വാ​യ​ന​ക്കാർ​ക്ക​റി​വു​ള്ള​വി​ധം ലെയ്ൽ ദ് മോ മറ്റി​ട​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കാ​ള​ധി​കം ഴൊ​ലി​യു​ടെ കൂ​ടെ​യാ​ണ് താ​മ​സി​ച്ചി​രു​ന്ന​ത്. പക്ഷി​ക്കു മര​ക്കൊ​മ്പ​ത്ത് ഒരു കൂ​ടു​ള്ള​തു​പോ​ലെ, അയാൾ​ക്കും ഒരു താ​മ​സ​സ്ഥ​ല​മു​ണ്ട് ആ രണ്ടു സു​ഹൃ​ത്തു​ക്കൾ ഒരു​മി​ച്ചു താ​മ​സി​ക്കും, ഒരു​മി​ച്ചു ഭക്ഷി​ക്കും, ഒരു​മി​ച്ചു കി​ട​ക്കും അവർ എല്ലാം ഒരു​മി​ച്ച​നു​ഭ​വി​ക്കും—ഏതാ​ണ്ടൊ​ക്കെ മ്യു​സി​ഷെ​ത്ത​യേ​യും, പ്ര​ധാ​ന​സ​ന്ന്യാ​സി​ക​ളു​ടെ കൂടെ നട​ക്കു​ന്ന കീ​ഴ്സ​ന്ന്യാ​സി​ക​ളെ വി​ളി​ക്കാ​റു​ള്ള​പോ​ലെ, അവർ ഇര​ട്ട​യാ​ണ്. ജൂൺ 5-ആം നു രാ​വി​ലെ അവർ പ്രാ​തൽ കഴി​ക്കാൻ കൊ​രി​ന്തി​ലേ​ക്കു പോയി. വയർ കു​ത്തി​നി​റ​യ്ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന ഴൊ​ലി​ക്ക് ഒരു ജല​ദോ​ഷ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു; അതു ലെയ്ൽ പകർ​ത്തെ​ടു​ക്കാ​നു​ള്ള ഭാ​വ​മു​ണ്ട്. ലെ​യ്ലി​ന്റെ പു​റം​കു​പ്പാ​യം പി​ഞ്ഞി​യി​രി​ക്കു​ന്നു, പക്ഷേ, ഴൊളി നന്നാ​യി​ട്ട് ഉടു​പ്പി​ട്ടി​രു​ന്നു.

അവർ കൊ​രി​ന്തി​ന്റെ വാതിൽ ചെ​ന്നു​തു​റ​ന്ന​പ്പോൾ രാ​വി​ലെ ഏക​ദേ​ശം ഒമ്പ​തു മണി​യാ​യി

അവർ മു​ക​ളി​ലേ​ക്കു കയറി.

മതെ​ലോ​ത്തും ഗി​ബെ​ലോ​ത്തും അവരെ എതി​രേ​റ്റു.

‘കക്ക​ക​ളും, പാ​ല്ക്ക​ട്ടി​യും, പന്നി​ത്തു​ട​യും’, ലെയ്ൽ ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു.

അവർ ഒരു മേ​ശ​യ്ക്ക​രി​കിൽ​ച്ചെ​ന്ന് ഇരു​ന്നു.

ചാ​രാ​യ​ക്കട ഒഴി​ഞ്ഞു​കി​ട​ന്നി​രു​ന്നു; അവിടെ അവ​ര​ല്ലാ​തെ മറ്റാ​രു​മി​ല്ല.

ഴൊ​ലി​യേ​യും ലെ​യ്ലി​നേ​യും കണ്ട​റി​ഞ്ഞു ഗി​ബെ​ലോ​ത്ത് ഒരു കു​പ്പി വീ​ഞ്ഞു മേ​ശ​പ്പു​റ​ത്തു കൊ​ണ്ടു​വെ​ച്ചു.

അവർ ആദ്യ​ത്തെ കക്ക​ക​ളിൽ പി​ടു​ത്തം​കൂ​ടു​മ്പോ​ഴേ​യ്ക്ക് ഒരു തല കോ​ണി​യു​ടെ അറ​വാ​തി​ല്ക്കൽ പ്ര​ത്യ​ക്ഷീ​ഭ​വി​ച്ചു; ഒരു ശബ്ദം പറ​ഞ്ഞു: ‘ഞാ​നി​തി​ലേ കട​ന്നു​പോ​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. പാ​ല്ക്ക​ട്ടി​യു​ടെ ഒരു സു​ഖ​ക​ര​മായ ഗന്ധം ഞാൻ തെ​രു​വിൽ​നി​ന്നു കേ​ട്ടു. ഞാൻ അക​ത്തേ​ക്കു വന്നു.’ അതു ഗ്ര​ന്തേ​റാ​ണ്.

ഗ്ര​ന്തേർ ഒരു മു​ക്കാ​ലി​യെ​ടു​ത്തു. മേ​ശ​യ്ക്ക​രി​കി​ലേ​ക്കു നീ​ക്കി​യി​ട്ട്, ഇരു​ന്നു.

ഗ്ര​ന്തേ​റെ കണ്ട​തോ​ടു​കൂ​ടി ഗി​ബെ​ലോ​ത്ത് രണ്ടു കു​പ്പി വീ​ഞ്ഞ് മേ​ശ​പ്പു​റ​ത്തു കൊ​ണ്ടു​വെ​ച്ചു.

അപ്പോൾ മൂ​ന്നാ​യി.

‘ആ രണ്ടു കു​പ്പി വീ​ഞ്ഞും നി​ങ്ങൾ കു​ടി​ക്കാൻ​ത​ന്നെ​യാ​ണോ ഭാവം?’ ലെയ്ൽ ഗ്ര​ന്തേ​റോ​ടു ചോ​ദി​ച്ചു.

ഗ്ര​ന്തേർ മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു: ‘എല്ലാ​വ​രും സമർ​ത്ഥ​ന്മാ​രാ​ണ്; നീ മാ​ത്രം നി​ഷ്ക​പ​ടൻ. രണ്ടു കു​പ്പി ഒരി​ക്ക​ലും ഒരു മനു​ഷ്യ​നെ അമ്പ​ര​പ്പി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല.’

മറ്റു​ള്ള​വർ തി​ന്നാൻ തു​ട​ങ്ങി; ഗ്ര​ന്തേർ കു​ടി​ക്കാ​നും. അര​ക്കു​പ്പി ഒരി​റ​ക്കു​കൊ​ണ്ടു തീർ​ന്നു.

‘അപ്പോൾ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ വയ​റ്റിൽ ഒരു കു​ഴി​യു​ണ്ട്?’ ലെയ്ൽ വീ​ണ്ടും ആരം​ഭി​ച്ചു.

‘നി​ങ്ങൾ​ക്ക് ഒന്നു​ള്ള​തു കൈ​മു​ട്ടി​ലാ​ണ്,’ ഗ്ര​ന്തേർ പറ​ഞ്ഞു.

അയാൾ വീ​ണ്ടും തന്റെ ഗ്ലാ​സ്സൊ​ഴി​ച്ച​തി​നു​ശേ​ഷം തു​ടർ​ന്നു: ‘അപ്പോൾ, കൂ​ട്ട​ത്തിൽ​പ്പ​റ​യ​ട്ടെ, ഹേ ശവ​സം​സ്കാ​ര​പ്രാ​സം​ഗി​കൻ ലെയ്ൽ, നി​ങ്ങ​ളു​ടെ കു​പ്പാ​യം പഴ​താ​യി​രി​ക്കു​ന്നു.’

‘ഉവ്വെ​ന്നു കരു​തു​ന്നു.’ ലെയ്ൽ തി​രി​ച്ച​ടി​ച്ചു. ‘അതു​കൊ​ണ്ടാ​ണ് ഞങ്ങൾ രണ്ടു​പേ​രും, എന്റെ കു​പ്പാ​യ​വും ഞാനും, തമ്മിൽ ഇത്ര പത്ഥ്യം. അതി​ന്ന് എന്റെ മട​ക്കു​ക​ളെ​ല്ലാം കി​ട്ടി​യി​ട്ടു​ണ്ട്. അതെ​ന്നെ ഒരി​ട​ത്തും കു​ടു​ക്കു​ന്നി​ല്ല; അത് എന്റെ വൈ​രൂ​പ്യ​ങ്ങ​ളിൽ​വെ​ച്ചു മെ​ഴു​പ്പി​ടി​ച്ചു​ണ്ടാ​ക്കി​യ​താ​ണ്; അത് എന്റെ എല്ലാ നട​പ​ടി​ക​ളോ​ടും പറ്റി​ച്ചേ​രു​ന്നു, അതെ​നി​ക്കു ചൂ​ടു​ണ്ടാ​ക്കി​ത്ത​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു​മാ​ത്ര​മേ ഞാനതു മേ​ലു​ണ്ടെ​ന്ന​റി​യു​ന്നു​ള്ളൂ. പഴയ കു​പ്പാ​യ​ങ്ങൾ പഴയ സ്നേ​ഹി​ത​ന്മാ​രെ​പ്പോ​ലെ​യാ​ണ്.’

‘ശരി​യാ​ണ്,’ സം​ഭാ​ഷ​ണ​ത്തി​ലേ​ക്കു കയ​റി​ക്കൂ​ടി, ഴൊലി ഉച്ച​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു, ‘ഒരു പഴയ കു​പ്പാ​യം ഒരു പഴയ സ്നേ​ഹി​തൻ​ത​ന്നെ.’

‘തല​നി​റ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ള്ള ഒരു മനു​ഷ്യൻ പറ​യു​മ്പോൾ, വി​ശേ​ഷി​ച്ചും,’ ഗ്ര​ന്തേർ പറ​ഞ്ഞു.

‘ഗ്ര​ന്തേർ,’ ലെയ്ൽ കല്പി​ച്ചു ചോ​ദി​ച്ചു. ‘നി​ങ്ങൾ ഇപ്പോൾ വരു​ന്ന​തു കോ​ട്ട​പ്പു​റ​ത്തു​നി​ന്നാ​ണോ?’

‘അല്ല’.

‘ഞങ്ങൾ ഇപ്പോൾ​ത്ത​ന്നെ​യാ​ണ് ഘോ​ഷ​യാ​ത്ര​യു​ടെ മുൻതല കട​ന്നു​പോ​കു​ന്ന​തു കണ്ട​ത്—ഴൊ​ലി​യും ഞാനും.’

‘അതൊ​ര​ത്ഭു​ത​ക​ര​മായ കാ​ഴ്ച​യാ​ണ്.’ ഴൊലി അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ട്ടു.

‘ഈ തെ​രു​വ് എത്ര ശാ​ന്തം,’ ലെയ്ൽ അത്ഭു​ത​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി പറ​ഞ്ഞു ‘പാ​രി​സ് കീ​ഴു​മേൽ മറി​ഞ്ഞു​വെ​ന്ന് ആരെ​ങ്കി​ലും ശങ്കി​ക്കു​മോ? പണ്ടു​കാ​ല​ത്ത് ഈ പ്ര​ദേ​ശ​ത്തു കന്യ​കാ​മ​ഠ​ങ്ങ​ള​ല്ലാ​തെ മറ്റൊ​ന്നു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലെ​ന്ന് എത്ര വേ​ഗ​ത്തിൽ മന​സ്സി​ലാ​ക്കാം. ഈ ഭാ​ഗ​ത്തൊ​ക്കെ റ്യു ബ്രു​ലും സോ​വ​ലും അവ​യു​ടെ ഒരു പട്ടിക കൊ​ടു​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്; അബെ​ലെ​ബോ​വും. ഇവിടെ ചു​റ്റു​മാ​യി​രു​ന്നു ആ കൂ​ട്ട​രൊ​ക്കെ—ബൂ​ട്ടു​സ്സി​ട്ടും, ഇടാ​തെ​യും, ക്ഷൗ​രം ചെ​യ്തും, താടി വളർ​ത്തി​യും, ചാ​ര​നി​റ​ത്തി​ലും കറു​ത്തും വെ​ളു​ത്തു​മു​ള്ള ആ വർ​ഗ്ഗ​ക്കാർ മു​ഴു​വ​നും ഇവിടെ പു​റ്റു​കൂ​ടി​യി​രു​ന്നു; ഫ്രാൻ​സി​സ്കൻ, [1] മിനിം, [2] കപൂ​ഷിൻ; [3] കാർ​മി​ലൈ​റ്റ്, ചെറിയ അഗ​സ്തീൻ, വലിയ അഗ​സ്തീൻ, പഴയ അഗ​സ്തീൻ —ഇങ്ങ​നെ സന്ന്യാ​സി​മ​ഠ​ഭേ​ദ​ങ്ങൾ​ക്ക് അവ​സാ​ന​മി​ല്ല.’

‘നമു​ക്കു സന്ന്യാ​സി​ക​ളെ​പ്പ​റ്റി സം​സാ​രി​ക്കാ​തി​രി​ക്കുക’, ഗ്ര​ന്തേർ പറ​ഞ്ഞു: ‘അതാ​ളു​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ട് ആത്മാ​വിൽ മാ​ന്താൻ തോ​ന്നി​ക്കു​ന്നു.’

എന്നി​ട്ട് അയാൾ ഉച്ച​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു. ‘ഫൂ! ഞാ​നൊ​രു കെട്ട കക്ക വി​ഴു​ങ്ങി​ക്ക​ള​ഞ്ഞു എനി​ക്കു പി​ന്നേ​യും മി​ഥ്യാ​രോ​ഗ​ഭ​യം പി​ടി​ക്കു​ന്നു, കക്ക​കൾ കെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു: വെ​പ്പു​കാ​രി​കൾ വി​രൂ​പ​ക​ളു​മാ​ണ്, ഞാൻ മനു​ഷ്യ​വർ​ഗ്ഗ​ത്തെ വെ​റു​ക്കു​ന്നു. ഞാ​നി​താ ഇപ്പോൾ റ്യു റി​ഷെ​ല്യു​വി​ലൂ​ടെ പോ​രു​മ്പോൾ ആ വലിയ ഗ്ര​ന്ഥ​ശാ​ല​യു​ടെ മുൻ​പി​ലൂ​ടെ കട​ന്നു. ഗ്ര​ന്ഥ​ശാല എന്നു പറ​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന ആ കക്ക​ത്തോ​ടു കു​ന്നു വി​ചാ​രി​ച്ചാൽ​ത്ത​ന്നെ ദേ​ഷ്യം വരും എത്ര കട​ലാ​സ്സ്! എത്ര മഷി! എത്ര കു​ത്തി​വ​ര​യ്ക്കൽ! അതൊ​ക്കെ എഴു​തി​യ​താ​ണ​ല്ലോ! തൂവലി [4] ല്ലാ​ത്ത ഇരു​കാ​ലി​യാ​ണ് മനു​ഷ്യ​നെ​ന്ന് ഏതു തെ​മ്മാ​ടി​യാ​ണ് പറ​ഞ്ഞ​ത്? പി​ന്നെ, വസ​ന്തം​പോ​ലെ സൗ​ഭാ​ഗ്യ​മു​ള്ള​വ​ളും പൂ​ച്ചെ​ണ്ടെ​ന്നു വി​ളി​ക്ക​പ്പെ​ടാൻ അർ​ഹ​യു​മായ എന്റെ ഒരു പരി​ച​യ​ക്കാ​രി​സ്സു​ന്ദ​രി​പ്പെ​ണ്ണി​നെ ഞാൻ കാ​ണു​ക​യു​ണ്ടാ​യി; അവൾ​ക്ക് എന്തു സന്തോ​ഷം, എന്തു പര​മാ​ന​ന്ദം, ദേ​വ​കൾ​ക്കെ​ന്ന​പോ​ലെ എന്തു സുഖം! എന്തു​കൊ​ണ്ട്? ഇന്ന​ലെ ഒരു ദു​ഷ്ട​ന്ന്, ആകെ മസൂ​രി​ക്കു​ത്തു​ള്ള ഒരു വല്ലാ​ത്ത പണ​ക്ക​ച്ച​വ​ട​ക്കാ​ര​ന്ന്, അവ​ളു​ടെ മേൽ ഒരു രസം തോ​ന്നി​യ​ത്രേ! കഷ്ടം! ഒരു കാ​മു​ക​നെ പി​ടി​കൂ​ടാ​നെ​ന്ന​പോ​ലെ​ത്ത​ന്നെ ഒരു രക്ഷ​ക​നെ കൈ​യി​ലാ​ക്കാ​നും സ്ത്രീ​കൾ കാ​ത്തു​നി​ല്ക്കു​ന്നു, പൂ​ച്ച​കൾ പക്ഷി​ക​ളെ എന്ന​പോ​ലെ​ത്ത​ന്നെ എലി​ക​ളേ​യും വേ​ട്ട​യാ​ടു​ന്നു രണ്ടു മാ​സം​മുൻ​പ് ആ ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രി​പ്പെ​ണ്ണ് ഒരു തട്ടിൻ​പു​റ​ത്തു ചാ​രി​ത്ര​വ​തി​യാ​യി കഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു; അടി​ക്കു​പ്പാ​യ​ത്തി​ന്റെ ചെ​രു​കു​ഴ​ക​ളിൽ അവൾ​ക്കു പി​ച്ചള വെ​ച്ചു​പി​ടി​പ്പി​ക്ക​യാ​യി​രു​ന്നു പണി—എന്താ​ണ​തി​നു നി​ങ്ങൾ പേരു പറ​യാ​റ്? അവൾ തു​ന്നി​യി​രു​ന്നു! അവൾ​ക്കൊ​രു പാ​ള​യ​ക്കി​ട​യ്ക്ക​യു​ണ്ട്; പൂ​ക്കൾ നി​റ​ഞ്ഞ ഒരു പൂ​ച്ച​ട്ടി​യു​ടെ അടു​ത്താ​ണ് അവ​ളു​ടെ താമസം; അവൾ​ക്കു സു​ഖ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഇതാ, അവ​ളി​പ്പോൾ ഒരു മി​സ്സി​സ് പണ​ക്ക​ച്ച​വ​ട​ക്കാ​ര​നാ​യി ഈ ജന്മം​മാ​റൽ ഇന്ന​ലെ രാ​ത്രി​യാ​ണു​ണ്ടാ​യ​ത് ഈ ഗ്ര​ഹ​പ്പി​ഴ​യിൽ ചാ​ടി​യ​വ​ളെ ഞാൻ ഇന്നു രാ​വി​ലെ വലിയ ആഹ്ലാ​ദ​വ​തി​യാ​യി കണ്ടു. അതി​ലു​ള്ള അവ​ല​ക്ഷണ ഭാഗം എന്തെ​ന്നാൽ, ഇന്ന​ല​ത്തെ​പ്പോ​ലെ​ത​ന്നെ ഇന്നും അവൾ സു​ന്ദ​രി​യാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. അവ​ളു​ടെ ഭണ്ഡാ​ര​വി​ചാ​ര​ക​നെ അവ​ളു​ടെ മു​ഖ​ത്തു കാ​ണാ​നി​ല്ല. സ്ത്രീ​കൾ​ക്കി​ല്ലാ​ത്ത​തായ ഈയൊരു ഗുണമോ ദോഷമോ പനി​നീർ​പ്പൂ​ക്കൾ​ക്കു​ണ്ട്. അവ​യു​ടെ മേൽ കമ്പി​ളി​പ്പു​ഴു​ക്കൾ ഉണ്ടാ​ക്കി​യി​ടു​ന്ന പാ​ടു​നോ​ക്കി​യാൽ കാണാം ഹാ! സദാ​ചാ​ര​നി​ഷ്ഠ​ഭൂ​മി​യി​ലി​ല്ല. അനു​രാ​ഗ​ത്തി​ന്റെ അട​യാ​ള​മായ കൊ​ഴു​ന്തു ചെ​ടി​യും, അഭി​മാ​ന​ത്തി​ന്റെ അട​യാ​ള​മായ പൂ​വ​ല്ലി​യും, സമാ​ധാ​ന​ത്തി​ന്റെ അട​യാ​ള​മായ ആ വി​ടു​വി​ഡ്ഢി ‘ഒലിവു’ ചെ​ടി​യും, വി​ത്തു​ക​ളോ​ടും​കൂ​ടി ആദാ​മി​നെ ഏതാ​ണ്ടു പാ​ക​പ്പെ​ടു​ത്തിയ ആപ്പിൾ​മ​ര​വും, റവു​ക്ക​ക​ളു​ടെ മു​ത്ത​ച്ഛ​നായ അത്തി​മ​ര​വും ഞാൻ തെ​ളി​വു​ത​രാം. ധർ​മ്മ​ത്തെ​പ്പ​റ്റി​യാ​ണെ​ങ്കിൽ, നി​ങ്ങൾ​ക്ക​റി​യാ​മോ എന്താ​ണ് ധർ​മ്മ​മെ​ന്ന്? പണ്ട​ത്തെ ഫ്രാൻ​സു​കാർ​ക്കു ക്ളു​സി​യം​പ്ര​ദേ​ശം കി​ട്ടി​യേ കഴിയൂ; റോം ക്ളു​സി​യ​ത്തെ കാ​ത്തു​നി​ന്നു; ക്ളു​സി​യം എന്താ​ണ് തെ​റ്റു​ചെ​യ്തി​ട്ടു​ള്ള​തെ​ന്നു റോം ഫ്രാൻ​സി​നോ​ടു ചോ​ദി​ച്ചു. ബ്രെൻ​സ് [5] മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു ‘ആൽബ നി​ങ്ങ​ളോ​ടെ​ന്തു തെ​റ്റു​ചെ​യ്തു ഫിഡനെ നി​ങ്ങ​ളോ​ടെ​ന്തു തെ​റ്റു ചെ​യ്തു, അതു​ത​ന്നെ. അവർ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ അയൽ​പ​ക്ക​ക്കാ​രാ​ണ്; ക്ളു​സി​യ​ക്കാർ ഞങ്ങ​ളു​ടേ​യും, അയൽ​പ​ക്ക​ക്കാ​രെ നോ​ക്കി​ക്കാ​ണു​ന്ന​തിൽ നി​ങ്ങ​ളെ​പ്പോ​ലെ തന്നെ​യാ​ണ് ഞങ്ങ​ളും. നി​ങ്ങൾ ആൽബ കട്ടെ​ടു​ത്തു; ഞങ്ങൾ ക്ളു​സി​യ​വും കൈ​യി​ലാ​ക്കും.’ റോം പറ​ഞ്ഞു: ‘നി​ങ്ങൾ​ക്കു ക്ളു​സി​യം തരി​ല്ല,’ ബ്രെ​നു​സ് റോം പി​ടി​ച്ചെ​ടു​ത്തു, എന്നി​ട്ട് അദ്ദേ​ഹം കല്പി​ച്ചു ‘തോ​റ്റ​വൻ നശി​ക്ക​ട്ടെ.’ ഇതാണ് ധർ​മ്മ​മെ​ന്നു​വെ​ച്ചാൽ, ഹാ! ഈ ലോ​ക​ത്തിൽ എന്തു ശവം​തീ​നി​ക​ളാ​ണ്! എന്തു കഴു​ക്കൾ! എനി​ക്ക​താ​ലോ​ചി​ക്കു​മ്പോൾ ചോര തി​ള​യ്ക്കു​ന്നു.’

അയാൾ തന്റെ ഗ്ലാ​സ് ഴൊ​ലി​ക്കു കാ​ണി​ച്ചു; ഴൊലി അതു നി​റ​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു; ഉടനെ അത​ക​ത്താ​ക്കി, അയാൾ വീ​ണ്ടും തു​ട​ങ്ങി—ആ ഒരു ഗ്ലാ​സ് വീ​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടു വി​ശേ​ഷ​മൊ​ന്നു​മു​ണ്ടാ​യി​ല്ല; അതി​നെ​പ്പ​റ്റി ആരും, അയാൾ​കൂ​ടി​യും, വലി​വെ​ച്ചി​ല്ല.

‘റോം പി​ടി​ച്ചെ​ടു​ത്ത ബ്രെ​നു​സ് ഒരു കഴു​വാ​ണ്; ആ പെൺ​കി​ടാ​വി​നെ​പ്പി​ടി​ച്ചെ​ടു​ത്ത പണ​ക്ക​ച്ച​വ​ട​ക്കാ​ര​നും ഒരു കഴു​വാ​ണ്! ആ പെൺ​കി​ടാ​വി​നെ​പ്പി​ടി​ച്ചെ​ടു​ത്ത പണ​ക്ക​ച്ച​വ​ട​ക്കാ​ര​നും ഒരു കഴു​വാ​ണ്! ഒന്നിൽ മര്യാ​ദ​യി​ല്ലെ​ങ്കിൽ മറ്റ​തി​ലും ഒട്ടു​മ​ധി​ക​മി​ല്ല; അതു​കൊ​ണ്ടു നമു​ക്കു യാ​തൊ​ന്നും വി​ശ്വ​സി​ക്കാ​തി​രി​ക്കുക. ഒന്നു​മാ​ത്രം വാ​സ്ത​വ​മാ​യി​ട്ടു​ണ്ട്—കുടി. യു​റി​പ്ര​ദേ​ശ​ക്കാ​രെ​പ്പോ​ലെ നി​ങ്ങൾ​ക്കു മെ​ലി​ഞ്ഞ പൂ​വ​ങ്കോ​ഴി നന്നാ​യാ​ലും, അല്ലെ​ങ്കിൽ ഗ്ലറി പ്ര​ദേ​ശ​ക്കാ​രെ​പ്പോ​ലെ നി​ങ്ങൾ​ക്കു തടി​ച്ച പൂ​വ​ങ്കോ​ഴി നന്നാ​യാ​ലും ശരി, കു​ടി​ക്കൂ. നി​ങ്ങൾ എന്നോ​ട് കോ​ട്ട​പ്പു​റ​ത്തെ​പ്പ​റ്റി​യും ഘോ​ഷ​യാ​ത്ര​യെ​പ്പ​റ്റി​യും മറ്റും മറ്റും പറ​ക​യു​ണ്ടാ​യി. ആട്ടെ ചോ​ദി​ക്ക​ട്ടെ, മറ്റൊ​രു ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​നം ഭാ​വ​മു​ണ്ടോ? നല്ല​വ​നായ ഈശ്വ​ര​ന്റെ ഈ ആയു​ധ​ദുർ​ഭി​ക്ഷം എന്നെ അമ്പ​ര​പ്പി​ക്കു​ന്നു. ഓരോ നി​മി​ഷ​ത്തി​ലും അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു സം​ഭ​വ​ങ്ങ​ളു​ടെ ആണി​ക്കു മെ​ഴു​ക്കി​ട്ടു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്ക​ണം. അതാ ഒരു കരട്. ചക്ര​മി​ള​കാ​താ​യി. ട്ടും, ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​നം! നല്ല​വ​നായ ഈശ്വ​ര​ന്നു വണ്ടി​മെ​ഴു​ക്കി​ന്റെ കറ​കൊ​ണ്ട് എപ്പോ​ഴും കൈ കറു​പ്പി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്ക​ണം. ഞാ​നാ​ണ് അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ സ്ഥാ​ന​ത്തെ​ങ്കിൽ, എളു​പ്പ​ത്തിൽ കാ​ര്യം കഴി​ക്കും: ഓരോ നി​മി​ഷ​ത്തി​ലും യന്ത്ര​ത്തി​നു താ​ക്കോൽ കൊ​ടു​ക്കേ​ണ്ടി​വ​രി​ല്ല; മനു​ഷ്യ​സ​മു​ദാ​യ​ത്തെ ഞാൻ നേരേ നട​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​വും; ചര​ട​റാ​ന​യ​യ്ക്കാ​തെ, ഞാൻ കാ​ര്യ​ങ്ങ​ളെ കണ്ണി​ക​ണ്ണി​യാ​യി കെ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​വും; അപ്പ​പ്പോൾ മാ​റ്റി ശരി​യാ​ക്കേ​ണ്ട ആവ​ശ്യ​മു​ണ്ടാ​വി​ല്ല: വി​ശേ​ഷി​ച്ചൊ​രു ഖജാ​ന​യൊ​ന്നും എനി​ക്കു വേ​ണ്ടി വരി​ല്ല. ബാ​ക്കി​യു​ള്ള നി​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ അഭി​വൃ​ദ്ധി എന്നു പറ​യു​ന്ന​തു രണ്ടു പ്ര​വർ​ത്ത​ന​ശ​ക്തി​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടാ​ണ് നട​ക്കു​ന്ന​ത്—മനു​ഷ്യ​രും സം​ഭ​വ​പ​ര​മ്പര പക്ഷേ. വ്യ​സ​ന​ക​രം എന്നേ പറ​യേ​ണ്ടു. ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്കു ചില വ്യ​ത്യ​സ്ത​ത​കൾ ആവ​ശ്യ​മാ​യി​വ​രു​ന്നു. സാ​ധാ​രണ നാ​ട​ക​യോ​ഗം രണ്ടു​കൂ​ട്ടർ​ക്കും മതി​യാ​വു​ന്നി​ല്ല, സം​ഭ​വ​ങ്ങൾ​ക്കു​മി​ല്ല, മനു​ഷ്യർ​ക്കു​മി​ല്ല; മനു​ഷ്യർ​ക്കി​ട​യിൽ അതി​ബു​ദ്ധി​മാ​ന്മാർ ആവ​ശ്യ​മാ​യി​വ​രു​ന്നു. സം​ഭ​വ​ങ്ങൾ​ക്കി​ട​യിൽ ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​ന​ങ്ങ​ളും. മഹ​ത്ത​ര​ങ്ങ​ളായ യദൃ​ച്ഛാ​സം​ഭ​വ​ങ്ങ​ളാ​ണ് നിയമം; സം​ഗ​തി​ക​ളു​ടെ പു​രോ​ഗ​തി​ക്ക് അവ കൂ​ടി​യേ കഴിയു. എന്ന​ല്ല ധൂ​മ​കേ​തു​ക്ക​ളു​ടെ ആവിർ​ഭാ​വം​കൊ​ണ്ടു നോ​ക്കു​മ്പോൾ, ആകാ​ശ​ത്തി​ന്നു​ത​ന്നെ അതി​ന്റെ കഥാ​ഭി​ന​യ​ത്തി​നു പുതിയ നട​ന്മാർ ആവ​ശ്യ​മാ​യി വരു​ന്നു​ണ്ടെ​ന്നു തോ​ന്നും. ആളുകൾ ലേ​ശ​മെ​ങ്കി​ലും സം​ശ​യി​ക്കാ​തി​രി​ക്കു​ന്ന സമ​യ​ത്ത്, ഈശ്വ​രൻ ആകാ​ശ​മ​തി​ലി​ന്മേൽ കൊ​ള്ളി​മീ​നു​ക​ളെ വി​ളം​ബ​രം ചെ​യ്യു​ന്നു. ഒരു കൂ​റ്റൻ വാൽ​കൊ​ണ്ടു കീ​ഴ്‌​വ​ര​യി​ട്ട ഏതോ വി​കൃ​ത​ന​ക്ഷ​ത്രം, അതാ, അര​ങ്ങ​ത്തെ​ത്തി, അതു സീ​സർ​ച​ക്ര​വർ​ത്തി​യെ കൊ​ന്നു​ക​ള​ഞ്ഞു. ബ്രൂ​ട്ട​സ് അദ്ദേ​ഹ​ത്തെ ഒരു കത്തി​കൊ​ണ്ട് ഒരു കു​ത്ത്: ഈശ്വ​രൻ ഒരു ധൂ​മ​കേ​തു​വെ​ക്കൊ​ണ്ടും, ട്ടും, അതാ ഒരു ധ്രു​വ​തേ​ജ​സ്സ്, അതാ ഒരു ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​നം, അതാ ഒരു മഹാൻ; 1793 വലി​യ​ക്ഷ​ര​ത്തിൽ, നെ​പ്പോ​ളി​യ​നാ​യി പാ​റാ​വ്, പര​സ്യ​ത്തി​നു മു​ക​ളിൽ 1818-ലെ ധൂ​മ​കേ​തു. ഹാ! അപ്ര​തീ​ക്ഷി​ത​ങ്ങ​ളായ മി​ന്ന​ല്പി​ണ​രു​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു തി​ങ്ങി നി​റ​ഞ്ഞ എന്തൊ​രു കൗ​തു​ക​ക​ര​മായ നീ​ല​രം​ഗം! ഭൂം!ഭൂം! അത്ഭു​ത​ക​ര​മായ കാഴ്ച! ഹേ, പൊ​ട്ട​ന്മാ​രേ, കൺ​മി​ഴി​ച്ചു നോ​ക്കു​വിൻ. ഒക്കെ കു​ഴ​ഞ്ഞു​മ​റി​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നു, നക്ഷ​ത്ര​വും നാ​ട​ക​വും. എന്റെ ജഗ​ദീ​ശ്വ​രാ, ഇതു കുറേ ഏറി, ഇനി​യും പോരാ. വ്യ​ത്യ​സ്ത​ത​യിൽ​നി​ന്നെ​ടു​ത്തു​കൂ​ട്ടിയ ഈ മു​ത​ലു​കൾ അന്ത​സ്സി​നേ​യും ദാ​രി​ദ്ര്യ​ത്തേ​യും കാ​ണി​ക്കു​ന്നു ചങ്ങാ​തി​മാ​രേ, ഈശ്വ​ര​ന്ന് ഉപായം നോ​ക്ക​ണ​മെ​ന്നാ​യി​ട്ടു​ണ്ട് ഒരു ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​നം എന്തി​നെ കാ​ണി​ക്കു​ന്നു? ഈശ്വ​രൻ അമ്പ​ര​പ്പി​ലാ​യി​ട്ടു​ണ്ടെ​ന്ന​തി​നെ, കഴി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാൻ നി​വൃ​ത്തി കാ​ണാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ട് അദ്ദേ​ഹം, ഈശ്വ​രൻ, രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണ​ത്തെ പെ​ട്ടെ​ന്നു പി​ടി​ച്ചൊ​രു തിരി തി​രി​ക്കു​ന്നു. വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ, ഇതു​കാ​ര​ണം, ഈശ്വ​ര​ന്റെ സമ്പ​ന്ന​ത​യെ​പ്പ​റ്റി എനി​ക്കു​ള്ള സംശയം ഉറ​ച്ചു പോ​കു​ന്നു ആകാ​ശ​ത്തും ഭൂ​മി​യി​ലും, ഒരു നെ​ല്ലി​ന്മ​ണി​പോ​ലു​മി​ല്ലാ​ത്ത പക്ഷി മുതൽ കൊ​ല്ല​ത്തിൽ ഒരു ലക്ഷം ലി​വർ​നാ​ണ്യം വര​വി​ല്ലാ​ത്ത ഞാൻ​വ​രെ സക​ല​ത്തി​ലും, ഇത്ര​യ​ധി​കം ആപ​ത്തു കാ​ണു​മ്പോൾ, ഒട്ടും​ത​ന്നെ നന്നാ​യി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത ഉടു​പ്പി​ട്ട മനു​ഷ്യ​ന്റെ യോ​ഗ​വും ആകെ പി​ഞ്ഞി​പ്പ​റി​ഞ്ഞ ഉടു​പ്പി​ട്ട ഈശ്വ​ര​ന്റെ യോ​ഗ​വും കാ​ണു​മ്പോൾ, ദ് കോ​ങ്ദെ രാ​ജ​കു​മാ​രൻ തൂ​ക്കു​മ​ര​ത്തി​ലേ​റി​യ​തു കാ​ണു​മ്പോൾ ഉള്ളി​ലൂ​ടെ കൊ​ടു​ങ്കാ​റ്റു കട​ക്കു​ന്ന മു​കൾ​ബ്ഭാ​ഗ​ത്തി​ന്റെ ഒരു കീ​റൽ​പ്പ​ഴു​ത​ല്ലാ​തെ മറ്റൊ​ന്നു​മ​ല്ലാ​ത്ത തി​ക​ഞ്ഞ പു​ത്തൻ ചക്ര​വർ​ത്തി​യു​ടു​പ്പി​ന്മേൽ​ക്കൂ​ടി​യും അത്ര​യ​ധി​കം കീ​റ​ത്തു​ണി​കൾ കാ​ണു​മ്പോൾ, ആ കള്ള​മു​ത്തു​ക​ളായ മഞ്ഞിൻ​തു​ള്ളി​കൾ കാ​ണു​മ്പോൾ, ആ കു​ഴ​മാ​വാ​കു​ന്ന മഞ്ഞിൻ​പുക കാ​ണു​മ്പോൾ, മനു​ഷ്യ സമു​ദാ​യ​ത്തെ ചീ​ന്തി​പ്പൊ​ളി​ച്ചും സം​ഭ​വ​പ​ര​മ്പ​ര​യെ കഷ്ണം​വെ​ച്ചു തു​ന്നി​യും കാ​ണു​മ്പോൾ, സൂ​ര്യ​നിൽ അത്ര​യ​ധി​കം പു​ള്ളി​ക്കു​ത്തു​ക​ളും ചന്ദ്ര​നിൽ അത്ര​യ​ധി​കം ദ്വാ​ര​ങ്ങ​ളും കാ​ണു​മ്പോൾ, എല്ലാ​യി​ട​ത്തും അത്ര​യ​ധി​കം കഷ്ട​പ്പാ​ടു കാ​ണു​മ്പോൾ, എനി​ക്ക് ഈശ്വ​രൻ ധന​വാ​ന​ല്ലെ​ന്നു തോ​ന്നി​പ്പോ​കു​ന്നു. പു​റം​മോ​ടി കാ​ണി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്, വാ​സ്ത​വം​ത​ന്നെ; പക്ഷേ, അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു വലിയ കൈ​മു​ട്ടു​ണ്ടെ​ന്നാ​ണ് തോ​ന്നു​ന്ന​ത് പണ​പ്പെ​ട്ടി​യൊ​ഴി​ഞ്ഞ ഒരു കച്ച​വ​ട​ക്കാ​രൻ നൃ​ത്ത​വി​നോ​ദം കഴി​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ, ഈശ്വ​രൻ ഒരു ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​നം നട​ത്തു​ന്നു. പു​റം​കാ​ഴ്ച​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ട് ഈശ്വ​ര​ന്റെ സ്ഥി​തി നി​ശ്ച​യി​ച്ചു​കൂ​ടാ. സ്വർ​ഗ്ഗ​ത്തി​ന്റെ പു​റം​പൂ​ച്ചി​ന്ന​ടി​യിൽ ഞാൻ ദാ​രി​ദ്ര്യം​പി​ടി​ച്ച ലോ​ക​ത്തെ കാ​ണു​ന്നു. സൃ​ഷ്ടി​കർ​ത്താ​വു ദീ​പാ​ളി​പി​ടി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. അതാണ് എനി​ക്കു സ്വ​സ്ഥ​ത​യി​ല്ലാ​ത്ത​ത്. ഇന്നു ജൂൺ 4-​ാംനു-യാണ്, ഏക​ദേ​ശം രാ​ത്രി​യാ​യി; ഇന്നു പു​ല​രാൻ​കാ​ലം​മു​ത​ല്ക്കു തു​ട​ങ്ങി​യ​താ​ണ് ഞാൻ പകൽ​വെ​ളി​ച്ച​വും കാ​ത്തി​രി​ക്കാൻ; അതി​തു​വ​രെ വന്നി​ട്ടി​ല്ല; ഞാൻ വാ​തു​വെ​ക്കാം, അതിനി വരി​ക​യു​മി​ല്ല. ശമ്പ​ളം കു​റ​ഞ്ഞ ഗു​മ​സ്ത​ന്റെ വാ​ക്കു തെ​റ്റി​ക്ക​ലാ​ണി​ത്. അതേ, ഒക്കെ കു​ഴ​ഞ്ഞു​മ​റി​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നു; ഒന്നും മറ്റൊ​ന്നി​നു പാ​ക​ത്തി​ല​ല്ല; ഈ പഴ​ക്കം​ചെ​ന്ന ലോകം ആകെ കോ​ടി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞു; ഞാൻ വാ​ദി​ക്കു​ന്നു, സക​ല​വും ചെ​രി​ഞ്ഞു​പോ​യി; ഈ പ്ര​പ​ഞ്ചം ഒരു​പ​ദ്ര​വി​യാ​ണ്. അതു കു​ട്ടി​ക​ളെ​പ്പോ​ലെ​യാ​ണ് —വേ​ണ​മെ​ന്നു​ള്ള​വർ​ക്ക് കു​ട്ടി​ക​ളെ കി​ട്ടി​ല്ല. വേ​ണ്ടാ​ത്ത​വർ​ക്ക് കു​ട്ടി​ക​ളേ ഉള്ളൂ. ആക​ത്തുക; എനി​ക്ക് മു​ഷി​ഞ്ഞു. പി​ന്നെ ലെയ്ൽ ദ് മോ, ആ കഷ​ണ്ടി​ത്തല എന്നെ ശു​ണ്ഠി​പി​ടി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. എനി​ക്കും ആ കഷ​ണ്ടി​ത്ത​ല​യോ​ളം​ത​ന്നെ പ്രാ​യ​മെ​ന്നാ​ലോ​ചി​ക്കു​മ്പോൾ, പോ​രാ​യ്മ തോ​ന്നു​ന്നു. ഏതാ​യാ​ലും, ഞാൻ ഗു​ണ​ദോ​ഷം പറ​ക​യാ​ണ്, പരി​ഹ​സി​ക്കു​ക​യ​ല്ല. പ്ര​പ​ഞ്ചം ഇങ്ങ​നെ​ത​ന്നെ​യി​രി​ക്കും. ഒരു ദു​രു​ദ്ദേ​ശ​വു​മി​ല്ലാ​തെ, എന്റെ മന​സ്സാ​ക്ഷി​യെ ആശ്വ​സി​പ്പി​ക്കാൻ​വേ​ണ്ടി മാ​ത്ര​മാ​ണ്, ഞാനീ പറ​യു​ന്ന​ത്. എന്റെ ശാ​ശ്വ​ത​പി​താ​വേ, എന്റെ വി​ല​യേ​റിയ ബഹു​മാ​ന​ത്തെ കൈ​ക്കൊ​ള്ളുക. ഹാ! സ്വർ​ഗ്ഗ​ത്തി​ലെ എല്ലാ മഹർ​ഷി​മാ​രേ​യും വൈ​കു​ണ്ഠ​ത്തി​ലെ എല്ലാ ദേ​വ​ന്മാ​രേ​യും പി​ടി​ച്ചു ഞാൻ സത്യം ചെ​യ്യു​ന്നു, ഞാൻ പാ​രി​സ്സു​കാ​ര​നാ​വേ​ണ്ട​വ​ന​ല്ല! എന്നു​വെ​ച്ചാൽ, രണ്ടു പന്ത​ടി​ക്കോ​രി​ക​കൾ​ക്കി​ട​യിൽ, മടി​യ​ന്മാ​രു​ടെ കൂ​ട്ട​ത്തിൽ​നി​ന്നു തണ്ടു​ത​പ്പി​ക​ളു​ടെ കൂ​ട്ട​ത്തി​ലേ​ക്ക്, എന്നെ​ന്നും തെ​റി​ച്ചും​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കാ​നു​ള്ള ഒരു കളി​പ്പ​ന്ത​ല്ല ഞാൻ. പകൽ​നേ​രം മു​ഴു​വ​നും സു​ന്ദ​രി​മാ​രായ അന്തഃ​പു​ര​സ്ത്രീ​ക​ളെ നോ​ക്കി​ക്ക​ണ്ടു​കൊ​ണ്ട്, ഒരു ചാ​രി​ത്ര​നി​ഷ്ഠ​ന്റെ സ്വ​പ്നം​പോ​ലെ കാ​മ​വി​കാ​ര​പൂർ​ണ്ണ​ങ്ങ​ളായ ഈജി​പ്തി​ലെ ആ മനോ​ഹ​ര​നൃ​ത്ത​ങ്ങ​ളു​മാ​ടി കഴി​യു​ന്ന ഒരു തുർ​ക്കി​ക്കാ​ര​നോ, അല്ലെ​ങ്കിൽ ഒരു ബോ​സ​റോൺ കൃ​ഷി​ക്കാ​ര​നോ, അല്ലെ​ങ്കിൽ മാ​ന്യ​സ്ത്രീ​ക​ളാൽ ചു​റ്റ​പ്പെ​ട്ട വെ​നി​സ്സി​ലെ മാ​ന്യ​നോ, അല്ലെ​ങ്കിൽ ഒരു കാ​ലാൾ​ക്ക​ഷ്ണ​ത്തെ രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണ​ത്തി​ന്നു​ണ്ടാ​ക്കി​ക്കൊ​ടു​ത്തും, വേ​ലി​ക്കു മു​ക​ളിൽ​വെ​ച്ച്, അതാ​യ​തു രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ അതിർ​ത്തി​യിൽ​വെ​ച്ച്, ഇട​യു​ള്ള സമ​യ​ത്തെ​ല്ലാം കാ​ലു​റ​യു​ണ​ക്കി​യും കഴി​യു​ന്ന ഒരു ജർ​മ്മൻ രാ​ജ​കു​മാ​ര​നോ ആയി​രി​ക്കേ​ണ്ട​വ​നാ​ണ് ഞാൻ. ഞാൻ ജനി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള​ത് ഈ വക സ്ഥാ​ന​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു​വേ​ണ്ടി​യാ​ണ്; അതേ ഞാ​നൊ​രു തുർ​ക്കി​ക്കാ​ര​നാ​വ​ണ​മെ​ന്നാ​ണു പറ​ഞ്ഞ​ത്, ഞാനതു തി​രി​ച്ചെ​ടു​ക്കു​ക​യി​ല്ല. തുർ​ക്കി​ക്കാ​രിൽ ദോഷം മാ​ത്ര​മേ ആളുകൾ കാ​ണു​ന്നു​ള്ളൂ എന്ന​ത് എന്തു​കൊ​ണ്ടാ​ണെ​ന്ന് എനി​ക്കു മന​സ്സി​ലാ​വു​ന്നി​ല്ല; മു​ഹ​മ്മ​ദി​നു നല്ല ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളു​ണ്ട്; സു​ന്ദ​രി​മാ​രോ​ടു​കൂ​ടിയ അര​മ​ന​ക​ളു​ടേ​യും തേ​വി​ടി​ശ്ശി​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടിയ സ്വർ​ഗ്ഗ​ങ്ങ​ളു​ടേ​യും കണ്ടു​പി​ടി​ത്ത​ക്കാ​ര​നു കൂ​പ്പു​കൈ? നമു​ക്കു മു​ഹ​മ്മ​ദു​മ​ത​ത്തെ, കോ​ഴി​ക്കൂ​ടി​നാൽ അലം​കൃ​ത​മായ ആ ഏക​മ​ത​ത്തെ, അധി​ക്ഷേ​പി​ക്കാ​തി​രി​ക്കുക! അപ്പോൾ എനി​ക്കൊ​രു കടി കൂ​ടി​യേ കഴിയൂ. ഭൂമി ഒരു വമ്പി​ച്ച വി​ഡ്ഢി​ത്ത​ക്ക​ഷ്ണ​മാ​ണ്. അപ്പോൾ ആ ധാ​തു​ബ​ല​മി​ല്ലാ​ത്ത​വ​രെ​ല്ലാം​കൂ​ടി, ഈ വേ​ന​ല്ക്കാ​ല​ത്തി​ന്റെ ഒത്ത നടു​ക്കു, ജൂൺ​മാ​സ​ത്തിൽ, ഒരു പെൺ​കി​ടാ​വി​നു കൈയും കൊ​ടു​ത്തു വയ​ലു​ക​ളി​ലെ പു​തു​കൊ​യ്ത്തു കഴി​ഞ്ഞ വൈ​ക്കോൽ​മ​ണം അനു​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന​തി​നു യാത്ര തി​രി​ക്കേ​ണ്ട സമ​യ​ത്തു യു​ദ്ധം ചെ​യ്യാ​നും അന്യോ​ന്യം ചെ​ത്തി​മു​റി​ക്കാ​നും കൊ​ത്തി​നു​റു​ക്കാ​നു​മു​ള്ള പു​റ​പ്പാ​ടാ​ണെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്നു! വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ ആളുകൾ ആക​പ്പാ​ടെ വേ​ണ്ട​തി​ല​ധി​കം വങ്ക​ത്ത​ങ്ങൾ കാ​ണി​ക്കു​ന്നു. ഞാ​നി​പ്പോൾ​ത്ത​ന്നെ കണ്ടു​പോ​ന്ന ഒരു വി​ചി​ത്ര​വ​സ്തു​വ്യാ​പാ​രി​യു​ടെ പീ​ടി​ക​യി​ലെ ഒരു പഴയ മു​റി​യൻ റാ​ന്തൽ എന്റെ മന​സ്സിൽ ഒരു സംഗതി ഉദി​പ്പി​ച്ചു; മനു​ഷ്യ​ജാ​തി​യെ വെ​ളി​ച്ചം​വെ​പ്പി​ക്കേ​ണ്ട കാ​ല​മാ​യി. അതാ, ഞാൻ പി​ന്നെ​യും ദുഃ​ഖ​ത്തി​ലാ​ഴു​ന്നു. ഇതാണ് ഒരു കക്ക​യും ഭരണ പരി​വർ​ത്ത​ന​വും വേ​ണ്ട​പോ​ലെ​യ​ല്ലാ​തെ എടു​ത്തു​വി​ഴു​ങ്ങി​യാ​ലു​ള്ള ഫലം! ഒരി​ക്കൽ​ക്കൂ​ടി ഞാൻ ദുഃ​ഖി​ത​നാ​വു​ന്നു. ഹാ! വല്ലാ​ത്ത​തായ കി​ഴ​വൻ​ലോ​കം. ആളുകൾ അധ്വാ​നി​ക്കു​ന്നു, അന്യോ​ന്യം ആട്ടി​പ്പാ​യി​ക്കു​ന്നു, അവ​ര​വ​രെ ചീ​ത്ത​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്നു, തമ്മിൽ കൊ​ല്ലു​ന്നു, അങ്ങ​നെ അതൊരു ശീ​ല​മാ​യി.’

ഈ പ്ര​സം​ഗ​മൂർ​ച്ഛ​യ്ക്കു​ശേ​ഷം ഗ്ര​ന്തേർ ചു​മ​മൂർ​ച്ഛ​യിൽ​പ്പെ​ട്ടു; അതു വേ​ണ്ട​താ​ണു​താ​നും.

‘ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​ന​ത്തെ​പ്പ​റ്റി പറ​യു​മ്പോൾ,’ ഴൊലി അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ട്ടു, ‘ബരി​യു​സ് ഒര​നു​രാ​ഗ​ത്തിൽ​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ട്, തീർ​ച്ച​യാ​ണ്.’

‘ആരെ​ക്കു​റി​ച്ചാ​ണെ​ന്നു പറ​യു​വാൻ കഴി​യു​മോ?’ ലെയ്ൽ കല്പി​ച്ചു ചോ​ദി​ച്ചു.

‘കഴി​യും.’

‘ഇല്ല?’

‘കഴി​യും; ഞാൻ പറ​ഞ്ഞു​ത​രാം.’

‘മരി​യു​സ്സി​ന്റെ അനു​രാ​ഗ​കഥ!’ ഗ്ര​ന്തേർ ഉച്ച​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു, ‘എനി​ക്ക​തൂ​ഹി​ക്കാൻ കഴി​യും. മരി​യു​സ്സ് ഒരു മൂ​ടൽ​മ​ഞ്ഞാ​ണ്; അയാൾ ഒരാവി കണ്ടി​ട്ടു​ണ്ടാ​വ​ണം. മരി​യു​സ്സ് കവി​വർ​ഗ്ഗ​ത്തിൽ​പ്പെ​ട്ട ആളാണ്; കവി എന്നു​വെ​ച്ചാൽ, വി​ഡ്ഢി, നൊ​സ്സൻ. മരി​യു​സ്സും അല്ലെ​ങ്കിൽ അയാ​ളു​ടെ മരി​യോ​ങ്ങും അല്ലെ​ങ്കിൽ അയാ​ളു​ടെ മറി​യ​യും അല്ലെ​ങ്കിൽ അയാ​ളു​ടെ മരി​യ​ത്തും. അവർ രണ്ടു​പേ​രും കൂ​ടി​യാൽ നേ​ര​മ്പോ​ക്കു​ക​ളു​ള്ള ഒരേ കാ​മി​നീ​കാ​മു​ക​ന്മാ​രാ​വ​ണം. അതെ​ങ്ങ​നെ​യി​രി​ക്കു​മെ​ന്ന് എനി​ക്ക​റി​യാം ചും​ബി​ക്കാൻ മറ​ന്നു​പോ​കു​ന്ന ആന​ന്ദ​മൂർ​ച്ഛ​കൾ. ഭൂ​മി​യിൽ ബ്ര​ഹ്മ​ചാ​രി​കൾ, സ്വർ​ഗ്ഗ​ത്തിൽ വി​വാ​ഹി​തർ. അവർ ഇന്ദ്രി​യ​ങ്ങ​ളോ​ടു​കൂ​ടിയ ആത്മാ​ക്ക​ളാ​യി​രി​ക്കും. അവർ നക്ഷ​ത്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ ഇട​യിൽ​ച്ചെ​ന്നു കി​ട​ക്കു​ന്നു.’

ഗ്ര​ന്തേർ തന്റെ രണ്ടാ​മ​ത്തെ കു​പ്പി​യിൽ പി​ടി​കൂ​ടു​ക​യും ഒരു സമയം രണ്ടാ​മ​ത്തെ പ്ര​സം​ഗ​ത്തിൽ കൈ​വ​യ്ക്കു​ക​യു​മാ​യി; അപ്പോൾ ഒരു പുതിയ ആൾ കോ​ണി​പ്പ​ടി​യു​ടെ ചതു​ര​ദ്വാ​ര​ത്തിൽ​നി​ന്ന് ആവിർ​ഭ​വി​ച്ചു. അതു, പത്തു​വ​യ​സ്സു പ്രാ​യ​മാ​വാ​തെ, കീ​റ​ത്തു​ണി​യു​ടു​ത്തു, ചെ​റു​താ​യി. മഞ്ഞ​ച്ച്, ഒരു വി​കൃ​ത​മോ​ന്ത​യോ​ടും ഒരു ചു​ണ​യു​ള്ള കണ്ണോ​ടും മഴ നന​ഞ്ഞ് ഈറനായ ഒരു​പാ​ടു തല​മു​ടി​യോ​ടും ഒരു സം​തൃ​പ്ത​ഭാ​വ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടിയ ഒരു കു​ട്ടി​യാ​യി​രു​ന്നു.

കു​ട്ടി ആ മൂ​ന്നു​പേ​രിൽ​വെ​ച്ചു തനി​ക്കു​വേ​ണ്ട ആളെ സം​ശ​യം​കൂ​ടാ​തെ തി​ര​ഞ്ഞു​പി​ടി​ച്ചു, ലെയ്ൽ ദ് മോ​വോ​ടു പറ​ഞ്ഞു: നി​ങ്ങ​ളാ​ണോ മൊ​സ്യു ബൊ​സ്സ്വെ?’

‘അതെ​ന്റെ ശകാ​ര​പ്പേ​രാ​ണ്’, ലെയ്ൽ മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു, ‘എന്താ​ണ് കാ​ര്യം?’

‘ഇതു​ത​ന്നെ, ചെ​മ്പൻ​മു​ടി​യും നീ​ല​ക്ക​ണ്ണു​മു​ള്ള ഒരു നീണ്ട മനു​ഷ്യൻ കോ​ട്ട​പ്പു​റ​ത്തു​വെ​ച്ച് എന്നോ​ടു ചോ​ദി​ച്ചു: ‘നി​ങ്ങൾ മതർ യൂ​ഷെ​ലൂ​വി​നെ അറി​യു​മോ?’ ഞാൻ പറ​ഞ്ഞു: ‘ഉവ്വ്, റ്യു ഷങ് വ്രെ​റി​യിൽ ആ വയ​സ്സ​ന്റെ വിധവ.’ അയാൾ എന്നോ​ടു പറ​ഞ്ഞു: ‘അങ്ങോ​ട്ടു ചെ​ല്ലൂ. അവിടെ മൊ​സ്യു ബൊ​സ്സ്വെ​യെ കാണാം. അയാ​ളോ​ട് ഞാൻ പറ​ഞ്ഞ​താ​യി പറയൂ, ‘എ ബി സി’ എന്ന്. അവർ നി​ങ്ങ​ളെ കളി​യാ​ക്കു​ക​യാ​ണ്, അല്ലേ? അയാൾ എനി​ക്കു പത്തു സൂ തന്നു.’

‘ഴൊലി, എനി​ക്കു പത്തു സൂ കടം തരു’ ലെയ്ൽ പറ​ഞ്ഞു; ഗ്ര​ന്തേ​റെ നോ​ക്കി​യി​ട്ട്, ‘ഗ്ര​ന്തേർ, പത്തു സൂ കടം​ത​രൂ.’

അപ്പോൾ ഇരു​പ​തു സൂ​വാ​യി; അത് ലെയ്ൽ ആ കു​ട്ടി​ക്കു കൊ​ട​ത്തു.

‘നന്ദി പറ​യു​ന്നു, സേർ’, ആ ചെ​ക്കൻ പറ​ഞ്ഞു.

‘എന്താ​ണ് പേർ?’, ലെയ്ൽ ചോ​ദി​ച്ചു.

‘നവെ, ഗവ്രോ​ഷി​ന്റെ സ്നേ​ഹി​തൻ.’

‘ഞങ്ങ​ളു​ടെ കൂടെ കൂടൂ,’ ലെയ്ൽ പറ​ഞ്ഞു.

‘ഞങ്ങ​ടെ ഒന്നി​ച്ചു പ്രാ​തൽ കഴി​ക്ക്,’ ഗ്ര​ന്തേർ പറ​ഞ്ഞു.

കു​ട്ടി മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു: ‘നി​വൃ​ത്തി​യി​ല്ല, ഞാൻ ഘോ​ഷ​യാ​ത്ര​യിൽ ചേർ​ന്നാ​ളാ​ണ്. ഞാ​നാ​ണ് ‘പൊ​ളി​ന്യാ​ക് പോ​യ്ച്ചാ​വ​ട്ടെ’ എന്നു വി​ളി​ച്ചു​പ​റ​യു​ന്ന​ത്.’

പി​ന്നി​ലേ​ക്കു കാൽ നീ​ട്ടി കു​റ​ച്ചിട നി​ല​ത്തു​ര​ച്ചു​ക​ഴി​ഞ്ഞ​തി​നു​ശേ​ഷം—ഇത് എല്ലാ​ത്ത​രം ഉപ​ചാ​ര​ങ്ങ​ളി​ലും​വെ​ച്ച് അത്യ​ധി​കം ബഹു​മാ​ന​പൂർ​വ്വ​മാ​ണ്—അവൻ ഒരു നട നട​ന്നു.

കു​ട്ടി പോ​യ​പ്പോൾ, ഗ്ര​ന്തേർ ആരം​ഭി​ച്ചു: ‘അത് ഒരെ​ണ്ണം​പ​റ​ഞ്ഞ തെ​മ്മാ​ടി​ച്ചെ​ക്ക​നാ​ണ്. തെ​മ്മാ​ടി​ച്ചെ​ക്ക​ന്മാർ പല​ത​ര​ത്തി​ലു​ണ്ട്. ആധാരം സാ​ക്ഷി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന ആളുടെ തെ​മ്മാ​ടി​ച്ചെ​ക്ക​ന്റെ പേർ ഓവു​ചാൽ ചാടി എന്നാ​ണ്: വെ​പ്പു​കാ​രി​യു​ടെ തെ​മ്മാ​ടി​ച്ചെ​ക്ക​നു​ള്ള പേർ ചെ​റു​വെ​ങ്കാ​യം: അപ്പ​ക്കാ​ര​ന്റെ തെ​മ്മാ​ടി​ച്ചെ​ക്ക​ന്ന് അടു​പ്പു​തോ​ണ്ടി; പരി​ചാ​ര​ക​ന്റെ തെ​മ്മാ​ടി​ച്ചെ​ക്ക​ന്റെ പേ​രാ​ണ് ചെ​ക്കൻ; കപ്പ​ലി​ലെ തെ​മ്മാ​ടി​ച്ചെ​ക്ക​ന്നു കപ്പൽ​ച്ചെ​റു​ക്കൻ; പട്ടാ​ള​ക്കാ​ര​ന്റെ തെ​മ്മാ​ടി​ച്ചെ​ക്ക​ന്നു പേർ ചെ​ണ്ട​ക്കാ​രൻ; ചി​ത്ര​മെ​ഴു​ത്തു​കാ​ര​ന്റെ തെ​മ്മാ​ടി​ച്ചെ​ക്ക​ന്റേ​തു ചാ​യ​മ​ര​വു​കാ​രൻ: കച്ച​വ​ട​ക്കാ​ര​ന്റെ തെ​മ്മാ​ടി​ച്ചെ​ക്ക​ന്നു പേർ കി​ങ്ക​രൻ; കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ലെ തെ​മ്മാ​ടി​ച്ചെ​ക്ക​ന്റെ പേർ സേവൻ; രാ​ജാ​വി​ന്റെ തെ​മ്മാ​ടി​ച്ചെ​ക്ക​ന്നു പേർ യു​വ​രാ​ജാ​വ്: ഈശ്വ​ര​ന്റെ തെ​മ്മാ​ടി​ച്ചെ​ക്ക​ന്നു പേർ കു​ട്ടി​ക്രി​സ്തു.’

ഈയി​ട​യ്ക്കു ലെയ്ൽ മനോ​രാ​ജ്യ​ത്തി​ലാ​യി; അയാൾ ഏതാ​ണ്ടു​ച്ച​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു: ‘എ, ബി, സി, എന്നു​വെ​ച്ചാൽ: ലാ​മാർ​ക്കി​ന്റെ ശവ​സം​സ്കാ​രം.’

‘ആ ചെ​മ്പൻ​മു​ടി​യും നീ​ല​ക്ക​ണ്ണു​മു​ള്ള നീണ്ട മനു​ഷ്യൻ ആൻ​ഷൊൽ​രാ; അയാൾ നി​ങ്ങൾ​ക്കു മു​ന്ന​റി​വു തരു​ന്നു.’

‘നമു​ക്കു പോവുക,’ ബൊ​സ്സ്വെ ഉച്ച​ത്തിൽ​പ്പ​റ​ഞ്ഞു.

‘കൊള്ള തു​ട​ങ്ങി’, ഴൊലി അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ട്ടു. ‘ഞാൻ തി​യ്യി​ലൂ​ടെ നട​ക്കാ​മെ​ന്ന് ഏറ്റി​ട്ടു​ണ്ട്; വെ​ള്ള​ത്തി​ലൂ​ടെ​യി​ല്ല. എനി​ക്കു പണം ആവ​ശ്യ​മി​ല്ല.’

‘ഞാ​നി​വി​ടെ കൂടാം’, ഗ്ര​ന്തേർ പറ​ഞ്ഞു, ‘ശവ​മ​ഞ്ച​ത്തെ​ക്കാൾ എനി​ക്കി​ഷ്ടം പ്രാ​ത​ലാ​ണ്.’

‘ഉപ​സം​ഹാ​രം: നമു​ക്കു പോ​കേ​ണ്ട,’ ലെയ്ൽ പറ​ഞ്ഞു, ‘ആട്ടെ, അപ്പോൾ, നമു​ക്കു കു​ടി​ക്കുക. എന്ന​ല്ല, കൊ​ള്ള​യി​ടൽ കാ​ണു​ക​യും ചെ​യ്യാം, ശവ​സം​സ്കാ​രം കാ​ണു​ക​യും വേ​ണ്ടാ.’

‘ഹാ! കൊ​ള്ള​യി​ടൽ, ഞാ​നു​മു​ണ്ട് കൂടെ,’ ഴൊലി പറ​ഞ്ഞു. ലെയ്ൽ കൈ തി​രു​മ്മി.

‘അപ്പോൾ നമ്മൾ 1830-ലെ ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​ന​ത്തിൽ​ച്ചെ​ന്നു മു​ട്ടു​ക​യാ​യി. വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ അത് ആളു​ക​ളു​ടെ സന്ധി​കൾ തക​രാ​റാ​ക്കു​ന്നു.’

‘ഞാൻ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​ന​ത്തെ​പ്പ​റ്റി അത്ര​യൊ​ന്നും ആലോ​ചി​ക്കു​ന്നി​ല്ല,’ ഗ്ര​ന്തേർ പറ​ഞ്ഞു, ‘എനി​ക്ക് ഈ ഗവർ​മ്മേ​ണ്ടോ​ടു വെ​റു​പ്പി​ല്ല. അതു പരു​ത്തി​കൊ​ണ്ടു​ള്ള രാ​ത്രി​ത്തൊ​പ്പി​യാൽ പതം​പി​ടി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട കി​രീ​ട​മാ​ണ്. ഒരു കു​ട​യാ​യി​ട്ട​വ​സാ​നി​ക്കു​ന്ന ഒരു ചെ​ങ്കോൽ. വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ ഇപ്പോ​ഴ​ത്തെ കാ​ല​സ്ഥി​തി​ക്കു, ഞാൻ വി​ചാ​രി​ക്കു​ന്ന​തു ലൂയി ഫി​ലി​പ്പ് തന്റെ രാ​ജ​ത്വ​ത്തെ രണ്ടു വഴി​ക്കു​പ​യോ​ഗി​ച്ചാൽ നന്നാ​യി​രി​ക്കു​മെ​ന്നാ​ണ്— ചെ​ങ്കോൽ​ക്കെ​ട്ടു​ള്ള ഭാ​ഗ​ത്തെ ജന​ങ്ങ​ളു​ടെ മേ​ലെ​യ്ക്ക​ടു​പ്പി​ക്കു​ക​യും കു​ട​യാ​യി​ട്ടു​ള്ള ഭാ​ഗ​ത്തെ ആകാ​ശ​ത്തി​ന്റെ നേരെ നി​വർ​ത്തു​ക​യും ചെ​യ്യ​ട്ടെ.’

മുറി ഇരു​ണ്ടി​രു​ന്നു: വലിയ മേ​ഘ​ങ്ങൾ വന്നു പക​ലി​ന്റെ ബാ​ക്കി​ഭാ​ഗ​വും നശി​പ്പി​ച്ചു​ക​ഴി​ച്ചു. വീ​ഞ്ഞു​ക​ട​യി​ലാ​വ​ട്ടേ തെ​രു​വി​ലാ​വ​ട്ടേ ഒരാ​ളു​മി​ല്ല; എല്ലാ​വ​രും എന്താ​ണു നട​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്നു നോ​ക്കാൻ പോ​യി​രി​ക്കു​ന്നു.

‘ഉച്ച​യോ അർ​ദ്ധ​രാ​ത്രി​യോ ഇപ്പോൾ?’ ബൊ​സ്സ്വെ ഉച്ച​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു, ‘മു​ഖ​ത്തു കു​ത്തി​യാ​ല​റി​യി​ല്ല. ഗി​ബെ​ലോ​ത്ത്, ഒരു വെ​ളി​ച്ചം കൊ​ണ്ടു​വ​രൂ.’

ഗ്ര​ന്തേർ ഒരു വ്യ​സ​ന​ഭാ​വ​ത്തി​ലി​രു​ന്നു കു​ടി​ക്കു​ക​യാ​ണ്.

‘ആൻ​ഷൊൽ​രാ എന്നെ അധി​ക്ഷേ​പി​ക്കു​ക​യാ​ണ്,’ അയാൾ പതു​ക്കെ​പ്പ​റ​ഞ്ഞു. ‘ആൻ​ഷൊൽ​രാ പറ​ഞ്ഞി​രി​ക്കും, ‘ഴൊലി രോ​ഗ​ത്തി​ലാ​ണ്. ഗ്ര​ന്തേർ കു​ടി​യി​ലും. ബൊ​സ്സ്വൊ​യ്ക്കാ​ണ് അയാൾ നവെയെ അയ​ച്ച​ത്. അവൻ വന്ന​ത് എന്നെ വി​ളി​ക്കാ​നാ​ണെ​ങ്കിൽ ഞാൻ പോ​യേ​നേ. അത്ര​യും ആൻ​ഷൊൽ​രാ​യു​ടെ വി​ഡ്ഢി​ത്തം! ഞാ​ന​യാ​ളു​ടെ ശവ​സം​സ്കാ​ര​ത്തി​നു പോ​കു​ന്നി​ല്ല.’

ഇങ്ങ​നെ തീർ​ച്ച​പ്പെ​ടു​ത്തി. ബൊ​സ്സ്വെ​യും ഴൊ​ലി​യും ഗ്ര​ന്തേ​റും വീ​ഞ്ഞു​ക​ട​യിൽ​നി​ന്നി​ള​കി​യി​ല്ല. ഉച്ച തി​രി​ഞ്ഞു രണ്ടു മണി​യാ​യ​പ്പോ​ഴേ​യ്ക്ക്, അവ​രു​ടെ മേ​ശ​പ്പു​റ​ത്തു മു​ഴു​വ​നും ഒഴി​ഞ്ഞു കു​പ്പി​ക​ളാ​യി. തി​ക​ച്ചും പച്ച​ച്ചി​രു​ന്ന ഒരു പരന്ന ചെ​മ്പു​മെ​ഴു​തി​രി​ക്കാ​ലിൽ ഒന്നും ഒരു​ട​ഞ്ഞ കു​പ്പി​യു​ടെ കഴു​ത്തിൽ മറ്റൊ​ന്നു​മാ​യി രണ്ടു മെ​ഴു​തി​രി​കൾ ആ മേ​ശ​മേൽ ഇരു​ന്നു കത്തു​ന്നു​ണ്ട്. ഗ്ര​ന്തേർ ഴൊ​ലി​യേ​യും ബൊ​സ്സ്വെ​യേ​യും കു​ടി​യി​ലേ​ക്കു പി​ടി​ച്ചു തി​രി​ച്ചു: ബൊ​സ്സ്വെ​യും ഴൊ​ലി​യും കൂടി ഗ്ര​ന്തേ​റെ ആഹ്ലാ​ദ​ത്തി​ലേ​ക്കും.

ഗ്ര​ന്തേ​റാ​ണെ​ങ്കിൽ, ഉച്ച​മു​ത​ല്ക്കു തു​ട​ങ്ങി അയാൾ മനോ​രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ സാ​മാ​ന്യ​പ്ര​വർ​ത്ത​കൻ മാ​ത്ര​മായ വീ​ഞ്ഞി​നെ കവ​ച്ചു​ക​ട​ന്നി​ട്ട്, ഒന്നാ​ന്ത​രം കു​ടി​യ​ന്മാ​രു​ടെ ഇടയിൽ വീ​ഞ്ഞി​ന് ഒരു സാ​മാ​ന്യ​പ്പേ​രേ ഉള്ളൂ. വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ ലഹ​രി​യു​ടെ കാ​ര്യ​ത്തി​ലു​മു​ണ്ട് നല്ല മന്ത്ര​വാ​ദ​വും ചീത്ത മന്ത്ര​വാ​ദ​വും; വീ​ഞ്ഞു നല്ല മന്ത്ര​വാ​ദം മാ​ത്ര​മാ​ണ് ഗ്ര​ന്തേർ ഒരു കടന്ന കു​ടി​യ​നാ​യി​രു​ന്നു. അയാ​ളു​ടെ മുൻ​പിൽ വായ പി​ളർ​ത്തു​ന്ന ഒരു ഭയ​ങ്ക​ര​ല​ഹ​രി​യു​ടെ കൊ​ടും​ക​റു​പ്പ് അയാളെ അമ്പ​ര​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​നു പകരം ആകർ​ഷി​ച്ചു. അയാൾ വീ​ഞ്ഞു​കു​പ്പി തട്ടി ബീർ​ഗാ​സ് കൈ​യി​ലെ​ടു​ത്തു. ബീർ​ഗ്ലാ​സ് അഗാ​ധ​ഗു​ഹ​യാ​ണ്. കറ​പ്പോ കഞ്ചാ​വോ കൈ​യി​ലി​ല്ലാ​തി​രി​ക്ക​യും തന്റെ തല കൊ​ണ്ടു​പി​ടി​ച്ചു തി​രി​ഞ്ഞാൽ കൊ​ള്ളാ​മെ​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രി​ക്ക​യും ചെ​യ്ത​തു​കൊ​ണ്ട് അയാൾ ഏറ്റ​വും ഭയ​ങ്ക​ര​മായ മോ​ഹാ​ല​സ്യ​മു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന ബ്രാ​ണ്ടി​യും വി​സ്കി​യും ബീറും ചേർ​ത്തു​ള്ള ആ വല്ലാ​ത്ത മരു​ന്നു​കൂ​ട്ടു തെ​യ്യാ​റാ​ക്കു​വാൻ നി​ശ്ച​യി​ച്ചു. ബ്രാ​ണ്ടി, വി​സ്കി, ബീർ എന്നീ മൂ​ന്നു പു​ക​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടാ​ണ് ആത്മാ​വി​ന്റെ കട​ഞ്ഞാ​ണു​ണ്ടാ​ക്കി​യി​ട്ടു​ള്ള​ത്. അവ മൂ​ന്നും മൂ​ന്നി​രു​ട്ടാ​ണ്; ദി​വ്യ​പ്പൂ​മ്പാ​റ്റ അവ​യി​ലാ​ണ്ടു​പോ​കു​ന്നു; അവിടെ കട​വാ​തി​ലി​ന്റെ ചി​റ​കാ​യി കൊ​ഴു​പ്പി​ച്ചു കട്ടി​യാ​ക്കിയ ഒരം​ഗ​സം​ബ​ന്ധി​പ്പു​ക​യ്ക്കു​ള്ളിൽ​വെ​ച്ചാ​ണ് ഉറ​ങ്ങിയ ആത്മാ​വിൻ​മീ​തെ ചു​റ്റി​പ്പ​റ്റു​ന്ന ദു​സ്സ്വ​പ്നം, രാ​ത്രി, മരണം എന്നീ മൂ​ന്നു മി​ണ്ടാ​സ്സം​ഭ്ര​മ​ങ്ങൾ ഉണ്ടാ​യി​ത്തീ​രു​ന്ന​ത്.

ഗ്ര​ന്തേർ ആ ദയ​നീ​യ​സ്ഥി​തി​യിൽ എത്തി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ല; അതിനു നന്നേ ഇപ്പു​റ​ത്താ​ണ്. അയാൾ എന്തെ​ന്നി​ല്ലാ​ത്ത ആഹ്ലാ​ദ​ത്തി​ലാ​യി; ബൊ​സ്സ്വെ​യും ഴൊ​ലി​യും അതു തി​രി​ച്ച​ടി​ച്ചു. അവർ ഗ്ലാ​സ്സു​കൾ എടു​ക്കു​ക​യും വെ​യ്ക്കു​ക​യും​ത​ന്നെ. വാ​ക്കു​ക​ളു​ടേ​യും വി​ചാ​ര​ങ്ങ​ളു​ടേ​യും ഉറ​പ്പി​ക്ക​ലോ​ടു ഗ്ര​ന്തേർ സവി​ശേ​ഷ​ത​രം ആം​ഗ്യ​ങ്ങ​ളും കൂ​ട്ടി​ച്ചേർ​ത്തു: അയാൾ ഇടഞ്ഞ കൈ​മു​ഷ്ടി ധാ​ടി​യോ​ടു​കൂ​ടി കാൽ​മു​ട്ടി​ന്മേൽ വെ​ച്ചു, ഭു​ജം​കൊ​ണ്ട് ഒരു സമ​ക്കോ​ണു​ണ്ടാ​ക്കി, അഴി​ഞ്ഞ കണ്ഠ​വ​സ്ത്ര​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി, ഒരു മു​ക്കാ​ലി​ന്മേൽ വി​ല​ങ്ങ​നെ ഇരു​ന്നു, വല​ത്തേ കൈയിൽ മദ്യം നി​റ​ച്ച ഗ്ലാ​സ്സും പി​ടി​ച്ചു, ആ പോ​ത്തൻ​ദാ​സി​യു​ടെ, മതെ​ലോ​ത്തി​ന്റെ, നേരെ ആ സഗൗ​ര​വ​വാ​ക്കു​കൾ വലി​ച്ചെ​റി​ഞ്ഞു; ‘അര​മ​ന​യു​ടെ വാ​തി​ലു​ക​ളൊ​ക്കെ മലർ​ക്കെ​ത്തു​റ​ന്നി​ടുക! ഓരോ​രു​ത്ത​നും ഫ്ര​ഞ്ചു​പ​ണ്ഡി​ത​മ​ഹാ​യോ​ഗ​ത്തി​ന്റെ അം​ഗ​മാ​യി​രി​ക്ക​ട്ടെ; ഓരോ​രു​ത്ത​നും യൂ​ഷെ​ലൂ​വി​നെ ആലിം​ഗ​നം ചെ​യ്വാൻ അവ​കാ​ശ​മു​ണ്ടാ​വ​ട്ടെ. നമു​ക്കു കു​ടി​ക്കുക.’

എന്നി​ട്ടു മദാം യൂ​ഷെ​ലൂ​വി​നു നേരെ തി​രി​ഞ്ഞ്, അയാൾ തു​ടർ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു. പ്രാ​യം​ചെ​ന്ന​വ​ളും ഉപ​യോ​ഗി​ക്ക​പ്പെ​ടൽ​കൊ​ണ്ടു വന്ദ്യത കൂ​ടി​യ​വ​ളു​മായ ഹേ അമ്മേ, ഇങ്ങോ​ട്ട​ടു​ത്തു വരൂ: ഞാൻ നി​ങ്ങ​ളെ നോ​ക്കി​ക്കാ​ണ​ട്ടേ!’

ഴൊലി ഉച്ച​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു: ‘മതെ​ലോ​ത്ത്, ഗി​ബെ​ലോ​ത്ത്, നി​ങ്ങൾ രണ്ടു​പേ​രും ഗ്ര​ന്തേർ​ക്ക് ഇനി യാ​തൊ​ന്നും കു​ടി​ക്കാൻ കൊ​ടു​ക്ക​രു​ത്. ഈ ഇരു​പ്പിൽ അയാൾ, വല്ലാ​ത്ത ധാ​രാ​ളി​ത്ത​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി, രണ്ടു ഫ്രാ​ങ്കും തൊ​ണ്ണൂ​റ്റ​ഞ്ചു സെ​ന്റൈ​മും അക​ത്താ​ക്കി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞു.’

ഗ്ര​ന്തേർ വീ​ണ്ടും തു​ട​ങ്ങി. ‘എന്റെ സമ്മ​തം കൂ​ടാ​തെ ആരാണ് നക്ഷ​ത്ര​ങ്ങ​ളെ അഴി​ച്ചെ​ടു​ത്തു മെ​ഴു​തി​രി​ക​ളു​ടെ വേ​ഷ​ത്തിൽ മേ​ശ​പ്പു​റ​ത്തു നി​ര​ത്തി​യ​ത്?’

നല്ല കുടി കു​ടി​ച്ചു​വെ​ങ്കി​ലും ബൊ​സ്വെ​യ്ക്കു തല​യ്ക്കു പി​ടി​ച്ചി​രു​ന്നി​ല്ല.

അയാൾ, പു​റം​മ​ഴ​യേ​റ്റു നന​ഞ്ഞും​കൊ​ണ്ടു ജനാ​ല​യു​ടെ കട്ടി​ള​പ്പ​ടി​യി​ലി​രു​ന്നു, തന്റെ രണ്ടു ചങ്ങാ​തി​ക​ളേ​യും നോ​ക്കി​ക്കാ​ണു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.

പെ​ട്ടെ​ന്ന് അയാൾ പി​ന്നിൽ​നി​ന്ന് ഒരു ലഹള കേ​ട്ടു; ‘ആയു​ധ​മെ​ടു​ക്കു​വിൻ’ എന്നു​ള്ള ആർ​ത്തു​വി​ളി, ആളു​ക​ളു​ടെ പാ​ഞ്ഞു​വ​ര​വ്. അയാൾ തി​രി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കി, റ്യു സാ​ങ്ദെ​നി​യിൽ റ്യു ദ് ല ഷങ്വ്രെ​റി​യു​ടെ അറ്റ​ത്താ​യി കൈയിൽ തോ​ക്കോ​ടു കൂടി ആൻ​ഷൊൽ​ര​യേ​യും കൈ​ത്തോ​ക്കോ​ടു​കൂ​ടി ഗവ് രോ​ഷി​നേ​യും, വാ​ളോ​ടു​കൂ​ടി ഫെ​യ്ലി​യേ​യും വാ​ളോ​ടു​കൂ​ടി കുർ​ഫെ​രാ​ക്കി​നേ​യും, ചെ​റു​തോ​ക്കോ​ടു​കൂ​ടി ഴാ​ങ്പ്രു​വേ​റെ​യും, തോ​ക്കോ​ടു​കൂ​ടി കൊം​ബ്ഫെ​റേ​യും, തോ​ക്കോ​ടു​കൂ​ടി ബയോ​രെ​ലേ​യും, പി​ന്നാ​ലെ ആയു​ധ​ധാ​രി​ക​ളാ​യി ലഹ​ള​കൂ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​ള്ള ജന​സം​ഘ​ത്തേ​യും കണ്ടു.

റ്യു ദ് ഷങ്വ്രെ​റി​യി​ലേ​ക്ക് ഒരു വെ​ടി​പ്പാ​ട് ദൂ​ര​മി​ല്ല. അയാൾ രണ്ടു കൈ​കൊ​ണ്ടും​കൂ​ടി ഒരു​ച്ച​വാ​ദി​നി​യ​ന്ത്ര​മു​ണ്ടാ​ക്കി വാ​യോ​ട​ടു​പ്പി​ച്ചു പി​ടി​ച്ചു. ഉച്ച​ത്തിൽ കൂ​ക്കി: ‘കുർ​ഫെ​രാ​ക്! കുർ​ഫെ​രാ​ക്! ഹേ ഹേ!’

കുർ​ഫെ​രാ​ക് വിളി കേ​ട്ടു, ബൊ​സ്സ്വെ​യെ കണ്ടു, റ്യു ദ് ല ഷങ് വ്രെ​റി​യി​ലേ​ക്കു കു​റ​ച്ച​ടി ഇങ്ങ​നെ വി​ളി​ച്ചു​പ​റ​ഞ്ഞും​കൊ​ണ്ട് അടു​ത്തു​ചെ​ന്നു: ‘എന്തു വേണം?’ അത്, എവി​ടേ​ക്കു പോ​കു​ന്നു’ എന്നു​ള്ള​തി​നോ​ടു വി​ല​ങ്ങ​നെ ചെ​ന്നു​മു​ട്ടി.

‘ഒരു വഴി​ക്കോ​ട്ട​യു​ണ്ടാ​ക്കാൻ’ കുർ​ഫെ​രാ​ക് മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു.

‘ആട്ടെ, ഇവിടെ! ഇതൊരു നല്ല സ്ഥ​ല​മാ​ണ്! ഇവി​ടെ​യു​ണ്ടാ​ക്കൂ.’

‘അത് ശരി​യാ​ണ്, എയ്ൽ’, കുർ​ഫെ​രാ​ക് പറ​ഞ്ഞു.

കുർ​ഫെ​രാ​കി​ന്റെ ഒരാം​ഗ്യം കണ്ട​തോ​ടു​കൂ​ടി, ആ ആൾ​ക്കൂ​ട്ടം മു​ഴു​വ​നും റ്യു ദ് ല ൽഘ്വ്രെ​റി​യി​ലേ​ക്ക് തള്ളി​ക്ക​യ​റി.