യി​രു​ന്നു. ഗവ്രോ​ഷ് കു​ട്ടി, ജനാ​ല​യ്ക്കൽ രണ്ടു ‘ഗ്യാ​സ്സു’ വി​ള​ക്കു​ക​ളു​ടെ നടു​വിൽ തി​രി​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടും വഴി​പോ​ക്കർ​ക്കു തന്റെ പു​ഞ്ചി​രി കാ​ട്ടി​ക്കൊ​ടു​ത്തു​കൊ​ണ്ടും ഒരു കഴു​ത്തു താന്ന ഉടു​പ്പി​ട്ടു മധു​ര​നാ​ര​ക​പ്പൂ​ക്ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ട് കി​രീ​ട​മ​ണി​ഞ്ഞും നി​ല്ക്കു​ന്ന ഒരു മെ​ഴു​ക്ക​ന്യ​ക​യെ സശ്ര​ദ്ധം നോ​ക്കി​ക്ക​ണ്ട​ഭി​ന​ന്ദി​ക്കു​ക​യാ​ണെ​ന്നു തോ​ന്നി; പക്ഷേ, അവൻ വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ പീ​ടി​ക​പ്പൂ​മു​ഖ​ത്തു​നി​ന്ന് ഒരു കട്ട​സോ​പ്പ് ‘കോ​ച്ചി​യെ​ടു​ത്ത്’ അതും​കൊ​ണ്ടു കോ​ട്ട​പ്പു​റ​ത്തു​ള്ള ഒരു ‘തല​മു​ടി​ച്ച​മ​യൽ​ക്കാ​ര​ന്ന്’ ഒരു സൂ​വി​നു വി​ല്ക്കു​വാൻ വല്ല​ത​ര​വു​മു​ണ്ടോ എന്ന​റി​യാൻ ആ കച്ച​വ​ട​സ്ഥ​ല​ത്തു കൺ നട​ത്തു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അങ്ങ​നെ കി​ട്ടു​ന്ന ഒരു പത​മു​ള്ള കോ​ത​മ്പ​പ്പം​കൊ​ണ്ട് അവൻ പല​പ്പോ​ഴും പ്രാ​തൽ കഴി​ച്ചു​കൂ​ട്ടി​യി​ട്ടു​ണ്ട്. അവൻ തന്റെ അത്ത​രം പ്ര​വൃ​ത്തി​ക്കു പേ​രി​ട്ടി​രു​ന്ന​ത്—അവ​ന്ന് അക്കാ​ര്യ​ത്തിൽ ഒരു സവി​ശേ​ഷ​സാ​മർ​ത്ഥ്യ​മു​ണ്ട്—‘ക്ഷു​ര​ക​ന്മാ​രെ ക്ഷൗ​രം ചെ​യ്യൽ’ എന്നാ​ണ്.

കന്യ​ക​യെ നോ​ക്കി​ക്കാ​ണു​ക​യും സോ​പ്പിൻ​ക​ട്ട​മേൽ കൺ​വെ​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന​തി​നി​ട​യ്ക്ക് അവൻ പല്ലു​കൾ​ക്കി​ട​യി​ലൂ​ടെ മന്ത്രി​ച്ചു: ‘ചൊ​വ്വാ​ഴ്ച, ചൊ​വ്വാ​ഴ്ച​യ​ല്ല. ചൊ​വ്വാ​ഴ്ച​യാ​യി​രു​ന്നു​വോ? പക്ഷേ, ചൊ​വ്വാ​ഴ്ച​യാ​യി​രി​ക്കാം. അതേ, ചൊ​വ്വാ​ഴ്ച.’

ഈ ആത്മ​ഗ​ത​ത്തി​ന്റെ അർ​ത്ഥ​മെ​ന്തെ​ന്ന് ആരും എന്നും കണ്ടു​പി​ടി​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി​ട്ടി​ല്ല.

ഉവ്വ്, ഒരു സമയം, അവൻ മൂ​ന്നു ദിവസം മുൻപ്—ഇതു വെ​ള്ളി​യാ​ഴ്ച​യാ​യി​രു​ന്നു—ഒടു​വിൽ ഭക്ഷ​ണം കഴി​ച്ച സമ​യ​വു​മാ​യി ഈ ആത്മ​ഗ​ത​ത്തി​ന്ന് എന്തോ സം​ബ​ന്ധ​മു​ണ്ടെ​ന്നു​വ​രാം.

ക്ഷൗ​ര​ക്കാ​രൻ ഒരു നല്ല അടു​പ്പിൻ​തി​യ്യു​കൊ​ണ്ടു ചൂ​ടു​പി​ടി​ച്ച തന്റെ പീ​ടി​ക​യിൽ ഒരു പതി​വു​കാ​ര​നെ ക്ഷൗ​രം ചെ​യ്യു​ക​യും ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്കു തന്റെ ശത്രു​വി​ന്റെ നേർ​ക്ക്, കൈ രണ്ടും കു​പ്പാ​യ​ക്കീ​ശ​യി​ലാ​ണെ​ങ്കി​ലും മന​സ്സു പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​ത്തിൽ ഉറ​യൂ​രി​യി​രു​ന്ന ആ ഇണ​ക്ക​മ​റ്റ​വ​നും അധി​ക​പ്ര​സം​ഗി​യു​മായ തെ​രു​വു തെ​ണ്ടി​ച്ചെ​ക്ക​ന്റെ നേർ​ക്ക്, ഓരോ നോ​ട്ടം നോ​ക്കു​ക​യു​മാ​യി​രു​ന്നു.

ഗവ്രോ​ഷ് പീ​ടി​ക​ജ്ജ​നാ​ല​യും ‘വിൻ​ഡ്സർ’ സോ​പ്പും സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കി​ക്കാ​ണു​ന്ന​തി​നി​ട​യ്ക്ക്, ഒരേ ഉയ​ര​ത്തി​ല​ല്ലാ​ത്ത​വ​രും വളരെ വൃ​ത്തി​യിൽ ഉടു​പ്പി​ട്ട​വ​രും തന്നെ​ക്കാൾ പ്രാ​യം കു​റ​ഞ്ഞ​വ​രു​മായ – ഒരു​വ​ന്നു പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​ത്തിൽ ഏക​ദേ​ശം ഏഴു വയ​സ്സാ​യി, മറ്റ​വ​ന്ന് അഞ്ചും—രണ്ടു കു​ട്ടി​കൾ, പേ​ടി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട് ഓടാ​മ്പൽ നീ​ക്കി, എന്തോ ഒന്ന്, ഒരു സമയം ഭിക്ഷ കി​ട്ടാൻ ഒര​പേ​ക്ഷ​യെ​ക്കാ​ള​ധി​കം ഒരു ഞെ​ര​ക്കം​പോ​ലെ​യു​ള്ള ഒരു ദയ​നീ​യ​മായ മന്ത്രി​ക്ക​ലിൽ കൊ​ഞ്ചി​ക്കൊ​ണ്ടു പീ​ടി​ക​യി​ലേ​ക്കു കട​ന്നു. അവർ രണ്ടു​പേ​രും ഒപ്പം സം​സാ​രി​ച്ചു; രണ്ടു പേരും പറ​ഞ്ഞ​ത്, ഇള​യ​വ​ന്റേ​തു തേ​ങ്ങ​ലി​നാൽ തട​യ​പ്പെ​ട്ടും മൂ​ത്ത​വ​ന്റേ​തു തണു​പ്പു​കൊ​ണ്ടു പല്ലു​കൾ തമ്മിൽ കൂ​ട്ടി​മു​ട്ടി​യും കേൾ​ക്കു​ന്ന​വർ​ക്കു മന​സ്സി​ലാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. ക്ഷു​ര​കൻ ഒരു ഭയ​ങ്ക​ര​നോ​ട്ട​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി തി​രി​ഞ്ഞു, കത്തി വി​ടാ​തെ, മൂ​ത്ത​വ​നെ ഇട​ത്തെ കൈ​കൊ​ണ്ടും ഇള​യ​വ​നെ കാൽ​മു​ട്ടു​കൊ​ണ്ടും തട്ടി​നീ​ക്കി, ഇങ്ങ​നെ പറ​ഞ്ഞു വാതിൽ കൊ​ട്ടി​യ​ട​ച്ചു: ‘ഒരാ​വ​ശ്യ​വു​മി​ല്ലാ​തെ കട​ന്നു​വ​ന്ന ആളു​ക​ളെ മര​വി​പ്പി​ക്കാൻ, ഏ!’

രണ്ടു കു​ട്ടി​ക​ളും കര​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടു പി​ന്നെ​യും നട​ന്നു. അതി​നി​ട​യ്ക്ക് ഒരു മേഘം മേ​ല്പോ​ട്ടു കയറി; മഴ തു​ട​ങ്ങി.

ഗവ്രോ​ഷ്കു​ട്ടി അവ​രു​ടെ പി​ന്നാ​ലെ ചെ​ന്ന് അവരെ തന്നോ​ട​ടു​പ്പി​ച്ചു: ‘എന്താ, ചെ​ക്ക​ന്മാ​രെ, നി​ങ്ങൾ​ക്ക്?’

‘എവി​ടെ​യാ​ണു​റ​ങ്ങേ​ണ്ട​തെ​ന്നു ഞങ്ങൾ​ക്ക​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ’, മൂ​ത്ത​വൻ മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു.

‘അത്ര​യേ ഉള്ള?’, ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു. ‘ഒരു വലി​യ​കാ​ര്യം​ത​ന്നെ, വാ​സ്ത​വം. അതി​നി​ങ്ങ​നെ നി​ല​വി​ളി​ച്ചു​ന​ട​ക്കാൻ തോ​ന്നി​യ​ത്. ഇവർ കാ​ട്ടു​വ​ള്ളി​ക​ളാ​വ​ണം.’

ഏതാ​ണ്ടു തമാ​ശ​പ​റ​യ​ലായ തന്റെ പ്ര​മാ​ണി​മ​ട്ടി​നു പുറമേ, വാ​ത്സ​ല്യ​പൂർ​വ്വ​മായ ഒര​ധി​കാ​ര​വും സൗ​മ്യ​ത​ര​മായ ഒരാ​നു​കൂ​ല്യ​വും കാ​ണി​ക്കു​ന്ന സ്വ​ര​ത്തെ അവ​ലം​ബി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട്: ‘കു​ട്ടി​ക​ളേ, എന്റെ കൂടെ പോ​ന്നോ​ളിൻ!’

‘ആ സേർ.’ മൂ​ത്ത​വൻ പറ​ഞ്ഞു.

ആ രണ്ടു കു​ട്ടി​കൾ, ഒരു പ്ര​ധാ​ന​മെ​ത്രാ​ന്റെ​യെ​ന്ന​പോ​ലെ, അവ​ന്റെ പി​ന്നാ​ലെ പോയി. അവർ കര​ച്ചിൽ നിർ​ത്തി​യി​രു​ന്നു.

ഗവ്രോ​ഷ് അവരെ റ്യു സാങ്-​ആന്ത്വാങ്ങിലൂടെ ബാ​സ്തി​ലി​ലെ​യ്ക്കു​ള്ള വഴി​ക്കു കൊ​ണ്ടു​പോ​യി.

ഗവ്രോ​ഷ്, പോ​കും​വ​ഴി​ക്ക്, ആ ക്ഷു​ര​ക​ന്റെ പീ​ടി​ക​യു​ടെ നേർ​ക്ക് ഒരു ശു​ണ്ഠി​പി​ടി​ച്ച നോ​ട്ടം നോ​ക്കി.

‘ആ വി​ത്വാ​ന്ന്, ആ പു​ഴാൻ​മ​ത്സ്യ​ത്തി​ന്, [1] ഹൃ​ദ​യ​മി​ല്ല.’ അവൻ പി​റു​പി​റു​ത്തു. ‘അയാൾ ഒരിം​ഗ്ല​ണ്ടു​കാ​ര​നാ​ണ്.’

ഈ മൂ​ന്നു​പേർ ഒരു വരി​യാ​യി, ഗവ്രോ​ഷി​ന്റെ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തിൽ, പോ​കു​ന്ന​തു കണ്ട് ഒരു സ്ത്രീ പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​ച്ചു. ഈ പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി ആ സം​ഘ​ത്തോ​ടു കാ​ണി​ച്ച ഒര​നാ​ദ​ര​വാ​യി.

‘സലാം, ഹേ, മാംസൽ പെ​രും​കു​തി​ര​വ​ണ്ടി!’ ഗവ്രോ​ഷ് അവ​ളോ​ടു പറ​ഞ്ഞു.

ഒരു നി​മി​ഷം കഴി​ഞ്ഞ്, ഒരി​ക്കൽ​ക്കൂ​ടി ആ പാ​ഴ്മു​ടി​ക്ക​ച്ച​വ​ട​ക്കാ​ര​നെ ഓർ​മ്മ​വ​ന്നു അവൻ തു​ടർ​ന്നു: ‘എനി​ക്ക് ആ ജന്തു​വി​ന്റെ കാ​ര്യ​ത്തിൽ അബ​ദ്ധം പറ്റി; അവൻ ഒരു പൂ​ഴാ​ന​ല്ല, ഒരു പാ​മ്പാ​ണ്. ഹേ, ക്ഷു​ര​കൻ, ഞാൻ പോയി ഒരു കരു​വാ​നെ വി​ളി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു തന്റെ വാ​ലി​ന്മേൽ ഒരു മണി കെ​ട്ടി​യി​ടു​വി​ക്കും.’

ഈ പാ​ഴ്മു​ടി​പ്പ​ണി​ക്കാ​രൻ അവനെ അക്ര​മി​യാ​ക്കി. ഒരു വഴി​ച്ചാൽ കട​ക്കു​മ്പോൾ, ബ്രോ​ക്ക​നിൽ [2] വെ​ച്ചു ഫൗ​സ്റ്റി [3] നെ കണ്ടു സം​സാ​രി​ക്കാൻ മാ​ത്രം പോ​ന്ന​വ​ളും കൈയിൽ ഒരു ചൂ​ലോ​ടു കൂ​ടി​യ​വ​ളു​മായ ഒരു താ​ടി​മീ​ശ​യു​ള്ള പടി​കാ​വ​ല്ക്കാ​രി​യോ​ട് അവൻ വി​ളി​ച്ചു പറ​ഞ്ഞു: ‘മദാം, അപ്പോൾ നി​ങ്ങൾ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ കു​തി​ര​യേ​യും​കൊ​ണ്ടു പു​റ​ത്തേ​ക്കി​റ​ങ്ങു​ക​യാ​ണോ?’

അതോ​ടു​കൂ​ടി, അവൻ ഒരു കാൽ​ന​ട​ക്കാ​ര​ന്റെ തു​ട​ച്ചു​മി​നു​പ്പി​ച്ച ബൂ​ട്ടൂ​സ്സു​ക​ളി​ന്മേ​ലേ​ക്കു ചളി തെ​റി​പ്പി​ച്ചു.

‘എടാ, തെ​മ്മാ​ടി!’ ശു​ണ്ഠി പി​ടി​ച്ച കാൽ​ന​ട​ക്കാ​രൻ ഉച്ച​ത്തിൽ​പ്പ​റ​ഞ്ഞു.

ഗവ്രോ​ഷ് തന്റെ സാൽ​വ​യ്ക്കു​മീ​തെ മൂ​ക്കു​യർ​ത്തി​പ്പി​ടി​ച്ചു.

‘അങ്ങു​ന്ന് ആവ​ലാ​തി​പ്പെ​ടു​ക​യാ​യി​രി​ക്കു​മോ?’

‘നി​ന്നെ​പ്പ​റ്റി!’ ആ മനു​ഷ്യൻ അലറി.

‘കോടതി അട​ച്ചു​പോ​യി’, ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു. ‘ഇനി ഇന്നു യാ​തൊ​രാ​വ​ലാ​തി​യും ഞാൻ കേൾ​ക്കി​ല്ല.’

അങ്ങ​നെ, തെ​രു​വിൽ കു​റ​ച്ചു​കൂ​ടി ദൂ​ര​ത്തെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ പതി​മ്മൂ​ന്നോ പതി​ന്നാ​ലോ വയ​സ്സു​ള്ള ഒരു യാ​ച​ക​പ്പെ​ണ്ണു കാൽ​മു​ട്ടു​കൾ പു​റ​ത്തു കാ​ണ​ത്ത​ക്ക​വി​ധം അത്ര​യും ചെറിയ ഒരു മേൽ​മ​റ​യും ധരി​ച്ച് ഒരു മതി​ല്ക്ക​മാ​ന​ത്തി​ന്റെ ചു​വ​ട്ടിൽ തി​ക​ച്ചും തണു​ത്തു​കോ​ച്ചി കി​ട​ക്കു​ന്ന​തു കണ്ടു. അങ്ങ​നെ​യൊ​രു മേൽ​മ​റ​യി​ടാ​നു​ള്ള പ്രാ​യ​ത്തിൽ​നി​ന്ന് അവൾ കവി​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നു. വളർ​ച്ച ഇങ്ങ​നെ ചില വി​ദ്യ​കൾ കാ​ണി​ക്കാ​റു​ണ്ട്. നഗ്നത ആഭാ​സ​മാ​യി​ത്തീ​രു​ന്ന ആ ഒരു സമ​യ​ത്തു റവു​ക്ക ചെ​റു​താ​യി​ത്തീ​രു​ന്നു.

‘സാ​ധു​പ്പെ​ണ്ണ്!’ ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു. ‘അവൾ​ക്കു കാ​ലു​റ​കൂ​ടി​യി​ല്ല. നി​ല്ക്ക്, ഇതെ​ടു​ത്തോ.’

അവൻ തന്റെ കഴു​ത്തി​നു ചു​റ്റും കെ​ട്ടി​യി​രു​ന്ന ആ സു​ഖ​ക​ര​മായ രോ​മ​ത്തു​ണി മു​ഴു​വ​നും അഴി​ച്ചെ​ടു​ത്തു മെ​ലി​ഞ്ഞ​തും മാ​ന്ത​ളിർ​വ​ണ്ണ​ത്തി​ലു​ള്ള​തു​മായ ആ യാ​ച​ക​പ്പെ​ണ്ണി​ന്റെ ചു​മ​ലി​ലെ​യ്ക്ക് ഒരേ​റു​കൊ​ടു​ത്തു; അവിടെ ആ ഉത്ത​രീ​യം ഒരി​ക്കൽ​ക്കൂ​ടി പു​ത​പ്പാ​യി.

ആ കു​ട്ടി അവനെ അമ്പ​ര​പ്പോ​ടു​കൂ​ടി നോ​ക്കി, ഒന്നും മി​ണ്ടാ​തെ ആ സാൽവ സ്വീ​ക​രി​ച്ചു. കഷ്ട​പ്പാ​ടി​നി​ട​യിൽ ഒരു വല്ലാ​ത്ത നി​ല​യ്ക്കെ​ത്തി​യാൽ​പ്പി​ന്നെ, ആ സാ​ധു​മ​നു​ഷ്യൻ ദുഃ​ഖ​ത്തെ​പ്പ​റ്റി ഞെ​ര​ങ്ങു​ക​യും ഉപ​കാ​ര​ത്തെ​പ്പ​റ്റി നന്ദി പറ​യു​ക​യും പതി​വി​ല്ല.

അതു കഴി​ഞ്ഞു: ‘ബർർ!’ ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു. അവൻ സാ​ങ്മർ​ത്തേ​ങ്ങി​നെ [4] ക്കാ​ള​ധി​കം വി​റ​ച്ചി​രു​ന്നു; അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്ന് ഉടു​പ്പു​മ​റ​യു​ടെ ഒരു പകു​തി​യെ​ങ്കി​ലും ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​വ​ല്ലോ.

ഈ ബർർ! കേ​ട്ട​തോ​ടു​കൂ​ടി, ദേ​ഷ്യം ഒന്നി​ര​ട്ടി​ച്ചു​പോയ മഴ വല്ലാ​തെ ലഹ​ള​കൂ​ട്ടി. അറു​ദു​ഷ്ട​മായ ആകാശം സൽ​പ്ര​വൃ​ത്തി​ക​ളെ ശി​ക്ഷി​ക്കും.

‘ഹാ, ആട്ടെ​യാ​ട്ടെ!’ ഗവ്രോ​ഷ് ഉറ​ക്കെ​പ്പ​റ​ഞ്ഞു, ‘എന്താ​ണി​തി​ന്റെ സാരം? പി​ന്നെ​യും പി​ടി​ച്ചു മഴ. എന്റെ ഈശ്വ​രാ, ഇനി​യും ഇങ്ങ​നെ​ത്ത​ന്നെ​യാ​ണെ​ങ്കിൽ, ഞാ​നെ​ന്റെ വരി​യ​ട​വു നിർ​ത്തും.’

ഒരി​ക്കൽ​ക്കൂ​ടി അവൻ നട തു​ട​ങ്ങി.

‘അതു ശരി’, സാൽ​വ​യിൽ ചു​രു​ണ്ടു​മ​ട​യു​ന്ന യാ​ച​ക​പ്പെ​ണ്ണി​നെ നോ​ക്കി അവൻ തു​ടർ​ന്നു: ‘അവൾ​ക്ക് ഒരെ​ണ്ണം പറഞ്ഞ ചെ​റു​കൊ​ട്ട കി​ട്ടി.’

അവൻ മേ​ഘ​ങ്ങ​ളെ നോ​ക്കി ഉറ​ക്കെ​പ്പ​റ​ഞ്ഞു: ‘കൈ​യിൽ​ക്കി​ട്ടി?’

രണ്ടു കു​ട്ടി​ക​ളും അവ​ന്റെ മട​മ്പ​ത്തു​ണ്ട്.

ഒര​പ്പ​ക്കാ​ര​ന്റെ പീ​ടി​ക​യാ​ണെ​ന്നു കാ​ണി​ക്കു​ന്ന ആ കനത്ത അഴി​യി​ട്ട അന്താ​ഴ​പ്പ​ണി​യു​ടെ— സ്വർ​ണ്ണം​പോ​ലെ അപ്പം അഴി​ക്കു പി​ന്നി​ലാ​ണ​ല്ലോ വെ​ച്ചു​വ​രാ​റ്—അടു​ക്ക​ലൂ​ടെ പോ​കു​മ്പോൾ ഗവ്രോ​ഷ് തി​രി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കി: ‘അപ്പോൾ കൂ​ട്ട​ത്തിൽ​പ്പ​റ​യ​ട്ടെ, ഹേ ചെ​ക്ക​ന്മാ​രേ, നമ്മൾ വല്ല​തും കഴി​ച്ചു​വോ?’

‘മൊ​സ്യു,’ മൂ​ത്ത​വൻ പറ​ഞ്ഞു, ‘ഞങ്ങൾ ഇന്നു രാ​വി​ലെ മുതൽ ഒന്നും കഴി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല.’

‘അപ്പോൾ നി​ങ്ങൾ​ക്ക് അച്ഛ​നും അമ്മ​യു​മി​ല്ലേ?’ ഗവ്രോ​ഷ് പ്രാ​ഭ​വ​ത്തോ​ടു കൂടി തു​ടർ​ന്നു.

‘സേർ, ഞങ്ങൾ​ക്ക് ഒര​ച്ഛ​നും ഒര​മ്മ​യു​മു​ണ്ട്; പക്ഷേ, അവ​രാ​രാ​ണെ​ന്നു ഞങ്ങൾ​ക്ക​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ.’

‘അവ​രെ​വി​ടെ​യാ​ണെ​ന്ന​റി​യു​ന്ന​തി​നെ​ക്കാൾ ചി​ല​പ്പോൾ നല്ല​ത് അതാണ്,’ ഒരു തത്ത്വ​ജ്ഞാ​നി​യാ​യി​രു​ന്ന ഗവ്രോ​ഷ് അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ട്ടു.

‘രണ്ടു മണി​ക്കൂ​റാ​യി ഞങ്ങൾ നട​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.’ മൂ​ത്ത​വൻ തു​ടർ​ന്നു, ‘തെ​രു​വു​ക​ളു​ടെ മൂ​ല​യ്ക്ക​ലൊ​ക്കെ വല്ല​തും കി​ട്ടി​യെ​ങ്കി​ലോ എന്നു​വെ​ച്ചു ഞങ്ങൾ നോ​ക്കി; ഒന്നു​മി​ല്ല.’

‘എനി​ക്ക​റി​യാം,’ ഗവ്രോ​ഷ് അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ട്ടു. ‘നാ​യ​യാ​ണ് എന്തും തി​ന്നുക.’

കു​റ​ച്ചിട കഴി​ഞ്ഞ് അവൻ തു​ടർ​ന്നു: ‘ഹാ! നമ്മൾ നമ്മു​ടെ ഗ്ര​ന്ഥ​കർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രെ മറ​ന്നു. അവ​രെ​ക്കൊ​ണ്ടെ​ന്താ​യി എന്നു നമു​ക്ക​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ. തെ​ണ്ടി​ക​ളേ, അതു പോരാ. കി​ഴ​വ​ന്മാ​രെ അങ്ങ​നെ വഴി​തെ​റ്റി​പ്പോ​വാൻ സമ്മ​തി​ച്ചു​കൂ​ടാ, ആട്ടെ, എന്താ​യാ​ലും നമു​ക്കൊ​ന്നു കണ്ണു ചി​മ്പ​ണ​മ​ല്ലോ.

എന്താ​യാ​ലും അവൻ അവ​രോ​ട് ചോ​ദ്യ​മൊ​ന്നും ചോ​ദി​ച്ചി​ല്ല. പാർ​പ്പി​ട​മി​ല്ലാ​താ​വുക എന്ന​തി​നെ​ക്കാൾ സാ​ധാ​ര​ണ​മാ​യി മറ്റെ​ന്താ​ണ്! കു​ട്ടി​പ്രാ​യ​ത്തി​നു​ള്ള സമ​യോ​ചി​ത​മായ കൂ​സ​ലി​ല്ലാ​യ്മ ഏതാ​ണ്ടു തി​ക​ച്ചും വീ​ണ്ടു​കി​ട്ടിയ മൂത്ത കു​ട്ടി ഇങ്ങ​നെ ഉച്ച​ത്തിൽ​പ്പ​റ​ഞ്ഞു:

‘നേരം പോ​ക്കു​ണ്ട് ഏതാ​യാ​ലും, ഞാ​യ​റാ​ഴ്ച ദിവസം ഒരൊ​ന്നാ​ന്ത​രം വെ​ള്ള​പ്പാ​റ്റൽ കാണാൻ ഞങ്ങ​ളെ കൂ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​വാ​മെ​ന്ന് അമ്മ പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ട്.’

‘ഹോ ഹോ!’

‘അമ്മ,’ മൂ​ത്ത​കു​ട്ടി പറ​ഞ്ഞു, ‘മാംസൽ മി​സ്സോ​ടു​കൂ​ടി​യാ​ണ് താ​മ​സി​ക്കു​ന്ന​ത്.’

‘എടടാ!’ ഗവ്രോ​ഷ് മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു.

ഈയി​ട​യ്ക്ക് അവൻ നി​ന്നു, രണ്ടു നി​മി​ഷ​ത്തോ​ള​മാ​യി തന്റെ കീ​റ​ത്തു​ണി​യു​ടു​പ്പി​ലെ എല്ലാ​ത്ത​രം മൂ​ല​ക​ളി​ലും തപ്പു​ക​യും കൈ​യി​ട്ടു തി​ര​യു​ക​യു​മാ​യി​രു​ന്നു.

ഒടു​വിൽ വെ​റു​തേ തൃ​പ്തി​യാ​യെ​ന്നു​മാ​ത്രം കാ​ണി​ക്കു​ന്ന മട്ടിൽ അവൻ തല​യൊ​ന്നി​ള​ക്കി: പക്ഷേ, അതു വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ വി​ജ​യ​സൂ​ച​ക​മാ​യി​രു​ന്നു.

‘നമു​ക്കു ലഹള കൂ​ട്ടാ​തി​രി​ക്കുക. നമു​ക്കു മൂ​ന്നാൾ​ക്കു​ള്ള അത്താ​ഴ​മി​താ.’

കീ​ശ​ക​ളി​ലൊ​ന്നിൽ​നി​ന്ന് അവൻ ഒരു സൂ പു​റ​ത്തേ​ക്കെ​ടു​ത്തു.

ആ രണ്ടു ചെ​ക്ക​ന്മാർ​ക്കും അമ്പ​ര​ക്കാൻ ഇട​കി​ട്ടു​ന്ന​തി​നു മുൻ​പാ​യി അവൻ അവരെ അപ്പ​ക്കാ​ര​ന്റെ പീ​ടി​ക​യി​ലേ​ക്ക് ഒരു​ന്തു​ന്തി, ഇങ്ങ​നെ പറ​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ട് തന്റെ സൂ പണ​ത്ത​ട്ടി​ലേ​ക്കെ​റി​ഞ്ഞു: ‘എടോ, ഒരു സൂ​വി​ന്ന​പ്പം.’

അപ്പം​വി​ല്പ​ന​ക്കാ​രൻ—അയാൾ തന്നെ​യാ​യി​രു​ന്നു ഉട​മ​സ്ഥ​നും—ഒര​പ്പ​വും ഒരു കത്തി​യു​മെ​ടു​ത്തു.

‘എന്റെ ചങ്ങാ​തി, മൂ​ന്നു കഷ്ണ​മാ​യി​ട്ട്!’ ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു.

ഉടനെ അവൻ പ്രാ​ഭ​വ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി തു​ടർ​ന്നു: ‘ഞങ്ങൾ മൂ​ന്നു​പേ​രു​ണ്ട്.’

ആവ​ശ്യ​ക്കാ​രെ മൂ​ന്നു​പേ​രെ​യും നോ​ക്കി​ക്ക​ണ്ട​തി​നു​ശേ​ഷം അപ്പ​ക്കാ​രൻ ഒരു കറു​ത്ത​പ്പം എടു​ത്ത​തും കണ്ട്, അവൻ മഹാ​നായ ഹ്രെ​ദ​റി​ക് ചക്ര​വർ​ത്തി​യു​ടെ പു​ക​യി​ല​പ്പൊ​ടി ഒരു കു​ത്തു വി​രൽ​ത്തു​മ്പ​ത്തു​ണ്ടെ​ന്നാ​ല​ത്തെ​പ്പോ​ലെ അന്ത​സ്സി​ലു​ള്ള ഒരു മൂ​ക്കു വലി​ക്ക​ലോ​ടു​കൂ​ടി, കൈ​വി​രൽ മൂ​ക്ക​റ്റം​വ​രെ കേ​റ്റി​വെ​ച്ച് ഈ ശു​ണ്ഠി​പി​ടി​ച്ച ഒര​ക്ഷ​ര​ലോ​പ​ചി​ഹ്ന​ത്തെ അപ്പ​ക്കാ​ര​ന്റെ മു​ഖ​ത്തേ​ക്ക് ഒരേ​റെ​റി​ഞ്ഞു: ‘ക്കെ​ക്കെ​ക്കെ!’

ഗവ്രോ​ഷ് അപ്പ​ക്കാ​ര​നോ​ട് ചെയ്ത ഈ അധി​കാ​ര​വാ​ദ​ശ​ബ്ദ​ത്തിൽ ഒരു റഷ്യൻ​വാ​ക്കോ ഒരു പോ​ളീ​ഷ് വാ​ക്കോ അല്ലെ​ങ്കിൽ അമേ​രി​ക്കൻ കാ​ട​ന്മാർ പു​ഴ​യു​ടെ ഒരു വക്ക​ത്തു​നി​ന്നു മറ്റേ വക്ക​ത്തു​ള്ള​വർ​ക്ക് ഏകാ​ന്ത​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ വി​ല​ങ്ങ​ത്തിൽ എറി​ഞ്ഞു​കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന അപ​രി​ഷ്കൃ​ത​ക്കൂ​ക​ലോ നോ​ക്കി​പ്പി​ടി​ക്കു​ന്ന വാ​യ​ന​ക്കാർ, ഇതു തങ്ങൾ ദി​വ​സം​പ്ര​തി ഉപ​യോ​ഗി​ക്കാ​റു​ള്ള​തും ‘കേൾ​ക്ക​ട്ടെ, കേൾ​ക്ക​ട്ടെ, കേൾ​ക്ക​ട്ടെ’ എന്ന​തി​ന്റെ സ്ഥാ​ന​ത്തു​ള്ള​തു​മായ ഒരു വാ​ക്കാ​ണെ​ന്നു മന​സ്സി​ലാ​ക്ക​ണം. അപ്പ​ക്കാ​രൻ അതി​ന്റെ അർ​ത്ഥം തി​ക​ച്ചും മന​സ്സി​ലാ​ക്കി മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു: ‘ആട്ടെ! ഇതും അപ്പ​മാ​ണ്; രണ്ടാം​ത​ര​ത്തിൽ വെ​ച്ച് ഒന്നാ​ന്ത​രം അപ്പം.’

‘കറു​ത്ത​പ്പ​മ​ല്ലേ നി​ങ്ങൾ പറ​യു​ന്ന​ത്!’ ശാ​ന്ത​മാ​യി പൂ​ച്ഛ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി ഗവ്രോ​ഷ് തി​രി​ച്ച​ടി​ച്ചു. ‘എടോ, വെ​ളു​ത്ത​പ്പം തരൂ, വെ​ളു​ത്ത​പ്പം. ഞാൻ ഇന്നൊ​രു വി​രു​ന്നു കഴി​ക്ക​യാ​ണ്.’

അപ്പ​ക്കാ​ര​ന്ന് ഒന്നു പു​ഞ്ചി​രി​ക്കൊ​ള്ളാ​തെ നി​വൃ​ത്തി​യു​ണ്ടാ​യി​ല്ല. വെ​ളു​ത്ത​പ്പം മു​റി​ച്ചെ​ടു​ക്കു​മ്പോൾ അയാൾ ഒര​നു​ക​മ്പ​യോ​ടു​കൂ​ടി അവരെ പരി​ശോ​ധി​ച്ചു; അത് ഗവ്രോ​ഷി​നെ മു​ഷി​പ്പി​ച്ചു.

‘ആട്ടെ​യാ​ട്ടെ. എടോ അപ്പ​ക്കാ​ര​ന്റെ കു​ട്ടി!’ അവൻ പറ​ഞ്ഞു, ‘എന്തി​നാ​ണ് താൻ ഈ വിധം ഞങ്ങ​ളു​ടെ അള​വെ​ടു​ത്തു​വെ​യ്ക്കു​ന്ന​ത്?’

മൂ​ന്നു​പേ​രെ​യും പി​ടി​ച്ചു മീ​തേ​യ്ക്കു​മീ​തെ നിർ​ത്തി​യാൽ ഒര​ള​വി​ന്നു​ണ്ടാ​വി​ല്ല.

അപ്പം മു​റി​ച്ചു​ക​ഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ അപ്പ​ക്കാ​രൻ സൂ​വെ​ടു​ത്തു തന്റെ മേ​ശ​വ​ലി​പ്പി​ലി​ട്ടു; ഗവ്രോ​ഷ് ആ രണ്ടു കു​ട്ടി​ക​ളോ​ട് പറ​ഞ്ഞു: ‘കാർ​ന്നു​കള.’

രണ്ടു കു​ട്ടി​ക​ളും അമ്പ​ര​ന്നു മു​ഖ​ത്തേ​ക്കു തു​റി​ച്ചു​നോ​ക്കി.

ഗവ്രോ​ഷ് ചി​രി​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങി.

‘ഹോ! ഗ്ര​ഹ​പ്പി​ഴേ, അത​ങ്ങ​നെ​യാ​ണ്! അവർ​ക്ക് ഇനി​യും മന​സ്സി​ലാ​യി​ട്ടി​ല്ല, അവർ അത്ര​യ്ക്കു പോ​ന്നി​ട്ടി​ല്ല.’

‘തി​ന്നു​കള.’

അതോ​ടു​കൂ​ടി, രണ്ടു കു​ട്ടി​കൾ​ക്കും അവൻ ഓരോ അപ്പ​ക്ക​ഷ്ണം കൈ​യിൽ​ക്കൊ​ടു​ത്തു.

കു​റെ​ക്കൂ​ടി സം​സാ​രി​ക്കാൻ കൊ​ള്ളാ​വു​ന്ന​വ​നെ​ന്നു തനി​ക്കു തോ​ന്നിയ മൂ​ത്ത​കു​ട്ടി സവി​ശേ​ഷ​മായ ഒരു പ്രോ​ത്സാ​ഹ​നം അർ​ഹി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടെ​ന്നും വി​ശ​പ്പു തീർ​ക്കു​വാൻ അവ​ന്നു ശങ്ക തീർ​ത്തു​കൊ​ടു​ക്കേ​ണ്ട​താ​ണെ​ന്നും കരുതി, ഗവ്രോ​ഷ് ഏറ്റ​വും വലിയ പങ്ക് അവ​ന്റെ കൈയിൽ വെ​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​തോ​ടു​കൂ​ടി തു​ടർ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു: ‘അതു നി​ന്റെ മോ​ന്ത​യി​ലേ​ക്കു കു​ത്തി​യി​ടി​ച്ചോ!’ ഒരു കഷ്ണം എല്ലാ​റ്റി​ലും​വെ​ച്ചു ചെ​റു​താ​യി​രു​ന്നു; അതവൻ തനി​ക്കാ​യി വെ​ച്ചു.

ഗവ്രോ​ഷ് ഉൾ​പ്പെ​ടെ, ആ സാ​ധു​ക്കു​ട്ടി​ക​ളെ​ല്ലാം തളർ​ന്നി​രു​ന്നു. വായ നി​റ​ച്ച് ആ അപ്പ​ക്ക​ഷ്ണം കടി​ച്ചു​ചീ​ന്തി​യെ​ടു​ക്കു​ന്ന​തോ​ടു​കൂ​ടി അവർ പീടിക മറ​ച്ചു​നി​ന്നു; പണം കൊ​ടു​ത്തു​ക​ഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ട് അപ്പ​ക്കാ​രൻ അവ​രു​ടെ നേരെ ശു​ണ്ഠി​പി​ടി​ച്ചു നോ​ക്കി.

‘നമു​ക്ക് ഇനി​യും തെ​രു​വി​ലേ​ക്കി​റ​ങ്ങാം, ‘ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു.

അവർ വീ​ണ്ടും ബസ്തി​ലി​ലേ​ക്കു​ള്ള വഴിയെ നട​ന്നു​തു​ട​ങ്ങി.

ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്കു വെ​ളി​ച്ച​മു​ള്ള ജനാ​ല​ക​ളു​ടെ അടു​ക്ക​ലൂ​ടെ പോ​വു​മ്പോൾ, കൂ​ട്ട​ത്തിൽ​വെ​ച്ചു ചെ​റി​യ​വൻ തന്റെ കഴു​ത്തിൽ ഒരു ചര​ടി​ന്മേൽ തൂ​ങ്ങി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന ഈയ​ഗ്ഗ​ഡി​യാ​ളി​ന്മേ​ലേ​ക്കു നോ​ക്കാൻ​വേ​ണ്ടി നി​ല്ക്കും.

‘അവൻ പച്ച വി​ട്ടി​ട്ടി​ല്ല’, ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു.

ഉടനെ, ആലോ​ച​നാ​ശീ​ല​നാ​യി, അവൻ പല്ലു​കൾ​ക്കി​ട​യി​ലൂ​ടെ മന്ത്രി​ച്ചു: ‘എന്താ​യാ​ലും, എന്റെ കൈ​യി​ലാ​ണ് ഈ പി​ഞ്ചു​കു​ട്ടി​കൾ പെ​ട്ടി​രു​ന്നെ​തെ​ങ്കിൽ, ഞാൻ ഇതി​ല​ധി​കം നന്നാ​യി അവ​റ്റ​യെ പൂ​ട്ടി​യി​ടും.’

അവർ അപ്പ​ക്ക​ഷ്ണം തി​ന്നു​തീർ​ത്തു എന്നും ആ രസ​മി​ല്ലാ​ത്ത റ്യു ദെ ബല്ലെ​ത്ത് എന്ന സ്ഥ​ല​ത്തി​ന്റെ മൂ​ല​യ്ക്കൽ —അങ്ങേ അറ്റ​ത്തു ലഫോർ​സി​ന്റെ താ​ന്ന​തും പേ​ടി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​തു​മായ കാ​വൽ​പ്പുര കാണാം. അവിടെ—എത്തി എന്നു​മാ​യ​പ്പോ​ഴേ​ക്ക്.

‘ഹേ ഹേ! അതു താ​നാ​ണോ, ഗവ്രോ​ഷ്?’ ആരോ ചോ​ദി​ച്ചു.

‘ഹേ ഹേ! താ​നാ​ണോ, മൊ​ങ്പർ​നാ​സ്?’ ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു.

ഒരാൾ നമ്മു​ടെ തെ​രു​വു​തെ​ണ്ടി​യു​ടെ തൊ​ട്ട​ടു​ത്തെ​ത്തി; അതു നീ​ല​ക്ക​ണ്ണ​ട​യോ​ടു​കൂ​ടി വേ​ഷ​ച്ഛ​ന്ന​നായ മൊ​ങ്പർ​നാ​സ്സാ​യി​രു​ന്നു; വേ​ഷ​മാ​റ്റം ഗവ്രോ​ഷി​നു മന​സ്സി​ലാ​കു​ന്ന വി​ധ​ത്തി​ലേ ഉള്ളൂ.

‘പൊടി പാറി!’ ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു​തു​ട​ങ്ങി. ‘ഒരു ചെ​റു​ച​ണ​വി​ത്തു പ്ലാ​സ്ത​റി​ന്റെ നെ​റ​ത്തി​ലു​ള്ള ഒരു തോ​ലാ​ണ​ല്ലോ മേ​ലി​ട്ടി​ട്ടു​ള്ള​ത്; ഒരു വൈ​ദ്യ​ന്റെ മട്ടി​ലു​ള്ള നീ​ല​ക​ണ്ണ​ട​യും, താൻ പരി​ഷ്കാ​രി​യാ​വാ​ണ്. ഞാന് സത്യം ചെ​യ്യാം.’

‘ഛൂ!’ മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് പറ​ഞ്ഞു, ‘അത്ര​യു​റ​ക്കെ​യ​രു​ത്!’

അവൻ ഗവ്രോ​ഷി​നെ വെ​ളി​ച്ച​മു​ള്ള ജനാ​ല​വ​രി​ക​ളിൽ​നി​ന്നു ദൂ​ര​ത്തേ​ക്കു ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ കൂ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​യി.

പാ​വ​ക​ളെ​പ്പോ​ലെ മറ്റു രണ്ടു ചെ​റു​കു​ട്ടി​ക​ളും അന്യോ​ന്യം കൈ​കോർ​ത്തു പി​ടി​ച്ചു പി​ന്നാ​ലെ ചെ​ന്നു.

ഒരു വീ​ട്ടു​പ​ടി​യു​ടെ കമാ​ന​ത്തി​നു ചു​വ​ട്ടിൽ മഴ​യിൽ​നി​ന്നും ആളു​ക​ളു​ടെ നോ​ട്ട​ത്തിൽ​നി​ന്നും രക്ഷ​പ്പെ​ട്ടു മറ​വി​ലാ​യി എന്നു കണ്ട​പ്പോൾ, ‘ഞാൻ എങ്ങോ​ട്ടാ​ണ് പോ​കു​ന്ന​തെ​ന്ന​റി​യാ​മോ?’ മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് കല്പി​ച്ചു​ചോ​ദി​ച്ചു.

‘പശ്ചാ​ത്ത​പി​ച്ചു കയറുക എന്ന സന്ന്യാ​സി​മഠ [5] ത്തി​ലേ​ക്ക്.’

‘തമാ​ശ​ക്കാ​രൻ!’ മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് തു​ടർ​ന്നു​പ​റ​ഞ്ഞു: ‘ഞാൻ ബബെയെ കാണാൻ പോ​ക​യാ​ണ്.’

‘ആഹാ!’ ഗവ്രോ​ഷ് ഉറ​ക്കെ​പ്പ​റ​ഞ്ഞു, അപ്പോൾ അവ​ളു​ടെ പേർ ബബെ എന്നാ​ണ്.

മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് സ്വരം താ​ഴ്ത്തി. ‘അവ​ള​ല്ല, അവൻ.’

‘ഹോ, ബബെയോ?’

‘അതേ, ബബെ.’

‘അയാൾ കൊ​ളു​ത്തി​ലാ​ണെ​ന്നേ ഞാൻ വി​ചാ​രി​ച്ച​ത്’.

‘അയാൾ കൊ​ളു​ത്ത​ഴി​ച്ചു.’ മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു.

ബബെ​യു​ടെ താമസം ജയി​ലി​ലേ​ക്കു മാ​റ്റിയ ദിവസം രാ​വി​ലെ​ത്ത​ന്നെ, ‘പൊ​ല്ലീ​സ്സാ​പ്പീ​സിൽ’ വല​ത്തോ​ട്ടു തി​രി​യേ​ണ്ട​തി​നു പകരം ഇട​ത്തോ​ട്ടു തി​രി​ഞ്ഞ​തു​കൊ​ണ്ട് അവൻ എങ്ങ​നെ പു​റ​ത്തു ചാ​ടി​പ്പോ​ന്നു എന്നു​ള്ള വി​വ​ര​മെ​ല്ലാം ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് ആ തെ​മ്മാ​ടി​ച്ചെ​ക്ക​നെ പറ​ഞ്ഞു മന​സ്സി​ലാ​ക്കി.

ആ സാ​മർ​ത്ഥ്യ​ത്തെ ഗവ്രോ​ഷ് അഭി​ന​ന്ദി​ച്ചു.

‘എന്തൊ​രു ദന്ത​വൈ​ദ്യൻ!’ അവൻ ഉച്ച​ത്തിൽ​പ്പ​റ​ഞ്ഞു.

ബബെ ചാ​ടി​പ്പോ​യ​തി​നെ​പ്പ​റ്റി കു​റ​ച്ചു​കൂ​ടി വി​വ​ര​ങ്ങൾ പറ​ഞ്ഞ​തി​നു​ശേ​ഷം, മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് ഇങ്ങ​നെ അവ​സാ​നി​പ്പി​ച്ചു: ‘ഹോ അതു​മാ​ത്ര​മ​ല്ല.’

ഗവ്രോ​ഷ് ആ കേ​ട്ടു​നി​ല്ക്കു​ന്ന​തോ​ടു​കൂ​ടി മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് കൈ​യിൽ​പ്പി​ടി​ച്ചി​രു​ന്ന ഒരു വടി മേ​ടി​ച്ച്, ആലോ​ചി​ക്കാ​തെ അതി​ന്റെ തല​പ്പു വലി​ച്ചെ​ടു​ത്തു; അപ്പോൾ ഒരു കട്ടാ​ര​ത്തി​ന്റെ അലകു പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​മാ​യി.

‘ഹാ!’ ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ കട്ടാ​രം ഉള്ളി​ലേ​ക്കു​ത​ന്നെ ഇറ​ക്കി അവൻ ആശ്ച​ര്യ​പ്പെ​ട്ടു പറ​ഞ്ഞു, ‘അപ്പോൾ ഒരു പ്ര​മാ​ണി​യാ​യി വേ​ഷം​മാ​റിയ സൊ​ന്തം പട്ടാ​ള​ക്കാ​ര​നേ​യും താൻ പോ​രു​മ്പോൾ കൂ​ടെ​ക്ക​രു​തീ​ട്ടു​ണ്ട്.’

മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് കണ്ണു​ചി​മ്മി.

‘എടാ മാരണേ!’ ഗവ്രോ​ഷ് തു​ടർ​ന്നു, ‘അപ്പോൾ തീ​പ്പെ​ട്ടി​ക്കോ​ലു​ക​ളു​മാ​യി ഒന്നു​ര​സി​നോ​ക്കാൻ തന്ന്യാ​ണ് ഭാവം?’

‘പറയാൻ വയ്യാ.’ ഒരു​ദാ​സീ​ന​മ​ട്ടോ​ടു​കൂ​ടി മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു. ‘ഒരു മൊ​ട്ടു​സൂ​ചി കൈയിൽ വെ​യ്ക്കു​ന്ന​ത് എപ്പോ​ഴും നല്ല​താ​ണ്.’

ഗവ്രോ​ഷ് ശാ​ഠ്യം പി​ടി​ച്ചു: ‘താ​നി​ന്ന് എന്തു ചെ​യ്യാ​നാ​ണ് ഭാവം?’

പി​ന്നെ​യും മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് ഒരു സഗൗ​ര​വ​സ്വ​രം അവ​ലം​ബി​ച്ച് ഓരോ അക്ഷ​ര​വും വാ​യി​ലി​ട്ടു ചവ​ച്ചും​കൊ​ണ്ടു പറ​ഞ്ഞു: ‘കാ​ര്യ​ങ്ങൾ.’

പെ​ട്ടെ​ന്നു സം​ഭാ​ഷ​ണ​വി​ഷ​യം മാ​റ്റി, അവൻ പറ​ഞ്ഞു: ‘കൂ​ട്ട​ത്തിൽ പറ​യ​ട്ടെ.’

‘എന്ത്!’

‘ഇന്നാൾ ഒരു കാ​ര്യ​മു​ണ്ടാ​യി. ആലോ​ചി​ച്ചു​നോ​ക്കൂ. ഞാ​നൊ​രു പ്ര​മാ​ണി​യെ കണ്ടു. അയാൾ ഒരു​പ​ദേ​ശ​വും തന്റെ പണ​സ്സ​ഞ്ചി​യും​കൂ​ടി എനി​ക്കു സമ്മാ​നി​ച്ചു. ഞാൻ എന്റെ കീ​ശ​യി​ലി​ട്ടു. ഒരു നി​മി​ഷം കഴി​ഞ്ഞു. ഞാൻ കീ​ശ​യിൽ നോ​ക്കു​ന്നു. അതി​ലൊ​ന്നു​മി​ല്ല.’

‘ഉപ​ദേ​ശം മാ​ത്രം,’ ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു.

‘അപ്പോൾ താനോ,’ മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് ചോ​ദി​ച്ചു. ‘താ​നി​പ്പോൾ എവി​ടേ​ക്കാ​ണ്?’

ഗവ്രോ​ഷ് തന്റെ രണ്ടു ശര​ണാ​ഗ​ത​ന്മാ​രെ ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ച്ചു പറ​ഞ്ഞു: ‘ഞാൻ ഈ രണ്ടു പി​ഞ്ചു​കു​ട്ടി​ക​ളെ കെ​ട​ത്തി​യു​റ​ക്കാൻ പോ​ന്നു.’

‘എവി​ടെ​യാ​ണ് കി​ട​യ്ക്ക?’

‘എന്റെ വീ​ട്ടിൽ.’

‘തന്റെ വീ​ടെ​വി​ടെ​യാ​ണ്?’

‘എന്റെ വീ​ട്ടിൽ.’

‘അപ്പോൾ തനി​ക്കൊ​രു താ​മ​സ​സ്ഥ​ല​മു​ണ്ടോ?’

‘ഉവ്വ്, എനി​ക്കു​ണ്ട്.’

‘എവി​ടെ​യാ​ണ് ആ താ​മ​സ​സ്ഥ​ലം?’

‘ആനയിൽ,’ ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു.

പ്ര​കൃ​ത്യാ അത്ര​യ​ധി​കം അത്ഭു​ത​പ്പെ​ടു​ന്ന ഒരു സ്വ​ഭാ​വ​ക്കാ​ര​ന​ല്ലെ​ങ്കി​ലും, മൊ​ങ്പർ​നാ​സ്സി​ന് അത്ഭു​ത​സൂ​ച​ക​മായ ഒരു ശബ്ദം പു​റ​പ്പെ​ടു​വി​ക്കാ​തെ കഴി​ഞ്ഞി​ല്ല. ‘ആനയിൽ!’

‘അതേ, ശരി, ആനയിൽ!’ ഗവ്ര​രോ​ഷ് തി​രി​ച്ച​ടി​ച്ചു. ‘ഉം ഉം ഉം?’

ആരും എഴു​താ​ത്ത​തും എല്ലാ​വ​രും ഉച്ച​രി​ക്കു​ന്ന​തു​മായ ഭാ​ഷ​യി​ലെ മറ്റൊ​രു വാ​ക്കാ​ണി​ത്

‘ഉം ഉം ഉം എന്നു​വെ​ച്ചാൽ, എന്താ​ണ​തിൽ തര​ക്കേ​ട്?’ എന്നർ​ത്ഥം.

ആ ചെ​ക്ക​ന്റെ ഈ അഗാ​ധ​മായ അഭി​പ്രാ​യ​പ്ര​ക​ട​നം മൊ​ങ്പർ​നാ​സ്സി​നെ തന്റേ​ടം വെ​പ്പി​ച്ചു. ഗവ്രോ​ഷി​ന്റെ താ​മ​സ​സ്ഥ​ല​ത്തെ സം​ബ​ന്ധി​ച്ചേ​ട​ത്തോ​ളം കു​റെ​ക്കൂ​ടി നല്ല അഭി​പ്രാ​യ​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്ക് അവൻ തി​രി​ച്ചെ​ത്തി​യ​തു​പോ​ലെ തോ​ന്നി.

‘ശരി, ശരി,’ അവൻ പറ​ഞ്ഞു, ‘ആഹാ, ആന. അവിടെ സു​ഖ​മാ​ണോ?’

‘വളരെ,’ ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു, ‘അതൊ​ര​ധി​ക​പ്ര​സം​ഗി​യാ​ണ്.’ പാ​ല​ത്തി​ന്റെ ചോ​ട്ടി​ലെ​പ്പോ​ലെ അവിടെ കാ​റ്റി​ല്ല.’

‘താ​നെ​ങ്ങ​നെ അതിൽ കട​ക്കു​ന്നു?’

‘ഹോ, ഞാ​ന​ങ്ങോ​ട്ടു കട​ക്കും.’

‘അപ്പോൾ ഒരു പൊ​ത്തു​ണ്ടോ?’ മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് കല്പി​ച്ചു ചോ​ദി​ച്ചു.

‘ദേവമേ! ഉണ്ടെ​ന്നു പറയണം. പക്ഷേ, താ​നാ​രോ​ടും പറ​യ​രു​ത് മുൻ​കാ​ലു​കൾ​ക്കി​ടേ​ലാ​ണ​ത്. തീ​പ്പെ​ട്ടി​ക്കൊ​ലു​കൾ അതു കണ്ടെ​ത്തീ​ട്ടി​ല്ല.’

‘എന്നി​ട്ടു, മേ​ല്പോ​ട്ടു കേറും? എനി​ക്കു മന​സ്സി​ലാ​യി.’

‘കൈ​കൊ​ണ്ട് ഒരു നീക്ക്-​ക്രിക്, ക്രി​ക്, കഴി​ഞ്ഞു ഒക്കെ; അവിടെ ആരു​മി​ല്ല’

കു​റ​ച്ചിട മി​ണ്ടാ​തി​രു​ന്ന​തി​നു​ശേ​ഷം, ഗവ്രോ​ഷ് തു​ടർ​ന്നു: ‘ഈ കു​ട്ടി​കൾ​ക്കാ​യി എനി​ക്കൊ​രു കോണി സമ്പാ​ദി​ക്ക​ണം.’

മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​ച്ചു: ‘ഈ ഗ്ര​ഹ​പ്പിഴ പി​ടി​ച്ച രണ്ടു ചെ​ക്ക​ന്മാ​രെ താൻ എവി​ടെ​നി​ന്നു പെ​റു​ക്കി കൈ​യി​ലാ​ക്കി?’

ഗവ്രോ​ഷ് വലിയ സത്യ​വാ​നാ​യി മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു: ‘അത് ഒരു പാ​ഴ്മു​ടി​ക്കാ​രൻ എനി​ക്കു സമ്മാ​നി​ച്ച രണ്ടു ചി​ടു​ങ്ങ​ന്മാ​രാ​ണ്!’

അതി​നി​ട​യ്ക്ക് മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് ആലോ​ച​ന​യിൽ​പ്പെ​ട്ടു: ‘താൻ എന്നെ വളരെ ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ മന​സ്സി​ലാ​ക്കി​യ​ല്ലോ’. അവൻ പി​റു​പി​റു​ത്തു.

പരു​ത്തി​യിൽ പൊ​തി​ഞ്ഞ രണ്ടു തൂ​വ​ലു​ക​ളിൽ അധി​ക​മൊ​ന്നു​മ​ല്ലാ​ത്ത രണ്ടു ചെ​റു​സാ​ധ​നം കീ​ശ​യിൽ​നി​ന്നെ​ടു​ത്ത് അവൻ ഓരോ​ന്നും ഓരോ നാ​സാ​ദ്വാ​ര​ത്തിൽ തി​രു​കി. ഇത് അവ​ന്റെ മൂ​ക്കി​നെ മാ​റ്റി​ത്തീർ​ത്തു.

‘തന്നെ അതു മറ്റൊ​രാ​ളാ​ക്കി.’ ഗവ്രോ​ഷ് അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ട്ടു. ‘അത് തനി​ക്കു​ള്ള ഭം​ഗി​ക്കു​റ​വ് ഒട്ടു കു​റ​ച്ചു: ‘ഇത് എപ്പോ​ഴും താൻ വെ​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്ക​ണം.’

മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് ഒരു സു​ഭ​ഗ​നാ​യി​രു​ന്നു; ഗവ്രോ​ഷ് ഒരു​പ​ദ്ര​വി​യാ​ണ്.

‘കാ​ര്യ​മാ​യി​ട്ട്,’ മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് കല്പി​ച്ചു ചോ​ദി​ച്ചു. ‘ഇപ്പോൽ എന്നെ​പ്പ​റ്റി താ​നെ​ന്തു പറ​യു​ന്നു?’

മൊ​ങ്പർ​നാ​സി​ന്റെ ഒച്ച​യും തീരെ മാ​റി​യി​രു​ന്നു. ഒരു ഞൊ​ടി​നേ​രം​കൊ​ണ്ട് മൊ​ങ്പർ​നാ​സി​നെ തീരെ അറി​യാ​താ​യി.

‘ഹോ!’ ഞങ്ങൾ​ക്കു​വേ​ണ്ടി ഒരു കോ​മാ​ളി​കെ​ട്ട്.’ ഗവ്രോ​ഷ് അത്ഭു​ത​പ്പെ​ട്ടു പറ​ഞ്ഞു.

മൂ​ക്കിൽ വി​ര​ലി​ടു​ന്ന പ്ര​വൃ​ത്തി​യിൽ മു​ങ്ങി​യി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ട് ഇതേ​വ​രെ ഒന്നും കേൾ​ക്കാ​തി​രു​ന്ന ആ രണ്ടു കു​ട്ടി​കൾ, കോ​മാ​ളി എന്നു കേ​ട്ട​പ്പോൾ അടു​ത്തു ചെ​ന്നു സന്തോ​ഷ​ത്തോ​ടും ബഹു​മാ​ന​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി മൊ​ങ്പർ​നാ​സ്സി​നെ തു​റി​ച്ചു നോ​ക്കു​ക​യാ​യി.

ഭാ​ഗ്യ​ക്കേ​ടി​നു, മൊ​ങ്പർ​നാ​സ്സി​നു മന​സ്സു​ഖ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല.

അവൻ ഗവ്രോ​ഷി​ന്റെ ചു​മ​ലിൽ കൈ​വെ​ച്ചു വാ​ക്കു​ക​ളെ ഉറ​പ്പി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു പറ​ഞ്ഞു: ‘കു​ട്ടീ, ഞാൻ പറ​യു​ന്ന​തു ശ്ര​ദ്ധി​ച്ചു കേൾ​ക്കൂ, ഞാൻ എന്റെ നാ​യ​യും, എന്റെ കത്തി​യും. എന്റെ ഭാ​ര്യ​യു​മാ​യി യോ​ജി​പ്പി​ലാ​ണെ​ങ്കി​ലും, താൻ എനി​ക്കു വേ​ണ്ടി പത്തു സൂ ചെ​ല​വു​ചെ​യ്യു​മെ​ങ്കി​ലും, ഞാൻ പണി​യെ​ടു​ക്കി​ല്ലെ​ന്നു ശഠി​ക്കി​ല്ല, പക്ഷേ, ഇതു നോൽ​മ്പി​ന്റെ തലേ ദി​വ​സ​മ​ല്ല​ല്ലോ.’

ഈ അവ​ല​ക്ഷ​ണം​പി​ടി​ച്ച വാ​ക്യം തെ​മ്മാ​ടി​ച്ചെ​ക്ക​നെ ഒന്നു വല്ലാ​തെ ഇള​ക്കി​ത്തീർ​ത്തു. അവൻ പെ​ട്ടെ​ന്നു തി​രി​ഞ്ഞു, തന്റെ മി​ന്നു​ന്ന കണ്ണു​ക​ളെ ചു​റ്റും ഒന്നു സശ്ര​ദ്ധ​മാ​യോ​ടി​ച്ചു. കു​റ​ച്ച​ടി ദൂ​ര​ത്താ​യി അങ്ങോ​ട്ടു പു​റം​തി​രി​ഞ്ഞു നി​ല്ക്കു​ന്ന ഒരു പൊ​ല്ലീ​സ് സർ​ജ്ജ​ന്റി​നെ കണ്ടു​പി​ടി​ച്ചു. ഗവ്രോ​ഷ് ഒരു ‘ഹാ, കൊ​ള്ളാം’ എന്നു പറയാൻ നാ​വിൻ​തു​മ്പു​വ​രെ എത്തി​ച്ച​താ​ണ്; പക്ഷേ, അതു നിർ​ത്തി മൊ​ങ്പർ​നാ​സ്സി​ന്റെ കൈ പി​ടി​ച്ചു പറ​ഞ്ഞു: ‘എന്നാൽ അങ്ങ​നെ​യാ​ട്ടെ; ഞാന് എന്റെ ചി​ടു​ങ്ങ​ന്മാ​രെ​യും​കൊ​ണ്ട് എന്റെ ആന​യു​ടെ അടു​ക്ക​ലേ​ക്കു പോണു. എന്നെ​ക്കൊ​ണ്ട് ഏതു രാ​ത്രി​യെ​ങ്കി​ലും ആവ​ശ്യ​മാ​യാൽ താൻ അവിടെ വന്ന​ന്വേ​ഷി​ച്ചാൽ മതി. ഞാൻ കട​ക്കു​ന്നേ​ട​ത്തു​ത​ന്നെ​യാ​ണ് താമസം. പടി​കാ​വ​ല്ക്കാ​ര​നി​ല്ല. താൻ വന്നി​ട്ടു ‘മൊ​സ്യു ഗവ്രോ​ഷ് എവിടെ?’ എന്നു ചോ​ദി​ച്ചാൽ മതി.’

‘വളരെ നല്ല​ത്.’ മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് പറ​ഞ്ഞു.

മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് ഗ്രീ​വി​നു നേർ​ക്കും ഗവ്രോ​ഷ് ബസ്തീ​ലി​ന്റെ വഴി​ക്കും തി​രി​ഞ്ഞ് അവർ പര​സ്പ​രം പി​രി​ഞ്ഞു. ഗവ്രോ​ഷി​നാൽ വലി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന ജ്യേ​ഷ്ഠ​നാൽ വലി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു പോ​കു​ന്ന ആ അഞ്ചു വയ​സ്സു​ള്ള കു​ട്ടി ആ പോയ കോ​മാ​ളി വേ​ഷ​ക്കാ​ര​നെ നോ​ക്കി​ക്കാ​ണാൻ​വേ​ണ്ടി പലതവണ തല തി​രി​ച്ചു.

പൊ​ല്ലീ​സ്സു​കാ​ര​നു​ണ്ടെ​ന്നു​ള്ള വസ്തുത ഗവ്രോ​ഷി​നെ ധരി​പ്പി​ക്കാൻ മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് എടു​ത്ത വിദ്യ അഞ്ചോ ആറോ തവണ പല സ്വ​രൂ​പ​ത്തി​ലാ​യി ടിക് എന്ന ഒരൊ​ച്ച ആവർ​ത്തി​ക്ക​യ​ല്ലാ​തെ മറ്റൊ​ന്നു​മ​ല്ല. ഈ ശബ്ദം, ടിക്, ഒറ്റ​യ്ക്കാ​യി​ട്ടോ ഒരു വാ​ക്യ​ത്തി​ലെ വാ​ക്കു​ക​ളോ​ടു ഭം​ഗി​യിൽ കൂ​ട്ടി​യി​ണ​ക്കി​യി​ട്ടോ പറ​ഞ്ഞാൽ, അർ​ത്ഥം: ‘സൂ​ക്ഷി​ക്ക​ണം, നമു​ക്കു സ്വ​ത​ന്ത്ര​മാ​യി സം​സാ​രി​ച്ചു​കൂ​ടാ.’ ഇതിനു പുറമേ, മൊ​ങ്പർ​നാ​സ്സി​ന്റെ വാ​ച​ക​ത്തിൽ ഗവ്രോ​ഷി​നു മന​സ്സി​ലാ​കാ​തെ പോയ ഒരു സാ​ഹി​ത്യ​ഭം​ഗി​യു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു; എന്റെ നായ, എന്റെ കത്തി, എന്റെ ഭാര്യ എന്ന​തു മോ​ളി​യേർ കവി​ത​യെ​ഴു​തു​ക​യും കാ​ല്ലൊ ചി​ത്രം വര​യ്ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തി​രു​ന്ന ആ മഹ​ത്തായ ശതാ​ബ്ദ​ത്തിൽ വി​ദൂ​ഷ​ക​ന്മാ​രു​ടേ​യും പൊ​റാ​ട്ടു​ന​ട​ന്മാ​രു​ടേ​യും ഇടയിൽ ധാ​രാ​ളം നട​പ്പു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന ഒന്നാ​ണ്.

ഇരു​പ​തു കൊ​ല്ലം മുൻ​പു​വ​രെ പ്ലാ​സ് ദ് ലാ ബസ്തീ​ലി​ന്റെ തെ​ക്കു​പ​ടി​ഞ്ഞാ​റേ മൂ​ല​യ്ക്കു തോ​ടി​ന്റെ കര​യ്ക്കു കോ​ട്ട​ക്കാ​രാ​ഗൃ​ഹ​ത്തി​ലെ പഴയ കു​ഴി​യിൽ​നി​ന്നു തോ​ണ്ടി​യെ​ടു​ത്ത ഒര​പൂർ​വ്വ സ്മാ​ര​ക​സ്തം​ഭം കാ​ണാ​മാ​യി​രു​ന്നു; അതി​പ്പോൾ പാ​രി​സ്സു​കാ​രു​ടെ സ്മ​ര​ണ​യിൽ​നി​ന്നു തീരെ മാ​യ്ക്ക​പ്പെ​ട്ടു​പോ​യി; പക്ഷേ, അത് ‘ഈജി​പ്തി​ലെ സൈ​ന്യ​ത്തി​ന്റെ പ്ര​ധാ​നാ​ധി​പ​നായ ഒരു വി​ദ്യാ​ശാ​ലാം​ഗ​ത്തി​ന്റെ’ മനോ​ധർ​മ്മ​മാ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ട് അതി​ന്റെ ചില ചി​ഹ്ന​മെ​ങ്കി​ലും ഓർ​മ്മ​യിൽ വെ​യ്ക്കേ​ണ്ട​താ​യി​രു​ന്നു.

ഒരു കര​ടു​കു​റി​പ്പേ ആയി​രു​ന്നു​ള്ളു​വെ​ങ്കി​ലും ഞങ്ങൾ ഒരു സ്മാ​ര​ക​സ്തം​ഭ​മെ​ന്നു പറ​യു​ന്നു. എന്നാൽ ഈ മൂശ, അത്ഭു​ത​ക​ര​മായ ഒരു കര​ടു​കു​റി​പ്പ്, നെ​പ്പോ​ളി​യ​ന്റെ ഒരു മനോ​ധർ​മ്മ​ത്തി​ന്റെ മഹ​ത്തായ കങ്കാ​ളം. വഴി​ക്കു​വ​ഴി​യേ വന്നു​പോയ കാ​റ്റ​ടി​കൾ പു​ഴ​ക്കി​യെ​ടു​ത്ത് ഒരോ​രി​ക്ക​ലും നമ്മ​ളിൽ​നി​ന്ന് അധി​ക​മ​ധി​കം ദൂ​ര​ത്തേ​ക്കു കൊ​ണ്ടു​പോ​യി​രു​ന്ന ഈ വസ്തു, ചരി​ത്ര​പ്ര​സി​ദ്ധ​മാ​വു​ക​യും, അതു തന്റെ താൽ​ക്കാ​ലി​ക​സ്ഥി​തി​ക്കെ​തി​രാ​യി ഒരു​ത​രം നി​ശ്ചി​ത​ത്വ​ത്തെ സമ്പാ​ദി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. അതു നാ​ല്പ​ത​ടി ഉയ​ര​ത്തിൽ മരം​കൊ​ണ്ടും കല്ലു​കൊ​ണ്ടു​മു​ണ്ടാ​ക്കി​യ​തും, പണ്ട് ഒരു പടു​ചി​ത്ര​ക്കു​റി​പ്പു​കാ​രൻ പച്ച​ച്ചാ​യ​മി​ട്ടി​രു​ന്നാ​ലും ഇപ്പോൾ ആകാ​ശ​വും കാ​റ്റും കാ​ല​വും കൂടി കറു​പ്പു​ചാ​യ​മി​ട്ടി​ട്ടു​ള്ള ഒരു വീ​ടി​ന്നൊ​ത്ത​ഗോ​പു​രം പു​റ​ത്തു വഹി​ച്ചു നി​ല്ക്കു​ന്ന​തു​മായ ഒരാ​ന​യാ​യി​രു​ന്നു. ഈ ഏകാ​ന്ത​വും അര​ക്ഷി​ത​വു​മായ പ്ര​ദേ​ശ​ത്ത്, ആ കൂ​റ്റൻ പ്ര​തിമ, അതി​ന്റെ ഉട​ലോ​ടും കൊ​മ്പു​ക​ളോ​ടും ഗോ​പു​ര​ത്തോ​ടും കൂ​റ്റൻ വാ​ലോ​ടും തൂ​ണു​കൾ​പോ​ലെ​യു​ള്ള നാലു കാ​ലു​ക​ളോ​ടും​കൂ​ടി, നക്ഷ​ത്ര​പ്ര​കാ​ശ​മു​ള്ള രാ​ത്രി​യിൽ ഒര​പൂർ​വ്വ​വും ഭയ​ങ്ക​ര​വു​മായ സ്വ​രൂ​പ​ത്തെ ഉണ്ടാ​ക്കി​യി​രു​ന്നു. അതു പൊ​തു​ജ​ന​ശ​ക്തി​യു​ടെ ഒരു​ത​രം ബിം​ബ​മാ​യി​രു​ന്നു. അത് ഇരു​ണ്ട​തും ദുർ​ഗ്ര​ഹ​വും മഹ​ത്ത​ര​വു​മാ​യി​രു​ന്നു. അദൃ​ശ്യ​മായ ബസ്തീൽ​പ്രേ​ത​ക്കാ​ഴ്ച​യു​ടെ അടു​ത്തു നി​വർ​ന്നു​നി​ല്ക്കു​ന്ന – ഇന്ന​തെ​ന്നാർ​ക്കും അറി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ​ത്ത – ഒരു ദൃ​ശ്യ​മായ ഭൂ​ത​മാ​യി​രു​ന്നു അത്

ഈ കെ​ട്ടി​ട​ത്തി​ലേ​ക്ക് അപ​രി​ചി​ത​ന്മാർ ആരും ചെ​ന്നി​രു​ന്നി​ല്ല; വഴി​പോ​ക്ക​രാ​രും അങ്ങോ​ട്ടു നോ​ക്കാ​റി​ല്ല. അത് ഇടി​ഞ്ഞു​പൊ​ളി​ഞ്ഞു​തു​ട​ങ്ങി​യി​രി​ക്കു​ന്നു; ഓരോ ഋതു​മാ​റ്റ​ത്തി​ലും അതി​ന്റെ വാ​രി​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ അടർ​ന്ന പശ​ക്ക​ഷ്ണ​ങ്ങൾ അതി​ന്മേൽ ഭയ​ങ്ക​ര​ങ്ങ​ളായ മു​റി​ക​ളെ​പ്പോ​ലെ കാ​ണ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. പരി​ഷ്കൃത ഭാ​ഷ​യിൽ നട​പ്പു​ള്ള വാ​ക്ക​നു​സ​രി​ച്ചു പറ​യു​മ്പോൾ ‘അവ​സ്ഥ​ക്കാർ’ 1814 മു​ത​ല്ക്ക് അതി​ന്റെ കഥ വി​സ്മ​രി​ച്ചു. അത് അതി​ന്റെ മു​ക്കിൽ ദുഃ​ഖ​മ​യ​മാ​യി, ദീ​ന​ത്തിൽ​പ്പെ​ട്ടു, പൊ​ളി​ഞ്ഞു​ത​കർ​ന്ന്, ഒരു തക​രാ​റായ വേ​ലി​യാൽ ചു​റ്റ​പ്പെ​ട്ടു, മദ്യ​പാ​നി​ക​ളായ വണ്ടി​ക്കാ​രാൽ ഇള​വി​ല്ലാ​തെ അഴു​ക്കാ​ക്ക​പ്പെ​ട്ട് അങ്ങ​നെ നി​ന്നി​രു​ന്നു; അതി​ന്റെ വയ​റ്റ​ത്തു വി​ല​ങ്ങ​നെ പൊ​ട്ടു​കൾ പൊ​ട്ടി, അതി​ന്റെ വാ​ലിൽ​നി​ന്ന് ഒരു പല​ക​യു​ന്തി, അതി​ന്റെ കാ​ലി​ന്മേൽ നീണ്ട പു​ല്ലു​കൾ മു​ള​ച്ചു​വ​ളർ​ന്നു; വലിയ പട്ട​ണ​ങ്ങ​ളി​ലെ നി​ല​ത്തെ ആരു​മ​റി​യാ​തെ പൊ​ക്കി​വി​ടു​ന്ന​താ​യി പതു​ക്കെ​യും ഇള​വി​ല്ലാ​തെ​യും ഉണ്ടാ​കു​ന്ന ആ ഒരു മാ​റ്റം​കാ​ര​ണം ഒരു മു​പ്പ​തു കൊ​ല്ല​മാ​യി അതി​ന്റെ ചു​റ്റു​മു​ള്ള അടി​നി​ര​പ്പു പൊ​ന്തി​യി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ട് അതൊരു കു​ണ്ടി​ലാ​യി​പ്പോ​ക​യും അതു കീ​ഴ്പോ​ട്ടു നി​ല​ത്തേ​ക്ക് ആണ്ടു​പോ​കു​ന്നു​ണ്ടോ എന്നാ​വു​ക​യും ചെ​യ്തി​രു​ന്നു. അതു വൃ​ത്തി​കെ​ട്ട​തും, നി​ന്ദ്യ​വും, അറ​പ്പു തോ​ന്നി​ക്കു​ന്ന​തും, അതി​വി​ശി​ഷ്ട​വും, പ്ര​മാ​ണി​ക​ളു​ടെ കണ്ണി​നു വി​രൂ​പ​വും, ആലോ​ച​നാ​ശീ​ല​ന്റെ കണ്ണി​നു ദുഃ​ഖ​മ​യ​വു​മാ​യി​രു​ന്നു. അടി​ച്ചു പു​റ​ത്തു​ക​ള​യാൻ​പോ​കു​ന്ന വൃ​ത്തി​കേ​ടി​ന്റേ​യും സ്ഥാ​ന​ഭ്ര​ഷ്ട​മാ​ക്ക​പ്പെ​ടാൻ പോ​കു​ന്ന രാ​ജ​ത്വ​ത്തി​ന്റെ​യും എന്തോ ഒന്ന് അതി​ന്നു​ണ്ട്. ഞങ്ങൾ പറ​ഞ്ഞ​തു​പോ​ലെ, രാ​ത്രി​യിൽ അതി​ന്റെ മട്ടു മാറും. ഉരുൾ​ച്ച​യു​ള്ള സക​ല​ത്തി​നും പറ്റിയ ഒന്നാ​ണ് രാ​ത്രി. സന്ധ്യ​യാ​കു​ന്ന​തോ​ടു​കൂ​ടി ആ പഴയ ആന​യു​ടെ രൂപം ആകെ മാറും; നി​ഴ​ല്പാ​ടു​ക​ളു​ടെ എന്തെ​ന്നി​ല്ലാ​ത്ത പ്ര​ശാ​ന്ത മഹി​മ​യിൽ അവൻ ശാ​ന്ത​വും ഭയ​ങ്ക​ര​വു​മായ ഒരാ​കൃ​തി​യെ​ടു​ക്കും. ഭൂ​ത​കാ​ല​ത്തി​ലേ​താ​യ​തു​കൊ​ണ്ട് അവൻ രാ​ത്രി​ക്കു ചേർ​ന്ന​താ​യി; ഇരു​ട്ട് അവ​ന്റെ മഹ​ത്ത്വ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി യോ​ജി​ച്ച​താ​ണ്.

പരു​ത്ത​തും, പരു​ങ്ങി​യ​തും, ഉറ​പ്പു​കൂ​ടി​യ​തും നി​ഷ്ഠു​ര​വും, എതാ​ണ്ടു വി​കൃ​ത​മെ​ങ്കി​ലും നി​ശ്ച​യ​മാ​യും പ്ര​ഭാ​വ​വ​ത്തും, മഹ​ത്ത​ര​വും അപ​രി​ഷ്കൃ​ത​വു​മായ ഒരു ഗൗ​ര​വം​കൊ​ണ്ടു മു​ദ്രി​ത​വു​മായ ഈ സ്മാ​ര​ക​വ​സ്തു ഇപ്പോൾ ഇല്ലാ​താ​യി. പണ്ട​ത്തെ ജന്മി​ക​ളു​ടെ സ്ഥാ​ന​ത്ത് ഇട​ത്ത​ര​ക്കാ​ര​നാ​യ​തു​പോ​ലെ, ഒമ്പ​തു ഗോ​പു​ര​ങ്ങ​ളോ​ടു​കൂ​ടിയ ആ ഇരു​ണ്ട കോ​ട്ട​യു​ടെ സ്ഥാ​ന​ത്ത് ഒരു​ത​രം പടു​കൂ​റ്റ​ന​ടു​പ്പി​ന്ന് അതി​ന്റെ പു​ക​ക്കു​ഴൽ ചൂടി സമാ​ധാ​ന​പൂർ​വ്വം തല​യു​യർ​ത്തി നി​ല്ക്കാൻ​വേ​ണ്ടി അത​വി​ടെ​നി​ന്നു ചു​വ​ടൊ​ഴി​ച്ചു. ഒരു പാ​ത്ര​ത്തി​ലാ​ണ് ശക്തി മു​ഴു​വൻ എന്നു​ള്ള ഒരു കാ​ല​ത്തി​ന്റെ അട​യാ​ള​മു​ദ്ര ഒര​ടു​പ്പാ​കു​ന്ന​ത് പ്ര​കൃ​തി​സാ​ധാ​ര​ണ​മാ​ണ്. ഈ കാലം കഴി​ഞ്ഞു​പോ​വും; ആവി​ക്കു​ഴ​ലിൽ ശക്തി​യു​ണ്ടാ​കാ​മെ​ങ്കിൽ തല​ച്ചോ​റി​ല​ല്ലാ​തെ ശക്തി​യു​ണ്ടാ​വാൻ വയ്യെ​ന്ന് ആളുകൾ മന​സ്സി​ലാ​ക്കി​ത്തു​ട​ങ്ങി​യി​രി​ക്കു​ന്നു; മറ്റൊ​രു​വി​ധ​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞാൽ, ലോ​ക​ത്തെ വലി​ച്ചു മുൻ​പോ​ട്ടു കൊ​ണ്ടു​പോ​കു​ന്ന​ത് തീ​വ​ണ്ടി​യ​ന്ത്ര​ങ്ങ​ള​ല്ല. ആലോ​ച​ന​ക​ളാ​ണ്. തീ​വ​ണ്ടി​യ​ന്ത്ര​ങ്ങ​ളെ ആലോ​ച​ന​ക​ളോ​ട് കൂ​ട്ടി​ക്കൊ​ടുക—അതു നന്ന്. പക്ഷേ, കു​തി​ര​യെ സവാ​രി​ക്കാ​ര​നെ​ന്നു തെ​റ്റി​ദ്ധ​രി​ക്ക​രു​ത്.

ഏതാ​യാ​ലും പ്ലാ​സ് ദ് ലാ ബസ്തീ​ലി​ലേ​ക്കു​ത​ന്നെ മട​ങ്ങി​ച്ചെ​ല്ലുക, ഈ ആന​യു​ടെ നിർ​മ്മാ​താ​വി​നു പശ​യിൽ​നി​ന്ന് ഒരു മഹ​ത്തായ വസ്തു​വു​ണ്ടാ​ക്കാൻ സാ​ധി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്; അടു​പ്പു​ണ്ടാ​ക്കി​യാൾ​ക്കു പി​ച്ച​ള​യിൽ​നി​ന്ന് ഒരു മനോ​ഹ​ര​വ​സ്തു​വു​ണ്ടാ​ക്കാൻ മാ​ത്ര​മേ കഴി​ഞ്ഞി​ട്ടു​ള്ളു.

ഒരു മു​ഴ​ങ്ങു​ന്ന പേ​രി​നാൽ ജ്ഞാ​ന​സ്നാ​നം കഴി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​തും ജൂ​ലാ​യി​യി​ലെ സ്തം​ഭം എന്നു പറ​ഞ്ഞു​വ​രു​ന്ന​തു​മായ ഈ അടു​പ്പു​കു​ഴൽ, അല​സി​പ്പോയ ഭരണ പരി​വർ​ത്ത​ന​ത്തി​ന്റെ ഈ സ്മാ​ര​ക​വ​സ്തു, 1832-​ൽപ്പോലും ഒരു മഹ​ത്തായ മര​പ്പ​ണി​കൊ​ണ്ടു—ഞങ്ങ​ളാ​ണെ​ങ്കിൽ ഈ കാ​ര്യ​ത്തിൽ പശ്ചാ​ത്ത​പി​ക്കു​ക​യാ​ണ്—ആനയെ ഒറ്റ​യ്ക്കാ​ക്കു​ന്ന പ്ര​വൃ​ത്തി മു​ഴു​മി​പ്പി​ച്ച ഒരു വലു​പ്പ​മേ​റിയ പല​ക​വേ​ലി​കൊ​ണ്ടും മൂ​ടി​യി​രു​ന്നു.

അവിടെ, ദൂ​ര​ത്തു​ള്ള ഒരു തെ​രു​വു​വി​ള​ക്കി​ന്റെ വെ​ളി​ച്ചം​കൊ​ണ്ട് അല്പ​മൊ​ന്നു പ്ര​കാ​ശി​ക്കു​ന്ന ഈ ഒരു മൂ​ല​യി​ലേ​ക്കാ​ണ്, ആ തെ​മ്മാ​ടി​ച്ചെ​ക്കൻ തന്റെ രണ്ടു ‘ചി​ടു​ങ്ങ​ന്മാ​രെ​യും’ കൂ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു ചെ​ന്ന​ത്.

ഇവിടെ ഒന്നു നി​ന്നു, ഞങ്ങൾ ഈ പറ​യു​ന്ന​ത് വെറും വാ​സ്ത​വ​മാ​ണെ​ന്നും, ഇരു​പ​തു കൊ​ല്ല​ത്തി​നു മുൻപ് നീ​തി​ന്യാ​യ​സഭ തെ​ണ്ടി​ന​ട​ക്ക​ലും പൊ​തു​ജ​ന​സ്മാ​ര​ക​വ​സ്തു​വെ കേ​ടു​വ​രു​ത്ത​ലും എന്ന കു​റ്റ​ത്തി​ന്മേൽ ഇതേ ബസ്തീ​ലി​ലെ ആനയിൽ കി​ട​ന്നു​റ​ങ്ങി​പ്പോയ ഒരു കു​ട്ടി​യെ വി​ചാ​രണ ചെ​യ്ക​യു​ണ്ടാ​യി എന്നും വാ​യ​ന​ക്കാ​രെ ഓർ​മ്മി​പ്പി​ക്കു​വാൻ ഞങ്ങ​ളെ സമ്മ​തി​ക്ക​ണം. ഈ വാ​സ്ത​വം കു​റി​ച്ചി​ട്ട​ശേ​ഷം ഞങ്ങൾ കഥ തു​ട​രു​ന്നു.

ആ കൂ​റ്റൻ പ്ര​തി​മ​യു​ടെ അടു​ത്തെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ, അപാ​ര​മായ മഹ​ത്വ​മു​ള്ള​തെ​ന്തും ഏറ്റ​വു​മ​ധി​കം അണു​പ്രാ​യ​ത്തി​ലു​ള്ള എന്തി​ലും ഉണ്ടാ​ക്കി​ത്തീർ​ക്കു​ന്ന വി​കാ​രം മന​സ്സി​ലാ​ക്കി ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു: ‘പേ​ടി​ച്ച് അന്തം​വി​ട​രു​തേ, കു​ഞ്ഞു​ങ്ങ​ളേ!’

എന്നി​ട്ട്, വേ​ലി​ക്കു​ള്ള ഒരു നൂ​ത്ത​യി​ലൂ​ടെ ആന​യു​ടെ വള​ച്ചു​കെ​ട്ടി​യി​ലേ​ക്കു കട​ന്ന് അവൻ ആ രണ്ടു കു​ട്ടി​ക​ളേ​യും അക​ത്തേ​ക്കു പി​ടി​ച്ചു കട​ത്തി. ഏതാ​ണ്ടു ഭയ​പ്പെ​ട്ടു​പോയ ആ രണ്ടു കു​ട്ടി​ക​ളും ഒര​ക്ഷ​ര​വും മി​ണ്ടാ​തെ ഗവ്രോ​ഷി​നെ പി​ന്തു​ടർ​ന്നു; ഭക്ഷ​ണം തരി​ക​യും കി​ട​ക്കാൻ സ്ഥലം തരാ​മെ​ന്നേ​ല്ക്കു​ക​യും ചെയ്ത ആ കീ​റ​ത്തു​ണി​യു​ടു​പ്പി​ലു​ള്ള കു​ട്ടി​ദൈ​വ​ത്തി​ന്നാ​യി അവർ താ​ന്താ​ങ്ങ​ളെ ഏല്പി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു.

അവിടെ ആ വേ​ലി​യോ​ടു ചേർ​ന്നു, പകൽ​സ്സ​മ​യ​ത്ത് അയൽ​പ​ക്ക​ത്തു​ള്ള മര​ച്ചാ​പ്പ​യി​ലെ കൂ​ലി​പ്പ​ണി​ക്കാ​രു​ടെ ഉപ​യോ​ഗ​ത്തി​നു​ള്ള ഒരു കോണി കി​ട​ന്നി​രു​ന്നു. പ്ര​ശം​സ​നീ​യ​മായ ഉശി​രോ​ടു​കൂ​ടി ഗവ്രോ​ഷ് അതെ​ടു​ത്തു പൊ​ന്തി​ച്ച്, ആന​യു​ടെ മുൻ​കാ​ലു​ക​ളി​ലൊ​ന്നി​നോ​ടു ചേർ​ത്തു​ചാ​രി. കോണി അവ​സാ​നി​ക്കു​ന്നേ​ട​ത്ത് ആ കൂ​റ്റൻ പ്ര​തി​മ​യു​ടെ വയ​റ്റ​ത്താ​യി ഒരു​ത​രം ഇരു​ണ്ട ദ്വാ​രം വെ​ളി​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു.

ഗവ്രോ​ഷ് ആ കോ​ണി​യും ദ്വാ​ര​വും തന്റെ അതി​ഥി​കൾ​ക്കു ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ച്ചു പറ​ഞ്ഞു. ‘കയറി അക​ത്തു കൂ​ടി​ക്കോ​ളിൻ.’

രണ്ടു ചെ​റു​കു​ട്ടി​ക​ളും അന്യോ​ന്യം പേ​ടി​ച്ചു നോ​ക്കി.

‘ചി​ടു​ങ്ങ​ന്മാ​രേ, നി​ങ്ങൾ​ക്കു പേ​ടി​യാ​വു​ന്നു അല്ലേ!’ ഗവ്രോ​ഷ് ഉച്ച​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു:

അവൻ തു​ടർ​ന്നു: ‘കണ്ടോ​ളിൻ!’

അവൻ ആന​യു​ടെ പരു​ത്ത കാ​ലി​ന്മേൽ പി​ടി​ച്ച് ഒരു ഞൊ​ടി​യി​ട​കൊ​ണ്ടു, കോണി ഉപ​യോ​ഗ​പ്പെ​ടു​ത്താ​തെ​ത​ന്നെ, ആ പൊ​ത്തി​ലെ​ത്തി​ച്ചേർ​ന്നു. ഒരു പൊ​ത്തി​ലേ​ക്ക് ഒര​ണ​ലി​പ്പാ​മ്പ് ഇഴ​ഞ്ഞു​ക​ട​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ, അവൻ അക​ത്തേ​ക്കു കട​ന്നു മറ​ഞ്ഞു; ഒരു നി​മി​ഷം കഴി​ഞ്ഞു, വി​ളർ​ത്ത​പോ​ലെ​യി​രു​ന്ന അവ​ന്റെ തല വി​ളർ​ത്ത​തും വെ​ളു​ത്ത​തു​മായ ഒരു പ്രേ​തം​പോ​ലെ ആ ഇരു​ണ്ട ദ്വാ​ര​ത്തി​ന്റെ വക്ക​ത്തു​വ്യ​ക്ത​മാ​യി കണ്ടു.

‘ആട്ടെ,’ അവൻ വി​ളി​ച്ചു​പ​റ​ഞ്ഞു, ‘പി​ള്ള​രേ, ഇങ്ങോ​ട്ടു കയ​റി​ക്കോ​ളിൻ! ഇവിടെ എന്തു രസ​മാ​ണെ​ന്നു കണ്വോ!ഉം, ഇങ്ങോ​ട്ടു വരിൻ!’

അവൻ മൂ​ത്ത​വ​നോ​ടു പറ​ഞ്ഞു. ‘ഞാൻ കൈ പി​ടി​ക്കാം.’

കു​ട്ടി​കൾ അങ്ങോ​ട്ടു​മി​ങ്ങോ​ട്ടും കൈ​മു​ട്ടു​കൊ​ണ്ടു തട്ടി; ആ തെ​മ്മാ​ടി​ച്ചെ​ക്കൻ ഒരേ​സ​മ​യ​ത്ത് അവരെ പേ​ടി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യും വി​ശ്വ​സി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തി​രു​ന്നു; പി​ന്നെ, നല്ല മഴ​യു​ണ്ടു​താ​നും. മൂ​ത്ത​വൻ ആ അപ​ക​ട​മേ​ല്ക്കാൻ സന്ന​ദ്ധ​നാ​യി ജ്യേ​ഷ്ഠൻ കയ​റി​പ്പോ​കു​ന്ന​തും താൻ ആ കൂ​റ്റൻ​ജ​ന്തു​വി​ന്റെ മുൻ​കാ​ലു​കൾ​ക്കി​ട​യിൽ തനി​ച്ചാ​യ​തും കണ്ട​പ്പോൾ ആ ഇള​യ​കു​ട്ടി​ക്ക് ഉറ​ക്കെ​ക്ക​ര​യാൻ തോ​ന്നി; എങ്കി​ലും അതിനു ധൈ​ര്യ​മു​ണ്ടാ​യി​ല്ല.

മൂ​ത്ത​വൻ കാൽ വി​റ​ച്ചു​കൊ​ണ്ട് കോ​ണി​യു​ടെ അറ്റ​ത്തോ​ള​മെ​ത്തി. അതി​നി​ട​യ്ക്ക് ഗവ്രോ​ഷ്, പയ​റ്റാ​ശാൻ ശി​ഷ്യ​രെ​യെ​ന്ന​പ്പോ​ലെ, അല്ലെ​ങ്കിൽ കഴു​ത​നോ​ട്ട​ക്കാ​രൻ കഴു​ത​ക​ളെ എന്ന​പോ​ലെ, ഉറ​ക്കെ​യു​ള്ള വാ​ക്കു​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ട്—അവനെ ഉത്സാ​ഹി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്നു: ‘പേ​ടി​യ്ക്ക​ണ്ടാ! അതു തന്നെ!—അങ്ങി​നെ!—അവിടെ കാൽ വെ​യ്ക്ക്—കൈ​യി​ങ്ങോ​ട്ടു കാ​ണി​ക്ക്—ഉശിർ വേ​ണ്ടേ!’

കു​ട്ടി കൈ നീ​ട്ടി​യാൽ എത്താ​വു​ന്നേ​ട​ത്താ​യ​പ്പോൾ, അവൻ പെ​ട്ടെ​ന്നും ചു​ണ​യോ​ടു​കൂ​ടി​യും ആ കൈ കട​ന്നു​പി​ടി​ച്ചു താൻ നി​ല്ക്കു​ന്നേ​ട​ത്തേ​ക്കു വലി​ച്ചാ​ക്കി.

‘കൊ​ത്തി​ച്ചു!’ അവൻ പറ​ഞ്ഞു.

‘അപ്പോൾ’, ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു, ‘ഞാൻ വരാം. മൊ​സ്യു ഒരി​ട​ത്തി​രി​ക്കൂ.’

അങ്ങോ​ട്ടു കട​ന്ന​തു​പോ​ലെ​ത​ന്നെ പു​റ​ത്തേ​ക്ക് വന്ന് ഒരു മൊ​ച്ച​യു​ടെ ചു​റു​ക്കോ​ടു​കൂ​ടി ആന​യു​ടെ കാ​ലി​ന്മേ​ലൂ​ടെ ഉര​സി​യി​റ​ങ്ങി. പു​ല്ലിൽ കാൽ​വെ​ച്ചു നി​ന്ന്, അഞ്ചു​വ​യ​സ്സു​ള്ള കു​ട്ടി​യെ പി​ടി​ച്ചെ​ടു​ത്തു, കോ​ണി​യു​ടെ നടു​ക്കം ഉറ​പ്പി​ച്ചു നിർ​ത്തി, അവ​ന്റെ പി​ന്നി​ലൂ​ടെ ഗവ്രോ​ഷും, മൂത്ത ചെ​ക്ക​നോ​ട് ഇങ്ങ​നെ വി​ളി​ച്ചു പറ​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ട്, മേൽ​പ്പോ​ട്ടു കയറി: ‘ഞാ​ന​വ​നെ ഉന്തി​ക്ക​യ​റ്റാ​നു​ള്ള ഭാ​വ​മാ​ണ്. വലി​ച്ചോ​ളൂ.’

ഉത്ത​ര​ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ, ഒരു ചെറിയ കു​ട്ടി​യെ ഉന്തി, വലി​ച്ചു, പി​ടി​ച്ചു​കേ​റ്റി, കാ​ര്യം മന​സ്സി​ലാ​കു​ന്ന​തി​നു​മുൻ​പ് ആ പൊ​ത്തിൽ കൊ​ണ്ടി​ട്ടു; ഗവ്രോ​ഷും പി​ന്നാ​ലെ കയ​റി​ച്ചെ​ന്ന് ഒരു ചവി​ട്ടു​കൊ​ണ്ട് കോണി പു​ല്ലിൽ മലർ​ത്തി​ത്ത​ള്ളി​യി​ട്ട ശേഷം, കൈ​കൊ​ട്ടി ഉച്ച​ത്തിൽ പറ​ക​യാ​യി: ‘ആവൂ, ഇവി​ടെ​യെ​ത്തി! ലഫ​യേ​ത്തി​നു ദീർ​ഘാ​യു​സ്സ്!’

ഈ ഇടി​പൊ​ട്ടൽ കഴി​ഞ്ഞ് അവൻ തു​ടർ​ന്നു: ‘അപ്പോൾ, ഹേ, പി​ള്ള​രേ, നി​ങ്ങൾ എന്റെ വീ​ട്ടി​ലാ​ണ്.’

വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ ഗവ്രോ​ഷി​ന് അതു വീ​ടു​ത​ന്നെ​യാ​യി​രു​ന്നു.

അഹോ, പ്ര​യോ​ജ​ന​ശൂ​ന്യ​മാ​യ​തി​ന്റെ അപ്ര​തീ​ക്ഷി​ത​മായ പ്ര​യോ​ജ​ന​ക​ര​ത്വം! മഹ​ത്തു​ക്ക​ളായ വസ്തു​ക്ക​ളു​ടെ ധർ​മ്മ​ശീ​ലം! മഹാ​പു​രു​ഷ​ന്മാ​രു​ടെ ഔദാ​ര്യം! ചക്ര​വർ​ത്തി​യു​ടെ ഒരു മനോ​ധർ​മ്മം ഒന്നി​ച്ചു​ചേർ​ന്നു​ണ്ടായ ആ സ്മാ​ര​ക​വ​സ്തു ഒരു തെ​രു​വു​തെ​ണ്ടി​ച്ചെ​ക്ക​ന്റെ ചെ​റു​വീ​ടാ​യി. ആ പെ​രും​പ്ര​തിമ ആ ചെ​ക്ക​നെ സ്വീ​ക​രി​ക്കു​ക​യും സം​ര​ക്ഷി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. ഞാ​യ​റാ​ഴ്ച​ത്തെ മേ​ത്ത​ര​മു​ടു​പ്പിൽ ബസ്തീ​ലി​ലെ ആന നി​ല്ക്കു​ന്നേ​ട​ത്തൂ​ടെ കട​ന്നു​പോ​കു​ന്ന പ്ര​മാ​ണി​കൾ അതിനെ തങ്ങ​ളു​ടെ ശ്രേ​ഷ്ഠ​ങ്ങ​ളായ കണ്ണു​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു പു​ച്ഛ​ഭാ​വ​ത്തിൽ നോ​ക്കി​ക്ക​ണ്ട് ‘എന്താ​ണി​തു​കൊ​ണ്ടു പ്ര​യോ​ജ​നം?’ എന്നു പറ​യാ​റു​ണ്ട്. അത് അച്ഛ​നി​ല്ലാ​തെ, അമ്മ​യി​ല്ലാ​തെ, ഭക്ഷ​ണ​മി​ല്ലാ​തെ, വസ്ത്ര​മി​ല്ലാ​തെ, രക്ഷ​യി​ല്ലാ​തെ​യു​ള്ള ഒരു ചെ​റു​കു​ട്ടി​യെ തണു​പ്പിൽ​നി​ന്നും മഞ്ഞിൽ​നി​ന്നും കല്ലു​മ​ഴ​യിൽ​നി​ന്നും മഴ​യിൽ​നി​ന്നും രക്ഷി​ക്കാ​നും, മഴ​ക്കാ​ല​ത്തി​ലെ കൊ​ടു​ങ്കാ​റ്റിൽ​നി​ന്നു സഹാ​യി​ക്കാ​നും, പനി​യു​ണ്ടാ​കു​ന്ന​വി​ധം ചളി​യിൽ​ക്കി​ട​ന്നും മരി​ക്കു​ന്ന​വി​ധം മഞ്ഞിൽ​ക്കി​ട​ന്നു​മു​ള്ള ഉറ​ങ്ങൽ കൂ​ടാ​തെ കഴി​ക്കാ​നും ഉപ​യോ​ഗ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. സമു​ദാ​യം തള്ളി​ക്ക​ള​ഞ്ഞ നി​ര​പ​രാ​ധ​ശി​ശു​വെ സ്വീ​ക​രി​ക്കു​വാൻ അതു​പ​യോ​ഗ​പ്പെ​ട്ടു. ദു​ഷ്പ്ര​വൃ​ത്തി​ക​ളു​ടെ എണ്ണം കു​റ​യ്ക്കാ​ന് അതു​പ​യോ​ഗ​പ്പെ​ട്ടു. എല്ലാ വാ​തി​ലു​ക​ളും ആരുടെ മുൻ​പിൽ അട​യ​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു​വോ അവ​ന്ന് അതൊരു തു​റ​ന്ന മട​യാ​യി​രു​ന്നു. കൃ​മി​ക​ളാ​ലും വി​സ്മൃ​തി​യി​ലും ആക്ര​മി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. പാ​ലു​ണ്ണി​കൾ​കൊ​ണ്ടും പൂ​പ്പൽ​കൊ​ണ്ടും വ്ര​ണ​ങ്ങൾ​കൊ​ണ്ടും മൂടി, ചാ​ഞ്ചാ​ടി​ക്കൊ​ണ്ടു, പുഴു തി​ന്നു, ഉപേ​ക്ഷി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു, ശി​ക്ഷി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട ആ മോ​ശ​മായ കിഴവൻ പ്രാ​ചീ​ന​മ​ഹാ​ഗ​ജ​ത്തി​നു, വഴി​ത്തി​രി​വിൽ നി​ന്ന് ഒരു സു​ശീ​ല​ഭാ​വ​ത്തിൽ വെ​റു​തേ ധർ​മ്മം ചോ​ദി​ച്ചു​നോ​ക്കു​ന്ന ആ ഇര​പ്പാ​ളി​പ്പെ​രും​പ്ര​തി​മ​യ്ക്ക്, ആ മറ്റേ ഇര​പ്പാ​ളി​യു​ടെ—കാ​ലി​ന്മേ​ലൊ​ന്നു​മി​ല്ലാ​തെ തല​യ്ക്കു മീതേ ഒരു മേൽ​പ്പു​ര​യി​ല്ലാ​തെ, വി​ര​ലു​കൊ​ണ്ടു, ചൂ​ള​യി​ട്ടു​കൊ​ണ്ടു, കീ​റ​ത്തു​ണി​ധ​രി​ച്ചു, വല്ല എച്ചി​ലു​ക​ളും തി​ന്നു​പ​ജീ​വി​ക്കു​ന്ന ആ സാ​ധു​ക്കു​ട്ടി​യു​ടെ​മേൽ അനു​ക​മ്പ തോ​ന്നി​യോ എന്നു തോ​ന്നും. ബസ്തീ​ലി​ലെ ആന​യെ​ക്കൊ​ണ്ടു​ണ്ടായ പ്ര​യോ​ജ​നം അതാണ്. മനു​ഷ്യ​രാൽ നി​ന്ദി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു​ള്ള നെ​പ്പോ​ളി​യ​ന്റെ ഈ മനോ​ധർ​മ്മ​ത്തെ ഈശ്വ​രൻ കൈ​ക്കൊ​ണ്ടു. മനോ​ഹ​രം മാ​ത്ര​മാ​യി​രു​ന്ന​ത് ഉത്കൃ​ഷ്ട​മാ​യി​ത്തീർ​ന്നു. തന്റെ ആലോ​ച​ന​യെ രൂ​പ​പ്പെ​ടു​ത്തു​വാൻ​വേ​ണ്ടി ചക്ര​വർ​ത്തി​ക്കു വർ​ണ്ണ​ക്ക​ല്ലും പി​ച്ച​ള​യും ഇരി​മ്പും സ്വർ​ണ്ണ​വും വെ​ണ്ണ​ക്ക​ല്ലും വേ​ണ്ടി​വ​ന്നി​രി​ക്കും; ഈശ്വ​ര​നാ​ക​ട്ടെ പല​ക​ക​ളും തു​ലാ​ങ്ങ​ളും പശയും മാ​ത്രം മതി​യാ​യി. ചക്ര​വർ​ത്തി​ക്ക് ഒര​തി​ബു​ദ്ധി​മാ​ന്റെ വി​ചാ​ര​ശ​ക്തി​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു: ആയുധം ധരി​ച്ചു, മഹ​ത്താ​യി, പൊ​ന്തി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട കൊ​മ്പു​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടി, തന്റെ ഗോ​പു​ര​വും പു​റ​ത്തേ​റ്റി, ആഹ്ലാ​ദ​ത്തോ​ടും ചൈ​ത​ന്യ​ത്തോ​ടും കൂടിയ ജല​ധാ​ര​ക​ളെ എല്ലാ​ഭാ​ഗ​ത്തേ​ക്കും ഒഴു​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടു​ള്ള ആ പടു​കൂ​റ്റൻ ആനയിൽ അദ്ദേ​ഹം പൊ​തു​ജ​ന​ത്തെ മൂർ​ത്തി​മ​ത്താ​ക്കി​ക്കാ​ണി​പ്പാൻ ആഗ്ര​ഹി​ച്ചു. ഈശ്വ​ര​നാ​ക​ട്ടെ അതി​ലും വലിയ കാ​ര്യം അതു​കൊ​ണ്ടു പ്ര​വർ​ത്തി​ച്ചു; അദ്ദേ​ഹം ഒരു കു​ട്ടി​യെ അവി​ടെ​ത്താ​മ​സി​പ്പി​ച്ചു.

ഗവ്രോ​ഷ് കടന്ന ദ്വാ​രം ആന​യു​ടെ വയ​റിൻ​ചു​വ​ട്ടിൽ, ഞങ്ങൾ പറ​ഞ്ഞ​തു​പോ​ലെ, പു​റ​ത്തു​നി​ന്നു നോ​ക്കി​യാൽ കാ​ണാ​തെ മറ​യ​പ്പെ​ട്ട​താ​യും പൂ​ച്ച​കൾ​ക്കും വീ​ടി​ല്ലാ​ത്ത കു​ട്ടി​കൾ​ക്കും മാ​ത്രം നൂ​ണു​ക​ട​ക്കാ​വു​ന്ന​വി​ധം അത്ര​മേൽ കു​ടു​സ്സാ​യു​മു​ള്ള ഒരു പൊ​ളി​വാ​യി​രു​ന്നു.

ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു: ‘വാ​തി​ല്ക്കാ​വ​ല്ക്കാ​ര​നോ​ട് ആർ വന്നാ​ലും കാണാൻ സമ​യ​മി​ല്ലെ​ന്നു പറ​ഞ്ഞേ​ല്പി​ച്ചു നമു​ക്ക് ഇനി​യ​ത്തെ പ്ര​വൃ​ത്തി​യാ​രം​ഭി​ക്കാം.’

അങ്ങ​നെ, അവൻ തന്റെ മു​റി​ക​ളു​മാ​യി നല്ല പരി​ച​യ​മു​ള്ള ഒരാ​ളു​ടെ മനോ​വി​ശ്വാ​സ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി ഇരു​ട്ടി​ലേ​ക്ക് ആണ്ടു​ചെ​ന്ന് ഒരു പല​ക​യെ​ടു​ത്തു ദ്വാ​ര​മ​ട​ച്ചു.

പി​ന്നെ​യും ഗവ്രോ​ഷ് ഇരു​ട്ടി​ലേ​ക്കാ​ണ്ടു. പ്ര​കാ​ശ​മു​ണ്ടാ​കു​ന്ന കു​പ്പി​യി​ലേ​ക്കു തി​രു​കിയ തീ​പ്പെ​ട്ടി​യു​ടെ കി​രു​കി​രു​പ്പൊ​ച്ച കു​ട്ടി​കൾ കേ​ട്ടു. അന്നു രസാ​യ​ന​ശാ​സ്ത്ര സം​ബ​ന്ധ​മായ തീ​പ്പെ​ട്ടി പു​റ​ത്തു വന്നി​ട്ടി​ല്ല. അക്കാ​ല​ത്തു ‘ഫൂ​മേ​ഡ്’ ഉരു​ക്കാ​യി​രു​ന്നു അഭി​വൃ​ദ്ധി​യു​ടെ ചി​ഹ്നം.

ഒരു പ്ര​തീ​ക്ഷി​ത​മായ വെ​ളി​ച്ചം അവ​രെ​ക്കൊ​ണ്ടു പകുതി കൺ​മി​ഴി​പ്പി​ച്ചു; കു​ണ്ടറ മൂ​ഷി​കൻ എന്നു പേ​രു​ള്ള മര​ക്ക​റ​യിൽ മു​ക്കിയ ചര​ട്ടു​ക​ഷ്ണ​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ന്നു ഗവ്രോ​ഷ് ഒരു​വി​ധ​ത്തിൽ കത്തി​ച്ചു. വെ​ളി​ച്ച​ത്തെ​ക്കാ​ള​ധി​കം പുക പു​റ​പ്പെ​ടു​വി​ക്കു​ന്ന ആ കു​ണ്ട​റ​മൂ​ഷി​കൻ ആന​യു​ടെ അന്തർ​ഭാ​ഗ​ത്തെ സമ്മി​ശ്ര​മാ​യ​വി​ധം തെ​ളി​യി​ച്ചു.

ഗവ്രോ​ഷി​ന്റെ രണ്ട​തി​ഥി​ക​ളും ചു​റ്റും ഒന്നോ​ടി​ച്ചു​നോ​ക്കി; ഹീ​ഡിൻ​ബർ​ഗ്ഗി​ലെ മദ്യ​ത്തൊ​ട്ടി​യിൽ ഇട്ട​ട​യ്ക്ക​പ്പെ​ട്ട ഒരാ​ളു​ടെ, അല്ലെ​ങ്കിൽ, കു​റെ​ക്കൂ​ടി നന്നാ​ക്കി​പ്പ​റ​യാം, ക്രി​സ്തീ​യ​വേ​ദ​പു​സ്ത​ക​ത്തിൽ പറ​യു​ന്ന തി​മിം​ഗ​ല​ത്തി​ന്റെ വയ​റ്റിൽ​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന യോ​നാ​യു​ടെ, അനു​ഭ​വം​പോ​ലെ എന്തോ ഒന്നാ​ണ് അവർ​ക്ക​പ്പോൾ ഉണ്ടാ​യ​ത്. രാ​ക്ഷ​സീ​യ​മായ ഒരു പെ​രും​ക​ങ്കാ​ളം അവരെ മൂ​ടി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. മു​ക​ളിൽ ക്ര​മാ​നു​സാ​രി​യായ അക​ല​ത്തിൽ കട്ടി​കൂ​ടി വളഞ്ഞ വാ​രി​യെ​ല്ലു​കൾ പു​റ​പ്പെ​ടു​ന്ന പാർ​ശ്വ​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളോ​ടു​കൂ​ടിയ നീ​ണ്ടു തവി​ട്ടു​നി​റ​ത്തി​ലു​ള്ള ചീ​നാ​ന്തി നട്ടെ​ല്ലിൻ​കൂ​ട്ട​ത്തി​ന്റെ പ്രാ​തി​നി​ധ്യം വഹി​ക്കു​ന്നു; കു​ടൽ​മാ​ല​ക​ളെ​പ്പോ​ലെ അവയിൽ പശ​ക്കൂ​ട്ടി​ന്റെ ചു​ണ്ണാ​മ്പു കൽ​പ്പു​റ്റു​കൾ തൂ​ങ്ങി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്. ഒരു ഭാ​ഗ​ത്തു​നി​ന്ന് മറ്റൊ​രു ഭാ​ഗ​ത്തേ​ക്ക് എത്തി​വ​ലി​ഞ്ഞ എട്ടു​കാ​ലി​വ​ല​കൾ വൃ​ത്തി​കെ​ട്ട വി​ഭാ​ജ​ക​ചർ​മ്മ​ങ്ങ​ളെ ഉണ്ടാ​ക്കി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. മു​ക്കു​ക​ളിൽ അവി​ട​വി​ടെ കറു​ത്ത കൂ​റ്റൻ​പു​ള്ളി​കൾ കാ​ണാ​നു​ണ്ട്; അവ​യ്ക്ക് ജീ​വ​നു​ണ്ടെ​ന്നും പെ​ട്ടെ​ന്നും പേ​ടി​ച്ച​പോ​ലെ​യു​മു​ള്ള ഒരു ചല​ന​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി അവ ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ സ്ഥലം മാ​റു​ന്നു​ണ്ടെ​ന്നും തോ​ന്നി.

ആന​യു​ടെ പൃ​ഷ്ഠ​ത്തിൽ​നി​ന്നു വയ​റ്റി​ലേ​ക്കു പൊ​ട്ടി​വീണ കഷ്ണ​ങ്ങൾ കൊ​ണ്ടു കു​ഴി​യെ​ല്ലാം തൂർ​ന്നി​രു​ന്ന​തി​നാൽ, അതിൽ ഒരു നി​ല​ത്തെ​ന്ന​പോ​ലെ നട​ക്കാ​മാ​യി​രു​ന്നു.

ഇളയ കു​ട്ടി മൂ​ത്ത​വ​നോ​ടു പറ്റി​ച്ചേർ​ന്നു ചെ​കി​ട്ടിൽ മന്ത്രി​ച്ചു: ‘ഇരു​ട്ട്.’

ഈ അഭി​പ്രാ​യ​പ്ര​ക​ട​നം ഗവ്രോ​ഷിൽ​നി​ന്ന് ഒരാ​ക്ഷേ​പ​ത്തെ പു​റ​പ്പെ​ടു​വി​ച്ചു. ആ രണ്ടു ചെ​ക്ക​ന്മാ​രു​ടെ​യും അമ്പ​ര​ന്ന നില ഒരു കു​ലു​ക്കൽ​കൂ​ടി​യേ കഴിയൂ എന്നാ​ക്കി.

‘എന്താ​ണ് നി​ങ്ങ​ള​വി​ടെ ഇരു​ന്നു പി​റു​പി​റു​ക്ക​ണ​ത്?’ അവൻ ഉച്ച​ത്തിൽ​പ്പ​റ​ഞ്ഞു. ‘എന്നെ കളി​യാ​ക്കാ​ണ്? എന്നോ​ടു മു​കർ​വീർ​പ്പി​ക്കാ​ണ്, അല്ലേ? നി​ങ്ങൾ​ക്കു തൂ​ലെ​റി​ക്കൊ​ട്ടാ​രം വേ​ണ​ന്നു​ണ്ടോ? നി​ങ്ങൾ ജന്തു​ക്ക​ളാ​ണോ? വരു, പറയൂ! ഞാൻ വങ്ക​ന്മാ​രു​ടെ കൂ​ട്ട​ത്തിൽ​പ്പെ​ട്ട​വ​ന​ല്ലെ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു​ത​രു​ന്നു. ഹാ, ആട്ടെ. നി​ങ്ങൾ പോ​പ്പി​ന്റെ കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ​പ്പെ​ട്ട ചെ​ക്ക​ന്മാ​രാ​ണോ?’

ഭയ​ത്തി​ന്റെ കാ​ര്യ​ത്തിൽ കു​റ​ച്ചൊ​രു പരുഷത കാ​ണി​ക്കു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു പ്ര​യോ​ജ​ന​മു​ണ്ട്. അതു ധൈ​ര്യം പി​ടി​പ്പി​ക്കും. രണ്ടു കു​ട്ടി​ക​ളും ഗവ്രോ​ഷി​ന് അടു​ത്തു​കൂ​ടി.

ഈ വി​ശ്വാ​സം​കൊ​ണ്ടു പി​തൃ​വാ​ത്സ​ല്യം കയറിയ ഗവ്രോ​ഷ് ഗൗ​ര​വ​ത്തിൽ നി​ന്നു സൗ​മ്യ​ത​യി​ലേ​ക്കു കട​ന്നു, ഇളയ കു​ട്ടി​യോ​ടു പറ​ഞ്ഞു: ‘വി​ഡ്ഢി!’ ആ അവ​മാ​ന​ക​ര​മായ വാ​ക്ക് ഒരോ​മ​നി​ക്കു​ന്ന സ്വ​ര​ത്തിൽ ഉച്ച​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട് അവൻ പറ​ഞ്ഞു, ‘പു​റ​ത്താ​ണ് ഇരു​ട്ട്. പു​റ​ത്തു മഴ​യു​ണ്ട്. ഇവിടെ മഴ​യി​ല്ല; പു​റ​ത്തു തണു​പ്പു​ണ്ട്, ഇവിടെ ഒരു കഷ്ണം കാ​റ്റി​ല്ല; പു​റ​ത്ത് ഒരു​പ​ടി ആളു​ക​ളു​ണ്ട്. ഇവിടെ ആളി​ല്ല; പറ​ഞ്ഞു ചന്ദ്രൻ​കൂ​ട​യി​ല്ല. ഇവിടെ എന്റെ മെ​ഴു​തി​രി​യു​ണ്ട്.’

രണ്ടു കു​ട്ടി​ക​ളും ഭയം കു​റ​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടു ചു​റ്റും നോ​ക്കി; പക്ഷേ, ആലോ​ച​ന​യ്ക്കു ഗവ്രോ​ഷ് ഇട​കൊ​ടു​ത്തി​ല്ല.

‘ക്ഷണം,’ അവൻ പറ​ഞ്ഞു.

എന്നി​ട്ട് അവൻ അവരെ. മു​റി​യു​ടെ അങ്ങേ​യ​റ്റം എന്നു വി​ളി​ക്കാൻ കഴി​ഞ്ഞാൽ ഞങ്ങൾ വളരെ സന്തോ​ഷി​ക്കു​ന്നേ​ട​ത്തേ​ക്ക് ഉന്തി​യാ​ക്കി.

അവി​ടെ​യാ​ണ് അവ​ന്റെ കി​ട​യ്ക്ക.

ഗവ്രോ​ഷി​നു കി​ട​പ്പി​ന്റെ വട്ട​മെ​ല്ലാ​മു​ണ്ട്; എന്നു​വെ​ച്ചാൽ, ഒരു കി​ട​യ്ക്ക​യും, ഒരു കമ്പി​ളി​യും, മറ​ശ്ശീ​ല​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടി​യു​ള്ള ഒരു​ള്ള​റ​യും.

കി​ട​യ്ക്ക ഒരു വൈ​യ്ക്കോൽ​പ്പാ​യ​യാ​ണ്; കമ്പി​ളി ചാ​ര​നി​റ​ത്തി​ലു​ള്ള രോ​മ​ത്തു​ണി​യു​ടെ ഒരു വലിയ കഷ്ണം—നല്ല ചൂ​ടു​ള്ള​തും പു​തി​യ​തു​മായ ഒന്ന്. ഉള്ള​റ​യു​ണ്ടാ​യി​ട്ടു​ള്ള​ത് ഇവ​കൊ​ണ്ടാ​ണ്: നി​ല​മാ​യി​ത്തീർ​ന്നി​ട്ടു​ള്ളു—അതാ​യ​ത് ആന​യു​ടെ വയർ—ചവ​റ​ള്ള​തു​ട്ട​ത്തിൽ തി​രു​ക​പ്പെ​ട്ട​തും കൂ​ടി​ച്ചേർ​ന്ന​തു​മാ​യി രണ്ടെ​ണ്ണം മുൻ​പി​ലും ഒന്നു പി​ന്നി​ലും വെ​ച്ചു. ചതു​ര​സ്തം​ഭാ​കൃ​തി​യായ ഒര​ല​കു​കെ​ട്ടി​ന്റെ രൂ​പ​ത്തിൽ, മു​ക​ളിൽ കയർ​കൊ​ണ്ടു കൂ​ട്ടി​ക്കെ​ട്ടിയ മൂ​ന്നു നീണ്ട ഏറ്ക്കാ​ലു​കൾ, ഈ ഒരു കറ്റ, അതി​ന്മേൽ വെ​റു​തെ വെ​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള​തെ​ങ്കി​ലും ഭം​ഗി​യിൽ അടു​പ്പി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള​തും ആ മൂ​ന്ന് ഏർ​ക്കാ​ലു​ക​ളേ​യും മൂ​ടു​മാ​റ് ഇരി​മ്പു​ക​മ്പി​ക്കെ​ട്ടു​ക​ളാൽ ഉറ​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​തു​മായ ഒരു പി​ച്ച​ള​ക്ക​മ്പി ‘ക്രാ​സി’ പ്പ​ണി​യെ താ​ങ്ങി​നി​ല്ക്കു​ന്നു. ഒരു വരി വലിയ കന​മു​ള്ള കല്ലു​കൾ, ചു​വ​ട്ടി​ലൂ​ടെ യാ​തൊ​ന്നി​നും പോവാൻ വയ്യാ​ത്ത വിധം, ഈ വല​പ്പ​ണി​യെ നി​ല​ത്തോ​ടു ചേർ​ത്തി​രി​ക്കു​ന്നു. ഈ അഴി​ച്ചു​മർ കാഴ്ച മൃ​ഗ​ശാ​ല​യിൽ പക്ഷി​ക്കൂ​ടു​ക​ളെ മൂ​ടി​യി​ടാ​റു​ള്ള പി​ച്ച​ള​മ​റ​ക​ളു​ടെ ഒരു കഷ്ണ​മ​ല്ലാ​തെ മറ്റൊ​ന്നു​മ​ല്ല. ഗവ്രോ​ഷി​ന്റെ കി​ട​യ്ക്ക ഈ വല​യ്ക്കു പി​ന്നിൽ ഒരു പക്ഷി​ക്കൂ​ടി​നു​ള്ളി​ലെ​ന്ന​പോ​ലെ കി​ട​ന്നി​രു​ന്നു. എല്ലാം​കൂ​ടി​യാൽ ഒരു എസ്കി​മോ [6] ക്കൂ​ടാ​ര​ത്തി​ന്റെ ഛാ​യ​യാ​ണ്.

ഈ ക്രാ​സി​പ്പ​ണി ഒരു മറ​ശ്ശീ​ല​യു​ടെ സ്ഥാ​ന​മെ​ടു​ത്തു.

മുൻ​പി​ലാ​യി വലയെ നി​ല​ത്തോ​ട​ടു​പ്പി​ച്ചു ചേർ​ത്തി​രു​ന്ന കല്ലു​ക​ളെ ഗവ്രോ​ഷ് എടു​ത്തു​മാ​റ്റി; ഒന്നി​നു മീതെ ഒന്നാ​യി മട​ങ്ങി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന വല​യു​ടെ രണ്ടു മട​ക്കു​ക​ളും അങ്ങോ​ട്ടു​മി​ങ്ങോ​ട്ടും നീ​ങ്ങി​വീ​ണു.

‘അക​ത്തേ​ക്കു നൂ​ണോ​ളിൻ, പി​ള്ള​രേ!’ ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു.

വലിയ മുൻ​ക​രു​ത​ലോ​ടെ അവൻ തന്റെ അതി​ഥി​ക​ളെ കൂ​ട്ടി​ലേ​ക്കു കട​ത്തി, താനും അവ​രു​ടെ പി​ന്നാ​ലെ കട​ന്നു, കല്ലു​കൾ വലി​ച്ചു ചേർ​ത്തു​വെ​ച്ചു, വീ​ണ്ടും ദ്വാ​ര​മ​ട​ച്ചു.

മൂ​ന്നു​പേ​രും പാ​യ​യിൽ മലർ​ന്നു​കി​ട​ന്നു. അപ്പോ​ഴും ആ കു​ണ്ട​റ​മൂ​ഷി​കൻ ഗവ്രോ​ഷി​ന്റെ കൈ​യി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.

‘ഇനി,’ അവൻ പറ​ഞ്ഞു, ‘ഉറ​ങ്ങി​ക്കോ​ളിൻ! കാൻ​ഡെ​ലാ​ബ്ര’ വി​ള​ക്കു [7] കെ​ടു​ത്താൻ പോ​കു​ന്നു.’

‘മൊ​സ്യു,’ മൂത്ത സഹോ​ദ​രൻ വല​പ്പ​ണി​യെ ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ട്ടി ഗവ്രോ​ഷോ​ടു ചോ​ദി​ച്ചു. ‘അതെ​ന്തി​നാ​ണ്?’

‘അത്,’ സഗൗ​ര​വ​മാ​യി ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു, ‘എലി​കൾ​ക്കു​ള്ള​താ​ണ് ഉറ​ങ്ങി​ക്കോ​ളൂ.’

എങ്കി​ലും ആ ചെ​റു​കു​ട്ടി​ക​ളു​ടെ ഉപ​യോ​ഗ​ത്തി​നാ​യി ഗവ്രോ​ഷി​ന്ന് അവർ​ക്കു ചില ഉപ​ദേ​ശ​ങ്ങൾ​കൂ​ടി കൊ​ടു​ത്തു​വെ​യ്ക്കേ​ണ്ടി​വ​ന്നു; അവൻ തു​ടർ​ന്നു: ‘അതു കാ​ഴ്ച​ബം​ഗ്ലാ​വു​ള്ളേ​ട​ത്തു​നി​ന്നു കൊ​ണ്ടു​വ​ന്ന​താ​ണ്. അതു ഭയ​ങ്ക​ര​മൃ​ഗ​ങ്ങൾ​ക്കു​ള്ള​ത​ത്രേ. അവിടെ ഒരു പീ​ടി​ക​യിൽ മു​ഴു​വ​നും ഇതാണ്. ഒരു ചു​മ​രി​ന്മേ​ലൂ​ടെ കയറി ഒരു ജനാ​ല​യി​ലൂ​ടേ ഇഴ​ഞ്ഞു​ക​ട​ന്ന്, ഒരു വാ​തി​ലി​ലൂ​ടെ കട​ന്നാൽ തീർ​ന്നു. എത്ര വേ​ണ​മെ​ങ്കി​ലും നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​ടു​ക്കാം.’

ഈ പറ​യു​ന്ന​തോ​ടു​കൂ​ടി അവൻ ഇള​യ​വ​നെ കമ്പി​ളി​യു​ടെ ഒരു മട​ക്കി​ലേ​ക്കു ചേർ​ത്ത​ടു​പ്പി​ച്ചു കി​ട​ത്തി; ആ ചെ​ക്കൻ മന്ത്രി​ച്ചു:

‘ഹാ, എന്തു രസം! നല്ല ചൂട്!’

ഗവ്രോ​ഷ് ആ കമ്പി​ളി​യു​ടെ മേ​ലേ​ക്ക് ഒരു സന്തോ​ഷ​സൂ​ച​ക​മായ നോ​ട്ടം നോ​ക്കി.

‘അതും അവി​ടെ​നി​ന്നു​ള്ള​തു​ത​ന്നെ​യാ​ണ്’, അവൻ പറ​ഞ്ഞു. ‘ഞാൻ അതു കു​ര​ങ്ങ​ന്മാ​രു​ടെ കൈ​യിൽ​നി​ന്നു തട്ടി​യെ​ടു​ത്തു.’

എന്നി​ട്ടു തങ്ങൾ കി​ട​ക്കു​ന്ന പായയെ, അഭി​ന​ന്ദ​നീ​യ​മാ​യി മെ​ട​ഞ്ഞു​ണ്ടാ​ക്കിയ ആ ഒരു നല്ല കന​മു​ള്ള പായയെ, ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ട്ടി, അവൻ തു​ടർ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു: ‘അത് ഒട്ട​ക​പ്പു​ള്ളി​മാ​ന്റെ​യാ​ണ്.’

കു​റ​ച്ചിട മി​ണ്ടാ​തി​രു​ന്ന​തി​നു​ശേ​ഷം അവൻ പറ​ഞ്ഞു: ‘മൃ​ഗ​ങ്ങൾ​ക്ക് ഇതൊ​ക്കെ​യു​ണ്ട്. ഞാൻ അവ​റ്റ​യു​ടെ പക്കൽ​നി​ന്ന് ഇവ​യൊ​ക്കെ തട്ടി​യെ​ടു​ത്തു. അവ​റ്റ​യ്ക്ക് അതു​കൊ​ണ്ട് അലോ​ഗ്യ​മെ​ന്നും തോ​ന്നി​യി​ല്ല. ഞാൻ അവ​രോ​ടു പറ​ഞ്ഞു: ‘ഇതൊ​ക്കെ ആന​യ്ക്കാ​ണ്.’

അവൻ നിർ​ത്തി, പി​ന്നെ​യും തു​ട​ങ്ങി: ‘നി​ങ്ങൾ ചു​മ​രി​ന്മേ​ലൂ​ടെ ഇഴ​ഞ്ഞു​ക​യ​റു​ന്നു; ഭര​ണാ​ധി​കാ​രി​ക​ളെ ഒരു പു​ല്ലി​നു കൂ​ട്ടാ​ക്കു​ന്നി​ല്ല. അപ്പോൾ അതാ കാ​ര്യ​മാ​യി.’

ആ രണ്ടു കു​ട്ടി​ക​ളാ​വ​ട്ടേ, അവ​രെ​പ്പോ​ലെ​ത്ത​ന്നെ ഒരു തെ​ണ്ടി​യും അവ​രെ​പ്പോ​ലെ​ത്ത​ന്നെ ആരു​മി​ല്ലാ​ത്ത​വ​നും അവ​രെ​പ്പോ​ലെ​ത്ത​ന്നെ അശ​ക്ത​നു​മെ​ങ്കി​ലും, സ്തു​ത്യർ​ഹ​വും സർ​വ്വ​ശ​ക്ത​വു​മായ എന്തോ ഒന്നു​ള്ള​വ​നും, അവ​രു​ടെ കണ്ണി​നു ദി​വ്യ​നും, ബു​ദ്ധി​സൂ​ച​ക​ങ്ങ​ളും അതി​മ​നോ​ഹ​ര​ങ്ങ​ളു​മായ പു​ഞ്ചി​രി​കൾ കൂ​ടി​ച്ചേർ​ന്ന ഒരു കിഴവൻ ‘ബടായി’ ക്കാ​ര​ന്റെ എല്ലാ​ത്ത​രം കൊ​ഞ്ഞ​ന​ങ്ങ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടും നി​റ​ഞ്ഞ മു​ഖാ​കൃ​തി​യോ​ടു​കൂ​ടി​യ​വ​നു​മായ ഈ ധീ​ര​നും സമർ​ത്ഥ​നു​മായ മനു​ഷ്യ​നെ ഭീ​രു​ത്വ​ത്തോ​ടും അമ്പ​ര​പ്പോ​ടും കൂ​ടി​ക്ക​ലർ​ന്ന ബഹു​മാ​ന​ത്തോ​ടെ നോ​ക്കി​ക്ക​ണ്ടു.

‘മൊ​സ്യു,’ മൂ​ത്ത​വൻ പേ​ടി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു പറയാൻ നി​ശ്ച​യി​ച്ചു, ‘നി​ങ്ങൾ​ക്ക​പ്പോൾ പൊ​ല്ലീ​സ്സു​കാ​രെ പേ​ടി​യി​ല്ല?’

ഗവ്രോ​ഷ് ഈ മറു​പ​ടി​കൊ​ണ്ടു തൃ​പ്തി​പ്പെ​ട്ടു: ‘ചെക്ക! പൊ​ല്ലീ​സ്സു​കാ​രൻ എന്ന് ആരും പറ​യാ​റി​ല്ല. ‘തീ​പ്പെ​ട്ടി​ക്കോൽ’ എന്നേ പറയൂ.’

ചെ​റി​യ​വ​ന്റെ കണ്ണു​കൾ മി​ഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു; പക്ഷേ, അവ​നൊ​ന്നും മി​ണ്ടി​യി​ല്ല. മൂ​ത്ത​വൻ നടു​ക്കാ​ക​യാൽ പാ​യ​യു​ടെ അറ്റ​ത്തു പെ​ട്ടി​രു​ന്ന ഇള​യ​വ​നെ ഒരമ്മ ചെ​യ്യു​മാ​യി​രു​ന്ന​വി​ധം ഗവ്രോ​ഷ് തന്റെ കമ്പി​ളി​കൊ​ണ്ടു മൂ​ടി​പ്പു​ത​പ്പി​ച്ചു; ഒരു തല​യ​ണ​യാ​കു​മാ​റ് ആ കു​ട്ടി​യു​ടെ തല​യ്ക്കൽ​ഭാ​ഗ​ത്തു കീ​റ​ത്തു​ണി​ക്ക​ഷ്ണ​ങ്ങ​ളെ ഉയ​ര​ത്തിൽ കൂ​ട്ടി​വെ​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു. എന്നി​ട്ട് അവൻ മൂ​ത്ത​വ​നോ​ടു പറ​ഞ്ഞു: ‘എങ്ങ​നെ? ഇവിടെ നല്ല സു​ഖ​മു​ണ്ട്, ഇല്ലേ?’

‘ഉവ്വ്, പി​ന്നെ!’ ശാ​പ​മോ​ക്ഷം കി​ട്ടിയ ഒരു ദേ​വ​ന്റെ ഭാ​വ​വി​ശേ​ഷ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി ഗവ്രോ​ഷി​നെ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കി, മൂ​ത്ത​വൻ മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു.

മു​ഴു​വ​നും ഈറ​നാ​യി​രു​ന്ന ആ രണ്ടു ചെറിയ സാ​ധു​ക്കു​ട്ടി​കൾ​ക്കും ഒരി​ക്കൽ​ക്കൂ​ടി ചൂ​ടു​പി​ടി​ച്ചു.

‘ഹാ, കൂ​ട്ട​ത്തിൽ പറ​യ​ട്ടേ,’ ഗവ്രോ​ഷ് തു​ടർ​ന്നു, ‘എന്തി​നെ​പ്പ​റ്റി​യാ​ണ് നി​ങ്ങൾ തേ​ങ്ങി​യി​രു​ന്ന​ത്?’

ഇള​യ​വ​നെ മൂ​ത്ത​വ​ന്നു ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട്: ‘അവ​നെ​പ്പോ​ലു​ള്ള ഒരു കര​ടി​നെ​പ്പ​റ്റി എനി​ക്കൊ​ന്നും പറ​യാ​നി​ല്ല; നി​ന്നെ​പ്പോ​ലു​ള്ള ഒരു പെ​രും​കൂ​റ്റൻ നി​ന്നു കര​ഞ്ഞാൽ! അതു മണ്ട​ത്ത​ര​മാ​ണ്; നി​യ്യൊ​രാ​ന​വ​ങ്ക​നെ​പ്പോ​ലി​രു​ന്നു.’

‘ഈശ്വ​രാ’, ആ കു​ട്ടി മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു, ‘ഞങ്ങൾ​ക്കു വീ​ടി​ല്ല.’

‘ഗ്ര​ഹ​പ്പി​ഴേ!’ ഗവ്രോ​ഷ് തി​രി​ച്ച​ടി​ച്ചു, ‘നി​യ്യൊ​ന്നും ‘വീട്’ എന്നു പറ​യ​രു​ത്, ‘കു​ടി​ല്.’

‘പി​ന്നെ, രാ​ത്രി​യിൽ അങ്ങ​നെ ഞങ്ങൾ തനി​ച്ചാ​യ​പ്പോൾ, പേടി തോ​ന്നി.’

‘നി​യ്യൊ​ന്നും ‘രാ​ത്രി’ എന്നു പറ​യ​രു​ത്, ‘കരി​മ്പ​ട​ക്കാ​രൻ.’

‘ഞാൻ നന്ദി പറ​യു​ന്നു, സേർ,’ കു​ട്ടി പറ​ഞ്ഞു.

‘കേ​ട്ടോ.’ ഗവ്രോ​ഷ് പറയാൻ തു​ട​ങ്ങി, ‘നി​യ്യെ​ന്തോ​ന്നി​നെ​പ്പ​റ്റി​യും ഇനി നി​ല​വി​ളി​ക്ക​രു​ത്. ഞാൻ നോ​ക്കാം നി​ങ്ങ​ളെ രണ്ടാ​ളെ​യും. നമു​ക്കാ​യി​ട്ടു​ള്ള നേ​ര​മ്പോ​ക്കു​ക​ളൊ​ക്കെ ഞാൻ നി​ങ്ങ​ളെ കാ​ണി​ക്കാം. വേ​ന​ല്ക്കാ​ല​ത്ത് എന്റെ ചങ്ങാ​തി​ക​ളിൽ ഒരാ​ളായ നവെ​യോ​ടു​കൂ​ടി നമു​ക്കു ഗ്ല​സി​യേ​റി​ലേ​ക്കു പോവാം; നമു​ക്കു ഗറിൽ കു​ളി​ക്കാം; ഓസ്തെർ​ലി​ത്സ് പാ​ല​ത്തി​ന്മേ​ലു​ള്ള മര​ത്തി​ര​പ്പ​ങ്ങൾ​ക്കു മുൻ​പിൽ ഒരു നൂ​ലു​ബ​ന്ധ​വു​മി​ല്ലാ​തെ നമു​ക്കു പായാം— അത് അല​ക്കു​കാ​രി​ക​ളെ ശു​ണ്ഠി​യെ​ടു​പ്പി​ക്കും. അവറ്റ നി​ല​വി​ളി​ക്കും, അവ​റ്റ​യ്ക്കു ഭ്രാ​ന്താ​വും, എന്തു നേ​ര​മ്പോ​ക്കു​ണ്ടെ​ന്നോ! നമു​ക്ക് പോയി മനു​ഷ്യ​ക്ക​ങ്കാ​ളം കാണാം. പി​ന്നെ ഞാൻ നി​ങ്ങ​ളെ കളി കാണാൻ കൊ​ണ്ടു​പോ​വാം. എന്റെ കൈയിൽ ശീ​ട്ടു​ക​ളു​ണ്ട്; ഞാൻ അതി​ലു​ള്ള ചില വേ​ഷ​ക്കാ​രെ അറി​യും; ഞാ​ന​തിൽ ഒരു വേ​ഷം​ത​ന്നെ കെ​ട്ടി​യി​ട്ടു​ണ്ട്. അവിടെ കൂ​ട്ടർ ഒരു​പാ​ടു​ണ്ട്; ഞങ്ങൾ ഒരു തു​ണി​യു​ടെ ചു​വ​ട്ടിൽ​ച്ചെ​ന്നി​രു​ന്ന്, ഒരു സമു​ദ്ര​മു​ണ്ടാ​ക്കി. എന്റെ നാ​ട​ക​ശാ​ല​യിൽ ഞാൻ നി​ന​ക്കൊ​രു പണി​യു​ണ്ടാ​ക്കി​ത്ത​രാം. നമു​ക്കു കാ​ട​ന്മാ​രെ കാണാൻ പോവാം. അത് ശരി​ക്കു​ള്ള​ത​ല്ല, ആ കാ​ട​ന്മാർ ശരി​ക്കു​ള്ള​വ​ര​ല്ല. അവ​രൊ​ക്കെ ചു​ക്കി​ച്ചു​ളി​ഞ്ഞി​ട്ടു​ള്ള ചു​ക​പ്പൻ മു​റി​ക്കു​പ്പാ​യ​മി​ടും; കൈ​മു​ട്ടു​ക​ളിൽ വെ​ള്ള​യി​ഴ​യി​ട്ടി​ട്ടു​ള്ള​തു നി​ങ്ങൾ​ക്കു കാണാം. പി​ന്നെ, നമു​ക്കു സം​ഗീ​ത​നാ​ട​ക​ശാ​ല​യിൽ പോവാം. കളി നന്നാ​യെ​ന്നു പറയാൻ വി​ളി​ച്ചു കൂ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​കു​ന്ന​വ​രു​ടെ കൂ​ട്ട​ത്തിൽ നമു​ക്കും പോവാം. സം​ഗീ​ത​നാ​ട​ക​ശാ​ല​യി​ലെ കാ​ര്യം വളരെ നന്നാ​യി​ട്ടാ​ണ് കൊ​ണ്ടു​ന​ട​ത്തു​ന്ന​ത്. എനി​ക്ക് അതിലെ ആളു​ക​ളു​മാ​യി കൂ​ട്ടു​കെ​ട്ടി​ല്ല. സം​ഗീ​ത​നാ​ട​ക​ശാ​ല​യിൽ, ഇതു നോ​ക്കൂ! ചി​ലർ​ക്ക് മു​പ്പ​തു സൂ​വാ​ണ്; പക്ഷേ, അവർ വി​ഡ്ഢി​ക​ളാ​ണ്. പി​ന്നെ നമു​ക്കു മര​ണ​ശി​ക്ഷ നട​ത്തു​ന്ന പണി കാണാം. ഞാൻ കൊ​ല​യാ​ളി​യെ കാ​ട്ടി​ത്ത​രും. അയാ​ളു​ടെ താമസം റ്യു ദെ മരെ​യി​ലാ​ണ്. മൊ​സ്യു സാ​ങ്സോ​ങ്. അയാ​ളു​ടെ വീ​ട്ടു​വാ​തി​ല്ക്കൽ ഒരെ​ഴു​ത്തു​പെ​ട്ടി​യു​ണ്ട്; ഹാ! നമു​ക്ക് എന്തു രസം പി​ടി​ക്കു​മെ​ന്നോ!’

ആ സമ​യ​ത്ത് ഒരു തു​ള്ളി മെഴു ഗവ്രോ​ഷി​ന്റെ കൈ​വി​ര​ലി​ന്മേൽ വീണ് അവനെ വാ​സ്ത​വ​ജീ​വി​തം ഓർ​മ്മ​യാ​ക്കി.

‘എട, മാരണേ!’ അവൻ പറ​ഞ്ഞു. ‘എന്റെ മെ​ഴു​തി​രി കെടാൻ പോണു. നോ​ക്കൂ! വി​ള​ക്കു​ക​ത്തി​പ്പി​നു മാ​സ​ത്തിൽ ഒരു സൂ​വി​ല​ധി​കം എനി​ക്കു ചെ​ല​വി​ടാൻ വയ്യാ. കി​ട​ക്ക​യിൽ ചെ​ന്നു​കി​ട​ന്നാൽ അപ്പോൾ ഉറ​ങ്ങ​ണം. മൊ​സ്യു പോൾ ദ് കോ​ക്കി​ന്റെ കെ​ട്ടു​ക​ഥാ​പു​സ്ത​ക​ങ്ങൾ വാ​യി​ക്കാൻ നമു​ക്കി​ട​യി​ല്ല. എന്ന​ല്ല, വെ​ളി​ച്ചം വി​ള്ള​ലു​ക​ളി​ലൂ​ടെ പു​റ​ത്തേ​ക്കു കട​ന്നേ​ക്കും; തീ​പ്പെ​ട്ടി​ക്കോ​ലു​കൾ​ക്ക് അതൊ​ന്നു കാ​ണു​ക​യാ​ണാ​വ​ശ്യം.’

‘പി​ന്നെ,’ മൂ​ത്ത​വൻ പേ​ടി​ച്ചും​കൊ​ണ്ടും പറ​ഞ്ഞു—അവ​ന്നു മാ​ത്ര​മേ ഗവ്രോ​ഷി​നോ​ടു സം​സാ​രി​ക്കാ​നും മറു​പ​ടി പറ​യാ​നും ധൈ​ര്യ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. ‘ഒരു തീ​പ്പൊ​രി വൈ​ക്കോ​ലിൽ വീണാൽ കഴി​ഞ്ഞു; നമു​ക്കു നോ​ക്ക​ണം, വീടു മു​ഴു​വൻ കത്തി​ച്ചു​ക​ള​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ.’

ആളു​ക​ളാ​രും, ‘വീടു കത്തി​ച്ചു​ക​ളക.’ എന്നു പറ​യാ​റി​ല്ല.’ ഗവ്രോ​ഷ് അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ട്ടു; ‘കുടിൽ കരി​ക്കുക’ എന്നേ ഉള്ളൂ.

കാ​റ്റും മഴയും ശക്തി​വെ​ച്ചു വന്നു; ഇര​മ്പിയ മഴ​ത്തു​ള്ളി​കൾ ഇടി​വെ​ട്ടി​നി​ട​യ്ക്ക് ആ പെ​രും​പ്ര​തി​മ​യു​ടെ പു​റ​ത്തു വന്ന​ടി​ച്ചു. ‘മഴേ നി​ന്റെ മു​ക​റി​ളി​ഞ്ഞു!’ ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു. ‘വീ​ഞ്ഞു​കു​പ്പി വീ​ട്ടി​ന്റെ കാ​ലു​ക​ളി​ലൂ​ടെ പാ​ഞ്ഞു വീ​ഴു​ന്ന​തു കേൾ​ക്കാൻ എനി​ക്കു ബഹു​ര​സ​മാ​ണ്. മഴ​ക്കാ​ലം ഒരു മണ്ട​നാ​ണ്; അത​തി​ന്റെ കച്ച​വ​ട​സ്സാ​മാ​നം വെ​റു​തെ കള​യു​ന്നു; അത​തി​ന്റെ അധ്വാ​നം വെ​റു​തെ​യാ​ക്കു​ന്നു; അതിനു നമ്മെ നന​യ്ക്കാൻ വയ്യാ; അത് ആ കിഴവൻ വെ​ള്ള​ത്തൊ​ട്ടി​ക്കാ​ര​നെ ശു​ണ്ഠി​പി​ടി​പ്പി​ക്കു​ന്നു.’

ഈ അല​ങ്കാ​ര​ത്താൽ സൂ​ചി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന ഇടി​വെ​ട്ടി​ന്റെ—പത്തൊ​മ്പ​താം നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ലെ ഒരു തത്ത്വ​ജ്ഞാ​നി എന്ന നി​ല​യ്ക്ക് അതി​ന്റെ ഫല​ങ്ങ​ളെ​യെ​ല്ലാം ഗവ്രോ​ഷ് കൈ​ക്കൊ​ണ്ടു—പി​ന്നി​ലാ​യി ഒരു പടു​കൂ​റ്റൻ മി​ന്നൽ മി​ന്നി; അത്ര​മേൽ കണ്ണ​ഞ്ചി​ച്ചു​ക​ള​യു​ന്ന അതി​ന്റെ ഒരു സൂചന വി​ള്ള​ലി​ലൂ​ടെ ആന​യു​ടെ വയ​റ്റി​ലേ​ക്കു കട​ന്നു. അതേ​സ​മ​യ​ത്തു വലിയ ശു​ണ്ഠി​യെ​ടു​ത്ത് ഒരു വല്ലാ​ത്ത ഇടി​യും വെ​ട്ടി. ആ രണ്ടു ചെ​റു​സ​ത്ത്വ​ങ്ങ​ളും​കൂ​ടി ഒരു നി​ല​വി​ളി നി​ല​വി​ളി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട് മു​ക​ളി​ല​ത്തെ വല​ക്ക​ണ്ണി​കൾ താ​ഴ​ത്തേ​ക്കു വീ​ഴു​മാ​റു വല്ലാ​തെ ഞെ​ട്ടി​ത്തെ​റി​ച്ചു; പക്ഷേ, ഗവ്രോ​ഷ് അവ​രു​ടെ നേർ​ക്കു തന്റെ ധീ​രോ​ദാ​ത്ത​മായ മുഖം തി​രി​ച്ച്, ആ ഇടി​വെ​ട്ടി​ന്റെ തി​ര​ക്കിൽ പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​ച്ചു.

‘അന​ങ്ങാ​തെ കി​ട​ക്കിൻ, കു​ട്ടി​ക​ളേ കെ​ട്ടി​ടം മു​ഴു​വ​നും മേ​ലേ​ക്കു വീ​ഴ്ത്താ​തി​രി​ക്കാൻ. നന്നാ​യി ഒന്നാ​ന്ത​രം ഇടി; ശരി. ഒരു കോ​മാ​ളി മി​ന്ന​ലൊ​ന്നു​മ​ല്ല. കൊ​ള്ളാ​വു​ന്ന​വ​നായ ഈശ്വ​രൻ ഉശിരൻ!’

ഇങ്ങ​നെ പറ​ഞ്ഞ് അവൻ ആ വല​പ്പ​ണി ശരി​പ്പെ​ടു​ത്തി, രണ്ടു കു​ട്ടി​ക​ളേ​യും കി​ട​യ്ക്ക​യിൽ താ​ഴോ​ട്ടു വലി​ച്ചു​കി​ട​ത്തി, അവരെ നല്ല​വ​ണ്ണം നീ​ണ്ടു​നി​വർ​ന്നു കി​ട​ത്തി​ക്കാൻ​വേ​ണ്ടി കാൽ​മു​ട്ടു​കൾ പി​ടി​ച്ച​മർ​ത്തി; എന്നി​ട്ട് പറ​ഞ്ഞു: ‘കൊ​ള്ളാ​വു​ന്ന​വ​നായ ഈശ്വ​രൻ തന്റെ മെ​ഴു​തി​രി കൊ​ളു​ത്തു​ന്ന സ്ഥി​തി​ക്ക് എനി​യെ​ന്റേ​തു ഊതാം. അപ്പോൾ, പി​ഞ്ചു​കു​ട്ടി​ക​ളേ, എന്റെ കു​ട്ടി​മ​നു​ഷ്യ​രേ, നി​ങ്ങൾ നി​ങ്ങ​ടെ നോ​ട്ട​ക്കു​ഴ​ലു​കൾ അട​യ്ക്ക​ണം. ഉറ​ങ്ങാ​തി​രി​ക്കു​ന്ന​തു വളരെ ചീ​ത്ത​യാ​ണ്. അതു നി​ങ്ങ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ട് അരി​പ്പ തി​ന്നി​ക്കും, അല്ലെ​ങ്കിൽ പരി​ഷ്കാ​രി​കൾ പറ​യു​മ്പോ​ലെ തൊ​ണ്ട​യിൽ നാ​റ്റി​ക്കും. ഈ തോ​ന്ന​ലി​ന്നു​ള്ളിൽ മൂ​ടി​ക്ക​ട​ന്നോ​ളിൻ! ഞാ​നി​താ​വി​ള​ക്കു കെ​ടു​ത്താൻ പോണു. തയ്യാ​റാ​യോ?’

‘ഉവ്വ്, മൂ​ത്ത​വൻ മന്ത്രി​ച്ചു.’ ഞാൻ തയ്യാ​റാ​യി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞു. എന്റെ തല​യ്ക്കു ചു​വ​ട്ടിൽ പക്ഷി​ത്തൂ​വ​ലു​ക​ളു​ള്ള​തു​പോ​ലെ തോ​ന്നു​ന്നു.

‘ആളുകൾ ‘തല’ എന്നു പറ​യാ​റി​ല്ല; അവർ ‘മണ്ട’ എന്നേ പറയൂ.’ ഗവ്രോ​ഷ് അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ട്ടു.

രണ്ടു കു​ട്ടി​ക​ളും അന്യോ​ന്യം ചേർ​ന്നു മു​ട്ടി​ക്കി​ട​ന്നു; ഗവ്രോ​ഷി​ന്റെ വക അവ​രു​ടെ കി​ട​പ്പു ശരി​പ്പെ​ടു​ത്തൽ അവ​സാ​നി​ച്ചു; കമ്പി​ളി അവ​രു​ടെ ചെ​കി​ടു​വ​രെ പൊ​ന്തി​ച്ചി​ട്ടു; എന്നി​ട്ടു മൂ​ന്നാ​മ​ത്തെ പ്രാ​വ​ശ്യ​മു​ള്ള അവ​ന്റെ ചട​ങ്ങു​ഭാ​ഷ​യി​ലു​ള്ള കല്പന: ‘നോ​ട്ട​ക്കു​ഴ​ലു​കൾ അട​ച്ചാ​ട്ടെ!’

അവൻ തന്റെ നേരിയ വെ​ളി​ച്ചം കെ​ടു​ത്തു.

വെ​ളി​ച്ചം കേ​ട്ടു കെ​ട്ടി​ല്ലെ​ന്നാ​യ​പ്പോ​ഴേ​യ്ക്ക് ആ മൂ​ന്നു കു​ട്ടി​ക​ളും കി​ട​ക്കു​ന്ന​തി​നു മു​ക​ളി​ലു​ള്ള വല​പ്പ​ണി​യിൽ ഒരു സവി​ശേ​ഷ​ച​ല​നം ആരം​ഭി​ച്ചു.

നഖം​കൊ​ണ്ടും പല്ലു​കൊ​ണ്ടും ചെ​മ്പു​ക​ണ്ണി​ക​ളിൽ കാരാൻ തു​ട​ങ്ങി​യ​തു​പോ​ലെ, ഒരു മു​ഴ​ക്ക​മു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന ഒരു​പാ​ടു മാ​ന്ത​ലു​ക​ളാ​യി​രു​ന്നു അത്. അതോ​ടു​കൂ​ടി എല്ലാ​ത്ത​രം ചെ​റു​നി​ല​വി​ളി​ക​ളും.

തല​യ്ക്കു​മീ​തെ​നി​ന്നു​ള്ള ഈ ലഹള കേ​ട്ട് ആ അഞ്ചു വയ​സ്സു​ള്ള കു​ട്ടി ഭയം​കൊ​ണ്ടു തു​ള്ളി​വി​റ​ച്ചു. ജ്യേ​ഷ്ഠ​ന്റെ കൈ​മു​ട്ടി​ന്മേൽ തട്ടി; പക്ഷേ, ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞ​പോ​ലെ, മൂ​ത്ത​വൻ തന്റെ നോ​ട്ട​ക്കു​ഴ​ലു​കൾ അട​ച്ചു​ക​ഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. പേടി അട​ക്കാൻ വയ്യാ​തായ ചെ​റു​കു​ട്ടി ശ്വാ​സം​മു​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ട് അതി​ല​ഘു​സ്വ​ര​ത്തിൽ ഗവ് രോ​ഷോ​ടു ചോ​ദി​ച്ചു: ‘സേർ?’

‘എന്താ​ണ്?’ കണ്ണ​ട​ച്ചു എന്നാ​യി​രു​ന്ന ഗവ്രോ​ഷ് വി​ളി​കേ​ട്ടു.

‘എന്താ​ത്?’

‘അതെ​ലി​ക​ളാ​ണ്.’ ഗവ്രോ​ഷ് മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു.

അവൻ പി​ന്നെ​യും തല പാ​യ​യിൽ​ത്ത​ന്നെ വെ​ച്ചു.

വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ, ആന​യു​ടെ ശവ​ത്തിൽ ആയി​ര​ക്ക​ണ​ക്കാ​യി വന്നു​കൂ​ടി​യി​രു​ന്ന എലികൾ—ഞങ്ങൾ പറ​ക​യു​ണ്ടാ​യ​വി​ധം ആ ജീ​വ​നോ​ടു​കൂ​ടിയ കറു​ത്ത പു​ള്ളി​കൾ അവ​യാ​യി​രു​ന്നു—മെ​ഴു​തി​രി കത്തി​യി​രു​ന്നേ​ട​ത്തോ​ളം നേരം അതി​ന്റെ വെ​ളി​ച്ചം കണ്ടു പേ​ടി​ച്ച് അന​ങ്ങാ​തെ കൂ​ടി​യി​രു​ന്നു; അവ​റ്റ​യു​ടെ നഗ​ര​മായ ആ ഗു​ഹ​യിൽ വീ​ണ്ടും ഇരു​ട്ടു​വ്യാ​പി​ച്ച​പ്പോൾ, നല്ല കഥാ​കാ​ര​നായ പേറോൾ പറ​യും​വി​ധം ‘പച്ച​മാം​സം’ മണ​ത്ത​റി​ഞ്ഞ്, അവ ഗവ്രോ​ഷി​ന്റെ കൂ​ടാ​ര​ത്തെ കൂ​ട്ടം​കൂ​ട്ട​മാ​യാ​ക്ര​മി​ച്ചു; അതി​ന്റെ മു​ക​ളി​ലേ​ക്കു കയ​റി​ച്ചെ​ന്ന് ഈ പു​തു​മോ​ടി​യി​ലു​ള്ള കെ​ണി​യെ തു​ള​ച്ചു​ക​ട​ക്കാ​നെ​ന്ന​പോ​ലെ, കണ്ണി​ക​ളെ കടി​ച്ചു​പൊ​ട്ടി​ക്കാ​നു​ള്ള ശ്ര​മ​മാ​യി.

പി​ന്നെ​യും ചെ​റു​കു​ട്ടി​ക്ക് ഉറ​ങ്ങാ​ന് വയ്യാ.

‘സേർ?’ അവൻ പി​ന്നെ​യും തു​ട​ങ്ങി.

‘എന്താ​ണ്?’ ഗവ്രോ​ഷ് ചോ​ദി​ച്ചു.

‘എലി എന്നു​വെ​ച്ചാ​ലോ?

‘ചു​ണ്ടെ​ലി.’

ഈ സമാ​ധാ​നം കു​ട്ടി​യെ കു​റ​ച്ചൊ​ന്നു ധൈ​ര്യ​പ്പെ​ടു​ത്തി. അവൻ തന്റെ ജീ​വ​കാ​ല​ത്തി​നി​ട​യിൽ വെ​ളു​ത്ത ചു​ണ്ടെ​ലി​യെ കാ​ണു​ക​യു​ണ്ടാ​യി​ട്ടു​ണ്ട്; അവയെ അവ​ന്നു പേ​ടി​യി​ല്ല. എന്താ​യാ​ലും, അവൻ ഒരി​ക്കൽ​ക്കൂ​ടി സം​സാ​രി​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങി.

‘സേർ?’

‘എന്താ​ണ്?’

‘എന്താ ഒരു പൂ​ച്ചേ വളർ​ത്താ​ത്ത​ത്?’

‘ഞാൻ ഒന്നി​നെ വളർ​ത്തി’, ഗവ്രോ​ഷ് മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു. ‘ഞാൻ ഒന്നി​നെ ഇവിടെ കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു; പക്ഷേ, അവറ്റ അതിനെ തി​ന്നു​ക​ള​ഞ്ഞു.’

ഈ രണ്ടാ​മ​ത്തെ സമാ​ധാ​നം ആദ്യ​ത്തേ​തു​കൊ​ണ്ടു​ണ്ടായ ഗുണം കെ​ടു​ത്തി; ആ ചെ​റു​ക്കൻ പി​ന്നേ​യും വി​റ​യ്ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങി.

അവനും ഗവ്രോ​ഷു​മാ​യി നാ​ലാ​മ​ത്തെ സം​ഭാ​ഷ​ണം ആരം​ഭി​ച്ചു:

‘മൊ​സ്യു?’

‘എന്താ​ണ്?’

‘എന്തി​നെ​യാ​ണ് തി​ന്ന​ത്.’

‘പൂ​ച്ച​യെ.’

‘ആരാ പൂ​ച്ചേ തി​ന്ന​ത്?’

‘എലികൾ?’

‘ചു​ണ്ടെ​ലി​ക​ളോ?’

‘അതേ, ചു​ണ്ടെ​ലി​കൾ.’

പൂ​ച്ച​യെ തിന്ന ചു​ണ്ടെ​ലി​ക​ളെ​പ്പ​റ്റി വി​ചാ​രി​ച്ചു നടു​ങ്ങി, അമ്പ​ര​പ്പോ​ടു​കൂ​ടി കു​ട്ടി പറയാൻ തു​ട​ങ്ങി: ‘സേർ, ഈ ചു​ണ്ടെ​ലി​കൾ നമ്മെ തി​ന്നു​മോ?’

‘അതി​ല്ലേ പി​ന്നെ!’ ഗവ്രോ​ഷ് ഉച്ച​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു.

കു​ട്ടി​യു​ടെ ഭയം അങ്ങേ അറ്റ​ത്തെ​ത്തി. പക്ഷേ, ഗവ്രോ​ഷ് തു​ടർ​ന്നു: ‘പേ​ടി​ക്കേ​ണ്ടാ, അവ​യ്ക്ക് അക​ത്തു കട​ക്കാൻ വയ്യാ. എന്ന​ല്ല. ഞാ​നു​ണ്ട്. ഇതാ, എന്റെ കൈ​പി​ടി​ച്ചോ​ളൂ. നാ​വ​ന​ക്ക​രു​ത്! നോ​ട്ട​ക്കു​ഴ​ലു​കൾ അട​യ്ക്ക​ണം.’

അതോ​ടു​കൂ​ടി ഗവ്രോ​ഷ് സഹോ​ദ​ര​ന്റെ മീതെ കൈ നീ​ട്ടി, ആ കു​ട്ടി​യു​ടെ കൈ പി​ടി​ച്ചു. കു​ട്ടി ആ കൈ​യ​ടു​പ്പി​ച്ച് അമർ​ത്തി​പ്പി​ടി​ച്ചു; അവ​ന്നു ധൈ​ര്യം തോ​ന്നി. ധൈ​ര്യ​ത്തി​നും ശക്തി​ക്കും തങ്ങ​ളു​ടെ സാ​ന്നി​ദ്ധ്യം അറി​യി​ക്കു​വാൻ ഇങ്ങ​നെ ചില നി​ഗൂ​ഢ​മാർ​ഗ്ഗ​ങ്ങ​ളു​ണ്ട്. ഒരി​ക്കൽ​ക്കൂ​ടി അവ​രു​ടെ ചു​റ്റും നി​ശ്ശ​ബ്ദത വ്യാ​പി​ച്ചു; അവ​രു​ടെ ഒച്ച എലി​ക​ളെ പേ​ടി​പ്പി​ച്ചോ​ടി​ച്ചു. കു​റ​ച്ചു നി​മി​ഷ​ങ്ങൾ​ക്കു​ശേ​ഷം വീ​ണ്ടും അവ പാ​ഞ്ഞെ​ത്തി; പക്ഷേ, ഫല​മു​ണ്ടാ​യി​ല്ല. ആ മൂ​ന്നു ചെ​റു​കു​ട്ടി​ക​ളും ഉറ​ക്ക​മാ​യി; ഒന്നും കേൾ​ക്കാ​താ​യി.

രാ​ത്രി ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ പറ​പ​റ​ക്കു​ന്നു. പ്ലാ​സ് ദ് ലാ ബസ്തീൽ മു​ഴു​വ​നും ഇരു​ട്ടാ​യി. മഴ​യോ​ടു​കൂ​ടിയ ഒരു തണു​പ്പു​കാ​റ്റ് ലഹള പി​ടി​ച്ച​ടി​ക്കു​ന്നു; പാ​റാ​വു​കാർ എല്ലാ വാ​തി​ല്ക്ക​ലും ഇട​വ​ഴി​ക​ളി​ലും വേ​ലി​ക്ക​ക​ങ്ങ​ളി​ലും ഒളി​ഞ്ഞു​കി​ട​ക്കു​ന്ന മൂ​ല​ക​ളി​ലും തി​ര​ഞ്ഞു​നോ​ക്കി; രാ​ത്രി​ഞ്ച​ര​രായ തെ​ണ്ടി​ക​ളെ അന്വേ​ഷി​ക്കു​ന്ന തി​ര​ക്കിൽ അവർ ആന​യു​ടെ മുൻ​പി​ലൂ​ടെ മി​ണ്ടാ​തെ കട​ന്നു​പോ​യി; നി​വർ​ന്ന്, ഇള​കാ​തെ, ഇരു​ട്ടി​ലേ​ക്കു തന്റെ തു​റ​ന്ന കണ്ണു​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ട് തു​റി​ച്ചു​നോ​ക്കു​ന്ന ആ പടു​കൂ​റ്റൻ ജന്തു തന്റെ പു​ണ്യ​കർ​മ്മ​ത്തെ​പ്പ​റ്റി സസ​ന്തോ​ഷം മനോ​രാ​ജ്യം വി​ചാ​രി​ക്ക​യാ​ണോ എന്നു തോ​ന്നി; അത് ആകാ​ശ​ത്തിൽ​നി​ന്നും മനു​ഷ്യ​രിൽ​നി​ന്നും ആ ഉറ​ങ്ങു​ന്ന മൂ​ന്നു സാ​ധു​ക്കു​ട്ടി​ക​ളെ രക്ഷി​ച്ചു.

ഇനി വരാൻ പോ​കു​ന്ന​തു മന​സ്സി​ലാ​കാൻ​വേ​ണ്ടി, അക്കാ​ല​ത്തു ബസ്തീ​ലി​ലെ പാ​റാ​വു​പുര അങ്ങേ വശ​ത്താ​യി​രു​ന്നു എന്നും, ആന​യു​ടെ അടു​ത്തു​വെ​ച്ചു കഴി​യു​ന്ന സം​ഭ​വ​ങ്ങൾ പാ​റാ​വു​കാ​ര​നു കാ​ണാ​നോ കേൾ​ക്കാ​നോ നി​വൃ​ത്തി​യി​ല്ലെ​ന്നും വാ​യ​ന​ക്കാർ ഓർ​മ്മി​ക്കേ​ണ്ട​താ​ണ്.

പു​ലർ​കാ​ലം തു​ട​ങ്ങു​ന്ന ഒന്നാം മണി​ക്കൂ​റി​ന്റെ അവ​സാ​ന​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി ഒരാൾ റ്യു സാങ്-​ആന്ത്വാങ്ങിലൂടെ ഓടി​വ​ന്നു, ജൂ​ലാ​യി സ്മാ​ര​ക​സ്തം​ഭ​ത്തി​ന്റെ വേ​ലി​ച്ചു​റ്റി​നു പ്ര​ദ​ക്ഷി​ണം​വെ​ച്ചു, അഴി​കൾ​ക്കി​ട​യി​ലൂ​ടെ ചെ​രി​ഞ്ഞു​ക​ട​ന്ന്, ആന​യു​ടെ വയ​റ്റി​നു ചു​വ​ട്ടി​ലെ​ത്തി. വല്ല വെ​ളി​ച്ച​വും ആ മനു​ഷ്യ​നെ തെ​ളി​യി​ച്ചി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കിൽ, തി​ക​ച്ചും ഈറൻ​പി​ണ്ടി​യാ​യി​രി​ക്കു​ന്ന അയാ​ളു​ടെ മട്ടു​കൊ​ണ്ട്, അയാൾ രാ​ത്രി മു​ഴു​വ​നും മഴ​യ​ത്താ​ണ് കഴി​ച്ചു​കൂ​ട്ടി​യി​ട്ടു​ള്ള​തെ​ന്ന് ഊഹി​ക്കാം. ആന​യു​ടെ അടു​ത്തെ​ത്തിയ ഉടനെ ആ മനു​ഷ്യൻ ഒര​സാ​ധാ​ര​ണ​ശ​ബ്ദം പു​റ​പ്പെ​ടു​വി​ച്ചു; അതു യാ​തൊ​രു മനു​ഷ്യ​ഭാ​ഷ​യി​ലും ഉൾ​പ്പെ​ട്ട​ത​ല്ല; ഒരു മു​ള​ന്ത​ത്ത​യ്ക്കു മാ​ത്ര​മേ അത​നു​ക​രി​ക്കാൻ സാ​ധി​ക്കു. രണ്ടു​പ്രാ​വ​ശ്യം അയാൾ ആ ഒച്ച ആവർ​ത്തി​ച്ചു; അതി​ന്റെ വർ​ണ്ണ​ശാ​സ്ത്ര​ത്തെ​പ്പ​റ്റി ഇതു കഷ്ടി​ച്ചൊ​രു ബോ​ധ​മു​ണ്ടാ​ക്കി എന്നു​വ​രാം: ‘ക്കി ക്യു ക്യു.’

രണ്ടാ​മ​ത്തെ വി​ളി​യോ​ടു​കൂ​ടി സ്പ​ഷ്ട​വും സന്തോ​ഷ​മ​യ​വു​മായ ഒരു ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​ര​ന്റെ ശബ്ദം ആന​യു​ടെ വയ​റ്റി​നു​ള്ളിൽ​നി​ന്നു മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു: ‘ഓ.’

ഏതാ​ണ്ട് ഉത്ത​ര​ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ​ത്ത​ന്നെ, ദ്വാ​രം മൂ​ടി​യി​രു​ന്ന പലക നീ​ങ്ങി, പഴു​തു​കൊ​ടു​ത്ത​തി​ലൂ​ടെ ഒരു കു​ട്ടി കട​ന്ന് ആന​യു​ടെ കാ​ലി​ന്മേ​ലി​ലൂ​ടെ കീ​ഴ്പോ​ട്ടി​റ​ങ്ങി ചു​റു​ചു​റു​ക്കോ​ടു​കൂ​ടി ആ നി​ല്ക്കു​ന്നാ​ളു​ടെ കാ​ല്ക്ക​ലെ​ത്തി വീണു; അതു ഗവ്രോ​ഷാ​യി​രു​ന്നു. ആ വന്നാൾ മൊ​ങ്പർ​നാ​സ്സും.

ക്കി ക്യു ക്യു എന്ന വി​ളി​യെ​പ്പ​റ്റി​യാ​ണെ​ങ്കിൽ—‘താൻ മൊ​സ്യു ഗവ്രോ​ഷി​നെ അന്വേ​ഷി​ച്ചാൽ മതി’ എന്നു പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ ആ കു​ട്ടി ഉദ്ദേ​ശി​ച്ചി​രു​ന്ന​തു നി​ശ്ച​യ​മാ​യും ഈ ശബ്ദ​മാ​വ​ണം.

അതു കേട്ട ഉടനെ ഗവ്രോ​ഷ് തന്റെ ‘ഉറ​ക്കറ’യിൽ​നി​ന്നു പു​റ​ത്തേ​ക്ക് ഇഴ​ഞ്ഞു​ന​ട​ന്നു. വല​പ്പ​ണി അല്പ​മൊ​ന്നു നീ​ക്കി, വീ​ണ്ടും സശ്ര​ദ്ധ​മാ​യി കൂ​ട്ടി​ച്ചേർ​ത്തു, ചെ​റു​വാ​തിൽ തു​റ​ന്നു കീ​ഴ്പോ​ട്ടി​റ​ങ്ങി.

ആ മനു​ഷ്യ​നും കു​ട്ടി​യും ഇരു​ട്ട​ത്ത് തമ്മിൽ മി​ണ്ടാ​തെ കണ്ട​റി​ഞ്ഞു മൊങ് പർ​നാ​സ് ഇങ്ങ​നെ​യൊ​ന്നു​ച്ച​രി​ച്ച​തു​കൊ​ണ്ടു തൃ​പ്തി​പ്പെ​ട്ടു: ‘ഞങ്ങൾ​ക്കു തന്നെ​ക്കൊ​ണ്ടാ​വ​ശ്യ​മു​ണ്ട്. വരൂ, ഒരു​പ​കാ​രം ചെ​യ്യൂ.’

പി​ന്നെ വി​വ​ര​മൊ​ന്നും കു​ട്ടി ചോ​ദി​ച്ചു​നോ​ക്കാൻ നി​ന്നി​ല്ല.

‘ഞാ​നി​താ കൂടെ.’ അവൻ പറ​ഞ്ഞു.

‘രണ്ടു​പേ​രും​കൂ​ടി മൊങ് പർ​നാ​സ് വന്ന റ്യു സാങ്-​ആന്ത്വാങ്ങിലേക്ക്, ആ സമ​യ​ത്തു ചന്ത​സ്ഥ​ല​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു പു​റ​പ്പെ​ടാ​റു​ള്ള കാ​യ്ക​റി​ക്ക​ച്ച​വ​ട​ക്കാ​രു​ടെ സാ​മാ​ന​വ​ണ്ടി​ക​ളു​ടെ നീണ്ട വരി​യി​ലൂ​ടെ, വള​ഞ്ഞും തി​രി​ഞ്ഞും ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ പാ​ഞ്ഞു.

പകുതി ഉറ​ങ്ങി​ക്കൊ​ണ്ടു തങ്ങ​ളു​ടെ സാ​മാ​ന​വ​ണ്ടി​ക​ളിൽ ‘സള്ളാ​ദ്’ എന്ന മാം​സ​ക്ക​റി​ക​ളും കാ​യ്ക​റി​സ്സാ​മാ​ന​ങ്ങ​ളു​മു​ള്ള​തി​നി​ട​യിൽ, ഇര​മ്പി​യ​ടി​ക്കു​ന്ന മഴ കാരണം കണ്ണു​വ​രെ മൂ​ടി​ക്കെ​ട്ടി ഇരി​ക്കു​ന്ന വണ്ടി​ക്കാ​രാ​ക​ട്ടെ, ആ അസാ​ധാ​ര​ണ​മ​ട്ടി​ലു​ള്ള രാ​ത്രി​ഞ്ച​ര​രു​ടെ നേരെ നോ​ക്കി​യ​തേ ഇല്ല.

അതേ രാ​ത്രി​യിൽ ലഫോർ​സി​ലു​ണ്ടാ​യ​ത് ഇതാണ്.

ബബെ​യും, ബ്രൂ​ഴോ​ങ്ങും, ഗ്വേൽ​മ​റും, തെ​നാർ​ദി​യെർ ഏകാ​ന്ത​ത​ട​വി​ലാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കി​ലും, അയാ​ളും​കൂ​ടി ഒരു ചാ​ടി​പ്പോ​കൽ ആലോ​ചി​ച്ചു​റ​ച്ചി​രു​ന്നു. അന്നു​ത​ന്നെ, മൊങ് പർ​നാ​സ് ഗവ്രോ​ഷി​നു പറ​ഞ്ഞു​കൊ​ടു​ത്ത വി​വ​ര​ണ​ത്തിൽ​നി​ന്നു വാ​യ​ന​ക്കാർ മന​സ്സി​ലാ​ക്കി​യി​ട്ടു​ള്ള​വി​ധം, ബബെ തന്റെ ഗു​ണ​ത്തി​നു​വേ​ണ്ട ഏർ​പ്പാ​ടൊ​ക്കെ ചെ​യ്തു​വെ​ച്ചു. മൊ​ങ്പർ​നാ​സ്സാ​ണ് അവരെ പു​റ​ത്തു​നി​ന്നു സഹാ​യി​ക്കാൻ.

നി​ല​വ​റ​ക്കു​ണ്ടിൽ ഒരു മാസം ശി​ക്ഷ​യിൽ കി​ട​ക്കെ, ബ്രൂ​ഴോ​ങ്ങി​ന് ഒന്നാ​മ​ത് ഒരു കയർ പി​രി​ച്ചു​ണ്ടാ​ക്കാ​നും രണ്ടാ​മ​ത് ഒരു​പാ​യം ആലോ​ചി​ച്ചു ശരി​പ്പെ​ടു​ത്താ​നും അവസരം കി​ട്ടി. മുൻ​കാ​ല​ങ്ങ​ളിൽ കാ​രാ​ഗൃ​ഹ​ത്തി​ലെ ശി​ക്ഷാ​നി​യ​മം തട​വു​പു​ള്ളി​യെ അവ​ന​വ​ന്റെ കൈ​യി​ലേ​ക്കു​ത​ന്നെ ഏല്പി​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്കു​ന്നേ​ട​ങ്ങ​ളായ ആ നി​ഷ്ഠു​ര​സ്ഥ​ല​ങ്ങൾ, കല്ലു​കൊ​ണ്ടു​ള്ള നാലു ചു​മ​രും, കല്ലു​കൊ​ണ്ടു​ള്ള ഒരു തട്ടും, കല്ലു പാവിയ ഒരു നി​ല​വും, ഒരു മട​ക്കു​ക​ട്ടി​ലും, ഒര​ഴി​ക്കി​ളി​വാ​തി​ലും, ഇരി​മ്പു​കൊ​ണ്ട​ഴി​യി​ട്ട ഒരു വാ​തി​ലും അട​ങ്ങി​യ​വ​യാ​ണ്; അവ​യ്ക്കു കു​ണ്ട​റ​ത്ത​ട​വു​കൾ എന്നു പേ​രാ​യി​രു​ന്നു! പക്ഷേ, കു​ണ്ട​റ​ത്ത​ട​വു വളരെ ഭയ​ങ്ക​ര​മായ ഒന്നാ​യി​ട്ടാ​ണ് വെ​പ്പ്; ഇപ്പോ​ഴാ​ക​ട്ടെ, അവയിൽ ഒരി​രി​മ്പു​വാ​തി​ലും ഒര​ഴി​ക്കി​ളി​വാ​തി​ലും, ഒരു മട​ക്കു​ക​ട്ടി​ലും, കല്ലു പാവിയ ഒരു നി​ല​വും. കല്ലു​കൊ​ണ്ടു​ള്ള നാലു ചു​മ​രും, കല്ലു​കൊ​ണ്ടു​ള്ള ഒരു തട്ടും അട​ങ്ങി​യി​രി​ക്കും. ഇവ​യ്ക്കു ശി​ക്ഷാ​മു​റി​കൾ എന്നു പറ​യു​ന്നു. ഉച്ച​യോ​ടു​കൂ​ടി കു​റ​ച്ചൊ​രു വെ​ളി​ച്ചം അക​ത്തേ​ക്കു കട​ക്കും. വാ​യ​ന​ക്കാർ കണ്ട​തു​പോ​ലെ, കു​ണ്ട​റ​ത്ത​ട​വു​ക​ള​ല്ലാ​ത്ത ഈ സ്ഥ​ല​ങ്ങൾ​ക്കു​ള്ള ഒര​സൗ​ക​ര്യ​മെ​ന്തെ​ന്നാൽ, അവ പ്ര​വൃ​ത്തി​യെ​ടു​ക്കേ​ണ്ട​വ​രായ ആളു​ക​ളെ ഇരു​ന്നാ​ലോ ചി​ക്കാൻ വി​ടു​ന്നു.

അങ്ങ​നെ ബ്രൂ​ഴോ​ങ് മനോ​രാ​ജ്യം വി​ചാ​രി​ച്ചു: ‘അവൻ ശി​ക്ഷാ​മു​റി​യിൽ​നി​ന്ന് ഒരു കയ​റും​കൊ​ണ്ടു പു​റ​ത്തു കട​ന്നു. അവൻ ജെ​യി​ലിൽ വലിയ അപ​ക​ട​ക്കാ​ര​നാ​ണെ​ന്നു പേ​രെ​ടു​ത്തി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ട് അവനെ പു​തു​കെ​ട്ടി​ട​ത്തി​ലാ​ക്കി. പുതു കെ​ട്ടി​ട​ത്തിൽ അവൻ ഒന്നാ​മ​താ​യി കണ്ട​തു ഗ്വെൽ​മ​റെ​യാ​ണ്; രണ്ടാ​മ​ത് ഒരാ​ണി​യും. ഗ്വെൽ​മർ എന്നു​വെ​ച്ചാൽ ദു​ഷ്പ്ര​വൃ​ത്തി. ഒരാണി എന്നു​വെ​ച്ചാൽ മോചനം. വാ​യ​ന​ക്കാർ​ക്ക് ഒരു പൂർ​ണ്ണ​വി​വ​രം കി​ട്ടി​ക്ക​ഴി​യേ​ണ്ട കാലം അതി​ക്ര​മി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന ഈ ബ്രൂ​ഴോ​ങ് കാ​ഴ്ച​യിൽ ആരോ​ഗ്യം കു​റ​ഞ്ഞ​വ​നെ​ന്നു തോ​ന്നി​ക്കു​ന്ന മട്ടോ​ടും തി​ക​ച്ചും മനഃ​പൂർ​വ്വ​മായ ഒര​ല​സ​ത​യോ​ടു​കൂ​ടി, പരി​ഷ്കൃ​ത​നും ബു​ദ്ധി​മാ​നു​മായ ഒരു ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​ര​നും, ഒരോ​മ​നി​ക്കു​ന്ന നോ​ട്ട​ത്തോ​ടും ഒര​റു​ദു​ഷ്ട​മായ പു​ഞ്ചി​രി​യോ​ടും കൂടിയ ഒരു കള്ള​നു​മാ​യി​രു​ന്നു. അവ​ന്റെ നോ​ട്ടം അവ​ന്റെ കരു​ത​ലിൽ നി​ന്നും അവ​ന്റെ പു​ഞ്ചി​രി അവ​ന്റെ പ്ര​കൃ​തി​യിൽ​നി​ന്നും വരു​ന്ന​വ​യാ​ണ്. തന്റെ കലാ​വി​ദ്യ​യിൽ അവൻ ആദ്യ​മാ​യി പഠി​ച്ച​ത് മേൽ​പ്പു​ര​ക​ളെ​പ്പ​റ്റി​യാ​ണ്. ഇര​ട്ടി​ക്കിള എന്നു പറ​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന വി​ദ്യ​കൊ​ണ്ട് ഈയ​ത്തെ പൊ​ളി​ച്ചു​ക​ള​യു​ക​യും, മേൽ​പ്പു​ര​ക​ളെ പി​ടി​ച്ചു​പ​റി​ക്കു​ക​യും ഓവു​ചാ​ലി​നെ കൊ​ള്ള​യി​ടു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന അത്ത​രം മനു​ഷ്യ​രു​ടെ വ്യ​വ​സാ​യ​ത്തിൽ അവൻ വലിയ അഭി​വൃ​ദ്ധി നേടി.

പു​റ​ത്തു​ചാ​ടാ​നു​ള്ള ശ്ര​മ​ത്തി​ന് ഏറ്റ​വും യോ​ജി​ച്ച​തായ ഘട്ട​ത്തിൽ ഒടു​വി​ല​ത്തെ മി​നു​ക്കു​പ​ണി​കൂ​ടി കഴി​ച്ചു​വെ​ച്ച സംഭവം മേൽ​പ്പു​ര​പ്പ​ണി​ക്കാർ ആ സമ​യ​ത്തു കാ​രാ​ഗൃ​ഹം മേ​ഞ്ഞി​രു​ന്ന കല്പ​ലക ഇള​ക്കി മാ​റ്റി​വെ​ച്ചു​റ​പ്പി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു എന്ന​താ​ണ്. സാ​ങ്ബേർ​നാർ​മു​റ്റ​വും ഷാർൾ​മേൻ മു​റ്റ​ത്തിൽ​നി​ന്നും സാ​ങ്ലൂ​യി​മു​റ്റ​ത്തിൽ​നി​ന്നും തി​ക​ച്ചും ഒറ്റ​പ്പെ​ട്ടി​ട്ട​ല്ലാ​താ​യി​രു​ന്നു. മു​ക​ളി​ലാ​യി തൂ​ക്കു​മ​ര​ങ്ങ​ളും കോ​ണി​ക​ളു​മു​ണ്ട്. മറ്റു​വി​ധ​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞാൽ, മോ​ച​ന​ത്തി​ന്റെ വഴി​യി​ലു​ള്ള പാ​ല​ങ്ങ​ളും ഒതു​ക്കു​ക​ളും.

ലോ​ക​ത്തിൽ എവി​ടെ​ത്ത​ന്നെ​യും കാ​ണാ​വു​ന്ന​തിൽ​വെ​ച്ച് ഏറ്റ​വു​മ​ധി​കം ഇടി​ഞ്ഞു​പൊ​ളി​ഞ്ഞ​തും വഴ​ക്കം​ചെ​ന്ന​തു​മായ പു​തു​കെ​ട്ടി​ടം ആ ജെ​യിൽ​പ്പു​ര​യി​ലെ ഏറ്റ​വു​മ​ധി​കം അപാ​യ​ക​ര​മായ ഭാ​ഗ​മാ​ണ്. വി​രി​യിൽ​ക്കി​ട​ന്നു​റ​ങ്ങു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ട് ഉറ​ക്ക​റ​ക​ളു​ടെ വള​വു​മ​ച്ചി​ലെ​ങ്ങും നി​ര​യ​ടി​ക്കാ​തെ ഭര​ണാ​ധി​കാ​രി​കൾ​ക്കു ഗത്യ​ന്ത​ര​മി​ല്ലെ​ന്നാ​ക​ത്ത​ക്ക​വി​ധം ചു​മ​രു​ക​ളെ​ല്ലാം ദ്ര​വി​ച്ചു​പോ​യി​രു​ന്നു. ഈ പഴ​ക്ക​മി​രു​ന്നാ​ലും, ഏറ്റ​വു​മ​ധി​കം അപ​ക​ട​ക്കാ​രായ തട​വു​പു​ള്ളി​ക​ളെ പു​തു​കെ​ട്ടി​ട​ത്തി​ലാ​ക്കുക, ജെ​യിൽ​ബ്ഭാ​ഷ​യിൽ പറ​യു​ന്ന​വി​ധം ‘വല്ലാ​ത്ത കേ​സ്സു​ക​ളെ’ല്ലാം അതിൽ കൊ​ണ്ടി​ടുക, എന്ന അബ​ദ്ധം അധി​കാ​രി​കൾ കാ​ണി​ച്ചു​പോ​ന്നി​രു​ന്നു.

പു​തു​കെ​ട്ടി​ട​ത്തിൽ ഒന്നി​നൊ​ന്ന് മീ​തെ​യാ​യി നാല് ഉറ​ക്ക​റ​ക​ളു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു; ‘അസ്സൽ​ക്കാ​റ്റ്’ എന്നു പറ​യു​ന്ന ഒരു മു​കൾ​നി​ല​യും. ലഫോർ​സ് പ്ര​ഭു​ക്ക​ന്മാ​രു​ടെ ഏതോ പഴയ അടു​ക്ക​ള​യിൽ​നി​ന്നു​ള്ള​താ​വാൻ വഴി​യു​ള്ള ഒരു കൂ​റ്റൻ പു​ക​ക്കു​ഴൾ നി​ല​ത്തു​നി​ന്നു പു​റ​പ്പെ​ട്ടു നാലു നി​ല​ക​ളും തു​ള​ച്ചു​ക​ട​ന്ന് ഉറ​ക്ക​റ​ക​ളെ രണ്ടു ഭാ​ഗ​മാ​യി​ത്തി​രി​ച്ച്— ഇവിടെ വെ​ച്ച് അതൊരു പരന്ന തൂ​ണാ​യി​ത്തീർ​ന്നി​രു​ന്നു—ഒടു​വിൽ മേൽ​പ്പു​ര​യി​ലൂ​ടെ മു​ക​ളി​ലേ​ക്കു തു​ള​ച്ചു​ക​യ​റി.

ഗ്വെൽ​മ​റും ബ്രൂ​ഴോ​ങ്ങും ഒരേ ഒരു കി​ട​പ്പു​പു​ര​യി​ലാ​ണ്. അവരെ ഒരു മുൻ​ക​രു​ത​ലി​ന്മേൽ താ​ഴ​ത്തെ നി​ല​യി​ലാ​ക്കി. യദൃ​ച്ഛാ​സം​ഭ​വ​ത്തി​ന്റെ കല്പ​ന​പ്ര​കാ​രം അവ​രു​ടെ കട്ടി​ലി​ന്റെ തല രണ്ടും പു​ക​ക്കു​ഴൽ തൊ​ട്ടു​കൊ​ണ്ടാ​യി.

അവ​യ്ക്കു നേരെ മു​ക​ളിൽ, ‘അസ്സൽ​ക്കാ​റ്റ്’ എന്നു പേ​രു​ള്ള മു​കൾ​നി​ല​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു തെ​നാർ​ദി​യെർ. പീ​ര​ങ്കി​പ്പ​ട്ടാ​ള​ക്കാ​രു​ടെ താ​വ​ള​സ്ഥ​ല​ങ്ങൾ വി​ട്ടു​ക​ട​ന്നു കളി​സ്ഥ​ല​ത്തി​ന്റെ പു​റ​ത്ത​ള​ത്തി​നു മുൻ​പി​ലാ​യി റ്യു കുൽതുർസാങ്-​കാതറിനിൽ ചെ​ന്നു​നി​ല്ക്കു​ന്ന കാൽ​ന​ട​ക്കാ​രൻ മര​പ്പെ​ട്ടി​ക​ളിൽ പൂ​ക്ക​ളും ചെ​ടി​ക​ളും നി​റ​ഞ്ഞ ഒരു മു​റ്റം കാണും; അതി​ന്റെ അറ്റ​ത്താ​യി പച്ച​ച്ച ജന​വാ​തി​ലു​ക​ളെ​കൊ​ണ്ട് പ്രാ​ക​ശ​മാ​ന​മാ​യി രണ്ടെ​ടു​പ്പു​കൾ കൂ​ടി​ച്ചേർ​ന്നു​ള്ള ഒരു ചെറിയ വെ​ളു​ത്ത വൃത്താകാരഹൃഹം-​റൂസ്സോവിന്റെ ഇട​യ​പ്ര​വൃ​ത്തി സം​ബ​ന്ധി​ച്ചു​ള്ള മനോ​രാ​ജ്യം—കാ​ണ​പ്പെ​ടു​ന്നു.

പത്തു​കൊ​ല്ല​ത്തി​നി​പ്പു​റം, ആ വൃ​ത്താ​കാ​ര​ഗൃ​ഹ​ത്തി​നു മു​ക​ളി​ലാ​യി അതിനെ ചാ​രി​യു​റ​പ്പി​ച്ചു നി​ല്ക്കു​ന്ന ഒരു വല്ലാ​ത്ത കറു​ത്ത നഗ്ന​മായ പടു​കൂ​റ്റൻ മതി​ല്ക്കെ​ട്ടു പൊ​ന്തി​വ​ന്നു.

ഇതാ​യി​രു​ന്നു ലഫോർ​സി​ന്റെ പു​റം​ചു​മർ.

ആ വൃ​ത്താ​കാ​ര​ഗൃ​ഹ​ത്തി​ന​ടു​ത്തു​ള്ള ഈ ചുമർ ബർ​കാ​ങ്ങി​ലൂ​ടെ [1] കാ​ണ​പ്പെ​ടു​ന്ന മിൽ​ട്ട​നാ​യി​രു​ന്നു.

അതു​ത​ന്നെ ഉയ​ര​മു​ള്ള​താ​ണെ​ങ്കി​ലും, അതി​ലു​മ​ധി​കം കറു​ത്ത ഒരു മേൽ​പ്പുര അതി​നും മു​ക​ളിൽ കയറി നി​ല​വാ​യി; അതു വളരെ ദൂ​ര​ത്തേ​ക്കു കാണാം. ഇതാ​യി​രു​ന്നു പു​തു​കെ​ട്ടി​ട​ത്തി​ന്റെ മേൽ​പ്പുര. അതിൽ ഇരി​മ്പ​ഴി​യി​ട്ടു​റ​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട നാലു കി​ളി​വാ​തി​ലു​കൾ കാ​ണാ​മാ​യി​രു​ന്നു. അവ​യാ​ണ് ‘അസ്സൽ​ക്കാ​റ്റി’ന്റെ ജനാ​ല​കൾ.

ഒരു പു​ക​ക്കു​ഴൾ മേൽ​പ്പു​ര​യെ തു​ള​ച്ചു​പോ​യി​രു​ന്നു; ഉറ​ക്ക​റ​ക​ളി​ലൂ​ടെ പോ​യി​രു​ന്ന പു​ക​ക്കു​ഴൽ ഇതാണ്.

‘അസ്സൽ​ക്കാ​റ്റ്’ എന്ന ആ പു​തു​കെ​ട്ടി​ട​ത്തി​ന്റെ മു​കൾ​നില ഒരു ‘മാൻ​സാർ’ മേൽ​പ്പു​ര​യോ​ടു​കൂ​ടി മൂ​ന്നു കൂ​ട്ട് അഴി​ക​ളാ​ലും കൂ​റ്റൻ പി​രി​യാ​ണി​ക​ളാൽ അലം​കൃ​ത​മായ ഇരി​മ്പു​പ​ല​ക​കൊ​ണ്ടു​ള്ള ഇര​ട്ട​വാ​തി​ലു​ക​ളാ​ലും സു​ര​ക്ഷി​ത​മായ ഒരു തരം വലിയ തള​മാ​ണ്, വട​ക്കേ അറ്റ​ത്തൂ​ടെ അതി​ലേ​ക്ക് ഒരാൾ കട​ന്നാൽ അയാ​ളു​ടെ ഇട​ത്തു​വ​ശ​ത്തു​ള്ള നാലു കി​ളി​വാ​തി​ലു​ക​ളും വല​തു​വ​ശ​ത്തു കി​ളി​വാ​തി​ലു​കൾ​ക്ക​ഭി​മു​ഖ​മാ​യി ക്ര​മ​ത്തിൽ ഇട​വി​ട്ട്, ഇടു​ങ്ങിയ നട​വ​ഴി​ക​ളാൽ വേർ​തി​രി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു മു​ട്ടു​വ​രെ ഉയ​ര​ത്തിൽ കല്ലു​കൊ​ണ്ടും, ശേഷം മേൽ​പ്പു​ര​വ​രെ മു​ഴു​വ​നും ഇരി​മ്പു​ത​ടി​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടും ഉണ്ടാ​ക്കിയ നാലു വലിയ ചതു​ര​ക്കൂ​ടു​ക​ളു​ണ്ട്.

തെ​നാർ​ദി​യെർ ഫെ​ബ്ര​വ​രി 30-ആം നു രാ​ത്രി​മു​തൽ ഈ കൂ​ടു​ക​ളി​ലൊ​ന്നിൽ ഏകാ​ന്ത​ത​ട​വി​ലാ​യി​രു​ന്നു. ദെ​സ്രു​വി​നാൽ കണ്ടു​പി​ടി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​തെ​ന്നു കേൾ​വി​യു​ള്ള​തും ഒരു വി​ഷ​ദ്ര​വ്യം കൂ​ടി​ക്ക​ലർ​ന്ന​തും ഉറ​ക്കു​ന്ന​വ​രു​ടെ സംഘം പ്ര​സി​ദ്ധ​മാ​ക്കീ​ത്തീർ​ത്ത​തു​മായ ഒരു കു​പ്പി വീ​ഞ്ഞു സമ്പാ​ദി​ച്ചു സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​വെ​ക്കാൻ അയാൾ​ക്ക് എങ്ങ​നെ​യാ​ണ്, എന്തു വി​ദ്യ​യി​ന്മേ​ലാ​ണ് സാ​ധി​ച്ച​തെ​ന്ന് ആർ​ക്കും കണ്ടു​പി​ടി​പ്പാൻ കഴി​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ല.

എല്ലാ ജെ​യി​ലു​ക​ളി​ലും, ഒളി​ച്ചു​ചാ​ട​ലി​നു സഹാ​യി​ക്കു​ന്ന​വ​രും പൊ​ല്ലീ​സ്സി​നു വി​ശ്വാ​സ​യോ​ഗ്യ​മ​ല്ലാ​ത്ത സഹാ​യ്യ​ത്തെ വി​ല്ക്കു​ന്ന​വ​രും കഴി​യു​ന്നേ​ട​ത്തു നി​ന്നെ​ല്ലാം ഓരോ കാശു കൈ​യി​ലാ​ക്കു​ന്ന​വ​രു​മാ​യി, പകുതി പാ​റാ​വു​കാ​രും പകുതി കള്ള​ന്മാ​രു​മായ ചില ചതി​യൻ​വേ​ല​ക്കാ​രു​ണ്ട്

അങ്ങ​നെ, ഗവ്രോ​ഷ് ആ രണ്ട​നാ​ഥ​ക്കു​ട്ടി​ക​ളെ​യും പെ​റു​ക്കി​യെ​ടു​ത്ത അതേ ദിവസം രാ​ത്രി, അന്നു രാ​വി​ലെ ഒളി​ച്ചു​ചാ​ടിയ ബബെ മൊങ് പർ​നാ​സ്സു​മാ​യി തെ​രു​വിൽ കാ​ത്തു​നി​ല്പു​ണ്ടെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞു ബ്രൂ​ഴോ​ങ്ങും ഗ്വെൽ​മ​റും പതു​ക്കെ എഴു​ന്നേ​റ്റ് ബ്രൂ​ഴോ​ങ് കണ്ടു​പി​ടി​ച്ച ആണി​കൊ​ണ്ടു തങ്ങ​ളു​ടെ കട്ടി​ലു​കൾ ചേർ​ത്തി​ട്ടു​ള്ള പു​ക​ക്കു​ഴ​ലി​നെ തു​ള​യ്ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങി. കല്ലിൻ​ക​ഷ്ണ​ങ്ങൽ വീ​ണി​രു​ന്ന​തു ബ്രു​ഴോ​ങ്ങി​ന്റെ കി​ട​യ്ക്ക​വി​രി​യ​ലാ​യ​തു​കൊ​ണ്ട് ഒച്ച പു​റ​ത്തേ​ക്കു കേ​ട്ടി​ല്ല. ഇടി​വെ​ട്ടോ​ടു​കൂ​ടിയ മഴ വാ​തി​ലു​ക​ളെ തി​രി​കു​റ്റി​ക​ളിൽ ഇട്ടു​കു​ലു​ക്കി, ജെ​യി​ലി​ലെ​ങ്ങും ഭയ​ങ്ക​ര​വും സന്ദർ​ഭ​ത്തി​നൊ​ത്ത​തു​മായ ഒരൊ​ച്ച​പ്പാ​ടു​ണ്ടാ​ക്കി, ഉണർ​ന്ന തട​വു​പു​ള്ളി​ക​ളെ​ല്ലാം വീ​ണ്ടും ഉറ​ങ്ങി​യ​താ​യി ഭാ​വി​ച്ചു, ബ്രൂ​ഴോ​ങ്ങി​നേ​യും ഗ്വെൽ​മെ​റേ​യും അവ​രു​ടെ പ്ര​വൃ​ത്തി​കൾ​ക്കാ​യി വി​ട്ടു. ബ്രൂ​ഴോ​ങ് സമർ​ത്ഥ​നാ​ണ്; ഗ്വേൽ​മെർ ശക്ത​നും. ഉറ​ക്കു​പു​ര​യി​ലേ​ക്ക​ഭി​മു​ഖ​മാ​യു​ള്ള അഴി​ക്കൂ​ട്ടി​നു​ള്ളിൽ കി​ട​ന്നു​റ​ങ്ങു​ന്ന കാ​വ​ല്ക്കാ​രൻ ഒരൊ​ച്ച​പോ​ലും കേൾ​ക്കു​ന്ന​തി​നു മുൻ​പാ​യി, ചുമർ തു​ള​ച്ചു​ക​ട​ന്നു, പു​ക​ക്കു​ഴ​ലി​ലൂ​ടെ കയറി, പു​ക​ക്കു​ഴ​ലി​നു മു​ക​ളി​ലു​ള്ള പൊ​ത്തി​ന്റെ ഇരി​മ്പ​ഴി പി​ടി​ച്ചു പൊ​ട്ടി​ച്ച്, ആ രണ്ടു ഭയ​ങ്ക​ര​ഘാ​തു​ക​ന്മാ​രും മേൽ​പ്പു​ര​യി​ലാ​യി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞു. കാ​റ്റും മഴയും ഇര​ട്ടി​ച്ചു, മേൽ​പ്പുര വഴു​ക്കി​ത്തു​ട​ങ്ങി.

‘ചാ​ടി​പ്പോ​വാൻ എന്തു രസ​മു​ള്ള രാ​ത്രി!’ ബ്രൂ​ഴോ​ങ് അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ട്ടു.

ചു​റ്റു​മു​ള്ള മതി​ല്ക്കെ​ട്ടു​കൾ​ക്കും അവർ​ക്കും നടു​ക്കാ​യി ആറടി വീ​തി​യും എൺ​പ​ത​ടി ആഴ​വു​മു​ള്ള ഒര​ഗാ​ധ​ഗു​ഹ​യു​ണ്ട്. ആ അഗാ​ധ​ഗു​ഹ​യു​ടെ അടി​യിൽ ഇരു​ട്ടി​ലൂ​ടെ മി​ന്നു​ന്ന ഒരു പാ​റാ​വു​ഭ​ട​ന്റെ ഒരു തോ​ക്ക് അവർ​ക്കു കാ​ണാ​മാ​യി​രു​ന്നു. ബ്രൂ​ഴോ​ങ് തന്റെ കു​ണ്ട​റ​ത്ത​ട​വിൽ​വെ​ച്ചു പി​രി​ച്ചു​ണ്ടാ​ക്കി​യി​രു​ന്ന കയ​റി​ന്റെ ഒര​റ്റം അവർ അപ്പോൾ​ത്ത​ന്നെ പി​ടി​ച്ചു​പൊ​ട്ടി​ച്ച ഇരു​മ്പ​ഴി​ക​ളു​ടെ കു​റ്റി​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടി ഉറ​പ്പി​ച്ചു കെ​ട്ടി, മറ്റേ​ത്തല പു​റം​മ​തി​ലി​നു മു​ക​ളി​ലൂ​ടെ പു​റ​ത്തേ​ക്കെ​റി​ഞ്ഞു, ആ അഗാ​ധ​ഗുഹ ഒരു ചാ​ട്ട​ത്തിൽ കവി​ച്ചു​ക​ട​ന്നു, മതി​ലി​ന്റെ തൊ​പ്പി​ക്ക​ല്ലി​ന്മേൽ മു​റു​ക്കി​പ്പി​ടി​ച്ച് അപ്പു​റ​ത്തേ​ക്കു കട​ന്നു, കയ​റ്റി​ലൂ​ടെ ഒരാൾ​ക്കു പി​ന്നിൽ മറ്റാ​ളാ​യി കീ​ഴ്ക​പോ​ട്ടി​റ​ങ്ങി, കു​ളി​പ്പു​ര​യു​ടെ​മേൽ ചെ​ന്നു​തൊ​ടു​ന്ന ഒരു ചെ​റു​മേൽ​പ്പു​ര​യിൽ എത്തി​ച്ചേർ​ന്നു, കയറു വലി​ച്ചു​പൊ​ട്ടി​ച്ചു കൈ​യി​ലാ​ക്കി, കു​ളി​പ്പു​ര​യു​ടെ മു​റ്റ​ത്തേ​ക്ക് എടു​ത്തു ചാടി, അതു കട​ന്നു, കയർ കെ​ട്ടി​ത്തൂ​ക്കി​യി​ട്ടി​രു​ന്ന വാ​തി​ല്ക്കാ​വ​ല്ക്കാ​ര​ന്റെ ചെ​റു​വാ​തിൽ ഉന്തി​ത്തു​റ​ന്നു, കയർ വലി​ച്ചു, പു​റ​ത്തെ ഉമ്മ​റ​വാ​തിൽ തു​റ​ന്നു, തെ​രു​വിൽ എത്തി​ച്ചേർ​ന്നു.

കൈയിൽ ആണി​യും തലയിൽ യു​ക്തി​യു​മാ​യി അവർ ഇരു​ട്ട​ത്തു കി​ട​യ്ക്ക വി​രി​യിൽ​നി​ന്നെ​ഴു​ന്നേ​റ്റി​ട്ട് ഒരു മു​ക്കാൽ മണി​ക്കൂർ കഴി​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ല.

ചില നി​മി​ഷ​ങ്ങൾ​കൂ​ടി കഴി​യു​മ്പോ​ഴെ​ക്ക് അവർ ആ അയൽ​പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളിൽ പതു​ങ്ങി​ന​ട​ന്നി​രു​ന്ന ബബെ​യു​ടെ​യും മൊ​ങ്പർ​നാ​സ്സി​ന്റെ​യും അടു​ത്തെ​ത്തി.

കയർ വലി​ച്ചെ​ടു​ക്കു​ന്ന​തിൽ അതു പൊ​ട്ടി​പ്പോ​യി​രു​ന്നു; അതി​ന്റെ ഒരു കഷ്ണം മേൽ​പ്പു​ര​യിൽ പു​ക​ക്കു​ഴ​ലി​ന്മേൽ പൊ​ട്ടി​നി​ന്നു. അവർ​ക്കു വേറെ നഷ്ട​മൊ​ന്നും പറ്റി​യി​രു​ന്നി​ല്ല; എന്നു​വെ​ച്ചാൽ, രണ്ടു കൈ​യി​ന്റേ​യും തൊ​ലി​മാ​ത്രം ഏതാ​ണ്ട് മു​ഴു​വ​നും ഉര​ഞ്ഞി​രു​ന്നു.

അന്നു രാ​ത്രി​ത​ന്നെ—എങ്ങ​നെ​യാ​ണ് ആർ​ക്കും പറയാൻ വയ്യാ—തെ​നാർ​ദി​യെർ​ക്കും മു​ന്ന​റി​വു കി​ട്ടി​യി​രു​ന്നു, അയാൾ ഉറ​ങ്ങി​യി​ല്ല.

പു​ല​രാൻ ഒരു മണി സമ​യ​ത്തു തന്റെ കൂ​ട്ടി​ന്നെ​തി​രാ​യു​ള്ള കി​ളി​വാ​തി​ലി​നു മുൻ​പി​ലൂ​ടെ, മഴ​യ​ത്തും കാ​റ്റ​ത്തും, മേൽ​പ്പു​ര​യിൽ വി​ല​ങ്ങ​നെ, രാ​ത്രി നല്ല ഇരു​ട്ടു​ള്ള​താ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു, രണ്ടു നി​ഴ​ല്പാ​ടു​കൾ നട​ന്നു​പോ​കു​ന്ന​ത് അയാൾ കണ്ടു. അതിൽ ഒന്ന്, അക​ത്തേ​യ്ക്ക് ഒരു നോ​ട്ടം തി​രു​കി​ക്കൊ​ടു​ക്കാൻ വേ​ണ്ടി​ട​ത്തോ​ളം നേരം, കി​ളി​വാ​തി​ലി​നു മുൻ​പിൽ നി​ന്നു. ഇതു ബ്രൂ​ഴോ​ങ്ങാ​യി​രു​ന്നു.

തെ​നാർ​ദി​യേർ അവനെ, കണ്ട​റി​ഞ്ഞു, കാ​ര്യം മന​സ്സി​ലാ​യി, അതു മതി.

ഒരു ഭവ​ന​ഭേ​ദ​ന​ക്കാ​ര​നാ​യി​ഗ്ഗ​ണി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട തെ​നാർ​ദി​യെർ, ഒരു രാ​ത്രി​ക്കെ​ണി​കെ​ട്ടി​യു​ണ്ടാ​ക്കി എന്ന കു​റ്റ​ത്തി​ന്മേൽ ഒരു മുൻ​ക​രു​ത​ലാ​യി ആയു​ധ​ധാ​രി​ക​ളായ പട്ടാ​ള​ക്കാ​രെ നിർ​ത്തി ബന്ധ​ന​ത്തി​ലാ​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​തു​കൊ​ണ്ട്, എപ്പോ​ഴും ആളു​ക​ളു​ടെ കണ്ണി​ന്മു​മ്പി​ലാ​യി​രു​ന്നു. ഈര​ണ്ടു മണി​ക്കൂർ കൂ​ടു​മ്പോൾ മാ​റി​വ​രു​ന്ന പാ​റാ​വു​ഭ​ടൻ അയാ​ളു​ടെ കൂ​ട്ടി​ന്നു മുൻ​പി​ലൂ​ടെ നി​റ​ച്ച തോ​ക്കു​മാ​യി അങ്ങോ​ട്ടു​മി​ങ്ങോ​ട്ടും നട​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​വും. ഒരു നാ​ട്ടു​വെ​ളി​ച്ചം ആ ‘അസ്സൽ​ക്കാ​റ്റിൽ’ വി​ള​ക്കു​വെ​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. തട​വു​കാ​ര​ന്റെ കാ​ലി​ന്മേൽ അമ്പ​തു റാ​ത്തൽ കന​മു​ള്ള ചങ്ങ​ല​യു​ണ്ട്. ദി​വ​സം​പ്ര​തി ഉച്ച​തി​രി​ഞ്ഞു നാ​ലു​മ​ണി​ക്ക് ഒരു ജയി​ല​ധി​കാ​രി രണ്ടു നാ​യി​ക്ക​ളോ​ടും കൂടി—ഈ സമ്പ്ര​ദാ​യം അന്നും മാ​റി​യി​ട്ടി​ല്ല—അയാ​ളു​ടെ കൂ​ട്ടിൽ വന്ന് രണ്ടു റാ​ത്തൽ കന​മു​ള്ള ഒരു കറു​ത്ത​പ്പ​വും ഒരു പാ​ത്രം വെ​ള്ള​വും കു​റ​ച്ചു പയ​റ്റിൻ​മ​ണി നീ​ന്തി​ക്ക​ളി​ക്കു​ന്ന ഒരു പി​ഞ്ഞാ​ണ​വും കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു​വെ​ച്ച്, അയാ​ളു​ടെ ചങ്ങ​ല​പ​രി​ശോ​ധി​ച്ച്, അഴികൾ തട്ടി​നോ​ക്കി, മട​ങ്ങി​പ്പോ​വും. ഈ മനു​ഷ്യ​നും അയാ​ളു​ടെ നാ​യ്ക്ക​ളും രാ​ത്രി​യി​ലും രണ്ടു​ത​വണ വന്നു മട​ങ്ങും.

ഒരു​ത​രം ഇരി​മ്പു​വി​ല​ങ്ങു കൈയിൽ വെ​ക്കു​ന്ന​തി​നു തെ​നാർ​ദി​യെർ സമ്മ​തം വാ​ങ്ങി​യി​രു​ന്നു; അയാൾ പറ​ഞ്ഞി​രു​ന്ന​തു​പോ​ലെ, ‘എലികൾ തി​ന്നാ​തെ കഴി​ക്കു​വാൻ വേ​ണ്ടി’ ചു​മ​രി​ന്മേ​ലു​ള്ള ഒരു വി​ട​വിൽ അയാൾ​ക്കു​ള്ള അപ്പം കോർ​ത്തു കു​ത്തി​നിർ​ത്താ​നാ​ണ് അതു​പ​യോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്ന​ത്. തെ​നാർ​ദി​യെർ എപ്പോ​ഴും പാ​റാ​വു​ഭ​ട​ന്റെ കണ്ണി​ന്മു​മ്പി​ലാ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ട് ഇതി​ന്നാ​രും വി​രോ​ധം പറ​ഞ്ഞി​ല്ല. എങ്കി​ലും ജെ​യി​ല​ധി​കാ​രി​ക​ളിൽ ഒരാൾ ‘ആ പു​ള്ളി​ക്ക് ഒരു മര​ക്കു​ന്തം കൊ​ടു​ത്താൽ അധികം നന്നാ​യി​രു​ന്നു’ എന്നു പണ്ടു പറ​ഞ്ഞി​രു​ന്ന​താ​യി പി​ന്നീ​ട് ആർ​ക്കോ ഓർ​മ്മ​വ​ന്നു.

പു​ല​രാൻ​കാ​ല​ത്തു രണ്ടു മണി​ക്ക് ഒരു വൃ​ദ്ധ​ഭ​ട​നാ​യി​രു​ന്ന അതു​വ​ര​ത്തെ പാ​റാ​വു​കാ​രൻ പോയി. പു​തു​താ​യി ചേർ​ന്ന ഒരാൾ ആ സ്ഥാ​ന​ത്തേ​ക്കെ​ത്തി. കു​റ​ച്ചു​കൂ​ടി കഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, നാ​യ്ക്ക​ളു​മാ​യി ആ മനു​ഷ്യൻ അതിലേ വന്നു; ‘ആ പച്ച​വി​ടാ​ത്ത പു​തു​ഭട’ന്റെ നാ​ടൻ​മ​ട്ടും എന്തെ​ന്നി​ല്ലാ​ത്ത ചോ​ര​ത്തി​ള​പ്പും മാ​ത്ര​മ​ല്ലാ​തെ മറ്റൊ​ന്നും വി​ശേ​ഷി​ച്ച് സൂ​ക്ഷി​ക്കാ​തെ അയാൾ പോയി. രണ്ടു മണി​ക്കൂർ കൂടി കഴി​ഞ്ഞു, നാലു മണി​ക്ക് ആ പുതിയ ആളെ മാ​റ്റു​വാൻ ഈ ആൾ വന്ന​പ്പോൾ, ആ മനു​ഷ്യൻ തെ​നാർ​ദി​യെ​രു​ടെ കൂ​ട്ടി​ന്ന​ടു​ത്ത് ഒരു മര​മു​ട്ടി​പോ​ലെ നി​ല​ത്തു കി​ട​ന്നു​റ​ങ്ങു​ന്ന​തു കണ്ടു. തെ​നാർ​ദി​യെ​റാ​ണെ​ങ്കിൽ, അയാൾ അവി​ടെ​യി​ല്ല. അയാ​ളു​ടെ കൂ​ട്ടി​നു​ള്ള മു​കൾ​ത്ത​ട്ടിൽ ഒരു ദ്വാ​ര​മു​ണ്ട്. മറ്റൊ​ന്ന് അതിനു മു​ക​ളിൽ മേൽ​പ്പു​ര​യി​ലും, അയാ​ളു​ടെ കട്ടി​ലി​ന്റെ ഒരു പലക വലി​ച്ചെ​ടു​ത്തി​രി​ക്കു​ന്നു; അത​വി​ടെ​യെ​ങ്ങും കാ​ണാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ട്, അതയാൾ കൊ​ണ്ടു​പോ​യി​രി​ക്ക​ണം. ഭട​ന്നു​മ​രു​ന്നു കൊ​ടു​ത്തു മോ​ഹാ​ല​സ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തിയ ആ മത്തു​പി​ടി​പ്പി​ക്കു​ന്ന വീ​ഞ്ഞി​ന്റെ പകു​തി​യൊ​ഴി​ഞ്ഞ കു​പ്പി​യും ആളുകൾ ആ ഗു​ഹ​യ്ക്കു​ള്ളിൽ കണ്ടു​പി​ടി​ച്ചു. ആ ഭട​ന്റെ തോ​ക്കിൻ​കു​ന്ത​വും കാ​ണാ​നി​ല്ല.

ഈ സംഭവം കണ്ടെ​ത്തിയ സമ​യ​ത്തേ​ക്കു തെ​നാർ​ദി​യെർ അങ്ങെ​ത്തി​യി​രി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു വി​ചാ​രി​ച്ചു. വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ അയാൾ പു​തു​കെ​ട്ടി​ട​ത്തി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല; എങ്കി​ലും അപ്പോ​ഴും വലിയ അപ​ക​ട​ത്തിൽ​ത്ത​ന്നെ​യാ​യി​രു​ന്നു.

തെ​നാർ​ദി​യെർ പു​തു​കെ​ട്ടി​ട​ത്തി​ന്റെ മോ​ന്താ​ഴ​ത്തെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ പു​ക​ക്കു​ഴ​ലി​ന്റെ മു​കൾ​ത്തൊ​പ്പി​യി​ലെ അഴി​ക​ളിൽ ബ്രൂ​ഴോ​ങ്ങി​ന്റെ കയർ​ത്തു​ണ്ടം തൂ​ങ്ങി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന​തു കണ്ടു; പക്ഷേ, ആ പൊ​ട്ടി​നി​ല്ക്കു​ന്ന കഷ്ണം നന്നേ ചെ​റു​താ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു ബ്രൂ​ഴോ​ങ്ങും ഗ്വെൽ​മെ​റും ചെ​യ്ത​തു​പോ​ലെ പു​റം​മ​തി​ലി​ലൂ​ടെ രക്ഷ​പ്പെ​ടാൻ അയാൾ നി​വൃ​ത്തി​ക​ണ്ടി​ല്ല.

റ്യു ദെ ബല്ലെ​ത്തിൽ​നി​ന്നു റ്യു ദ് റ്വാ​ദ്സി​സി​ലി​ലേ​ക്കു തി​രി​യു​ന്ന ഒരാൾ ഒന്നാ​മ​താ​യി കണ്ടു​മു​ട്ടു​ന്ന​ത് അറ​പ്പു​തോ​ന്നി​ക്കു​ന്ന ഒരി​ടി​ഞ്ഞു​പൊ​ളി​ഞ്ഞ വീ​ടാ​ണ്. കഴി​ഞ്ഞ നൂ​റ്റാ​ണ്ടിൽ ആ സ്ഥ​ല​ത്ത് ഒരു ഭവ​ന​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു; അടു​ത്ത കെ​ട്ടി​ട​ങ്ങൾ​ക്കി​ട​യിൽ മൂ​ന്നാം​നി​ല​വ​രെ ഉയർ​ന്നു​നി​ല്ക്കു​ന്ന ഒരു നി​ര​പ്പ​ണി​യായ പുറം ചുമർ മാ​ത്ര​മേ ഇപ്പോൾ അതി​നെ​സ്സം​ബ​ന്ധി​ച്ചു​ള്ളു. ഇപ്പോ​ഴും കാ​ണാ​വു​ന്ന രണ്ടു ചതു​ര​ജ്ജ​നാ​ല​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ട് ആ വീ​ടി​ന്റെ നില ഊഹി​ക്കാം; വല​ത്തേ നെ​റ്റി​പ്പു​റ​ത്തി​ന്ന് ഏറ്റ​വും അടു​ത്തി​ട്ടു​ള്ള നടു​വി​ലെ ജനാ​ല​യിൽ ഒരൂ​ന്നു​കാ​ലു​പോ​ലെ വെ​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള ഒരു തു​രു​മ്പി​ച്ച തുലാം തട​ഞ്ഞു​നി​ല്ക്കു​ന്നു. മുൻ​കാ​ല​ത്ത് ഈ ജനാ​ല​ക​ളി​ലൂ​ടെ ഉയർ​ന്ന​തും വ്യ​സ​ന​മ​യ​വു​മായ ഒരു ചുമർ കാ​ണ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു; അതു ലഫോർ​സി​ലെ പു​റം​മ​തി​ലി​ന്റെ ഒരു കഷ്ണ​മാ​ണ്.

പൊ​ളി​ച്ചു​ക​ള​യ​പ്പെ​ട്ട വീ​ടു​കൊ​ണ്ടു തെ​രു​വിൽ ഉണ്ടാ​യി​വ​ന്നി​ട്ടു​ള്ള പഴുത് അഞ്ചു കാ​ലു​കൊ​ണ്ട് അതി​രി​ട്ട ഒരു പഴയ പല​ക​വേ​ലി​യാൽ പകു​തി​യും നി​റ​യ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. ഈ പഴു​തി​നു​ള്ളിൽ അപ്പോ​ഴും നി​വർ​ന്നു​നി​ല്ക്കു​ന്ന ഭവ​നാം​ശ​ത്തി​ന്മേ​ലേ​ക്കു ചാരി ഒരു ചെ​റ്റ​പ്പുര ഒളി​ച്ചു​നി​ല്ക്കു​ന്നു​ണ്ട്. വേ​ലി​ക്ക് ഒരു പടി​വാ​തി​ലു​ണ്ട്; കു​റ​ച്ചു കൊ​ല്ലം മുൻപ് അതിന് ഒരു സാ​ക്ഷ​യേ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളൂ.

ഈ ഇടി​ഞ്ഞു​പൊ​ളി​ഞ്ഞ വീ​ട്ടിൻ​മു​ക​ളി​ലാ​ണ് തെ​നാർ​ദി​യെർ പു​ല​രാൻ കാ​ല​ത്ത് ഒരു മണി കഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ എത്തി​ച്ചേർ​ന്ന​ത്.

അയാൾ അവിടെ എങ്ങ​നെ​യെ​ത്തി? ഒരാൾ​ക്കും പറ​യാ​നോ മന​സ്സി​ലാ​ക്കാ​നോ കഴി​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത ഒരു സം​ഗ​തി​യാ​ണ​ത്. മി​ന്നൽ​വെ​ളി​ച്ചം ഒരേ സമ​യ​ത്ത് അയാളെ സഹാ​യി​ക്കു​ക​യും തട​യു​ക​യും ചെ​യ്തി​ട്ടു​ണ്ടാ​വ​ണം. അയാൾ മേൽ​പ്പു​ര​യിൽ നി​ന്നു മേൽ​പ്പു​ര​യി​ലേ​ക്കും, കെ​ട്ടിൽ​നി​ന്നും കെ​ട്ടി​ലേ​ക്കും, മു​റി​യിൽ നി​ന്നു മു​റി​യി​ലേ​ക്കും, ഷാർൾ​മേൻ​മു​റ്റ​ത്തി​ലെ എടു​പ്പു​ക​ളിൽ​നി​ന്നു സാങ്-​ലൂയിമുറ്റത്തിലെ എടു​പ്പു​ക​ളി​ലേ​ക്കും, പു​റം​മ​തി​ലി​ലേ​ക്കും, അവി​ടെ​നി​ന്നു റ്യു ദ്യു റ്വാ​ദ്സി​സി​ലി​ലെ ചെ​റു​കു​ടി​ലി​ലേ​ക്കും കട​ന്നു​വീ​ഴാൻ കോ​ണി​ക​ളും മേൽ​പ്പു​ര​പ്പ​ണി​ക്കാ​രു​ടെ ‘എക​ര​ക്കോ​പ്പു’കളും ഉപ​യോ​ഗ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​മോ പക്ഷേ, ആ സഞ്ചാ​ര​വി​വ​ര​ത്തി​നി​ട​യിൽ അത​സാ​ധ്യ​മെ​ന്നു തോ​ന്നി​ക്കു​ന്ന പല വി​ട​വു​ക​ളു​മു​ണ്ട്. അയാൾ കട്ടി​ലിൽ​നി​ന്നു കൊ​ണ്ടു​പോ​ന്ന പലക ‘അസ്സൽ​ക്കാ​റ്റി’ന്റെ മേൽ​പ്പു​ര​യിൽ​നി​ന്നു പു​റം​മ​തി​ലി​ലേ​ക്ക് ഒരു പാ​ലം​പോ​ലെ​യി​ടു​ക​യും ജെ​യിൽ​പ്പു​ര​മു​ക​ളി​ലൂ​ടെ ചെ​റു​കു​ടിൽ​വ​രെ​യ്ക്കു​ള്ള അകലം മു​ഴു​വ​നും പു​റം​മ​തി​ലി​ന്റെ മു​കൾ​ത്തൊ​പ്പി​യി​ലൂ​ടെ കമി​ഴ്‌​ന്നു​കി​ട​ന്നു നീ​ന്തി​ച്ചെ​ല്ലു​ക​യും ചെ​യ്തി​രി​ക്കു​മോ? പക്ഷേ, ലഫോർ​സി​ന്റെ പു​റം​മ​തിൽ സമ​നി​ര​പ്പി​ല​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു; അതു​യർ​ന്നു​പോ​വും. കീ​ഴ്പോ​ട്ടു​താ​ഴും; പീ​ര​ങ്കി​പ്പ​ട്ടാ​ള​ക്കാ​രു​ടെ താ​വ​ള​ങ്ങ​ളിൽ അതു കാ​ണാ​താ​വും, വീ​ണ്ടും കു​ളി​പ്പു​ര​യ്ക്ക​ടു​ക്കൽ​വെ​ച്ചു പൊ​ങ്ങി​വ​രും; അത് എടു​പ്പു​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു രണ്ടു കഷ്ണ​മാ​യി മു​റി​യും; ഒത്തേൽ ലമ്വാ​ഞോ​വി​ലെ മാ​തി​രി ഉയ​ര​ത്തി​ല​ല്ല റ്യു പവെ​യിൽ; എല്ലാ​യി​ട​ത്തും​വെ​ച്ച് അത് ഇല്ലാ​താ​ക​യും കോ​ണു​തി​രി​ഞ്ഞു മാ​റി​പ്പോ​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു​ണ്ട്; പി​ന്നെ ആ ചാ​ടി​പ്പോ​കു​ന്നാ​ളു​ടെ കറു​ത്ത രൂപം പാ​റാ​വു​ഭ​ട​ന്മാർ കാ​ണാ​തി​രി​ക്കാൻ വയ്യാ; അതു​കൊ​ണ്ട് തെ​നാർ​ദി​യെർ വെച്ച വഴി ഏതാ​ണെ​ന്ന് ഇനി​യും മന​സ്സി​ലാ​ക്കാൻ നി​വൃ​ത്തി​യി​ല്ലാ​തെ കി​ട​ക്കു​ന്നു. രണ്ടു വി​ധ​ത്തി​ലും, ആ ചാ​ടി​പ്പോ​കൽ ഉണ്ടാ​വാൻ വയ്യാ. അപ്പോൾ, തെ​നാർ​ദി​യെർ അഗാ​ധ​ഗു​ഹ​ക​ളെ വെറും കു​ഴി​ക​ളാ​യും, ഇരി​മ്പു​വി​ല​ങ്ങു​ക​ളെ അല​റി​മ​ര​ത്തി​ന്റെ ചു​ള്ളി​ക്കൊ​മ്പു​ക​ളാ​യും, കാ​ലി​ല്ലാ​ത്ത മനു​ഷ്യ​നെ അഭ്യാ​സി​യാ​യും, ഒരു വാ​ത​രോ​ഗി​യെ ഒരു പക്ഷി​യാ​യും, കഥ​യി​ല്ലാ​യ്മ​യെ പ്ര​കൃ​തി​ജ്ഞാ​ന​മാ​യും, ബു​ദ്ധി​യെ അതി​ബു​ദ്ധി​യാ​യും മാ​റ്റി​ത്തീർ​ക്കു​ന്ന ആ സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​തൃ​ഷ്ണ​യാൽ പ്രേ​രി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട് ഏതോ മൂ​ന്നാ​മ​തൊ​രു വഴി​യെ​ടു​ത്തു എന്നു​ണ്ടോ? ഇതു​വ​രെ ആരും കണ്ടു പി​ടി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല.

ചാ​ടി​പ്പോ​ക​ലി​നു​ള്ള അത്ഭു​ത​മാർ​ഗ്ഗ​ങ്ങൾ എപ്പോ​ഴും കണ്ടു​പി​ടി​ക്കാ​വു​ന്ന​ത​ല്ല. ഞങ്ങൾ ആവർ​ത്തി​ക്കു​ന്നു, ചാ​ടി​പ്പോ​കു​ന്ന​വൻ എന്തോ ഒരാ​വേ​ശം​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്ക​യാ​ണ്; ചാ​ടി​പ്പോ​ക​ലി​ന്റെ അത്ഭു​ത​ക​ര​മായ പ്ര​കാ​ശ​നാ​ള​ത്തിൽ നക്ഷ​ത്ര​ത്തേ​യും മി​ന്ന​ലി​നേ​യും സം​ബ​ന്ധി​ക്കു​ന്ന എന്തോ ഒന്നു​ണ്ട്; മഹ​ത്ത്വ​ത്തി​ലേ​ക്കു​ള്ള പറ​ക്ക​ലി​നേ​ക്കാൾ ഒട്ടും കു​റ​ഞ്ഞ അത്ഭു​ത​ക​ര​ത്വ​മ​ല്ല, സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ല​ബ്ധി​യി​ലേ​ക്കു​ള്ള പോ​ക്കി​നു​മു​ള്ളു; ‘മരി​ക്കാ​നു​ള്ള മാർ​ഗ്ഗം അയാൾ എവി​ടെ​നി​ന്നു കണ്ടു; എന്നു കൊർ​ണീ​ലി​യെ​പ്പ​റ്റി ചോ​ദി​ക്കും​പോ​ലെ​ത​ന്ന, ചാ​ടി​പ്പോയ കള്ള​നെ​പ്പ​റ്റി ‘ആ മതിൽ അവ​നെ​ങ്ങ​നെ കട​ന്നു’ എന്നു ചോ​ദി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു.

അതെ​ന്താ​യാ​ലും വി​യർ​ത്തു​മു​ങ്ങി, മഴ നന​ഞ്ഞ്, ഉടു​പ്പു​ക​ളെ​ല്ലാം കു​ടു​ക്കു​ക​ളി​ന്മേൽ തൂ​ങ്ങി, കൈ​ക​ളിൽ തൊ​ലി​യു​രി​ഞ്ഞു, കൈ​മു​ട്ടു​ക​ളിൽ​നി​ന്നു ചോ​ര​യൊ​ലി​ച്ചു, കാൽ​മു​ട്ടു​കൾ കീ​റി​പ്പൊ​ളി​ഞ്ഞു തെ​നാർ​ദി​യെർ, കു​ട്ടി​കൾ വീ​ടി​ന്റെ വാ​യ്ത്ത​ല​യിൽ എത്തി, അവിടെ നീ​ണ്ടു​നി​വർ​ന്നു കി​ട​പ്പാ​യി; അയാ​ളു​ടെ ശക്തി തീരെ കെ​ട്ടു. മൂ​ന്നു നില ഉയ​ര​ത്തിൽ കടും​കു​ത്ത​നെ​യു​ള്ള ഒരു മതി​ല്ക്കെ​ട്ട് അയാൾ​ക്കും നി​ര​ത്തി​ലെ കൽ​വി​രി​ക്കും നടു​വിൽ നി​ല്ക്കു​ന്നു.

അയാ​ളു​ടെ കൈ​വ​ശ​മു​ള്ള കയ​റി​നു നീളം പോരാ.

അവിടെ അയാൾ വി​ളർ​ത്തു. തളർ​ന്നു, താൻ അനു​ഭ​വി​ച്ചു​ക​ഴി​ഞ്ഞ എല്ലാ​ത്ത​രം നി​രാ​ശ​കൊ​ണ്ടും നി​രാ​ശ​നാ​യി, രാ​ത്രി​യാൽ അപ്പോ​ഴും ഒളി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു, പക്ഷേ, നേരം പു​ല​രാ​റാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു എന്നു സ്വയം മന്ത്രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു, കു​റ​ച്ചു നി​മി​ഷ​ങ്ങൾ​ക്കു​ള്ളി​ലാ​യി അടു​ത്തു​ള്ള സാങ് പോൾ പള്ളി​യി​ലെ നാ​ഴി​ക​മ​ണി നാ​ലു​മ​ണി​യാ​യെ​ന്ന്—ആ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്ന പാ​റാ​വു​ഭ​ടൻ മാ​റു​ക​യും ആ ഭടൻ ആ തു​ള​ഞ്ഞ​മേൽ​പ്പു​ര​യ്ക്കു ചു​വ​ട്ടിൽ കി​ട​ന്നു​റ​ങ്ങു​ന്ന​തു കാ​ണ​പ്പെ​ടു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന ഘട്ട​മാ​യെ​ന്ന്—അറി​യി​ക്കു​ന്ന​തു കേ​ട്ടു പേ​ടി​ച്ച്, ഒരു ഭയ​ങ്ക​ര​മായ ആഴ​ത്തി​ലേ​ക്കും തെ​രു​വു​വി​ള​ക്കു​ക​ളു​ടെ വെ​ളി​ച്ച​ത്തി​ലേ​ക്കും നന​ഞ്ഞു കറു​ത്ത കൽ​വി​രി​യി​ലേ​ക്കും—അതെ, ആ കൽ​വി​രി​യെ​ക്കാ​ള​ധി​കം ഭയ​ങ്ക​ര​മായ ഒന്ന്, എന്നു​വെ​ച്ചാൽ മരണം, അതാ​യ​ത് സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യം, ഉണ്ടാ​ക്കാ​നാ​യി ആർ​ത്തി​പ്പെ​ടു​ന്ന ആ കൽ​വി​രി​യി​ലേ​ക്കും—തു​റി​ച്ചു​നോ​ക്കു​ക​യാ​യി.

ചാ​ടി​പ്പോ​ക​ലി​ലു​ള്ള തന്റെ മൂ​ന്നു കൂ​ട്ടു​കാർ കാ​ര്യം സാ​ധി​ച്ചു​വോ എന്നും, തന്റെ ഒച്ച കേ​ട്ടാൽ അവർ സാ​ഹാ​യ്യ​ത്തി​നെ​ത്തു​മോ എന്നും അയാൾ സ്വയം ചോ​ദി​ച്ചു. അയാൾ ചെ​വി​യോർ​ത്തു. അയാൾ അവിടെ എത്തി​യ​തി​നു​ശേ​ഷം പാ​റാ​വു​ഭ​ട​നൊ​ഴി​കെ മറ്റാ​രും തെ​രു​വി​ലൂ​ടെ നട​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി​ട്ടി​ല്ല. മോ​ന്തൃ​വിൽ​നി​ന്നും ഷരോ​ങ്ങിൽ​നി​ന്നും വി​ങ്സെ​ന്നിൽ​നി​ന്നും ബേർ​സി​യിൽ​നി​ന്നും ചന്ത​ക​ളി​ലേ​ക്കു​ള്ള കാ​യ്ക​റി​ക്ക​ച്ച​വ​ട​ക്കാർ ഒട്ടു​മു​ഴു​വ​നും റ്യു സാങ് ആന്ത്വാ​ങ്ങി​ലൂ​ടെ പോ​യി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞു.

നാ​ലു​മ​ണി​യ​ടി​ച്ചു. തെ​നാർ​ദി​യെർ വി​റ​ച്ചു. കു​റ​ച്ചു നി​മി​ഷ​ങ്ങൾ​കൂ​ടി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞു, ഒരു ചാ​ടി​പ്പോ​ക​ലു​ണ്ടാ​യി എന്നു കണ്ടു​പി​ടി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടാ​ല​ത്തെ ആ ഭയ​ങ്ക​ര​വും സമ്മി​ശ്ര​വു​മായ ലഹള ജെ​യി​ലി​ലെ​ങ്ങും​നി​ന്നു പു​റ​പ്പെ​ട്ടു. വാ​തി​ലു​കൾ അട​യ്ക്കു​ക​യും തു​റ​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന​തി​ന്റെ ശബ്ദം, അഴി​ച്ചു​മ​രു​കൾ തി​രി​ക്കു​റ്റി​ക​ളിൽ നി​ന്നു കി​രു​കി​രു​ക്കൽ, പാ​റാ​വു​പു​ര​യി​ലെ ബഹളം, ജെ​യിൽ​ത്ത​ല​വ​ന്മാ​രു​ടെ പരു​ക്ക​നൊ​ച്ച​യി​ലു​ള്ള കൂ​ക്കി​വി​ളി​കൾ, മു​റ്റ​ത്തു​ള്ള കൽ​വി​രി​യിൽ തോ​ക്കിൻ​ച​ട്ട​കൾ തട്ടു​ന്ന ഒച്ച, ഇതെ​ല്ലാം അയാ​ളു​ടെ ചെ​കി​ട്ടിൽ കേ​ട്ടു. ഉറ​ക്ക​റ​ക​ളി​ലെ അഴി​ജ്ജ​നാ​ല​ക​ളി​ലൂ​ടെ വെ​ളി​ച്ചം മു​ക​ളി​ലേ​ക്കു കയ​റി​ച്ചെ​ല്ലു​ന്ന​തും ഇറ​ങ്ങി​പ്പോ​കു​ന്ന​തും കാ​ണാ​നു​ണ്ട്; പു​തു​കെ​ട്ടി​ട​ത്തി​ന്റെ മു​കൾ​നി​ല​യി​ലെ മോ​ന്താ​ഴ​ത്തി​ലൂ​ടെ ഒരു ചൂ​ട്ടു പാ​യു​ന്നു​ണ്ട്; വല​ത്തു​വ​ശ​ത്തു​ള്ള പട്ടാ​ള​ത്താ​വ​ള​ങ്ങ​ളിൽ​നി​ന്നു പട്ടാ​ള​ങ്ങൾ​ക്കു കല്പ​ന​യ​യ​ച്ചു മഴ​യ​ത്തു ചൂ​ട്ടു​കൊ​ണ്ടു പ്ര​കാ​ശി​ച്ചി​രു​ന്ന അവ​രു​ടെ ശി​രോ​ല​ങ്കാ​ര​ങ്ങൾ മേൽ​പ്പു​ര​യി​ലൂ​ടെ അങ്ങോ​ട്ടു​മി​ങ്ങോ​ട്ടും പാ​ഞ്ഞു​ന​ട​ക്കു​ന്നു. അതോ​ടൊ​പ്പം​ത​ന്നെ, ബസ്തീ​ലി​ന്റെ വഴി​ക്ക് ഒരു വി​ളർ​ത്ത വെ​ള്ള​നി​റം വ്യ​സ​ന​ക​ര​മായ മട്ടിൽ ചക്ര​വാ​ള​വ​ക്കി​നെ പ്ര​കാ​ശി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​താ​യി തെ​നാർ​ദി​യെർ കണ്ടു.

അയാൾ ആ സമ​യ​ത്തു പത്തി​ഞ്ചു വീ​തി​യു​ള്ള ഒരു മതി​ലിൻ​മു​ക​ളിൽ, ഇട​ത്തും വല​ത്തും രണ്ട് അഗാ​ധ​ഗു​ഹ​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടി, പേ​മ​ഴ​യ​ത്തു കമി​ഴ്‌​ന്നു, അന​ങ്ങാൻ വയ്യാ​തെ, വീ​ണേ​യ്ക്കു​മോ എന്നു​ള്ള തല​ചു​റ്റ​ലി​നും പി​ടി​ച്ചേ​യ്ക്കു​മോ എന്നു​ള്ള ഭയ​പ്പാ​ടി​നും അടി​പെ​ട്ടു നീ​ണ്ടു​കി​ട​ക്കു​ക​യാ​ണ്; അയാ​ളു​ടെ ആലോ​ച​ന​കൾ, ഒരു ഘടി​കാ​ര​ത്തി​ന്റെ ആട്ടു​ക​ട്ടി​പോ​ലെ, ‘ഞാൻ വീണാൽ മരി​ച്ചു, കി​ട​ന്നാൽ പി​ടി​യിൽ​പ്പെ​ട്ടു’ എന്നീ ഒന്നിൽ​നി​ന്നു മറ്റൊ​ന്നി​ലേ​ക്ക് ആടി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്നു. ഈ മനോ​വേ​ദ​ന​യ്ക്കി​ട​യിൽ, അപ്പോ​ഴും തെ​രു​വ് ഇരു​ട്ട​ട​ഞ്ഞു​ത​ന്നെ​യി​രി​ക്കെ, ഒരാൾ മതി​ലി​ന്ന​രി​കി​ലൂ​ടെ പതു​ങ്ങി​പ്പ​തു​ങ്ങി റ്യു പവെ​യി​ലൂ​ടെ വന്ന് തെ​നാർ​ദി​യെർ തൂ​ങ്ങി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന​തി​ന്റെ താ​ഴ​ത്തു​ള്ള ചു​മർ​വ​ള​വി​ലെ​ത്തി നി​ന്ന​താ​യി അയാൾ പെ​ട്ടെ​ന്നു കണ്ടു. ഇവി​ടെ​വെ​ച്ച് ആവി​ധം​ത​ന്നെ കരു​ത​ലോ​ടു​കൂ​ടി വന്നെ​ത്തിയ മറ്റൊ​രാൾ ആദ്യ​ത്തെ ആളോടു ചേർ​ന്നു; മൂ​ന്നാ​മ​തൊ​രാൾ​കൂ​ടി​യാ​യി; നാ​ലാ​മ​തൊ​രാൾ​കൂ​ടി​യും. ഈ നാ​ലു​പേ​രും ഒത്തു​കൂ​ടി​യ​തോ​ടു​കൂ​ടി, ഒരാൾ ആ വേ​ലി​വ​ള​പ്പി​ന്റെ പടി​വാ​തിൽ​സാ​ക്ഷ​നീ​ക്കി​ത്തു​റ​ന്നു. ചെ​റു​കു​ടിൽ നി​ല്ക്കു​ന്ന അതി​ന്നു​ള്ളി​ലേ​ക്കു കട​ന്നു. അവർ തെ​നാർ​ദി​യെ​രു​ടെ നേരെ ചു​വ​ട്ടി​ലെ​ത്തി നി​ന്നു. ഈ നാ​ലു​പേർ, വഴി​പോ​ക്ക​രാ​വ​ട്ടെ, കു​റ​ച്ചു​കൂ​ടി ദൂ​ര​ത്തു​ള്ള ലഫോർ​സി​ന്റെ കാ​വൽ​പ്പു​ര​യിൽ കാ​വൽ​നി​ല്ക്കു​ന്ന പാ​റാ​വു​ഭ​ട​നാ​വ​ട്ടേ, കാ​ണാ​തായ ഗൂ​ഢാ​ലോ​ചന ചെ​യ്യാൻ വേ​ണ്ടി ആ സ്ഥലം തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ത്ത​താ​യി​രി​ക്കും. മഴ പാ​റാ​വു​ഭ​ട​നെ കാ​വൽ​ക്കൂ​ടിൽ​ത്ത​ന്നെ അന​ങ്ങാ​തെ നിർ​ത്തി​യി​രു​ന്നു എന്നും പറ​യേ​ണ്ട​താ​ണ്. അവ​രു​ടെ മു​ഖാ​കൃ​തി​കൾ കാണാൻ വയ്യാ​തി​രു​ന്ന തെ​നാർ​ദി​യെർ തന്റെ കാ​ര്യം പോയി എന്നു തോ​ന്നിയ ഒരു നിർ​ഭാ​ഗ്യ​ന്റെ നി​രാ​ശ​മായ അതി​ശ്ര​ദ്ധ​യോ​ടു​കൂ​ടി അവ​രു​ടെ സം​ഭാ​ഷ​ണ​ത്തി​നു ചെ​വി​കൊ​ടു​ത്തു.

ഒരാ​ശാ​നാ​ളം​പോ​ലെ എന്തോ ഒന്ന് കണ്ണി​ന്മു​മ്പി​ലൂ​ടെ മി​ന്നി​യ​താ​യി തെ​നാർ​ദി​യെർ കണ്ടു—ആ മനു​ഷ്യർ സം​സാ​രി​ച്ചി​രു​ന്ന​ത് കന്ന​ഭാ​ഷ​യി​ലാ​ണ്.

ഒന്നാ​മ​ത്ത​വൻ താ​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും വ്യ​ക്ത​മായ ഒരു സ്വ​ര​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു: ‘പണി നോ​ക്ക്. എന്തി​നേ നാ​മി​വി​ടെ വന്നു?’

രണ്ടാ​മ​ത്ത​വൻ പറ​ഞ്ഞു: ‘ചെ​കു​ത്താ​ന്റെ പൊ​ട്ടി​ത്തി​യ്യു​കൂ​ടി കെ​ട്ടു​പോണ പേമഴ. എന്ന​ല്ല, തീ​പ്പെ​ട്ടി​ക്കോ​ലു​കൾ ഇപ്പോ എത്തും. ഒരു പട്ടാ​ള​ക്കാ​രൻ അവിടെ കാ​വ​ലു​ണ്ട്. നൊ​മ്മ​ടെ മോന്ത കു​ടു​ങ്ങും.’

‘ഇവിടെ’ എന്നർ​ത്ഥ​മു​ള്ള ‘ഇസിഗോ’, ‘ഇസി​ക്കെ​യ്’ എന്നീ രണ്ടു വാ​ക്കു​കൾ—ഒന്നാ​മ​ത്ത​തു കോ​ട്ട​പ്പു​റ​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കും രണ്ടാ​മ​ത്ത​തു തെം​പ്ല് പ്ര​ദേ​ശ​ത്തേ​ക്കും ചേർ​ന്ന​തായ ഈ രണ്ടു വാ​ക്കു​കൾ— തെ​നീർ​ദി​യെർ​ക്ക് ഓരോ വെ​ളി​ച്ചം​കാ​ട്ട​ലാ​യി​രു​ന്നു. ‘ഇസിഗോ’ എന്ന വാ​ക്കു​കൊ​ണ്ടു കോ​ട്ട​പ്പു​റ​ങ്ങ​ളിൽ പതു​ങ്ങി​ന​ട​ന്നി​രു​ന്ന​വ​നായ ബ്രൂ​ഴോ​ങ്ങി​നേ​യും ‘ഇസി​ക്കെ​യ്’ എന്ന വാ​ക്കു​കൊ​ണ്ട് തെം​പ്ല് പ്ര​ദേ​ശ​ത്തു പഴയ വസ്ത്ര​ങ്ങൾ വാ​ങ്ങി വി​റ്റി​രു​ന്ന​വ​നായ ബബെ​യേ​യും അയാൾ മന​സ്സി​ലാ​ക്കി.

കഴി​ഞ്ഞ നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ലെ പു​രാ​ത​ന​ക്ക​ന്ന​ഭാഷ തെം​പ്ലി​ല​ല്ലാ​തെ മറ്റെ​ങ്ങും സം​സാ​രി​ച്ചി​രു​ന്നി​ല്ല; അത് യാ​തൊ​രു കൂ​ട്ടു​മി​ല്ലാ​തെ ഉപ​യോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്ന​വ​നാ​യി​ട്ടു വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ ബബെ മാ​ത്ര​മേ ഉള്ളൂ ‘ഇസി​ക്കെ​യ്’ എന്ന വാ​ക്കി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കിൽ തെ​നാർ​ദി​യെർ അവനെ മന​സ്സി​ലാ​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല; അവൻ തന്റെ ശബ്ദ​ത്തെ അത്ര തി​ക​ച്ചും മാ​റ്റി​യി​രു​ന്നു.

ഈയി​ട​യ്ക്കു മൂ​ന്നാ​മ​ത്താൾ കൂ​ട്ട​ത്തിൽ​ക്കൂ​ടി.

‘എങ്കി​ലും ബദ്ധ​പ്പെ​ടാ​നൊ​ന്നു​മി​ല്ല; നമു​ക്കി​വി​ടെ കു​റ​ച്ചു കാ​ക്കുക. നമ്മെ അയാൾ കാ​ത്തു​നി​ല്ക്കു​ക​യ​ല്ലെ​ന്ന് ആർ​ക്ക​റി​യാം?’

നല്ല ഭാ​ഷ​യാ​യി​രു​ന്ന ഈ സം​സാ​രം മൊ​ങ്പർ​നാ​സ്സി​ന്റെ​യാ​ണെ​ന്ന് തെ​നാർ​ദി​യെർ​ക്കു മന​സ്സി​ലാ​യി; എല്ലാ കന്ന​ഭാ​ഷ​യും മന​സ്സി​ലാ​ക്കി വെ​യ്കു​ക​യും യാ​തൊ​ന്നും ഉപ​യോ​ഗി​ക്കാ​തി​രി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന​ത് അവ​ന്റെ അന്ത​സ്സി​ന്റെ ഒരു ഭാ​ഗ​മാ​യി​രു​ന്നു.

നാ​ലാ​മ​ത്ത​വൻ ഒന്നും മി​ണ്ടി​യി​രു​ന്നി​ല്ല; എങ്കി​ലും ആ മനു​ഷ്യ​ന്റെ കൂ​റ്റൻ ചു​മ​ലു​കൾ ആളെ വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തി​ക്ക​ള​ഞ്ഞു. തെ​നാർ​ദി​യെർ​ക്കു സം​ശ​യ​മു​ണ്ടാ​യി​ല്ല. അതു ഴെൻ​മെ​റാ​യി​രു​ന്നു.

ബ്രൂ​ഴോ​ങ് ഏതാ​ണ്ട് പരു​ഷ​മാ​യി, എങ്കി​ലും ഒരു താന്ന സ്വ​ര​ത്തിൽ മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു: ‘എന്താ​ണീ ചി​ല​യ്ക്ക​ണ​ത്?’ ചാ​രാ​യ​ക്ക​ട​ക്കാ​ര​ന്നു കാ​ര്യം നോ​ക്കാൻ പറ്റീ​ട്ടി​ല്ല. അയാൾ വടിവല പി​ടി​ച്ചേ​ലേ​ക്കൊ​ന്നും ചാ​ടി​ല്ല. ഇല്ലാ​ന്ന്, ഉൾ​ക്കു​പ്പാ​യം ചീ​ന്തി, വി​രി​പ്പോ​ണ്ടു കയർ കെ​ട്ടി, വാ​തി​ലിൽ ഓടു തു​ള​ച്ചു, കള്ള​ക്ക​ട​ലാ​സ്സു​വെ​ച്ചൊ​ട്ടി​ച്ചു, കള്ള​ത്താ​ക്കോ​ലു​ണ്ടാ​ക്കി, കാൽലെ ചങ്ങല രാ​വി​മു​റി​ച്ചു, കയർ കെ​ട്ടി​ത്തൂ​ക്കി, ഒളി​ച്ചു മാറി വേഷം മാ​റ്റി നട​ക്ക​ണ​മെ​ങ്കിൽ, താ​നൊ​രു നല്ല തന്റേ​ട​മു​ള്ള ആൺ​കു​ട്ടി​യാ​വ​ണം! ആ തന്ത​പ്പ​ടി​യെ​ക്കൊ​ണ്ട് അതി​നാ​വി​ല്ല; ആ കഴൂ​ന്നു കാ​ര്യം നട​ത്താൻ അറി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ.’

പൂ​ല്വാ​ലെ​യും [2] കർ​ത്തൂ​ഷും സം​സാ​രി​ച്ചി​രു​ന്ന ആ സാ​ഹി​ത്യ​ശു​ദ്ധി​യു​ള്ള ഭാ​ഷ​യിൽ—അതിനെ ബ്രൂ​ഴോ​ങ്ങി​ന്റെ ഉറ​പ്പി​ച്ച​തും പു​തി​യ​തും നാ​ട്യം​കൂ​ടി​യ​തും വി​ഷ​മ​വു​മായ ആഭാ​സ​ഭാ​ഷ​യോ​ടു തട്ടി​ച്ചു​നോ​ക്കി​യാൽ റസീ​ന്റെ ഭാ​ഷ​യും അൻ​ദ്രെ ഷെ​നി​യെ​യു​ടെ [3] ഭാ​ഷ​യും തമ്മി​ലു​ള്ള സാ​മ്യ​മു​ണ്ടെ​ന്നു പറയാം—ബബെ തു​ടർ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു: ‘തന്റെ ചാ​രാ​യ​ക്ക​ട​ക്കാ​ര​ന്റെ മോന്ത കു​ടു​ങ്ങി​യി​രി​ക്ക​ണം. തനി​ക്കൊ​ക്കെ അറി​വാ​വും; മറ്റാൾ ഒരു വെറും പൊ​ണ്ണ​നാ​ണ്. വല്ല വി​രു​ത​നും അയാളെ കൊ​മ്പു വെ​ച്ചി​രി​ക്കും; ഒരു സമയം, ചങ്ങാ​തി​യാ​യി​ക്കൂ​ടിയ ‘ഒരാടാ’ വും കെ​ണി​ച്ച​ത്. മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് അതാ ചെ​വി​യോർ​ക്കു, ജേ​ലിൽ​നി​ന്നു​ള്ള ലഹള കേ​ട്ട്വോ? ആ വെ​ളി​ച്ച​മൊ​ക്കെ കണ്ടി​ല്ലേ? അതാ അയാളെ വീ​ണ്ടും പി​ടി​ച്ചു​ക​ഴി​ഞ്ഞു. ഇരു​പ​തു കൊ​ല്ല​വും കൊ​ണ്ടു​ന​ട​ക്കാം. എനി​ക്കു പേ​ടീ​ല്ല. ഞാ​നൊ​രു പേ​ടി​ത്തൊ​ണ്ട​ന​ല്ല; പക്ഷേ, ഇന്യൊ​ന്നും കാ​ട്ടാൻ​ല്യ, അല്ലെ​ങ്കിൽ, അവർ നമ്മെ​ക്കൊ​ണ്ടും മാ​ച്ചാൻ കളി​പ്പി​ക്കും, അത്ന്നെ. വെ​റു​തെ പ്രാ​ന്തു​പി​ടി​ക്ക​ണ്ടാ; വരൂ ഞങ്ങ​ടെ​കൂ​ടെ; നോ​ക്കൊ​രു​മി​ച്ച് ഒരു കു​പ്പി പഴേ വീ​ഞ്ഞു വാ​ങ്ങി​ക്കു​ടി​ക്കാ.’

‘കു​ടു​ക്കിൽ​പ്പെ​ട്ട ഒരു ചങ്ങാ​തി​യെ ഉപേ​ക്ഷി​ച്ചു​കൂ​ടാ’, മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് പി​റു​പി​റു​ത്തു.

‘ഞാൻ പറയാം.’ അയാ​ളു​ടെ മോന്ത കു​ടു​ങ്ങി. ബ്രൂ​ഴോ​ങ് തി​രി​ച്ച​ടി​ച്ചു. ‘തൽ​ക്കാ​ലം ചാ​രാ​യ​ക്ക​ട​ക്കാ​രൻ ഒരു കാ​ശി​നി​ല്ല. നോ​നെ​ന്നും അയാൾ​ക്കു ചെ​യ്തു​ടു​ക്കാൻ​ല്യ. പോ​വ്വാ. ഓരോ നി​മി​ഷ​ത്തി​ലും ഏതോ തീ​പ്പെ​ട്ടി​ക്കോൽ വന്നു​പി​ടി​ച്ചു എന്നു പേ​ട്യാ​ണ്.’

മൊ​ങ്പർ​നാ​സ്സി​ന്റെ തട​സ്സ​ത്തി​നു ശക്തി വളരെ കു​റ​ഞ്ഞു; വാ​സ്ത​വ​മെ​ന്തെ​ന്നാൽ, ഒരി​ക്ക​ലും അന്യോ​ന്യം ഉപേ​ക്ഷി​ക്കാ​ത്ത​വ​രായ ഘാ​തു​ക​ന്മാ​രു​ടെ വി​ശ്വ​സ്ത​ത​യോ​ടു​കൂ​ടി ആ നാ​ലു​പേർ, തങ്ങൾ​ക്കു വരാ​വു​ന്ന ആപ​ത്ത് അത്യ​ധി​ക​മാ​ണെ​ങ്കി​ലും, വല്ല ചു​മ​രി​നും മീതേ തെ​നാർ​ദി​യെ​രെ കണ്ടേ​യ്ക്കു​മെ​ന്നു​ള്ള ആശ​കൊ​ണ്ടു രാ​ത്രി​മു​ഴു​വൻ പതു​ങ്ങി​ന​ട​ന്നി​രി​ക്കു​ന്നു. എന്നാൽ എന്തെ​ന്നി​ല്ലാ​തെ നന്നാ​യി​വ​രു​ന്ന രാ​ത്രി​യും—എല്ലാ തെ​രു​വു​ക​ളും ആൾ​സ്സ​ഞ്ചാ​ര​മി​ല്ലാ​ത്ത​വ​യാ​യി​ത്തീ​ര​ത്ത​ക്ക​വ​ണ്ണം അത്ര ഇര​മ്പി​യ​താ​യി​രു​ന്ന മഴയും—അവരെ ചു​രു​ട്ടി​ക്ക​ള​ഞ്ഞി​രു​ന്ന തണു​പ്പും, അവ​രു​ടെ ഈറൻ​പി​ണ്ടി​യായ ഉടു​പ്പും, നിറയെ ദ്വാ​ര​മു​ള്ള പാ​പ്പാ​സ്സു​ക​ളും, ജെ​യി​ലിൽ​നി​ന്നു പു​റ​പ്പെ​ട്ട ഭയ​ങ്കര ശബ്ദ​ങ്ങ​ളും, നേരം പോ​ക​ലും, അവർ കണ്ടെ​ത്തിയ പാ​റാ​വു​ഭ​ട​നും, ആശ​കെ​ട​ലും എല്ലാം​കൂ​ടി, ഒരു​സ​മ​യം തെ​നാർ​ദി​യെ​രു​ടെ ജാ​മാ​താ​വാ​യി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്ന മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് തന്നെ കീ​ഴ​ട​ങ്ങി. ഒരു നി​മി​ഷം കൂ​ടി​യേ വേ​ണ്ടു, അവർ പോ​യ്ക്ക​ഴി​ഞ്ഞേ​നേ. കപ്പൽ പൊ​ളി​ഞ്ഞ് അപ​ക​ട​ത്തിൽ​പ്പെ​ട്ട​വർ, പൊ​ന്തി​ക്കാ​ണാ​മാ​യി​രു​ന്ന കപ്പൽ വീ​ണ്ടും ദൂ​ര​ത്ത് ആകാ​ശാ​ന്ത​ത്തിൽ മറ​ഞ്ഞു​പോ​യ​താ​യി​ക്കാ​ണെ, തങ്ങ​ളു​ടെ മര​ത്തെ​രി​പ്പിൽ​കി​ട​ന്നെ​ന്ന​പോ​ലെ, തെ​നാർ​ദി​യെർ തന്റെ മതി​ലി​ന്മേൽ കി​ട​ന്നു കി​ത​യ്ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.

അയാൾ​ക്ക് അവരെ വി​ളി​ച്ചു​നോ​ക്കാൻ ധൈ​ര്യ​മു​ണ്ടാ​യി​ല്ല; ഒരു ശബ്ദ​മെ​ങ്ങാ​നും കേ​ട്ടാൽ മതി, കാ​ര്യം മു​ഴു​വ​നും തക​രാ​റാ​യി. അയാൾ​ക്ക് ഒരു യു​ക്തി​തോ​ന്നി, ഒടു​വി​ല​ത്തെ ഒരു യു​ക്തി, ഒരു ദി​വ്യ​ജ്ഞാ​ന​ത്തി​ന്റെ മി​ന്നി​ച്ച; പു​തു​കെ​ട്ടി​ട​ത്തി​ന്റെ പു​ക​ക്കു​ഴ​ലിൽ​നി​ന്ന​ഴി​ച്ചു കൈ​യി​ലാ​ക്കി​യി​രു​ന്ന ബ്രൂ​ഴോ​ങ്ങി​ന്റെ കയ​റ്റിൻ​ക​ഷ്ണം അയാൾ കു​പ്പാ​യ​ക്കീ​ശ​യിൽ​നി​ന്നു വലി​ച്ചെ​ടു​ത്ത് ആ വേ​ലി​ക്കു​ള്ളി​ലേ​ക്ക് ഒരേ​റെ​റി​ഞ്ഞു.

ഈ കയർ അവ​രു​ടെ കാ​ല്ക്കൽ ചെ​ന്നു പതി​ച്ചു.

‘ഒരു മൊ​ട്ട​ച്ചി,’ [4] ബബെ പറ​ഞ്ഞു.

‘എന്റെ കാരാമ,’ [5] ബ്രൂ​ഴോ​ങ് പറ​ഞ്ഞു.

‘ചാ​രാ​യ​ക്ക​ട​ക്കാ​രൻ അതാ’, മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് പറ​ഞ്ഞു.

അവർ മേ​ല്പോ​ട്ടു നോ​ക്കി. തെ​നാർ​ദി​യെർ തന്റെ തല അല്പ​മൊ​ന്നു പൊ​ന്തി​ച്ചു.

‘ക്ഷണം!’ മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് പറ​ഞ്ഞു. ‘ബ്രൂ​ഴോ​ങ്, തന്റെ കയ​റ്റിൻ​ബാ​ക്കി കൈ​യി​ലു​ണ്ടോ?’

‘ഉവ്വ്.’

‘രണ്ടു തു​മ്പും കൂ​ട്ടി​ക്കെ​ട്ടൂ; നമു​ക്ക് അയാൾ​ക്കെ​റി​ഞ്ഞു​കൊ​ടു​ക്കുക; അയാൾ അത് മതി​ലി​നോ​ടു കൂ​ട്ടി​ക്കെ​ട്ടി​ക്കൊ​ള്ളും; അതു മതി, അയാൾ​ക്കു താ​ഴ​ത്തെ​ത്താം.’ തെ​നാർ​ദി​യെർ എന്തെ​ങ്കി​ലും വര​ട്ടെ എന്നു​വെ​ച്ചു പറ​ഞ്ഞു:

‘എനി​ക്കു തണു​പ്പു​കൊ​ണ്ട് അന​ങ്ങാൻ വയ്യാ.’

‘ഞങ്ങൾ ചൂ​ടു​പി​ടി​പ്പി​ച്ചു തരാം.’

‘എനി​ക്ക് അന​ങ്ങി​ക്കൂ​ടാ.’

‘ഇങ്ങോ​ട്ടു​ര​സി​ക്കൊ​ള്ളു, ഞങ്ങൾ പി​ടി​ക്കാം.’

‘എന്റെ കൈ മര​വി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.’

‘കയർ മതി​ലോ​ടു കെ​ട്ടി​യാൽ മാ​ത്രം മതി.’

‘എനി​ക്കു വയ്യാ.’

‘എന്നാൽ നമ്മ​ളിൽ ഒരാൾ മേ​ല്പോ​ട്ടു കയറണം.’ മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് പറ​ഞ്ഞു.

‘മൂ​ന്നു നില!’ ബ്രൂ​ഴോ​ങ് അത്ഭു​ത​പ്പെ​ട്ടു പറ​ഞ്ഞു.

പണ്ടു ചെ​റ്റ​ക്കു​ടി​ലിൽ ഒര​ടു​പ്പാ​യി ഉപ​യോ​ഗി​ച്ചു​പോ​ന്നി​രു​ന്ന ഒരു പഴയ പു​ക​ക്കു​ഴൽ ആ മതി​ലി​ലൂ​ടെ പോയി തെ​നാർ​ദി​യെ​രു​ള്ള സ്ഥ​ലം​വ​രെ എത്തി​യി​രു​ന്നു. അന്നു വളരെ ഇടി​ഞ്ഞു​പൊ​ളി​ഞ്ഞു മു​ഴു​വ​നും വി​ണ്ടു​മ​ല​ച്ചി​രു​ന്ന ആ പു​ക​ക്കു​ഴൽ പി​ന്നീ​ടു വീ​ണു​പോ​യി; എങ്കി​ലും അതി​ന്റെ അട​യാ​ള​ങ്ങൾ ഇന്നും കാണാം.

അതു വളരെ വണ്ണം കു​റ​ഞ്ഞ​താ​യി​രു​ന്നു.

‘ആ വഴിയേ ഒരാൾ​ക്കു കയ​റി​ച്ചെ​ല്ലാം,’ മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് പറ​ഞ്ഞു.

‘ആ പു​ക​ക്കു​ഴ​ലി​ലൂ​ടെ?’ ബബെ ഉച്ച​ത്തിൽ​പ്പ​റ​ഞ്ഞു, ‘ഒരു മു​തിർ​ന്നോ​നെ​ക്കൊ​ണ്ട് ഒരി​ക്ക​ലും വയ്യാ! അതി​ന്നൊ​രു ചി​ടു​ങ്ങൻ വേണം.’

‘ഒരു ചി​ടു​ങ്ങ​നെ ഉണ്ടാ​ക്ക​ണം,’ ബ്രൂ​ഴോ​ങ് തു​ടർ​ന്നു.

‘എവി​ടു​ന്നാ നോ​ക്കൊ​രു കു​ട്ട്യേ കി​ട്ട​ണ്?’ ഗ്വേൽ​മെർ ചോ​ദി​ച്ചു.

‘നി​ല്ക്കൂ,’ മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് പറ​ഞ്ഞു, ‘ആ സാ​ധ​നം​ത​ന്നെ എന്റെ കൈ​യി​ലു​ണ്ട്.’

അവൻ വള​രെ​പ്പ​തു​ക്കെ പടി​വാ​തിൽ തു​റ​ന്നു, തെ​രു​വി​ലൂ​ടെ ആരും പോ​കു​ന്നി​ല്ലെ​ന്നു നോ​ക്കി​ത്തീർ​ച്ച​പ്പെ​ടു​ത്തി, സൂ​ക്ഷി​ച്ചു പു​റ​ത്തേ​ക്കി​റ​ങ്ങി, വാതിൽ വീ​ണ്ടും അട​ച്ചു. ബസ്തീ​ലി​ന്റെ വഴി​ക്ക് ഒരോ​ട്ടം കൊ​ടു​ത്തു.

ഏഴെ​ട്ടു മി​നി​ട്ടു കഴി​ഞ്ഞു—തെ​നാർ​ദി​യെർ​ക്കാ​ക​ട്ടെ, എണ്ണാ​യി​രം നൂ​റ്റാ​ണ്ട്; ബബെ ബ്രൂ​ഴോ​ങ്, ഗ്വെൽ​മെർ, ഇവ​രാ​രും വാ​യ​യൊ​ന്നു തു​റ​ന്നി​ട്ടി​ല്ല; ഒടു​വിൽ പടി​വാ​തിൽ ഒരി​ക്കൽ​ക്കൂ​ടി തു​റ​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു; മൊ​ങ്പർ​നാ​സ്, ശ്വാ​സ​മി​ല്ലാ​തെ, പി​ന്നാ​ലെ ഗവ്രോ​ഷു​മാ​യി അവി​ടെ​യെ​ത്തി. മഴ​കാ​ര​ണം അപ്പോ​ഴും തെ​രു​വി​ലെ​ങ്ങും ആളി​ല്ല.

ഗവ്രോ​ഷ് കു​ട്ടി വേ​ലി​ക്ക​ക​ത്തേ​ക്കു കട​ന്നു, ഘാ​തു​ക​ന്മാ​രു​ടെ​യെ​ല്ലാം മട്ടു​കൾ ഒരു ശാ​ന്ത​ഭാ​വ​ത്തിൽ നോ​ക്കി​ക്ക​ണ്ടു. അവ​ന്റെ തല​യിൽ​നി​ന്നു വെ​ള്ളം ഒഴു​കു​ന്നു​ണ്ട്. ഗ്വെൽ​മെർ അവ​നോ​ടു പറ​ഞ്ഞു: ‘ഏ, ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രൻ, താൻ ഒരാ​ളാ​ണോ?’

ഗവ്രോ​ഷ് ചു​മ​ലൊ​ന്നു ചു​ളു​ക്കി, എന്നി​ട്ടു പറ​ഞ്ഞു: ‘എന്നെ​പ്പോ​ലു​ള്ള ഒരു കു​ട്ടി ഒരാ​ളാ​ണ്; തന്നെ​പ്പോ​ലു​ള്ള ആളുകൾ പി​ഞ്ചു​കു​ട്ടി​ക​ളും.’

‘ചി​ടു​ങ്ങ​ന്റെ നാ​ക്കി​ന്ന് ഒറ​പ്പു​ണ്ട്,’ ബബെ ഉച്ച​ത്തിൽ അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ട്ടു.

‘പാ​രി​സ്സി​ലെ ചി​ടു​ങ്ങൻ വൈ​ക്കോ​ലോ​ണ്ടു കെ​ട്ടി​ണ്ടാ​ക്കീ​ത​ല്ല.’ ബ്രൂ​ഴോ​ങ് തു​ടർ​ന്നു.

‘നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​ന്താ വേ​ണ്ട​ത്?’ ഗവ്രോ​ഷ് ചോ​ദി​ച്ചു.

മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു: ‘ആ പു​ക​ക്കു​ഴ​ലി​ലേ​ക്ക് കേറണം.’

‘ഈ കയ​റും​കൊ​ണ്ട്,’ ബബെ പറ​ഞ്ഞു.

‘എന്നി​ട്ട് അത​വി​ടെ കെ​ട്ടാ,’ ബ്രൂ​ഴോ​ങ് തു​ടർ​ന്നു.

‘മതി​ലി​ന്റെ ഒത്ത മോളിൽ,’ ബബെ പറ​ഞ്ഞു.

‘ജനാ​ല​ടെ വെ​ല​ങ്ങ​ന​ഴ്യോ​ട്,’ ബ്രൂ​ഴോ​ങ് തു​ടർ​ന്നു.

‘എന്നി​ട്ട്?’ ഗവ്രോ​ഷ് ചോ​ദി​ച്ചു.

‘അതാ!’ ഗ്വെൽ​മെർ പറ​ഞ്ഞു.

തെ​മ്മാ​ടി​ച്ചെ​ക്കൻ ആ കയറും, പു​ക​ക്കു​ഴ​ലും, മതി​ലും, ജനാ​ല​ക​ളും ഒന്നു നോ​ക്കി​ക്ക​ണ്ടു; എന്നി​ട്ട് ‘ഇതേ ഉള്ളൂ!’ എന്ന അർ​ത്ഥ​ത്തിൽ അനിർ​വ​ച​നീ​യ​വും പു​ച്ഛ​മ​യ​വു​മായ ഒരു ശബ്ദം പു​റ​പ്പെ​ടു​വി​ച്ചു.

‘അവിടെ അതാ ഒരാ​ളു​ണ്ട്; ആ ആളെ താൻ രക്ഷി​ക്ക​ണം,’ മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് പറയാൻ തു​ട​ങ്ങി.

‘സാ​തി​ക്ക്യോ?’ ബ്രൂ​ഴോ​ങ് വീ​ണ്ടും ആരം​ഭി​ച്ചു.

‘പൊട്ട!’ ആ ചോ​ദ്യം മുൻപു തന്നോ​ട് ആരും ചോ​ദി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത ഒന്നാ​ണെ​ന്ന​പോ​ലെ ആ കു​ട്ടി മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു.

അവൻ പാ​പ്പാ​സ്സൂ​രി.

ഗ്വെൽ​മെർ ഗവ്രോ​ഷി​ന്റെ ഒരു കൈ പി​ടി​ച്ച് ആ ചെ​റ്റ​ക്കു​ടി​ലി​ന്റെ മു​ക​ളി​ലേ​ക്ക് എടു​ത്തു​വെ​ച്ചു—അതി​ന്റെ തു​രു​മ്പു​പി​ടി​ച്ച പലകകൾ ആ അങ്ങാ​ടി​ച്ചെ​ക്ക​ന്റെ കനം​കൊ​ണ്ടു കു​നി​ഞ്ഞു; എന്നി​ട്ട്, മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് പോയ അവ​സ​ര​ത്തിൽ ബ്രൂ​ഴോ​ങ് കെ​ട്ടി​യി​ഴ​യി​ട്ടു വെ​ച്ചി​രു​ന്ന കയർ വാ​ങ്ങി അവ​ന്റെ കൈയിൽ കൊ​ടു​ത്തു, തെ​മ്മാ​ടി​ച്ചെ​ക്കൻ പു​ക​ക്കു​ഴ​ലി​ന്റെ അടു​ക്ക​ലേ​ക്കു ചെ​ന്നു; അതിനു വലിയ പ്ര​യാ​സ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല— മേൽ​പ്പു​ര​യോ​ളം എത്തി​യി​രു​ന്ന ഒരു വലിയ വി​ട​വി​നു നാം നന്ദി പറയുക. അവൻ മേ​ല്പോ​ട്ടു കയറാൻ തു​ട​ങ്ങു​ന്ന സമ​യ​ത്ത് ആയു​സ്സും രക്ഷ​യും അടു​ത്തെ​ത്തു​ന്ന​താ​യി​ക്ക​ണ്ടു തെ​നാർ​ദി​യെർ മതി​ലി​നു മു​ക​ളി​ലൂ​ടെ കു​നി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കി; പ്ര​ഭാ​ത​ത്തി​ന്റെ ആദ്യ​ത്തെ പ്ര​കാ​ശ​നാ​ളം വി​യർ​പ്പൊ​ഴു​കു​ന്ന അയാ​ളു​ടെ നെ​റ്റി​ത്ത​ട​ത്തി​ലും കരു​വാ​ളി​ച്ച കവി​ളെ​ല്ലു​ക​ളി​ലും, കൂർ​ത്ത​തും പൈ​ശാ​ചി​ക​വു​മായ മൂ​ക്ക​ത്തും, എടു​ത്തു​പി​ടി​ച്ചു നി​ല്ക്കു​ന്ന നരച്ച മീ​ശ​യി​ലും തട്ടി; ഗവ്രോ​ഷി​ന് ആളെ മന​സ്സി​ലാ​യി

‘ഹോ ഹോ! എന്റെ അച്ഛ​നാ​ണ്! ആട്ടെ. അതു​കൊ​ണ്ടു വി​രോ​ധ​മി​ല്ല!’

കയർ കടി​ച്ചു​പി​ടി​ച്ച് അവൻ മേ​ല്പോ​ട്ടു കയറാൻ തു​ട​ങ്ങി.

അവൻ ആ ചെ​റു​കു​ടി​ലി​ന്റെ ഒത്ത​മു​ക​ളി​ലെ​ത്തി, കു​തി​ര​പ്പു​റ​ത്തെ​ന്നെ​പോ​ലെ പഴയ മതി​ലിൻ​മു​ക​ളി​ലൂ​ടെ സവാരി ചെ​യ്തു ചെ​ന്നു, ജനാ​ല​യു​ടെ മു​ക​ളി​ല​ത്തെ വി​ല​ങ്ങ​ന​ഴി​യി​ന്മേൽ കയർ പി​ടി​ച്ചു​കെ​ട്ടി.

ഒരു നി​മി​ഷം​കൂ​ടി കഴി​ഞ്ഞു, തെ​നാർ​ദി​യെർ തെ​രു​വി​ലെ​ത്തി.

കൽ​വി​രി​യി​ലെ​ത്തി​യ​തോ​ടു​കൂ​ടി, അപ​ക​ട​മൊ​ക്കെ തീർ​ന്നു എന്നു കണ്ട​തോ​ടു​കൂ​ടി, അയാ​ളു​ടെ ക്ഷീ​ണം തീർ​ന്നു, തണു​പ്പു മാറി, വി​റ​യും മാറി; താൻ കട​ന്നു പോന്ന ഭയ​ങ്ക​ര​സ്ഥി​തി​ക​ളെ​ല്ലാം ഒരു മഞ്ഞിൻ​പു​ക​പോ​ലെ പറ​പ​റ​ന്നു. ആ അസാ​ധാ​ര​ണ​വും അതി​നി​ഷ്ഠു​ര​വു​മായ മനഃ​സ്ഥി​തി വീ​ണ്ടും ഉറ​ക്ക​മു​ണർ​ന്നു; മുൻ​പോ​ട്ടു നട​ക്കാൻ തയ്യാ​റാ​യി അയാൾ നീ​ണ്ടു​നി​വർ​ന്നു നി​ല​ക്കൊ​ണ്ടു.

ആ മനു​ഷ്യ​ന്റെ ഒന്നാ​മ​ത്തെ വാ​ക്ക് ഇതാ​യി​രു​ന്നു: ‘അപ്പോൾ ഇനി ആരെ​യാ​ണ് നമു​ക്ക് തി​ന്നേ​ണ്ട​ത്?’

കൊ​ല്ലുക, ചതി​ച്ചു കഥ​ക​ഴി​ക്കുക, തട്ടി​പ്പ​റി​ക്കുക എന്നെ​ല്ലാ​മർ​ത്ഥ​മു​ള്ള ഈ ഭയ​ങ്ക​ര​മായ അഭി​പ്രാ​യ​പ്ര​ക​ട​ന​ത്തി​ന്റെ സാരം വി​വ​രി​ക്കേ​ണ്ട​തി​ല്ല. തി​ന്നുക ശരി​ക്കു​ള്ള അർ​ത്ഥം: വി​ഴു​ങ്ങുക.

‘നോ​ക്കൊ​രു മു​ക്കി​ച്ചെ​ന്നു​കൂ​ടാ.’ ബ്രൂ​ഴോ​ങ് പറ​ഞ്ഞു. ‘അതു രണ്ടു വാ​ക്കോ​ണ്ടു കഴ്ച്ചു, പിര്യ. റ്യു പ്ളു​മെ​യിൽ നല്ല പശി​മ​ള്ള ഒരു പണി​ണ്ടാർ​ന്നു—ഒരാൾ​സ്സ​ഞ്ചാ​ര​ല്യാ​ത്ത തെ​രു​വ്, ഒരൊ​റ്റ​യ്ക്കു​ള്ള വീട്, ഒരു തോ​ട്ട​ത്തി​ലേ​ക്കു​ള്ള ഒരു തു​രു​മ്പു​പി​ടി​ച്ച പടി, കൂ​ട്ടി​നാ​രൂ​ല്യാ​ത്ത സ്ത്രീ​കൾ.’

‘ശരി!’ പി​ന്നെ എന്തു​കൊ​ണ്ടു വേ​ണ്ടാ?’ തെ​നാർ​ദി​യെർ കല്പി​ച്ചു ചോ​ദി​ച്ചു.

‘നി​ങ്ങ​ടെ മോള് എപ്പൊ​നൈൻ അത​ന്യേ​ഷി​ക്കാൻ പോയി,’ ബബെ മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു.

‘എന്നി​ട്ട് അവൾ മഞോ​വി​ന് ഒരു ബി​സ്കോ​ത്തും കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു,’ ഗ്വെൽ​മെർ തു​ടർ​ന്നു. ‘അവ്ടൊ​ന്നും കാ​ട്ടീ​ട്ടു പലല്യ.’

‘ആ പെ​ണ്ണു വി​ഡ്ഢി​യ​ല്ല,’ തെ​നാർ​ദി​യെർ പറ​ഞ്ഞു, ‘എങ്കി​ലും ഒന്നു നോ​ക്ക​ണം.’

‘അതേ, അതേ,’ ബ്രൂ​ഴോ​ങ് പറ​ഞ്ഞു: ‘അതൊ​ന്നു നോ​ക്ക​ണം.’

ഈയി​ട​യ്ക്ക് അവരിൽ ആരും​ത​ന്നെ ഗവ്രോ​ഷി​നെ​പ്പ​റ്റി അന്വേ​ഷി​ച്ച​താ​യി തോ​ന്നി​യി​ല്ല; അവൻ ഈ സം​ഭാ​ഷ​ണ​സ​മ​യ​ത്തു വേ​ലി​ക്കു​റ്റി​ക​ളി​ലൊ​ന്നിൽ ചെ​ന്നി​രി​പ്പാ​യി; ഒരു സമയം അച്ഛ​നെ​ങ്കി​ലും തന്റെ നേർ​ക്കു നോ​ക്കി​യേ​ക്കാ​മെ​ന്നു കരുതി അവൻ കുറേ നേരം കാ​ത്തു; എന്നി​ട്ട് അവൻ വീ​ണ്ടും തന്റെ പാ​പ്പാ​സ്സെ​ടു​ത്തി​ട്ടു കൊ​ണ്ടു പറ​ഞ്ഞു, ‘അങ്ങ​നെ​യാ​ണ​ല്ലേ? എന്റെ മു​തിർ​ന്നാ​ളു​ക​ളേ, നി​ങ്ങൾ​ക്ക് ഇനി​യെ​ന്നെ​ക്കൊ​ണ്ടു കാ​ര്യ​മി​ല്ല. ഇപ്പോൾ നി​ങ്ങൾ കെ​ണി​യിൽ​നി​ന്നു പു​റ​ത്താ​യി. ശരി, ഞാൻ പോണു. എനി​ക്കു ചെ​ന്ന് എന്റെ പി​ള്ള​രെ ഉറ​ക്ക​മു​ണർ​ത്ത​ണം.’

അവൻ ഒരു നട കൊ​ടു​ത്തു.

ആ അഞ്ചു​പേ​രും ഓരോ​രു​ത്ത​നാ​യി വേ​ലി​ക്ക​ക​ത്തു​നി​ന്നു പു​റ​ത്തു കട​ന്നു.

റ്യു ദെ​ബ​ല്ലെ​ത്തി​ന്റെ മൂ​ല​യ്ക്ക​ലൂ​ടെ ഗവ്രോ​ഷ് പോ​യി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, ബബെ തെ​നാർ​ദി​യെ​രെ അടു​ക്ക​ലേ​ക്കു വി​ളി​ച്ചു.

‘ആ കു​ട്ട്യേ നെ​ങ്ങൾ ഒന്നു നല്ലോ​ണം നോ​ക്കി​ക്ക​ണ്ടോ?’ അവൻ ചോ​ദി​ച്ചു.

‘ഏതു കു​ട്ടി​യെ?’

‘ആ മതി​ലിൻ​മോ​ളി​ലേ​ക്കു കേറി നെ​ങ്ങൾ​ക്കു കയ​റെ​ത്തി​ച്ചു​ത​ന്ന കു​ട്ട്യേ.’

‘അത്ര നോ​ക്കി​യി​ല്ല.’

‘എന്തോ, നല്ല നി​ശ്ച​ല്യ; പക്ഷേ, അതു നെ​ങ്ങ​ടെ മോ​നാ​ണെ​ന്നു തോ​ന്നി.’

‘ആഹാ!’ തെ​നാർ​ദി​യെർ പറ​ഞ്ഞു. ‘നി​ങ്ങൾ​ക്ക​ങ്ങ​നെ തോ​ന്നി​യോ?’