മരി​യൂ​സു് പൊ​ങ്മേർ​സി ലോ​ക​ത്തി​ലാ​ക​പ്പാ​ടെ ഒന്ന​റി​ഞ്ഞി​ട്ടു​ള്ള​തു മദാം ദു് റ്റി.യുടെ സൽ​ക്കാ​ര​മു​റി​യാ​ണു്. ജീ​വി​ത​ത്തെ ഒരു​നോ​ക്കു നോ​ക്കി​ക്കാ​ണു​വാൻ അയാൾ​ക്കു കി​ട്ടി​യി​രു​ന്ന ഒരു പഴു​തു് അതു​മാ​ത്ര​മാ​ണു്. ഈ പഴുതു മങ്ങി​യ​താ​യി​രു​ന്നു; ആ നാ​ട്ടു​വെ​ളി​ച്ച​ത്തി​ലൂ​ടെ ചൂ​ടി​നെ​ക്കാ​ള​ധി​കം തണു​പ്പാ​ണു് അയാൾ​ക്കു കിട്ടിയിരുന്നത്-​പകലിനെക്കാളധികം രാ​ത്രി. ഈ അപ​രി​ചി​ത​ലോ​ക​ത്തിൽ കട​ക്കു​മ്പോൾ ആകെ ആഹ്ലാ​ദ​വും പ്ര​കാ​ശ​വു​മാ​യി​രു​ന്ന ഈ കു​ട്ടി വേ​ഗ​ത്തിൽ വ്യ​സ​ന​ശീ​ല​നാ​യി; എന്ന​ല്ല, ആ പ്രാ​യ​ത്തി​നു് ഏറ്റ​വും വി​രു​ദ്ധ​മായ മറ്റൊന്ന്-​അയാൾ സഗൗ​ര​വ​മാ​യി, ഗം​ഭീ​ര​ങ്ങ​ളും അസാ​ധാ​ര​ണ​ങ്ങ​ളു​മായ അത്ത​രം സത്ത്വ​ങ്ങ​ളാൽ ചു​റ്റ​പ്പെ​ട്ട​തു​കൊ​ണ്ടു് അവൻ വല്ലാ​ത്ത അമ്പ​ര​പ്പോ​ടു​കൂ​ടി നാ​ലു​പു​റ​വും നോ​ക്കു​ക​യാ​യി. അവനിൽ ഈ അമ്പ​ര​പ്പു വർ​ദ്ധി​പ്പി​ക്കു​വാൻ സക​ല​വും കൂ​ട്ടു​കൂ​ടി. മദാം ദു് റ്റി​യു​ടെ സൽ​ക്കാ​ര​മു​റി​യിൽ മത്താൻ, നോ, ലെവിസ്-​ഇതിന്റെ ഉച്ചാ​ര​ണം ലെവി എന്നായിരുന്നു-​കംബിസ്-ഇതിന്റെ ഉച്ചാ​ര​ണം കം​ബൈ​സു് എന്നായിരുന്നു-​ എന്നി​ങ്ങ​നെ പേ​രു​ള്ള ചില എണ്ണ​പ്പെ​ട്ട പ്ര​ഭ്വി​കൾ ഒത്തു​കൂ​ടാ​റു​ണ്ടു്. അവ​രു​ടെ പ്രാ​യം കൂടിയ മു​ഖ​രൂ​പ​ങ്ങ​ളും വേ​ദ​പു​സ്ത​ക​ത്തി​ലെ ഈ പേ​രു​ക​ളു​മൊ​ക്കെ ആ കു​ട്ടി കാ​ണാ​പ്പാ​ഠം പഠി​ച്ചു​പോ​ന്നി​രു​ന്നു. പഴയ നി​യ​മ​ഗ്ര​ന്ഥ​ത്തോ​ടു് അവ​ന്റെ ഉള്ളിൽ​വെ​ച്ചു കെ​ട്ടി​മ​റി​ഞ്ഞു; പച്ച​മൂ​ടി​യി​ട്ട ഒരു വി​ള​ക്കി​ന്റെ മങ്ങൽ​വെ​ളി​ച്ച​ത്തു്, ഒരു കെ​ടാ​റായ അടു​പ്പിൻ​തീ​യി​ന്റെ ചു​റ്റു​മാ​യി, ആ പ്ര​ഭ്വി​മാർ, തങ്ങ​ളു​ടെ കനം പി​ടി​ച്ച മു​ഖ​ഭാ​വ​ത്തോ​ടും, നര​ച്ച​തോ വെ​ളു​ത്ത​തോ ആയ തല​മു​ടി​യോ​ടും, കു​ണ്ഠി​ത​മ​ട്ടു​ള്ള നി​റ​വി​ശേ​ഷ​ങ്ങ​ളെ വേർ​തി​രി​ച്ച​റി​യു​വാൻ വയ്യാ​തെ മറ്റൊ​രു ശതാ​ബ്ദ​ത്തി​ലേ​ക്കു ചേർ​ന്ന​തായ നീ​ള​നു​ടു​പ്പോ​ടും​കൂ​ടി, പ്രാ​ഭ​വ​വും ഗൗ​ര​വ​വും കലർ​ന്ന ഓരോ വാ​ക്കു​കൾ അപൂർ​വ​മാ​യി ചി​ല​പ്പോൾ ഉച്ച​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കെ, ആ കാ​ണു​ന്ന​തൊ​ന്നും സ്ത്രീ​ക​ള​ല്ല, പത്രി​യാർ​ക്കീ​സ്സു​മാ​രും മന്ത്രിവാദിനികളുമാണെന്ന-​ജീവനോടുകൂടിയ ചില സത്ത്വ​ങ്ങ​ള​ല്ല, ചില പ്രേതങ്ങളാണെന്ന-​ ബോ​ധ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി മരി​യു​സു് കു​ട്ടി അവരെ ഭയ​പ്പെ​ട്ടു തു​റി​ച്ചു​നോ​ക്കും.

ഈ പ്രേ​ത​ങ്ങ​ളോ​ടു​കൂ​ടി ആ പഴയ സൽ​ക്കാ​ര​മു​റി​യി​ലെ പതി​വു​കാ​രായ മതാ​ചാ​ര്യ​ന്മാ​രും, ചില മാ​ന്യ​പു​രു​ഷ​ന്മാ​രും ചി​ല​പ്പോൾ ഒന്നി​ച്ചു​കൂ​ടാ​റു​ണ്ടു്; മദാം ദു് ബെ​റി​യു​ടെ കാ​ര്യ​ദർ​ശി​യായ മാർ​ക്കി ദു് സസ്സു്....ഷാർൽ ആങ്താ​ങ് എന്ന കള്ള​പ്പേ​രിൽ ഒറ്റ​പ്രാ​സ​പ്പാ​ട്ടു​കൾ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള വി​ക്കോ​ന്ത്ദ്വൽ...., വളരെ ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​ര​നെ​ങ്കി​ലും ഒരു നരച്ച തലയും, ആ നി​ഴൽ​സ്വ​രൂ​പ​ങ്ങ​ളെ പേ​ടി​പ്പി​ക്കു​ന്ന തു​ടു​പ്പു​പ​ട്ടു​കൊ​ണ്ടു സ്വർ​ണ​ക്ക​മ്പി​പ്പ​ണി​യോ​ടു​കൂ​ടി കഴു​ത്തി​ടു​ക്കി​യു​ണ്ടാ​ക്കിയ ഒരു​ടു​പ്പ​ണി​ഞ്ഞു സു​ന്ദ​രി​യും ഫലി​ത​ക്കാ​രി​യു​മായ ഭാ​ര്യ​യു​മു​ള്ളാ​ളു​മായ ദു് ബോ... രാ​ജ​കു​മാ​രൻ, ഫ്രാൻ​സിൽ മു​ഴു​വ​നും​വെ​ച്ചു ശരി​യായ മര്യാ​ദ​യ​റി​യു​ന്ന മാർ​ക്കി ദ്സ...., സൗ​മ്യ​ശീ​ല​മു​ള്ള കവിൾ​ത്ത​ട​ങ്ങ​ളോ​ടു​കൂ​ടിയ ദയാ​വാൻ കൊ​ന്തു് ദാം..., രാ​ജാ​വി​ന്റെ മന്ത്രി​സഭ എന്നു പേ​രു​ള്ള ലാർ ഗ്ര​ന്ഥ​ശാ​ല​യു​ടെ ഒരു തൂണായ ഷെ​വ​ലി​യെ ദു് പൊർത്-​ദു് ഗ്വി. ഇങ്ങ​നെ കഷ​ണ്ടി​ക്കാ​ര​നും, വയ​സ്സ​നെ​ന്ന​തി​ല​ധി​കം പ്രാ​യ​ക്കാ​ര​നു​മായ മൊ​സ്സ്യു ദു് പൊർത്-​ദ്-ഗ്വി, 1793-ൽ, പതി​നാ​റു വയ​സ്സു​ള്ള​പ്പോൾ, ദു​ശ്ശാ​ഠ്യ​ക്കാ​ര​നെ​ന്ന നി​ല​യിൽ​ത്ത​ന്നെ അവിടെ എത്തി​ക്കൂ​ടിയ ഒരെൺ​പ​തു വയ​സ്സു​കാ​രൻ മീർ​പ്വ​യി​ലെ മെത്രാനോടുകൂടിയാണ്-​താൻ അവിടെ പെ​ട്ട​തു് പട്ടാ​ള​ക്കാ​ര​നാ​യ​തു​കൊ​ണ്ടാ​ണെ​ങ്കിൽ, മറ്റേ ആൾ മതാചാര്യനായതുകൊണ്ടാണ്-​തന്നെ ചങ്ങ​ല​യ്ക്കി​ട്ടി​രു​ന്ന​തെ​ന്നും കഥ പറ​യാ​റു​ണ്ടു്. ഇതു് തൂ​ലോ​ങ്ങി​ലാ​യി​രു​ന്നു. ഈ രണ്ടു​പേർ​ക്കും തട​വു​കാ​ല​ത്തെ പണി, പകൽ​സ്സ​മ​യ​ത്തു ശി​ര​സ്സു ഛേ​ദി​ച്ചു​വി​ട്ടി​ട്ടു​ള്ള പു​ള്ളി​ക​ളു​ടെ​യെ​ല്ലാം തലയും ഉടലും രാ​ത്രി​യിൽ പോയി ശേ​ഖ​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു; ഇവർ ആ ചോ​ര​യി​റ്റു​വീ​ഴു​ന്ന ശവ​ങ്ങ​ളെ പു​റ​ത്തേ​റ്റി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​രും; അവ​രു​ടെ ചു​ക​ന്ന തട​വു​പു​ള്ളി​യു​ടു​പ്പിൽ കഴു​ത്തി​ന്റെ പിൻ​ഭാ​ഗ​ത്തു ചോര കട്ട​കു​ത്തി​യി​ട്ടു​ണ്ടാ​വും. അതു് രാ​വി​ലെ ഉണ​ങ്ങി​യി​രി​ക്കും, രാ​ത്രി​യിൽ കു​തിർ​ത്തും. ഈ വക ദുഃ​ഖ​മ​യ​ങ്ങ​ളായ കഥകൾ മദാം ദു് റ്റി.യുടെ സൽ​ക്കാ​ര​മു​റി​യിൽ ധാ​രാ​ളം കേൾ​ക്കാം; മരായെ ശപി​ക്കു​ന്ന​തി​ലു​ള്ള ശക്തി​കൊ​ണ്ടു് അവർ ത്ര​സ്തെ​യൊ [1] വിനെ സ്തു​തി​ക്കും. കണ്ടു​പി​ടി​ക്കാൻ വയ്യാ​ത്ത വർ​ഗ​ത്തി​ന്റെ ചില പ്ര​തി​നി​ധി​കൾ അവി​ടെ​വെ​ച്ചു ‘ബ്രി​ഡ്ജ്’ കളിക്കും-​മൊസ്സ്യുതിബോർ ദ്യു ഷാ​ലാ​റും, മൊ​സ്സ്യു ലമർ​ഷാർ​ങ്ദു് ഗൊ​മിൻ​കൂ​റും, പേർ കേട്ട ധർ​മ​പ​രി​ഹാ​സി മൊ​സ്സ്യു കോർനെ ദെൻ​കൂ​റും, നീളം കു​റ​ഞ്ഞ കാ​ലു​റ​ക​ളോ​ടും മെ​ലി​വു കൂടിയ കാ​ലു​റ​ക​ളോ​ടും കൂടി ദു് ഫെ​റെ​തു് എന്ന ജപ്തി​യാ​മീൻ മൊ​സ്സ്യു ദു് തലി​രാ​ങ്ങി​നെ കാണാൻ പോ​കും​വ​ഴി​ക്കു ചി​ല​പ്പോൾ ആ സൽ​ക്കാ​ര​മു​റി​യി​ലൂ​ടെ ഒന്നു ലാ​ത്തും. അയാൾ മൊ​സ്സ്യു ദു് കൊ​ന്ത്ദാർ​ത്ത്വാ​വി​ന്റെ നല്ല കാ​ല​ങ്ങ​ളിൽ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ചങ്ങാ​തി​യാ​യി​രു​ന്നു; അരി​സ്റ്റോ​ട്ടൽ കാം​പ​സ്പി​യു​ടെ [2] മുൻ​പിൽ നമ​സ്ക​രി​ക്കു​ന്ന​പോ​ലെ​യ​ല്ലാ​തെ, അയാ​ളാ​ക​ട്ടേ ഗ്വി​മാ​റി​നെ​ക്കൊ​ണ്ടു് ആന​ക​ളി​പ്പി​ച്ചു; അങ്ങ​നെ, ഒരു ജപ്തി​യാ​മീൻ ഒരു തത്ത്വ​ജ്ഞാ​നി​യോ​ടു പക​രം​വീ​ട്ടു​ന്ന കാഴ്ച അയാൾ പു​രു​ഷാ​ന്ത​ര​ങ്ങൾ​ക്കു കാ​ണി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു. മതാ​ചാ​ര്യ​ന്മാ​രാ​ണെ​ങ്കിൽ, അബൈ​ഹൽമ ആ കൂ​ട്ട​ത്തി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ല ഫൂ​ദൃ​പ​ത്ര​ത്തി​ന്റെ നട​ത്തി​പ്പിൽ കൂ​ട്ടാ​ളി​യാ​യി​രു​ന്ന മൊ​സ്സ്യു ലരോ​സു് ആരോ​ടാ​ണോ ‘ഹാ!’ അമ്പ​തു വയ​സ്സു പ്രാ​യം ചെ​ല്ലാ​തെ ആരു​ണ്ടു്? ചില പൊ​ട്ട​ന്മാ​രു​ണ്ടാ​വാം. പക്ഷേ?’ എന്നു പറ​ഞ്ഞ​തു്. അദ്ദേ​ഹം​ത​ന്നെ. രാ​ജാ​വി​ന്റെ മതോ​പ​ദേ​ശി​യായ ആബെ ലെ​ത്തൂർ​നെ; ഇതേ​വ​രെ കൊ​ന്തോ മെ​ത്രാ​നോ മന്ത്രി​യോ പ്ര​ഭു​വോ ആയി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത ആളും കു​ടു​ക്കെ​വി​ടെ​യോ പൊ​യ്പോയ ഒരു പഴയ നി​ല​യ​ങ്കി ധരി​ക്കു​ന്ന ആളു​മായ ആബെ ഫ്രാ​സി​നു; സാങ്-​ഴെർമെങ് ദെ​പ്രെ പള്ളി​യി​ലെ ഉപ​ബോ​ധ​ക​നായ ആബെ കെ​റ​വ​നാ​ങ്; പി​ന്നീ​ടു് പോ​പ്പി​ന്റെ പ്ര​തി​നി​ധി, അന്നു മൊ​സ്സ്യു മാർ​ച്ചി; നീ​ണ്ടു കു​ണ്ഠി​ത​ഭാ​വ​മു​ള്ള മൂ​ക്കോ​ടു​കൂ​ടിയ ആ പി​ന്നീ​ടു് കർ​ദി​നാ​ലായ നി​സി​ബി പ്ര​ധാ​ന​മെ​ത്രാൻ; പാ​പ്പ​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ലെ ഏഴു പ്ര​ധാ​ന​ഗു​മ​സ്ത​ന്മാ​രിൽ ഒരാ​ളും സ്വർ​ഗ​വ​കു​പ്പി​ലേ​ക്കു​ള്ള ‘അപേ​ക്ഷ​ക​ളു​ടെ മേ​ല​ധി​കാ​രി’ എന്നു് ഏതാ​ണ്ടു് പറ​യാ​വു​ന്നാ​ളു​മായ പൽ​മി​യെ​രി മതാ​ചാ​ര്യൻ മൊ​സ്സ്യു ദ്ല​ലു​സേർൻ, മൊ​സ്സ്യു ദു് ക്ല... എന്നീ രണ്ടു കർ​ദി​നാൽ​മാർ. ആദ്യ​ത്തെ ആൾ ഒരെ​ഴു​ത്തു​കാ​ര​നാ​ണു്; കുറെ കൊ​ല്ലം കഴി​ഞ്ഞാൽ കേൻ​സെർ​വാ​തെ പത്ര​ത്തിൽ ഷാ​തൊ​ബ്രി​യാ​ങ്ങി​ന്റെ അടു​ത്തു​ത​ന്നെ ഒപ്പി​ട്ട ലേ​ഖ​ന​ങ്ങൾ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ക്കുക എന്ന ബഹു​മ​തി കി​ട്ടാ​നി​രി​ക്കു​ന്ന ഭാ​ഗ്യ​വാ​നും, രണ്ടാ​മ​തു പറഞ്ഞ കർ​ദി​നാൽ ക്ല...ലെ പ്ര​ധാന മെ​ത്രാ​നും യു​ദ്ധ​ക്ക​പ്പ​ലു​ക​ളേ​യും കര​യു​ദ്ധ​ത്തേ​യും സം​ബ​ന്ധി​ച്ചു​ള്ള പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി​യായ തന്റെ മരു​മ​ക​നെ കാണാൻ പല​പ്പോ​ഴും പാ​രി​സ്സി​ലേ​ക്കു പോ​കാ​റു​ള്ളാ​ളു​മാ​ണു്. ഈ കർ​ദി​നാൽ ക്ല... ഒരു നേ​രം​പോ​ക്കു​കാ​ര​നായ മു​ണ്ട​നാ​ണു്; അയാൾ മേ​ല്പോ​ട്ടു ചു​രു​ക്കി​വെ​ച്ച നി​ല​യ​ങ്കി​യു​ടെ ചു​വ​ട്ടിൽ തന്റെ ചു​ക​ന്ന കീ​ഴ്ക്കാ​ലുറ കാ​ണി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കും; അയാൾ​ക്കു​ള്ള വി​ശേ​ഷ​ത​കൾ സർ​വ​ജ്ഞാ​ന​നി​ധി എന്ന മഹാ​ഗ്ര​ന്ഥ​ത്തോ​ടു​ള്ള വെ​റു​പ്പും ‘രണ്ടും​കെ​ട്ട’ നി​ല​യി​ലു​ള്ള ബി​ല്ലി​യേർ​ഡ് കളി​ക്ക​ലു​മാ​ണു്; ഹൊ​ത്തേൽ ദു് ക്ല-​അന്നു നി​ന്നി​രു​ന്ന രുമ....യി​ലൂ​ടെ വൈ​കു​ന്നേ​രം നട​ന്നു​പോ​കു​ന്ന​വർ പന്തു​കൾ ചെ​ന്ന​ടി​ക്കു​ന്ന ഒച്ച​യും തന്റെ എതി​രാ​ളി​യായ മൊ​സ്സ്യു കൊതിരയോടു-​മെത്രാൻ കരി​സ്തി​ന്റെ ഭാഗത്തായിരിക്കും-​നോക്കൂ. ഞാൻ ‘കാനനെ’ [3] ടു​ത്തു് എന്നു് ഉറ​ക്കെ​പ്പ​റ​യു​ന്ന കർ​ദി​നാ​ലി​ന്റെ തു​ള​ഞ്ഞു​കേ​റു​ന്ന ശബ്ദ​വും കേൾ​ക്കാൻ നി​ല്ക്കും. കർ​ദി​നാൽ ദു് ക്ല...യെ മദാം ദു് റ്റി.യുടെ വീ​ട്ടി​ലേ​ക്കു ആദ്യം കൂ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു ചെ​ന്ന​തു് അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ പര​മ​സു​ഹൃ​ത്തും സെൻ​ലി​യി​ലെ മെ​ത്രാ​നു​മായ മൊ​സ്സ്യു ദു് രൊ​ക്ലോ​റാ​ണു്. മൊ​സ്സ്യു ദു് രോ​ക്ലോർ തന്റെ ഉയർ​ന്ന ശരീ​രം​കൊ​ണ്ടും, പണ്ഡി​ത​സ​ഭാ​യോ​ഗ​ത്തി​ലെ ചു​റു​ചു​റു​ക്കു​കൊ​ണ്ടും പേ​രെ​ടു​ത്താ​ളാ​ണു്; പണ്ഡി​ത​യോ​ഗം കൂ​ടാ​റു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന ഗ്ര​ന്ഥ​ശാ​ല​യു​ടെ അടു​ത്ത മു​റി​യി​ലെ ചി​ല്ലു​വാ​തി​ലി​ലൂ​ടെ നോ​ക്കു​ന്ന ഉൽ​ക്ക​ണ്ഠി​ത​ന്മാർ​ക്ക്, എല്ലാ ചൊ​വ്വാ​ഴ്ച​യും സാ​ലി​യി​ലെ പണ്ട​ത്തെ മെ​ത്രാൻ പു​തു​താ​യി പൊ​ടി​യി​ട്ടു്, ഊത​ക്കാ​ലു​റ​യോ​ടു​കൂ​ടി, വാ​തി​ല്ക്ക​ലേ​ക്കു പു​റം​തി​രി​ഞ്ഞു, സാ​ധാ​ര​ണ​യാ​യി നീ​ണ്ടു നി​വർ​ന്നു, ശരി​ക്കു തന്റെ ചെറിയ കഴു​ത്തു​പ​ട്ട മറ്റു​ള്ള​വ​രെ നല്ല​വ​ണ്ണം കാ​ണി​ക്കു​വാൻ​വേ​ണ്ടി നി​ല്ക്കു​ന്ന​തു കാണാം. പള്ളി​പ്ര​വൃ​ത്തി​ക്കാ​രെ​ന്ന​പോ​ലെ​ത​ന്നെ രാ​ജ​സേ​വ​ക​ന്മാർ​കൂ​ടി​യായ ഈ മതാ​ചാ​ര്യ​ന്മാ​രെ​ല്ലാം കൂടി റ്റി.യുടെ സൽ​ക്കാര മു​റി​യു​ടെ പ്രാ​ഭ​വ​ത്തി​നു കനം കൂ​ട്ടി​യി​രു​ന്നു; ആ സഗൗ​ര​വ​ത്വ​ത്തെ ഫ്രാൻ​സി​ലെ അഞ്ചു മഹാ​പ്ര​ഭു​ക്ക​ന്മാർ വർദ്ധിപ്പിച്ചു-​മാർക്കി ദു് വിബ... മാർ​ക്കി ദു് താൽ.... മാർ​ക്കി ദു് ഹെർ​ബ്വ....., വ്ക്കൊ​ന്തെ ദാം...., ദ്യു​ക് ദു് വൽ... ഈ ദ്യു​ക് ഫ്രാൻ​സിൽ നി​ന്ന​പ്പു​റ​ത്തു മൊങ്... എന്ന പ്ര​ദേ​ശ​ത്തു വാ​ഴു​ന്ന ഒരു രാ​ജാ​വാ​ണെ​ങ്കി​ലും ഫ്രാൻ​സി​നേ​യും ഫ്രാൻ​സി​ലെ പ്ര​ഭു​ക്ക​ന്മാ​രേ​യും പറ്റി വളരെ വലിയ ഒര​ഭി​പ്രാ​യ​മു​ള്ളാ​ളാ​ണു്. അദ്ദേ​ഹ​മാ​ണു് ഒരി​ക്കൽ ഇങ്ങ​നെ പറ​ഞ്ഞ​തു്: ‘കർ​ദി​നാൽ​മാർ റോ​മി​ലെ ഫ്രാൻ​സി​ലു​ള്ള പ്ര​ഭു​ക്ക​ന്മാ​രാ​ണു്; പ്ര​ഭു​ക്ക​ന്മാർ ഇം​ഗ്ല​ണ്ടി​ലെ ഫ്രാൻ​സി​ലു​ള്ള നാ​ടു​വാ​ഴി​ക​ളു​മാ​ണു്.’ അത്ര​മാ​ത്ര​മ​ല്ല, ഈ നൂ​റ്റാ​ണ്ടിൽ എവി​ടെ​യും ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​ന​മു​ണ്ടാ​യേ കഴിയൂ എന്നു​ള്ള​തു​കൊ​ണ്ടു്, ഈ നാടൻ സൽ​ക്കാ​ര​മു​റി, ഞങ്ങൾ പറ​ഞ്ഞ​തു​പോ​ലെ, ഒരു നാ​ടു​വാ​ഴി​യാൽ ഭരി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. മൊ​സ്സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ അവിടെ രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണം ചെ​യ്തു.

പാ​രി​സ്സി​ലെ വെ​ള്ള​സ്സ​മു​ദാ​യ​ത്തി​ന്റെ സത്തും സാ​ര​വും ഇവി​ടെ​യാ​ണു്. പ്രാ​മാ​ണ്യ​ങ്ങ​ളെ​യെ​ല്ലാം രാ​ജ​കീ​യ​ക​ക്ഷി​ക്കാ​രു​ടെ പ്രാ​മാ​ണ്യ​ങ്ങ​ളെ​ക്കൂ​ടി, ഇവിടെ തള​ച്ചി​ടു​ന്നു. പ്ര​സി​ദ്ധി​യിൽ എപ്പോ​ഴും അരാ​ജ​ക​ത്വ​ത്തി​ന്റെ ഒരു വാ​ലു​ണ്ടു്. ഷതൊ​ബ്രി​യാ​ങ് ഇവി​ടെ​യ്ക്കു കട​ന്നു​വ​ന്നി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കിൽ, പെർ​ദ്യു​ഷീൻ എത്തി​യാ​ല​ത്തെ ഒരു മട്ടു​ണ്ടാ​ക്കും. എന്നി​ട്ടും, സർ​വ​രും പരി​ഹ​സി​ക്കു​ന്ന ചി​ലർ​ക്ക് ആരും വി​രോ​ധം പറ​യാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ടു് അവിടെ കട​ന്നു​കൂ​ടാൻ പറ്റി​യി​ട്ടു​ണ്ടു്... പറഞ്ഞ വിധം കേ​ട്ടു​കൊ​ള്ളാ​മെ​ന്ന കരാ​റി​ന്മേൽ കൊ​ന്തെ ബു...വിനെ അങ്ങോ​ട്ടു കട​ത്തി​വി​ടു​ക​യു​ണ്ടാ​യി.

ഇന്ന​ത്തെ ‘പ്ര​മാ​ണി’ സൽ​ക്കാ​ര​മു​റി​കൾ​ക്ക് ഇവ​യു​ടെ യാ​തൊ​രു ഛാ​യ​യു​മി​ല്ല. ഇപ്പോ​ഴും സാ​ങ്ഴെർ​മാ​ങ് പ്ര​ദേ​ശ​ത്തി​നു് ഒരു കി​ഴ​വ​ത്ത​മു​ണ്ടു്. ഇന്ന​ത്തെ രാ​ജ​കീ​യ​ക​ക്ഷി​ക്കാർ ജനസംഘത്തലവന്മാരാണ്-​അവരുടെ ഗു​ണ​ത്തി​നാ​യി ഇതു ഞങ്ങൾ രേ​ഖ​പ്പെ​ടു​ത്ത​ട്ടെ.

മദാം ദു് റ്റി.യുടെ വീ​ട്ടി​ലെ വി​രു​ന്നു​കാർ മേ​ലേ​ക്കി​ട​യി​ലു​ള്ള​വ​രാ​ണു്; വലിയ മര്യാ​ദ​നാ​ട്യ​ത്തി​നു​ള്ളി​ലെ അവ​രു​ടെ മട്ടു കൊ​ള്ളാ​വു​ന്ന​തും അന്ത​സ്സു കൂ​ടി​യ​തു​മാ​ണു്. സം​സ്ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​തും എന്നാൽ ജീവൻ പോ​യി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത​തു​മായ പണ്ട​ത്തെ സമ്പ്രദായത്തിന്-​എല്ലാത്തരം അകൃത്രിമപരിഷ്കാരത്തിനും-​അവിടെ കട​ന്നു ചെ​ല്ലു​വാൻ വി​രോ​ധ​മി​ല്ല. ഈ സമ്പ്ര​ദാ​യ​ത്തി​ന്റെ ചില ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം, വി​ശേ​ഷി​ച്ചും ഭാഷയെ സം​ബ​ന്ധി​ച്ചവ, നമു​ക്കു കമ്പ​മാ​യി തോ​ന്നും. അവ​യെ​പ്പ​റ്റി നല്ല വി​വ​ര​മി​ല്ലാ​ത്ത​വർ അവിടെ കേൾ​ക്കു​ന്ന വെറും പഴ​മ​വാ​ക്കു​ക​ളെ ദേ​ശ്യ​പ​ദ​ങ്ങ​ളെ​ന്നു കരു​തി​യേ​ക്കും. മദാം ല ജെനറൽ എന്നു് ഒരു സ്ത്രീ​യെ വി​ളി​ച്ചി​രു​ന്നു. മദാം ല കേർണൽ എന്ന​തും ഇല്ലാ​താ​യി​ട്ടി​ല്ല. നി​ശ്ച​യ​മാ​യും ദു​ഷെ​സു് ദു് ലോ​ഗു​വി​ന്റേ​യും ദു് ഷെ​വ്രെ​സ്സി​ന്റേ​യും ഓർ​മ​യിൽ, അതി​സു​ന്ദ​രി​യാ​യി​രു​ന്ന മദാം ദു് ലെ​യൊ​വി​നു രാ​ജ​കു​മാ​രി എന്ന​തി​നെ​ക്കാൾ ഈ സ്ഥാ​ന​മാ​യി​രു​ന്നു ഇഷ്ടം. മാർ​ക്കി​സു് ദു് ക്രെ​ക്കി​യേ​യും മദാം ല കേർണൽ എന്നാ​യി പറ​യാ​റു്.

ഈ ചെറിയ പ്ര​മാ​ണി​ക്കൂ​ട്ട​മാ​ണു് രാ​ജാ​വി​നെ ഗൂ​ഢ​മാ​യി കണ്ടു സം​സാ​രി​ക്കു​മ്പോൾ രാ​ജാ​വേ എന്നു സം​ബോ​ധ​നം ചെ​യ്യു​ന്ന സമ്പ്ര​ദാ​യം തു​ലെ​രി രാ​ജ​ധാ​നി​യിൽ കണ്ടു​പി​ടി​ച്ച​തു്; തി​രു​മ​ന​സ്സു​കൊ​ണ്ടു് എന്ന വാ​ക്ക് ഒരി​ക്ക​ലും ഉപ​യോ​ഗി​യ്ക്കാ​താ​യി. തി​രു​മ​ന​സ്സു​കൊ​ണ്ടു് എന്ന​തു് ‘ആ അധി​ക​പ്ര​സം​ഗി അശു​ദ്ധി​പ്പെ​ടു​ത്തി’ക്ക​ള​ഞ്ഞു.

മനു​ഷ്യ​രും അവ​രു​ടെ പ്ര​വൃ​ത്തി​ക​ളും ഇവിടെ വി​ചാ​ര​ണ​യ്ക്കു വരും. ആ വി​ധി​ന്യാ​യ​കർ​ത്താ​ക്ക​ളെ ഏതൊരു കാ​ല​വി​ശേ​ഷ​മാ​ണോ തന്നെ മന​സ്സി​ലാ​ക്കി​യേ കഴിയൂ എന്നു​ള്ള നിർ​ബ​ന്ധ​ത്തിൽ​നി​ന്നു വി​ടു​ത്തി​ക്കൊ​ടു​ത്ത​തു്, ആ കാ​ല​ത്തെ അവർ പു​ച്ഛി​ച്ചു. അവർ അമ്പ​ര​പ്പോ​ടു​കൂ​ടി അന്യോ​ന്യം ഇണ​നി​ന്നു. അവർ തങ്ങൾ​ക്കു​ള്ള അറി​വിൻ​ശ​ക​ല​ത്തെ അന്യോ​ന്യം പറ​ഞ്ഞു​കൊ​ടു​ത്തു. എപി​മെ​നി​ഡ്സി​ന്ന് [4] മെ​ത്തു​സേല [5] ഓരോ വിവരം പറ​ഞ്ഞു​കൊ​ടു​ത്തു. കാ​ര്യ​ഗ​തി ഇന്ന​തെ​ന്നു ചെ​കി​ടു​പൊ​ട്ടൻ കണ്ണു​പൊ​ട്ട​നെ ധരി​പ്പി​ച്ചു. കൊ​ബ്ലെൻ​സു് യു​ദ്ധ​ത്തി​നു ശേ​ഷ​മു​ള്ള​തൊ​ന്നും ഉണ്ടാ​യി​ട്ടേ ഇല്ലെ​ന്നു് അവർ നി​ശ്ച​യി​ച്ചു. പതി​നെ​ട്ടാ​മൻ ലൂയി ഈശ്വ​രാ​നു​കൂ​ല്യം കൊ​ണ്ടു് രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണ​ത്തി​ലേർ​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു് അങ്ങ​നെ ഇരു​പ​ത്ത​ഞ്ചു കൊ​ല്ല​മാ​യോ അങ്ങ​നെ​ത​ന്നെ ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​ന​ത്തിൽ ഓടി​പ്പോ​യ​വ​രും അവ​കാ​ശ​വ​ഴി​ക്കു പ്രാ​യം​ചെ​ന്നു് ഇരു​പ​തി​രു​പ​ത്ത​ഞ്ചു വയ​സ്സു കഴി​ഞ്ഞ​വ​രാ​യി.

എല്ലാം ഭം​ഗി​യാ​യി; ആർ​ക്കും പ്രാ​യ​മേ​റി​യി​ട്ടി​ല്ല; പ്ര​സം​ഗം ഒരു ശ്വാ​സ​ത്തോ​ളം തന്നെ ഇല്ലാ​യി​രു​ന്നു. സൽ​ക്കാ​ര​മു​റി​ക​ളോ​ടു യോ​ജി​ച്ചു വർ​ത്ത​മാ​ന​പ​ത്ര​ങ്ങ​ളും ഒരു ഞങ്ങ​ണ​പ്പു​ല്ലാ​യി​ത്തീർ​ന്നു. ചില ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു; പക്ഷേ, അവർ മരി​ച്ച​പോ​ലെ​യേ ഉള്ളു. ഈ തി​ക​ച്ചും പഴ​കി​പ്പോയ സത്ത്വ​ങ്ങൾ​ക്കു സാ​ഹാ​യ​ത്തി​നു് അതേ നി​ല​യ്ക്കു​ള്ള ഭൃ​ത്യ​വർ​ഗ​വു​മു​ണ്ടു്.

അവർ​ക്കെ​ല്ലാ​വർ​ക്കും അന​വ​ധി​ക്കാ​ല​മാ​യി ജീ​വി​ച്ചു​പോ​ന്നാ​ല​ത്തെ ഒരു മട്ടു​ണ്ടു്; അവർ ശവ​ക്കു​ഴി​യോ​ടു മനഃ​പൂർ​വം മല്ലി​ട്ടു​നി​ല്ക്കു​ക​യാ​ണെ​ന്നു തോ​ന്നും. നി​ഘ​ണ്ടു​വി​ലൊ​ക്കെ​ക്കൂ​ടി ഒരു വാ​ക്കേ ഉള്ളൂ എന്നു തോന്നും-​പഴമക്കാരൻ; തഞ്ച​ത്തിൽ നില്ക്കുക-​അതാണു് കാ​ര്യം. വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ ഈ വന്ദ്യ​ജ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ അഭി​പ്രാ​യ​ത്തിൽ സു​ഗ​ന്ധ​ദ്ര​വ്യ​ങ്ങൾ വ്യാ​പി​ച്ചി​രു​ന്നു; അവർ പറ​യു​ന്ന​തി​ലൊ​ക്കെ അതി​ന്റെ വാ​സ​ന​യു​ണ്ടു്. സു​ഗ​ന്ധ​ദ്ര​വ്യ​മി​ട്ടു​ണ​ക്കി​യെ​ടു​ത്ത ഒരു സം​ഘ​മാ​യി​രു​ന്നു അതു്. എജ​മാ​ന​ന്മാ​രി​ലെ​ല്ലാം സു​ഗ​ന്ധ​ദ്ര​വ്യം നി​റ​ച്ചി​രു​ന്നു; ഭൃ​ത്യ​ന്മാ​രി​ലെ​ല്ലാം വൈ​ക്കോ​ലും.

പണ്ടു ചാ​ടി​പ്പോ​യി ഒരു കാ​ശു​മി​ല്ലാ​താ​യി ഒരൊ​റ്റ പെ​ണ്ണു കൂ​ടെ​യു​ള്ള ഒരു കൊ​ള്ളാ​വു​ന്ന കി​ഴ​വി​പ്ര​ഭ്വി മാ​ത്രം ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്കു പറയും; ‘എന്റെ ആളുകൾ.’

ഇവ​രെ​ല്ലാം​കൂ​ടി റ്റി.യുടെ സൽ​ക്കാ​ര​മു​റി​യിൽ എന്തു ചെ​യ്തു? അവർ മറു​ക​ണ്ടം ചാടി.

മറു​ക​ണ്ടം ചാടുക; ഈ വാ​ക്ക് എന്തി​നെ കാ​ണി​ക്കു​ന്നു​വോ അതു തീരെ ഇല്ലാ​താ​യി​ട്ടി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും, ഈ വാ​ക്കു പറ​ഞ്ഞാൽ ഇന്നു് ഒരർ​ഥ​വു​മി​ല്ല. ഞങ്ങൾ വി​വ​രി​ക്കാം.

മറു​ക​ണ്ടം ചാടുക അപ്പു​റ​ത്താ​വു​ക​യാ​ണു്. സിം​ഹാ​സ​ന​ത്തി​ന്റെ പേരും പറ​ഞ്ഞു ചെ​ങ്കോ​ലി​നെ എതിർ​ക്കുക; തി​രു​വ​ത്താ​ഴ​മേ​ശ​യു​ടെ പേരിൽ സഭാ​ധ്യ​ക്ഷ​കി​രീ​ട​ത്തെ എതിർ​ക്കുക; വലി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു​പോ​കു​ന്ന​തെ​ന്തി​നെ​യോ അതിനെ ദ്രോ​ഹി​ക്കുക; ചവി​ട്ട​ടി​പ്പാ​ടു​ക​ളിൽ ചവി​ട്ടുക; മത​ദ്രോ​ഹി​കൾ​ക്കു കി​ട്ടി​യി​ട്ടു​ള്ള വെ​പ്പു പണി​യു​ടെ തോ​ത​നു​സ​രി​ച്ചു വി​റ​കു​ചു​ള്ളി​ക്കെ​ട്ടി​നെ കു​ത്തി​ച്ച​ത​യ്ക്കുക; ബിം​ബാ​രാ​ധ​ന​യു​ടെ ശക​ല​ത്തെ​പ്പി​ടി​ച്ചു ബിം​ബ​ത്തെ ശകാ​രി​ക്കുക; ബഹു​മാ​ന​ത്തി​ന്റെ ആധി​ക്യം​കൊ​ണ്ടു് അവ​മാ​നി​ക്കുക; പോ​പ്പു് തി​ക​ച്ചും പോ​പ്പാ​യി​ട്ടി​ല്ലെ​ന്നും, രാ​ജാ​വു വേ​ണ്ട​വി​ധം രാ​ജാ​വാ​യി​ട്ടി​ല്ലെ​ന്നും. രാ​ത്രി​ക്കു വെ​ളി​ച്ചം കൂ​ടു​ന്നു എന്നും കണ്ടു​പി​ടി​ക്കുക; വെ​ളു​പ്പി​നു​വേ​ണ്ടി ചന്ദ്ര​കാ​ന്ത​ക്ക​ല്ലി​നോ​ടും മഞ്ഞി​നോ​ടും അര​യ​ന്ന​ത്തോ​ടും വെ​ള്ളാ​മ്പ​ലോ​ടും മുകർ വീർ​പ്പി​ക്കുക; ശത്രു​ത​യിൽ കട​ക്കു​മാ​റു് എന്തെ​ങ്കി​ലും ഒന്നി​ന്റെ ഭാഗം പി​ടി​ക്കുക; എതി​രാ​വാൻ മാ​ത്രം അനു​കൂ​ല​മാ​വുക.

രാ​ജ​ത്വ​പു​നഃ​സ്ഥാ​പ​ക​നായ മൊ​സ്സ്യു ദു് വി​ല്ലെ​ലി​ന്റെ വര​വോ​ടു​കൂ​ടി, 1814-ൽ ആരം​ഭി​ച്ച് 1820-​ന്നടുത്തുവെച്ചവസാനിച്ച ആ കാൽ​മ​ണി​ക്കൂ​റി​നു സമ​മാ​യി യാ​തൊ​ന്നും ചരി​ത്ര​ത്തി​ലി​ല്ല. ഈ ആറു കൊ​ല്ലം ഒര​സാ​ധാ​ര​ണ​നി​മി​ഷ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഒരേ ഒരു സമ​യ​ത്തു​ത​ന്നെ തെ​ളി​വു​ള്ള​തും ഇരു​ണ്ട​തും, പു​ഞ്ചി​രി​ക്കൊ​ണ്ട​തും മു​കർ​വീർ​ത്ത​തും, പ്ര​ഭാ​ത​ത്തി​ലു​ള്ള പ്ര​കാ​ശ​ത്താ​ലെ​ന്ന​പോ​ലെ പ്ര​കാ​ശ​മാ​ന​വും അപ്പോൾ​ത്ത​ന്നെ ആകാ​ശാ​ന്ത​ത്തിൽ നി​റ​ഞ്ഞു​നി​ല്ക്കു​ന്ന​തും പതു​ക്കെ ഭൂ​ത​കാ​ല​ത്തി​ലേ​ക്കി​രു​ത്തു​ന്ന​തു​മായ മഹാ​വി​പ​ത്തു​ക​ളു​ടെ നി​ഴ​ല്പാ​ടു​ക​ളാൽ തി​ക​ച്ചും മൂ​ട​പ്പെ​ട്ട​തു​മായ ഒരു നി​മി​ഷം. ആ വെ​ളി​ച്ച​ത്തി​ന്റേ​യും ആ നി​ഴ​ലി​ന്റേ​യും ഉള്ളിൽ പു​തി​യ​തും പഴ​യ​തും, നേ​ര​മ്പോ​ക്കു​ള്ള​തും വ്യ​സ​ന​മ​യ​വും, പ്രാ​യം കു​റ​ഞ്ഞ​തും പ്രാ​യം കൂ​ടി​യ​തു​മായ ഒരു ചെറിയ മു​ഴു​വൻ​ലോ​കം കണ്ണും തി​രു​മ്മി​ക്കൊ​ണ്ടു നി​ന്നി​രു​ന്നു; ഉണർ​ന്നെ​ഴു​ന്നേ​ല്ക്ക​ലി​നു തി​രി​ച്ചു​വ​ര​വി​നെ​പ്പോ​ലെ സദൃ​ശ​മായ മറ്റൊ​ന്നി​ല്ല. ഫ്രാൻ​സി​നെ മു​ഷി​ച്ച​ലോ​ടു​കൂ​ടി കരു​തു​ന്ന​തും ഫ്രാൻ​സു് അങ്ങോ​ട്ടു് കപ​ട​ഭ​ക്തി​യോ​ടു​കൂ​ടി കരു​തി​പ്പോ​രു​ന്ന​തു​മായ ഒരു​കൂ​ട്ടം; മട​ങ്ങി​യെ​ത്തിയ പ്ര​ഭു​ക്ക​ന്മാ​രും പ്രേ​ത​ങ്ങ​ളു​മായ മു​തു​മു​ത്തൻ ഊമ​ന്മാർ; ആദ്യം പറഞ്ഞവരാകട്ടേ-​എല്ലാറ്റിനു മുൻ​പി​ലും മി​ഴി​ച്ചു​നി​ല്ക്കു​ന്ന ചിലർ-​ഫ്രാൻസിൽ എത്തി​യ​തു​കൊ​ണ്ടു് പു​ഞ്ചി​രി​ക്കൊ​ള്ളു​ക​യും എന്നാൽ അപ്പോൾ​ത്ത​ന്നെ കര​യു​ക​യും, തങ്ങ​ളു​ടെ രാ​ജ്യ​ത്തെ ഒരി​ക്കൽ​ക്കൂ​ടി കാ​ണാ​റാ​യ​തിൽ സന്തോ​ഷി​ക്ക​യും തങ്ങ​ളു​ടെ രാ​ജ​വാ​ഴ്ച​യെ കാ​ണാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ടു നി​രാ​ശ​രാ​വു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന ധീ​ര​ന്മാ​രും പ്രാ​മാ​ണി​ക​ളു​മായ മാ​ന്യ​ന്മാർ; സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്തി​ലെ പ്ര​ഭു​ക്ക​ന്മാ​രെ, അതാ​യ​തു വാ​ളി​ന്റെ കാ​ല​ത്തി​ലെ പ്ര​ഭു​ക്ക​ന്മാ​രെ, പു​ച്ഛി​ക്കു​ന്ന കു​രി​ശു​യു​ദ്ധ​കാ​ല​ത്തി​ലെ പ്ര​ഭു​ക്ക​ന്മാർ, ചരി​ത്ര​ത്തി​ന്റെ ഗന്ധം​പോ​ലു​മി​ല്ലാ​തായ ചരി​ത്ര​പ്ര​സി​ദ്ധ​ന്മാ​രു​ടെ വർ​ഗ​ക്കാർ; നെ​പ്പോ​ളി​യ​ന്റെ കൂ​ട്ടു​കാ​രെ അധി​ക്ഷേ​പി​ക്കു​ന്ന ഷാർ​ലി​മാ​ന്റെ കൂ​ട്ടു​കാ​രു​ടെ സന്ത​തി​കൾ. ഞങ്ങൾ ഇപ്പോൾ​ത്ത​ന്നെ പറ​ഞ്ഞ​തു​പോ​ലെ, വാ​ളു​കൾ ആ അധി​ക്ഷേ​പ​ത്തി​നു പകരം ചോ​ദി​ച്ചു; ഫോ​ന്തെ​നോ യു​ദ്ധ​ത്തി​ലെ വാൾ പരി​ഹാ​സ​യോ​ഗ്യ​വും തു​രു​മ്പു​പി​ടി​ച്ച ഒരി​രി​മ്പിൻ​ക​ഷ്ണം മാ​ത്ര​വു​മാ​യി; മാ​റെൻ​ഗോ യു​ദ്ധ​ത്തി​ലെ വാൾ അറ​പ്പു തോ​ന്നി​ക്കു​ന്ന​തും ഒരു ചുരിക മാ​ത്ര​വു​മാ​യി​ത്തീർ​ന്നു. പണ്ട​ത്തെ കാ​ല​ങ്ങൾ ഇന്ന​ലെ​യെ ഗണി​ക്കാ​താ​യി. മഹ​ത്താ​യ​തി​നെ​പ്പ​റ്റി ആളു​കൾ​ക്കു ഒരു വി​ല​യും തോ​ന്നാ​താ​യി. ബോ​നാ​പ്പാർ​ത്ത്ഷ​പെൻ എന്നു പേരായ ഒരാൾ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഈയൊരു സമു​ദാ​യം ഇന്നി​ല്ല. ഞങ്ങൾ ഒന്നു​കൂ​ടി​പ്പ​റ​യു​ന്നു, അതി​ന്റെ ഒരു ഭാ​ഗ​വും ഇന്നി​ല്ല. അതി​ന്നു​ള്ളിൽ​നി​ന്നു് ഇട​യ്ക്കൊ​ന്നി​നെ പെ​റു​ക്കി​യെ​ടു​ത്തു് അതിനെ ആലോ​ച​ന​യിൽ വെ​ച്ചു ഞങ്ങൾ വീ​ണ്ടും ജീ​വി​ക്കാൻ നോ​ക്കു​മ്പോൾ, അത്ര പ്ര​ള​യ​ത്തി​നു മുൻ​പി​ല​ത്തെ ലോ​ക​ത്തെ​പ്പോ​ലെ അത്ര​മേൽ അസാ​ധാ​ര​ണ​മാ​യി​പ്പോ​കു​ന്നു. എന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ, പറ​ഞ്ഞു​വ​രു​മ്പോൾ, അതും വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ ഒരു പ്ര​ള​യ​ത്തി​ന്നു​ള്ളിൽ ആണ്ടു​പോ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. രണ്ടു ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​ന​ങ്ങൾ​ക്കി​ട​യിൽ അതും മറ​ഞ്ഞു​പോ​യി. എന്തു തി​ര​മാ​ല​ക​ളാ​ണു് വി​ചാ​ര​ങ്ങൾ! എന്തി​നെ​യെ​ല്ലാം നശി​പ്പി​ക്കു​ക​യും കു​ഴി​ച്ചു​മൂ​ടു​ക​യും ചെ​യ്യാൻ​വേ​ണ്ടി​യാ​ണോ ഉണ്ടാ​യ​തു് അതി​നെ​യെ​ല്ലാം അവ എത്ര ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ മറ​ച്ചു​ക​ള​യു​ന്നു; എത്ര ജാ​ഗ്ര​ത​യോ​ടു​കൂ​ടി അവ ഭയ​ങ്ക​ര​ങ്ങ​ളായ പാ​താ​ള​ങ്ങ​ളെ സൃ​ഷ്ടി​ക്കു​ന്നു.

വോൾ​ത്തെ​യ​റെ​ക്കാ​ള​ധി​കം മൊ​സ്സ​യു മർ​ത്തെ​ങ്വി​ലി​ന്നു [6] ഫലി​ത​മു​ണ്ടാ​യി​ത്തീർ​ന്ന ആ സു​ദൂ​ര​വും നി​ഷ്ക​പ​ട​വു​മായ നാ​ളി​ലെ സല്ക്കാ​ര​മു​റി​ക​ളു​ടെ മു​ഖാ​കൃ​തി ഇങ്ങ​നെ​യാ​യി​രു​ന്നു.

ആ സൽ​ക്കാ​ര​മു​റി​കൾ​ക്കു സ്വ​ന്ത​മാ​യി ഒരു സാ​ഹി​ത്യ​വും രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണ​യു​ക്തി​യു​മു​ണ്ടു്. അവ ഫി​യെ​വെ​യൽ [7] വി​ശ്വ​സി​ച്ചു. മൊ​സ്സ്യു അഗിയെ [8] അവ​യി​ലേ​ക്കു​ള്ള നി​യ​മ​ങ്ങ​ളെ വ്യ​വ​സ്ഥ​പ്പെ​ടു​ത്തി. മലകെ പാ​താ​റി​ലു​ള്ള പഴയ പു​സ്ത​ക​വ്യാ​പാ​രി​യും ഗ്ര​ന്ഥ​പ്ര​സാ​ധ​ക​നു​മായ മൊ​സ്സ്യു കെൽ​നെ​യെ അവ വ്യാ​ഖ്യാ​നി​ച്ചു. നെ​പ്പോ​ളി​യൻ അവ​യ്ക്കു തി​ക​ച്ചും കോർ​സി​ക്ക​ക്കാ​രൻ രാ​ക്ഷ​സ​നാ​യി​രു​ന്നു. രാ​ജ​സൈ​ന്യ​ത്തി​ലെ ഉപ​സേ​നാ​ധി​പ​നാ​യി​രു​ന്ന മാർ​ക്കി ദു് ബോ​നാ​പ്പാർ​ത്തി​നെ പി​ന്നീ​ടു ചരി​ത്ര​ത്തിൽ പ്ര​വേ​ശി​പ്പി​ച്ച​തു് അന്ന​ത്തെ കാ​ല​സ്ഥി​തി​ക്കു കൊ​ടു​ത്ത ഒര​നു​വാ​ദ​മാ​ണു്.

ഈ സൽ​ക്കാ​ര​മു​റി​കൾ സ്വ​ന്തം പരി​ശു​ദ്ധി​യെ അധി​ക​കാ​ലം നി​ല​നിർ​ത്തി​പ്പോ​ന്നി​ല്ല. 1818-ന്റെ ആരം​ഭ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി അവ​യ്ക്കി​ട​യിൽ നൂ​ത​നോ​പ​ദേ​ശി​കൾ പു​റ​പ്പെ​ടാൻ തുടങ്ങി-​സ്വസ്ഥത കെ​ടു​ത്തു​ന്ന നി​ഴ​ലു​കൾ. അവ​രു​ടെ സമ്പ്ര​ദാ​യം രാ​ജ​കീ​യ​ക​ക്ഷി​ക്കാ​രാ​ക​യും അങ്ങ​നെ​യാ​യ​തി​നു ഞായം പറ​യു​ക​യു​മാ​ണു്. മറു​ക​ണ്ടം ചാ​ടി​യ​വർ എന്തെ​ന്നി​ല്ലാ​ത്ത അഭി​മാ​നം കാ​ണി​ച്ചി​രു​ന്നേ​ട​ത്തു നൂ​ത​നോ​പ​ദേ​ശി​കൾ ലജ്ജ ഭാ​വി​ച്ചു. അവർ​ക്കു രസി​ക​ത്ത​മു​ണ്ടു്; അവർ​ക്കു മി​ണ്ടാ​തി​രി​ക്കാൻ കഴി​യും; അവ​രു​ടെ രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണ​സി​ദ്ധാ​ന്ത​ത്തി​നു​ള്ളിൽ വേ​ണ്ട​വി​ധം ദു​ര​ഹ​ങ്കാ​രം നി​റ​ഞ്ഞി​രു​ന്നു, അവർ ജയി​ക്കേ​ണ്ട​താ​ണു്. വെ​ള്ള​ക്ക​ഴു​ത്തു​കെ​ട്ടു​ക​ളു​ടേ​യും കു​റു​ക്കി​ക്കു​ടു​ക്കി​ട്ട പു​റം​കു​പ്പാ​യ​ങ്ങ​ളു​ടേ​യും കാ​ര്യ​ത്തിൽ ആണ്ടു​മു​ങ്ങു​വാൻ അവർ നി​ശ്ച​യി​ച്ചു; അതു പ്ര​യോ​ജ​ന​ക​ര​വു​മാ​യി​രു​ന്നു. നൂ​ത​നോ​പ​ദേ​ശ​ക​ക്ഷി​യ്ക്കു പി​ണ​ഞ്ഞ അബ​ദ്ധം, അല്ലെ​ങ്കിൽ ആപ​ത്തു്, അവർ പ്രാ​യം​ചെ​ന്ന ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രെ സൃ​ഷ്ടി​ച്ചു എന്ന​താ​ണു്. അവർ അറി​വു​ള്ള​വ​രു​ടെ നാ​ട്യം നടി​ച്ചു. കവി​ഞ്ഞ​തും കൂ​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത​തു​മായ മൂ​ല​ത​ത്ത്വ​ത്തി​ന്മേൽ ഒരു ശാ​ന്ത​മായ അധി​കാ​ര​ശ​ക്തി​യെ വെ​ച്ചു​പി​ടി​പ്പി​ക്കാ​മെ​ന്നു് അവർ മനോ​രാ​ജ്യം വി​ചാ​രി​ച്ചു. നശി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തായ പരി​ഷ്കാ​രേ​ച്ഛ​യോ​ടു പഴമയെ പിൻ​താ​ങ്ങു​ന്ന പരി​ഷ്കാ​രേ​ച്ഛ​യെ അവർ ചി​ല​പ്പോൾ, അസാ​ധാ​ര​ണ​മായ ബു​ദ്ധി​വൈ​ഭ​വ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​ത്ത​ന്നെ, നേ​രി​ടു​വി​ച്ചു. അവർ പറ​ക​യു​ണ്ടാ​യ​ത്രേ. ‘രാ​ജ​ത്വ​വാ​ദ​ത്തോ​ടു നാം നന്ദി പറയുക! അതു് ഒന്നി​ല​ധി​കം ഗുണം ചെ​യ്തി​ട്ടു​ണ്ടു്. അതു പഴമയെ, പൂജയെ, മത​ത്തെ, ബഹു​മാ​ന​ത്തെ, വീ​ണ്ടു​കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു. അതു വി​ശ്വ​സി​ക്കാ​വു​ന്ന​തും ധൈ​ര്യ​മു​ള്ള​തും ദാ​ക്ഷി​ണ്യ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​യ​തും സ്നേ​ഹി​ക്കു​ന്ന​തും ഭക്തി​യേ​റി​യ​തു​മാ​ണു്. ജന​സ​മു​ദാ​യ​ത്തി​ന്റെ പുതിയ അന്ത​സ്സു​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടി രാ​ജ​വാ​ഴ്ച​യു​ടെ ലൗ​കി​ക​ങ്ങ​ളായ അന്ത​സ്സു​ക​ളെ അതു, പശ്ചാ​ത്താ​പ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​യാ​ണെ​ങ്കി​ലും, കൂ​ട്ടി​യി​ണ​ക്കി. അതി​ന്റെ തെ​റ്റു് അതു ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​ന​ത്തെ, സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്തെ, മാ​ഹാ​ത്മ്യ​ത്തെ, സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ത്തെ, നൂ​ത​ന​വി​ചാ​ര​ങ്ങ​ളെ, ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രെ, കാ​ല​ത്തെ, മന​സ്സി​ലാ​ക്കി​യി​ല്ല എന്ന​താ​ണു് നമ്മെ​സ്സം​ബ​ന്ധി​ച്ചേ​ട​ത്തോ​ളം അതു കാ​ണി​ച്ച ഈ തെറ്റ്-​ഇതു നമ്മൾ അവ​രോ​ടും ചി​ല​പ്പോൾ പ്ര​വർ​ത്തി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ലേ? നമ്മൾ എന്തൊ​ന്നി​ന്റെ സന്ത​തി​ക​ളാ​ണോ ആ ഭരണ പരി​വർ​ത്ത​നം എല്ലാ കാ​ര്യ​ത്തി​ലും വേണം ബു​ദ്ധി​യു​പ​യോ​ഗി​ക്കുക. രാ​ജ​ത്വ​വാ​ദ​ത്തെ എതിർ​ക്കു​ന്ന​തു പരി​ഷ്കാ​രേ​ച്ഛ​യെ തെ​റ്റി വ്യാ​ഖ്യാ​നി​ക്ക​ലാ​ണു്. എന്ത​ബ​ദ്ധം! എന്ന​ല്ല, എന്ത​ന്ധത! ഭര​ണ​പ​രി​വർ​ത്ത​ന​കാ​ല​ത്തി​ലെ ഫ്രാൻ​സി​നു പണ്ടേ​യ്ക്കു പണ്ടു​ള്ള ഫ്രാൻസിനോട്-​ എന്നു​വെ​ച്ചാൽ അതി​ന്റെ അമ്മ​യോ​ടു്, അതിനോടുതന്നെ-​ബഹുമാനം പോരാ. സെ​പ്തം​ബർ 5-ആം തി​യ്യ​തി​ക്കു [9] ശേഷം രാ​ജ​വാ​ഴ്ച​ക്കാ​ല​ത്തി​ലെ പ്ര​ഭു​സ​മു​ദാ​യ​ത്തോ​ടു​ണ്ടായ പെ​രു​മാ​റ്റം, ജൂ​ലാ​യ് 8-ആം തി​യ്യ​തി​ക്കു [10] ശേഷം സാ​മ്രാ​ജ്യ​വാ​ഴ്ച​ക്കാ​ല​ത്തി​ലെ പ്ര​ഭു​സ​മു​ദാ​യ​ത്തോ​ടു് എങ്ങ​നെ​യാ​യി​രു​ന്നു​വോ അങ്ങ​നെ​യാ​യി. അവർ ചക്ര​വർ​ത്തി​ക്കൊ​ടു​ക്കൂ​റ​യോ​ടു് അനീ​തി​കാ​ണി​ച്ചു; നമ്മൾ രാ​ജാ​വി​ന്റെ കൊ​ടി​ക്കൂ​റ​യോ​ടും. എന്തെ​ങ്കി​ലും ഒന്നി​നെ നമു​ക്ക് എപ്പോ​ഴും നാ​ടു​ക​ട​ത്ത​ണ​മെ​ന്നു​ണ്ടെ​ന്നു് തോ​ന്നു​ന്നു! പതി​ന്നാ​ലാ​മൻ ലൂ​യി​യു​ടെ കീ​രി​ട​ത്തി​ന്റെ പൂ​ച്ചു കള​ഞ്ഞ​തു​കൊ​ണ്ടു, നാ​ലാ​മൻ ആങ്റി​യു​ടെ കവചം ചു​ര​ണ്ടി​യ​തു​കൊ​ണ്ടു, നമു​ക്കെ​ന്തു പ്ര​യോ​ജ​ന​മു​ണ്ടാ​യി? യേ​ന​യി​ലെ പാ​ല​ത്തി​ന്മേൽ നി​ന്നു് N എന്ന അക്ഷ​രം [11] മാ​ച്ച​തിൽ നമ്മൾ മൊ​സ്സ്യു ദു് വൊ​ബ്ലാ​നെ പരി​ഹ​സി​ക്കു​ന്നു; അയാൾ എന്താ​ണു് ചെ​യ്ത​തു? നമ്മൾ എന്താ​ണു് ചെ​യ്യു​ന്ന​തു? മറൻ​ഗോ​യു​ദ്ധം​പോ​ലെ​ത​ന്നെ, ബൂ​വിൻ​യു​ദ്ധ​വും നമ്മു​ടെ​യാ​ണു്. N അട​യാ​ളം​പോ​ലെ​ത​ന്നെ, ഫ്ളൂർദ ലീയും നമ്മു​ടെ​യാ​ണു്. അതു നമ്മു​ടെ പൂർ​വ​സ്വ​ത്താ​ണു്. നമ്മൾ അതെ​ന്തി​നു കു​റ​യ്ക്കു​ന്നു? ഇന്ന​ത്തെ നമ്മു​ടെ രാ​ജ്യ​ത്തെ വിടാൻ പാ​ടി​ല്ലാ​ത്ത​തു​പോ​ലെ​ത​ന്നെ പണ്ട​ത്തെ നമ്മു​ടെ രാ​ജ്യ​ത്തെ നമു​ക്കു വി​ട്ടു​കൂ​ടാ. ചരി​ത്ര​ത്തെ മു​ഴു​വ​നും നമു​ക്കെ​ന്തു​കൊ​ണ്ടു സ്വീ​ക​രി​ച്ചു​കൂ​ടാ? ഫ്രാൻ​സി​നെ മു​ഴു​വ​നും നമു​ക്കെ​ന്തു​കൊ​ണ്ടു് സ്നേ​ഹി​ച്ചു​കൂ​ടാ?’

ഇങ്ങ​നെ​യാ​ണു് നൂ​ത​നോ​പ​ദേ​ശി​കൾ രാ​ജ​ത്വ​വാ​ദ​ത്തെ ഗു​ണ​ദോ​ഷ​വി​വേ​ച​നം ചെ​യ്ത​തും രക്ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​തും; ഗു​ണ​ദോ​ഷ​വി​വേ​ച​ന​ത്തിൽ അതു മുഖം വീർ​പ്പി​ച്ചു; രക്ഷ​പ്പെ​ടു​ത്ത​ലിൽ അതു ശു​ണ്ഠി​യെ​ടു​ത്തു.

മറു​ക​ണ്ടം​ചാ​ടി​യ​വർ രാ​ജ​ത്വ​വാ​ദ​ത്തി​ന്റെ ആദ്യ​ഭാ​ഗ​ത്തെ കാ​ണി​ക്കു​ന്നു, മറ്റ​വർ പി​ന്ന​ത്തേ​യും. സാ​മർ​ഥ്യം ശ്ര​ദ്ധ​യെ പി​ന്തു​ട​രു​ന്നു. ഈ വി​വ​ര​ണം​കൊ​ണ്ടു ഞങ്ങൾ തൃ​പ്തി​പ്പെ​ട​ട്ടെ.

ഈ കഥ​യെ​ഴു​ത്തി​നി​ട​യിൽ ഗ്ര​ന്ഥ​കാ​രൻ ഇദാ​നീ​ന്ത​ന​ച​രി​ത്ര​ത്തി​ലെ ഈ അസാ​ധാ​ര​ണ​ഘ​ട്ട​ത്തെ മുൻ​പിൽ എത്തി​മു​ട്ടി​യി​രി​ക്കു​ന്നു; ഒരോ​ടി​ച്ച നോ​ട്ട​ത്തെ അതിൽ വ്യാ​പ​രി​പ്പി​ക്കാ​തി​രി​ക്കാ​നും ഇന്നി​ല്ലാ​താ​യി​ത്തീർ​ന്നി​ട്ടു​ള്ള ആ സമു​ദായ വി​ശേ​ഷ​ത്തി​ന്റെ ചില അസാ​ധാ​രണ രൂ​പ​ങ്ങ​ളെ ഒരി​ക്കൽ​ക്കൂ​ടി വര​ച്ചു​കാ​ണി​ക്കാ​തി​രി​ക്കാ​നും അയാൾ​ക്കു സാ​ധി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല. പക്ഷേ, അതു വേ​ഗ​ത്തി​ലും നീ​ര​സ​മോ പു​ച്ഛ​മോ കൂ​ടാ​തെ​യു​മാ​ണു് ചെ​യ്യു​ന്ന​തു്. ബഹു​മാ​ന​വും സ്നേ​ഹ​വും തോ​ന്നി​ക്കു​ന്ന ഈ സ്മാരകചിഹ്നങ്ങൾ-​അവ അയാ​ളു​ടെ അമ്മയുടേതാണല്ലോ-​അയാളെ ഭൂ​ത​കാ​ല​ത്തി​ലേ​ക്കാ​കർ​ഷി​ക്കു​ന്നു. എന്ന​ല്ല, ഈ നി​സ്സാ​ര​ലോ​ക​ത്തി​നു് അതി​ന്റെ​തായ ഒരു മാ​ഹാ​ത്മ്യ​വി​ശേ​ഷ​മു​ണ്ടു്. അതിനെ കണ്ടു പു​ഞ്ചി​രി​യി​ടാം; പക്ഷേ, ആർ​ക്കും അതിനെ പു​ച്ഛി​ക്കാ​നോ വെ​റു​ക്കാ​നോ വയ്യ. അതു മുൻ​കാ​ല​ത്തെ ഫ്രാൻ​സാ​ണു്.

എല്ലാ കു​ട്ടി​ക​ളും ചെ​യ്യു​ന്ന​തു​പോ​ലെ മരി​യു​സു് പൊ​ങ്മേർ​സി കു​റ​ച്ചൊ​ക്കെ പഠി​ച്ചു. വലി​യ​മ്മ​യു​ടെ കൈ​യിൽ​നി​ന്നു വി​ട്ട​തോ​ടു​കൂ​ടി, മു​ത്ത​ച്ഛൻ അയാളെ തി​ക​ച്ചും സാ​ഹി​ത്യ​നിർ​ദ്ദോ​ഷി​യായ ഒരു കൊ​ള്ളാ​വു​ന്ന ഉപാ​ധ്യാ​യ​ന്റെ അടു​ക്ക​ലേ​ല്പി​ച്ചു. വളർ​ന്നു​വ​രു​ന്ന ഈ ചെറിയ ആത്മാ​വു് ഒരു നാ​ണം​കു​ണു​ങ്ങി​യിൽ നി​ന്നു കട​ന്നു് ഒരു കൊ​ള്ള​രു​താ​ത്ത ജ്ഞാ​ന​ല​വ​ദുർ​വി​ദ​ഗ്ധ​നി​ലെ​ത്തി.

സർ​വ​ക​ലാ​ശാ​ല​യി​ലെ ആയു​ഷ്കാ​ലം പി​ന്നി​ട്ട​ശേ​ഷം, മരി​യു​സു് നി​യ​മ​വി​ദ്യാ​ല​യ​ത്തി​ലേ​ക്കു പ്ര​വേ​ശി​ച്ചു. അയാൾ ഒരു രാജ്യത്വവാദിയായിരുന്നു-​അതിൽ ഭ്രാ​ന്തും ശു​ഷ്കാ​ന്തി​യു​മു​ള്ള ആളാ​യി​രു​ന്നു. മു​ത്ത​ച്ഛ​ന്റെ നേ​ര​മ്പോ​ക്കും ലോ​ക​ദ്വേ​ഷ​വും തീരെ രസി​ക്കാ​തി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു്, അയാൾ മു​ത്ത​ച്ഛ​നെ സ്നേ​ഹി​ച്ചി​രു​ന്നി​ല്ല; അച്ഛ​നോ​ടു​ള്ള മനോ​വൃ​ത്തി​യും അത്ര നന്നാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല.

അയാൾ ആക​പ്പാ​ടെ ചു​ണ​കെ​ട്ടു. സൗ​ശീ​ല്യ​വും മര്യാ​ദ​യും അഭി​മാ​ന​വും മത​നി​ഷ്ഠ​യു​മു​ള്ള ഒരു കു​ട്ടി​യാ​യി​രു​ന്നു; ക്രൂ​ര​ത​യോ​ട​ടു​ക്കു​ന്ന അഹ​ങ്കാ​ര​ത​ത്തോ​ടും നാ​ണം​കു​ണു​ങ്ങി​യാ​ക​ത്ത​ക്ക​വി​ധം മനഃ​ശു​ദ്ധി​യോ​ടും​കൂ​ടിയ ഒരു കു​ട്ടി.