SFNസാ​യാ​ഹ്ന ഫൌ​ണ്ടേ​ഷൻ
images/hugo-27.jpg
Le Miserables, a photograph by Otterbein University, Theatre and Dance, USA (2018).
4.5.2
ഇതിൽ ഗവ്രോ​ഷ് മഹാ​നായ നെ​പ്പോ​ളി​യ​നെ​ക്കൊ​ണ്ട് ആദാ​യ​മു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്നു

പാ​രി​സ്സിൽ വസ​ന്ത​കാ​ല​ത്തു പരു​ഷ​ങ്ങ​ളും തു​ള​ഞ്ഞു​ക​യ​റു​ന്ന​വ​യു​മായ കാ​റ്റു​കൾ പല​പ്പോ​ഴും ചു​റ്റി​ന​ട​ക്കാ​റു​ണ്ട്. അവ ആളു​ക​ളെ ശരി​ക്കു കു​ളിർ​പ്പി​ക്കി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും മര​വി​പ്പി​ക്കും; ഏറ്റ​വും കൗ​തു​ക​ക​ര​ങ്ങ​ളായ ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളെ വ്യ​സ​ന​ക​ര​ങ്ങ​ളാ​ക്കി​ത്തീർ​ക്കു​ന്ന ഈ വട​ക്കൻ​കാ​റ്റു​കൾ ചൂ​ടു​ള്ള ഒരു മു​റി​യി​ലേ​ക്ക് അമ്പേ​യ​ട​യാ​ത്ത വാ​തി​ലി​ന്റെ​യോ ജനാ​ല​യു​ടെ​യോ സു​ഷി​ര​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ കട​ന്നു​വ​രു​ന്ന തണു​പ്പു​കാ​റ്റി​ന്റെ ഊത്തു​കൾ തട്ടു​മ്പോ​ഴ​ത്തെ ഫല​മു​ണ്ടാ​ക്കും. മഴ​ക്കാ​ല​ത്തി​ന്റെ വാതിൽ തു​റ​ന്നു​കി​ട​ന്നി​രു​ന്ന​താ​യും, അതി​ലൂ​ടെ കാ​റ്റ് അടി​ച്ചു​ക​യ​റി​യി​രു​ന്ന​താ​യും തോ​ന്നി. 1832-ലെ വസ​ന്ത​ത്തിൽ, ഒന്നാ​മ​ത്തെ മഹ​ത്തായ പകർ​ച്ച​വ്യാ​ധി യൂ​റോ​പ്പി​ലെ​ങ്ങും പു​റ​പ്പെ​ട്ട അക്കാ​ല​ത്തു മറ്റെ​ല്ലാ​ക്കാ​ല​ത്തെ​ക്കാ​ള​ധി​കം വട​ക്കൻ കാ​റ്റു​കൾ പരു​ഷ​ങ്ങ​ളും തു​ള​ഞ്ഞു​ക​യ​റു​ന്ന​വ​യു​മാ​യി​രു​ന്നു. മഴ​ക്കാ​ല​ത്തി​ന്റെ വാ​തി​ലി​നെ​ക്കാൾ അതി​ശൈ​ത്യ​മു​ള്ള ഒരു വാ​തി​ലാ​ണ് അന്നു തു​റ​ന്നു​കി​ട​ന്നി​രു​ന്ന​ത്. അതു ശ്മ​ശാ​ന​ത്തി​ന്റെ വാ​തി​ലാ​യി​രു​ന്നു. അക്കാ​റ്റ​ത്തു നട​പ്പു​ദീ​ന​ത്തി​ന്റെ ശ്വാ​സം തട്ടും​പോ​ലെ തോ​ന്നി!

അന്ത​രീ​ക്ഷ​നി​രീ​ക്ഷ​കാ​ഭി​പ്രാ​യ​ത്തിൽ ഈ തണു​പ്പു​കാ​റ്റു​കൾ​ക്ക് ഒരു വി​ശേ​ഷ​ത​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അവ ശക്തി​മ​ത്തായ വി​ദ്യു​ച്ഛ​ക്തി​വ​ലി​വി​നെ ഇല്ലാ​താ​ക്കി​യി​രു​ന്നി​ല്ല. ഇക്കാ​ല​ത്ത് ഇടി​യും മി​ന്ന​ലും കൂ​ടെ​യു​ള്ള കൊ​ടു​ങ്കാ​റ്റ​ടി​യും പല​പ്പോ​ഴും പു​റ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. ഒരു ദിവസം വൈ​കു​ന്നേ​രം, ജനു​വ​രി​മാ​സം തി​രി​ച്ചെ​ത്തി​യോ എന്നു തോ​ന്നി​ക്കു​ക​യും പ്ര​മാ​ണി​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ട് ഉടു​പ്പു​മ​റ​കൾ എടു​ത്തി​ടു​വി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​മാ​റ് അത്ര​മേൽ നി​ഷ്ഠു​ര​മാ​യി ഈ കാ​റ്റു​കൾ പാ​ഞ്ഞു​ന​ട​ക്കു​ന്ന സമ​യ​ത്തു, സർ​വ്വ​ദാ തന്റെ കീ​റ​ത്തു​ണി​കൾ​ക്കു​ള്ളിൽ ആഹ്ലാ​ദ​പൂർ​വ്വം തു​ള്ളി​ക്കൊ​ണ്ടു​ള്ള ഗവ്രോ​ഷ്, സന്തോ​ഷ​മൂർ​ച്ഛ​യിൽ​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടെ​ന്ന​പോ​ലെ ഓർ-​സാങ്-ഴെർവെയ് എന്ന പ്ര​ദേ​ശ​ത്തി​ന്ന​ടു​ത്തു​ള്ള ഒരു പാ​ഴ്മു​ടി​ക്ക​ച്ച​വ​ട​ക്കാ​ര​ന്റെ പീ​ടി​ക​യ്ക്കു മുൻ​പിൽ നി​ല്ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അവൻ ഒരു സ്ത്രീ​യു​ടെ രോ​മ​ത്തു​ണി​സ്സാൽ​വ​കൊ​ണ്ട് അലം​കൃ​ത​നാ​യി​ട്ടു​ണ്ട്; അതെ​വി​ടെ​നി​ന്നു കൈ​യി​ലാ​ക്കി എന്ന് ആർ​ക്കും അറി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ; അതിനെ അവൻ ഒരു കമ്പി​ളി​ക്ക​ണ്ഠ​ര​ക്ഷ​യാ​ക്കി​യി​രു​ന്നു. ഗവ്രോ​ഷ് കു​ട്ടി, ജനാ​ല​യ്ക്കൽ രണ്ടു ‘ഗ്യാ​സ്സു’ വി​ള​ക്കു​ക​ളു​ടെ നടു​വിൽ തി​രി​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടും വഴി​പോ​ക്കർ​ക്കു തന്റെ പു​ഞ്ചി​രി കാ​ട്ടി​ക്കൊ​ടു​ത്തു​കൊ​ണ്ടും ഒരു കഴു​ത്തു താന്ന ഉടു​പ്പി​ട്ടു മധു​ര​നാ​ര​ക​പ്പൂ​ക്ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ട് കി​രീ​ട​മ​ണി​ഞ്ഞും നി​ല്ക്കു​ന്ന ഒരു മെ​ഴു​ക്ക​ന്യ​ക​യെ സശ്ര​ദ്ധം നോ​ക്കി​ക്ക​ണ്ട​ഭി​ന​ന്ദി​ക്കു​ക​യാ​ണെ​ന്നു തോ​ന്നി; പക്ഷേ, അവൻ വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ പീ​ടി​ക​പ്പൂ​മു​ഖ​ത്തു​നി​ന്ന് ഒരു കട്ട​സോ​പ്പ് ‘കോ​ച്ചി​യെ​ടു​ത്ത്’ അതും​കൊ​ണ്ടു കോ​ട്ട​പ്പു​റ​ത്തു​ള്ള ഒരു ‘തല​മു​ടി​ച്ച​മ​യൽ​ക്കാ​ര​ന്ന്’ ഒരു സൂ​വി​നു വി​ല്ക്കു​വാൻ വല്ല​ത​ര​വു​മു​ണ്ടോ എന്ന​റി​യാൻ ആ കച്ച​വ​ട​സ്ഥ​ല​ത്തു കൺ നട​ത്തു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അങ്ങ​നെ കി​ട്ടു​ന്ന ഒരു പത​മു​ള്ള കോ​ത​മ്പ​പ്പം​കൊ​ണ്ട് അവൻ പല​പ്പോ​ഴും പ്രാ​തൽ കഴി​ച്ചു​കൂ​ട്ടി​യി​ട്ടു​ണ്ട്. അവൻ തന്റെ അത്ത​രം പ്ര​വൃ​ത്തി​ക്കു പേ​രി​ട്ടി​രു​ന്ന​ത്—അവ​ന്ന് അക്കാ​ര്യ​ത്തിൽ ഒരു സവി​ശേ​ഷ​സാ​മർ​ത്ഥ്യ​മു​ണ്ട്—‘ക്ഷു​ര​ക​ന്മാ​രെ ക്ഷൗ​രം ചെ​യ്യൽ’ എന്നാ​ണ്.

കന്യ​ക​യെ നോ​ക്കി​ക്കാ​ണു​ക​യും സോ​പ്പിൻ​ക​ട്ട​മേൽ കൺ​വെ​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന​തി​നി​ട​യ്ക്ക് അവൻ പല്ലു​കൾ​ക്കി​ട​യി​ലൂ​ടെ മന്ത്രി​ച്ചു: ‘ചൊ​വ്വാ​ഴ്ച, ചൊ​വ്വാ​ഴ്ച​യ​ല്ല. ചൊ​വ്വാ​ഴ്ച​യാ​യി​രു​ന്നു​വോ? പക്ഷേ, ചൊ​വ്വാ​ഴ്ച​യാ​യി​രി​ക്കാം. അതേ, ചൊ​വ്വാ​ഴ്ച.’

ഈ ആത്മ​ഗ​ത​ത്തി​ന്റെ അർ​ത്ഥ​മെ​ന്തെ​ന്ന് ആരും എന്നും കണ്ടു​പി​ടി​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി​ട്ടി​ല്ല.

ഉവ്വ്, ഒരു സമയം, അവൻ മൂ​ന്നു ദിവസം മുൻപ്—ഇതു വെ​ള്ളി​യാ​ഴ്ച​യാ​യി​രു​ന്നു—ഒടു​വിൽ ഭക്ഷ​ണം കഴി​ച്ച സമ​യ​വു​മാ​യി ഈ ആത്മ​ഗ​ത​ത്തി​ന്ന് എന്തോ സം​ബ​ന്ധ​മു​ണ്ടെ​ന്നു​വ​രാം.

ക്ഷൗ​ര​ക്കാ​രൻ ഒരു നല്ല അടു​പ്പിൻ​തി​യ്യു​കൊ​ണ്ടു ചൂ​ടു​പി​ടി​ച്ച തന്റെ പീ​ടി​ക​യിൽ ഒരു പതി​വു​കാ​ര​നെ ക്ഷൗ​രം ചെ​യ്യു​ക​യും ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്കു തന്റെ ശത്രു​വി​ന്റെ നേർ​ക്ക്, കൈ രണ്ടും കു​പ്പാ​യ​ക്കീ​ശ​യി​ലാ​ണെ​ങ്കി​ലും മന​സ്സു പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​ത്തിൽ ഉറ​യൂ​രി​യി​രു​ന്ന ആ ഇണ​ക്ക​മ​റ്റ​വ​നും അധി​ക​പ്ര​സം​ഗി​യു​മായ തെ​രു​വു തെ​ണ്ടി​ച്ചെ​ക്ക​ന്റെ നേർ​ക്ക്, ഓരോ നോ​ട്ടം നോ​ക്കു​ക​യു​മാ​യി​രു​ന്നു.

ഗവ്രോ​ഷ് പീ​ടി​ക​ജ്ജ​നാ​ല​യും ‘വിൻ​ഡ്സർ’ സോ​പ്പും സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കി​ക്കാ​ണു​ന്ന​തി​നി​ട​യ്ക്ക്, ഒരേ ഉയ​ര​ത്തി​ല​ല്ലാ​ത്ത​വ​രും വളരെ വൃ​ത്തി​യിൽ ഉടു​പ്പി​ട്ട​വ​രും തന്നെ​ക്കാൾ പ്രാ​യം കു​റ​ഞ്ഞ​വ​രു​മായ – ഒരു​വ​ന്നു പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​ത്തിൽ ഏക​ദേ​ശം ഏഴു വയ​സ്സാ​യി, മറ്റ​വ​ന്ന് അഞ്ചും—രണ്ടു കു​ട്ടി​കൾ, പേ​ടി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട് ഓടാ​മ്പൽ നീ​ക്കി, എന്തോ ഒന്ന്, ഒരു സമയം ഭിക്ഷ കി​ട്ടാൻ ഒര​പേ​ക്ഷ​യെ​ക്കാ​ള​ധി​കം ഒരു ഞെ​ര​ക്കം​പോ​ലെ​യു​ള്ള ഒരു ദയ​നീ​യ​മായ മന്ത്രി​ക്ക​ലിൽ കൊ​ഞ്ചി​ക്കൊ​ണ്ടു പീ​ടി​ക​യി​ലേ​ക്കു കട​ന്നു. അവർ രണ്ടു​പേ​രും ഒപ്പം സം​സാ​രി​ച്ചു; രണ്ടു പേരും പറ​ഞ്ഞ​ത്, ഇള​യ​വ​ന്റേ​തു തേ​ങ്ങ​ലി​നാൽ തട​യ​പ്പെ​ട്ടും മൂ​ത്ത​വ​ന്റേ​തു തണു​പ്പു​കൊ​ണ്ടു പല്ലു​കൾ തമ്മിൽ കൂ​ട്ടി​മു​ട്ടി​യും കേൾ​ക്കു​ന്ന​വർ​ക്കു മന​സ്സി​ലാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. ക്ഷു​ര​കൻ ഒരു ഭയ​ങ്ക​ര​നോ​ട്ട​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി തി​രി​ഞ്ഞു, കത്തി വി​ടാ​തെ, മൂ​ത്ത​വ​നെ ഇട​ത്തെ കൈ​കൊ​ണ്ടും ഇള​യ​വ​നെ കാൽ​മു​ട്ടു​കൊ​ണ്ടും തട്ടി​നീ​ക്കി, ഇങ്ങ​നെ പറ​ഞ്ഞു വാതിൽ കൊ​ട്ടി​യ​ട​ച്ചു: ‘ഒരാ​വ​ശ്യ​വു​മി​ല്ലാ​തെ കട​ന്നു​വ​ന്ന ആളു​ക​ളെ മര​വി​പ്പി​ക്കാൻ, ഏ!’

രണ്ടു കു​ട്ടി​ക​ളും കര​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടു പി​ന്നെ​യും നട​ന്നു. അതി​നി​ട​യ്ക്ക് ഒരു മേഘം മേ​ല്പോ​ട്ടു കയറി; മഴ തു​ട​ങ്ങി.

ഗവ്രോ​ഷ്കു​ട്ടി അവ​രു​ടെ പി​ന്നാ​ലെ ചെ​ന്ന് അവരെ തന്നോ​ട​ടു​പ്പി​ച്ചു: ‘എന്താ, ചെ​ക്ക​ന്മാ​രെ, നി​ങ്ങൾ​ക്ക്?’

‘എവി​ടെ​യാ​ണു​റ​ങ്ങേ​ണ്ട​തെ​ന്നു ഞങ്ങൾ​ക്ക​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ’, മൂ​ത്ത​വൻ മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു.

‘അത്ര​യേ ഉള്ള?’, ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു. ‘ഒരു വലി​യ​കാ​ര്യം​ത​ന്നെ, വാ​സ്ത​വം. അതി​നി​ങ്ങ​നെ നി​ല​വി​ളി​ച്ചു​ന​ട​ക്കാൻ തോ​ന്നി​യ​ത്. ഇവർ കാ​ട്ടു​വ​ള്ളി​ക​ളാ​വ​ണം.’

ഏതാ​ണ്ടു തമാ​ശ​പ​റ​യ​ലായ തന്റെ പ്ര​മാ​ണി​മ​ട്ടി​നു പുറമേ, വാ​ത്സ​ല്യ​പൂർ​വ്വ​മായ ഒര​ധി​കാ​ര​വും സൗ​മ്യ​ത​ര​മായ ഒരാ​നു​കൂ​ല്യ​വും കാ​ണി​ക്കു​ന്ന സ്വ​ര​ത്തെ അവ​ലം​ബി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട്: ‘കു​ട്ടി​ക​ളേ, എന്റെ കൂടെ പോ​ന്നോ​ളിൻ!’

‘ആ സേർ.’ മൂ​ത്ത​വൻ പറ​ഞ്ഞു.

ആ രണ്ടു കു​ട്ടി​കൾ, ഒരു പ്ര​ധാ​ന​മെ​ത്രാ​ന്റെ​യെ​ന്ന​പോ​ലെ, അവ​ന്റെ പി​ന്നാ​ലെ പോയി. അവർ കര​ച്ചിൽ നിർ​ത്തി​യി​രു​ന്നു.

ഗവ്രോ​ഷ് അവരെ റ്യു സാങ്-​ആന്ത്വാങ്ങിലൂടെ ബാ​സ്തി​ലി​ലെ​യ്ക്കു​ള്ള വഴി​ക്കു കൊ​ണ്ടു​പോ​യി.

ഗവ്രോ​ഷ്, പോ​കും​വ​ഴി​ക്ക്, ആ ക്ഷു​ര​ക​ന്റെ പീ​ടി​ക​യു​ടെ നേർ​ക്ക് ഒരു ശു​ണ്ഠി​പി​ടി​ച്ച നോ​ട്ടം നോ​ക്കി.

‘ആ വി​ത്വാ​ന്ന്, ആ പു​ഴാൻ​മ​ത്സ്യ​ത്തി​ന്, [1] ഹൃ​ദ​യ​മി​ല്ല.’ അവൻ പി​റു​പി​റു​ത്തു. ‘അയാൾ ഒരിം​ഗ്ല​ണ്ടു​കാ​ര​നാ​ണ്.’

ഈ മൂ​ന്നു​പേർ ഒരു വരി​യാ​യി, ഗവ്രോ​ഷി​ന്റെ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തിൽ, പോ​കു​ന്ന​തു കണ്ട് ഒരു സ്ത്രീ പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​ച്ചു. ഈ പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി ആ സം​ഘ​ത്തോ​ടു കാ​ണി​ച്ച ഒര​നാ​ദ​ര​വാ​യി.

‘സലാം, ഹേ, മാംസൽ പെ​രും​കു​തി​ര​വ​ണ്ടി!’ ഗവ്രോ​ഷ് അവ​ളോ​ടു പറ​ഞ്ഞു.

ഒരു നി​മി​ഷം കഴി​ഞ്ഞ്, ഒരി​ക്കൽ​ക്കൂ​ടി ആ പാ​ഴ്മു​ടി​ക്ക​ച്ച​വ​ട​ക്കാ​ര​നെ ഓർ​മ്മ​വ​ന്നു അവൻ തു​ടർ​ന്നു: ‘എനി​ക്ക് ആ ജന്തു​വി​ന്റെ കാ​ര്യ​ത്തിൽ അബ​ദ്ധം പറ്റി; അവൻ ഒരു പൂ​ഴാ​ന​ല്ല, ഒരു പാ​മ്പാ​ണ്. ഹേ, ക്ഷു​ര​കൻ, ഞാൻ പോയി ഒരു കരു​വാ​നെ വി​ളി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു തന്റെ വാ​ലി​ന്മേൽ ഒരു മണി കെ​ട്ടി​യി​ടു​വി​ക്കും.’

ഈ പാ​ഴ്മു​ടി​പ്പ​ണി​ക്കാ​രൻ അവനെ അക്ര​മി​യാ​ക്കി. ഒരു വഴി​ച്ചാൽ കട​ക്കു​മ്പോൾ, ബ്രോ​ക്ക​നിൽ [2] വെ​ച്ചു ഫൗ​സ്റ്റി [3] നെ കണ്ടു സം​സാ​രി​ക്കാൻ മാ​ത്രം പോ​ന്ന​വ​ളും കൈയിൽ ഒരു ചൂ​ലോ​ടു കൂ​ടി​യ​വ​ളു​മായ ഒരു താ​ടി​മീ​ശ​യു​ള്ള പടി​കാ​വ​ല്ക്കാ​രി​യോ​ട് അവൻ വി​ളി​ച്ചു പറ​ഞ്ഞു: ‘മദാം, അപ്പോൾ നി​ങ്ങൾ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ കു​തി​ര​യേ​യും​കൊ​ണ്ടു പു​റ​ത്തേ​ക്കി​റ​ങ്ങു​ക​യാ​ണോ?’

അതോ​ടു​കൂ​ടി, അവൻ ഒരു കാൽ​ന​ട​ക്കാ​ര​ന്റെ തു​ട​ച്ചു​മി​നു​പ്പി​ച്ച ബൂ​ട്ടൂ​സ്സു​ക​ളി​ന്മേ​ലേ​ക്കു ചളി തെ​റി​പ്പി​ച്ചു.

‘എടാ, തെ​മ്മാ​ടി!’ ശു​ണ്ഠി പി​ടി​ച്ച കാൽ​ന​ട​ക്കാ​രൻ ഉച്ച​ത്തിൽ​പ്പ​റ​ഞ്ഞു.

ഗവ്രോ​ഷ് തന്റെ സാൽ​വ​യ്ക്കു​മീ​തെ മൂ​ക്കു​യർ​ത്തി​പ്പി​ടി​ച്ചു.

‘അങ്ങു​ന്ന് ആവ​ലാ​തി​പ്പെ​ടു​ക​യാ​യി​രി​ക്കു​മോ?’

‘നി​ന്നെ​പ്പ​റ്റി!’ ആ മനു​ഷ്യൻ അലറി.

‘കോടതി അട​ച്ചു​പോ​യി’, ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു. ‘ഇനി ഇന്നു യാ​തൊ​രാ​വ​ലാ​തി​യും ഞാൻ കേൾ​ക്കി​ല്ല.’

അങ്ങ​നെ, തെ​രു​വിൽ കു​റ​ച്ചു​കൂ​ടി ദൂ​ര​ത്തെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ പതി​മ്മൂ​ന്നോ പതി​ന്നാ​ലോ വയ​സ്സു​ള്ള ഒരു യാ​ച​ക​പ്പെ​ണ്ണു കാൽ​മു​ട്ടു​കൾ പു​റ​ത്തു കാ​ണ​ത്ത​ക്ക​വി​ധം അത്ര​യും ചെറിയ ഒരു മേൽ​മ​റ​യും ധരി​ച്ച് ഒരു മതി​ല്ക്ക​മാ​ന​ത്തി​ന്റെ ചു​വ​ട്ടിൽ തി​ക​ച്ചും തണു​ത്തു​കോ​ച്ചി കി​ട​ക്കു​ന്ന​തു കണ്ടു. അങ്ങ​നെ​യൊ​രു മേൽ​മ​റ​യി​ടാ​നു​ള്ള പ്രാ​യ​ത്തിൽ​നി​ന്ന് അവൾ കവി​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നു. വളർ​ച്ച ഇങ്ങ​നെ ചില വി​ദ്യ​കൾ കാ​ണി​ക്കാ​റു​ണ്ട്. നഗ്നത ആഭാ​സ​മാ​യി​ത്തീ​രു​ന്ന ആ ഒരു സമ​യ​ത്തു റവു​ക്ക ചെ​റു​താ​യി​ത്തീ​രു​ന്നു.

‘സാ​ധു​പ്പെ​ണ്ണ്!’ ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു. ‘അവൾ​ക്കു കാ​ലു​റ​കൂ​ടി​യി​ല്ല. നി​ല്ക്ക്, ഇതെ​ടു​ത്തോ.’

അവൻ തന്റെ കഴു​ത്തി​നു ചു​റ്റും കെ​ട്ടി​യി​രു​ന്ന ആ സു​ഖ​ക​ര​മായ രോ​മ​ത്തു​ണി മു​ഴു​വ​നും അഴി​ച്ചെ​ടു​ത്തു മെ​ലി​ഞ്ഞ​തും മാ​ന്ത​ളിർ​വ​ണ്ണ​ത്തി​ലു​ള്ള​തു​മായ ആ യാ​ച​ക​പ്പെ​ണ്ണി​ന്റെ ചു​മ​ലി​ലെ​യ്ക്ക് ഒരേ​റു​കൊ​ടു​ത്തു; അവിടെ ആ ഉത്ത​രീ​യം ഒരി​ക്കൽ​ക്കൂ​ടി പു​ത​പ്പാ​യി.

ആ കു​ട്ടി അവനെ അമ്പ​ര​പ്പോ​ടു​കൂ​ടി നോ​ക്കി, ഒന്നും മി​ണ്ടാ​തെ ആ സാൽവ സ്വീ​ക​രി​ച്ചു. കഷ്ട​പ്പാ​ടി​നി​ട​യിൽ ഒരു വല്ലാ​ത്ത നി​ല​യ്ക്കെ​ത്തി​യാൽ​പ്പി​ന്നെ, ആ സാ​ധു​മ​നു​ഷ്യൻ ദുഃ​ഖ​ത്തെ​പ്പ​റ്റി ഞെ​ര​ങ്ങു​ക​യും ഉപ​കാ​ര​ത്തെ​പ്പ​റ്റി നന്ദി പറ​യു​ക​യും പതി​വി​ല്ല.

അതു കഴി​ഞ്ഞു: ‘ബർർ!’ ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു. അവൻ സാ​ങ്മർ​ത്തേ​ങ്ങി​നെ [4] ക്കാ​ള​ധി​കം വി​റ​ച്ചി​രു​ന്നു; അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്ന് ഉടു​പ്പു​മ​റ​യു​ടെ ഒരു പകു​തി​യെ​ങ്കി​ലും ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​വ​ല്ലോ.

ഈ ബർർ! കേ​ട്ട​തോ​ടു​കൂ​ടി, ദേ​ഷ്യം ഒന്നി​ര​ട്ടി​ച്ചു​പോയ മഴ വല്ലാ​തെ ലഹ​ള​കൂ​ട്ടി. അറു​ദു​ഷ്ട​മായ ആകാശം സൽ​പ്ര​വൃ​ത്തി​ക​ളെ ശി​ക്ഷി​ക്കും.

‘ഹാ, ആട്ടെ​യാ​ട്ടെ!’ ഗവ്രോ​ഷ് ഉറ​ക്കെ​പ്പ​റ​ഞ്ഞു, ‘എന്താ​ണി​തി​ന്റെ സാരം? പി​ന്നെ​യും പി​ടി​ച്ചു മഴ. എന്റെ ഈശ്വ​രാ, ഇനി​യും ഇങ്ങ​നെ​ത്ത​ന്നെ​യാ​ണെ​ങ്കിൽ, ഞാ​നെ​ന്റെ വരി​യ​ട​വു നിർ​ത്തും.’

ഒരി​ക്കൽ​ക്കൂ​ടി അവൻ നട തു​ട​ങ്ങി.

‘അതു ശരി’, സാൽ​വ​യിൽ ചു​രു​ണ്ടു​മ​ട​യു​ന്ന യാ​ച​ക​പ്പെ​ണ്ണി​നെ നോ​ക്കി അവൻ തു​ടർ​ന്നു: ‘അവൾ​ക്ക് ഒരെ​ണ്ണം പറഞ്ഞ ചെ​റു​കൊ​ട്ട കി​ട്ടി.’

അവൻ മേ​ഘ​ങ്ങ​ളെ നോ​ക്കി ഉറ​ക്കെ​പ്പ​റ​ഞ്ഞു: ‘കൈ​യിൽ​ക്കി​ട്ടി?’

രണ്ടു കു​ട്ടി​ക​ളും അവ​ന്റെ മട​മ്പ​ത്തു​ണ്ട്.

ഒര​പ്പ​ക്കാ​ര​ന്റെ പീ​ടി​ക​യാ​ണെ​ന്നു കാ​ണി​ക്കു​ന്ന ആ കനത്ത അഴി​യി​ട്ട അന്താ​ഴ​പ്പ​ണി​യു​ടെ— സ്വർ​ണ്ണം​പോ​ലെ അപ്പം അഴി​ക്കു പി​ന്നി​ലാ​ണ​ല്ലോ വെ​ച്ചു​വ​രാ​റ്—അടു​ക്ക​ലൂ​ടെ പോ​കു​മ്പോൾ ഗവ്രോ​ഷ് തി​രി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കി: ‘അപ്പോൾ കൂ​ട്ട​ത്തിൽ​പ്പ​റ​യ​ട്ടെ, ഹേ ചെ​ക്ക​ന്മാ​രേ, നമ്മൾ വല്ല​തും കഴി​ച്ചു​വോ?’

‘മൊ​സ്യു,’ മൂ​ത്ത​വൻ പറ​ഞ്ഞു, ‘ഞങ്ങൾ ഇന്നു രാ​വി​ലെ മുതൽ ഒന്നും കഴി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല.’

‘അപ്പോൾ നി​ങ്ങൾ​ക്ക് അച്ഛ​നും അമ്മ​യു​മി​ല്ലേ?’ ഗവ്രോ​ഷ് പ്രാ​ഭ​വ​ത്തോ​ടു കൂടി തു​ടർ​ന്നു.

‘സേർ, ഞങ്ങൾ​ക്ക് ഒര​ച്ഛ​നും ഒര​മ്മ​യു​മു​ണ്ട്; പക്ഷേ, അവ​രാ​രാ​ണെ​ന്നു ഞങ്ങൾ​ക്ക​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ.’

‘അവ​രെ​വി​ടെ​യാ​ണെ​ന്ന​റി​യു​ന്ന​തി​നെ​ക്കാൾ ചി​ല​പ്പോൾ നല്ല​ത് അതാണ്,’ ഒരു തത്ത്വ​ജ്ഞാ​നി​യാ​യി​രു​ന്ന ഗവ്രോ​ഷ് അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ട്ടു.

‘രണ്ടു മണി​ക്കൂ​റാ​യി ഞങ്ങൾ നട​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.’ മൂ​ത്ത​വൻ തു​ടർ​ന്നു, ‘തെ​രു​വു​ക​ളു​ടെ മൂ​ല​യ്ക്ക​ലൊ​ക്കെ വല്ല​തും കി​ട്ടി​യെ​ങ്കി​ലോ എന്നു​വെ​ച്ചു ഞങ്ങൾ നോ​ക്കി; ഒന്നു​മി​ല്ല.’

‘എനി​ക്ക​റി​യാം,’ ഗവ്രോ​ഷ് അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ട്ടു. ‘നാ​യ​യാ​ണ് എന്തും തി​ന്നുക.’

കു​റ​ച്ചിട കഴി​ഞ്ഞ് അവൻ തു​ടർ​ന്നു: ‘ഹാ! നമ്മൾ നമ്മു​ടെ ഗ്ര​ന്ഥ​കർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രെ മറ​ന്നു. അവ​രെ​ക്കൊ​ണ്ടെ​ന്താ​യി എന്നു നമു​ക്ക​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ. തെ​ണ്ടി​ക​ളേ, അതു പോരാ. കി​ഴ​വ​ന്മാ​രെ അങ്ങ​നെ വഴി​തെ​റ്റി​പ്പോ​വാൻ സമ്മ​തി​ച്ചു​കൂ​ടാ, ആട്ടെ, എന്താ​യാ​ലും നമു​ക്കൊ​ന്നു കണ്ണു ചി​മ്പ​ണ​മ​ല്ലോ.

എന്താ​യാ​ലും അവൻ അവ​രോ​ട് ചോ​ദ്യ​മൊ​ന്നും ചോ​ദി​ച്ചി​ല്ല. പാർ​പ്പി​ട​മി​ല്ലാ​താ​വുക എന്ന​തി​നെ​ക്കാൾ സാ​ധാ​ര​ണ​മാ​യി മറ്റെ​ന്താ​ണ്! കു​ട്ടി​പ്രാ​യ​ത്തി​നു​ള്ള സമ​യോ​ചി​ത​മായ കൂ​സ​ലി​ല്ലാ​യ്മ ഏതാ​ണ്ടു തി​ക​ച്ചും വീ​ണ്ടു​കി​ട്ടിയ മൂത്ത കു​ട്ടി ഇങ്ങ​നെ ഉച്ച​ത്തിൽ​പ്പ​റ​ഞ്ഞു:

‘നേരം പോ​ക്കു​ണ്ട് ഏതാ​യാ​ലും, ഞാ​യ​റാ​ഴ്ച ദിവസം ഒരൊ​ന്നാ​ന്ത​രം വെ​ള്ള​പ്പാ​റ്റൽ കാണാൻ ഞങ്ങ​ളെ കൂ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​വാ​മെ​ന്ന് അമ്മ പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ട്.’

‘ഹോ ഹോ!’

‘അമ്മ,’ മൂ​ത്ത​കു​ട്ടി പറ​ഞ്ഞു, ‘മാംസൽ മി​സ്സോ​ടു​കൂ​ടി​യാ​ണ് താ​മ​സി​ക്കു​ന്ന​ത്.’

‘എടടാ!’ ഗവ്രോ​ഷ് മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു.

ഈയി​ട​യ്ക്ക് അവൻ നി​ന്നു, രണ്ടു നി​മി​ഷ​ത്തോ​ള​മാ​യി തന്റെ കീ​റ​ത്തു​ണി​യു​ടു​പ്പി​ലെ എല്ലാ​ത്ത​രം മൂ​ല​ക​ളി​ലും തപ്പു​ക​യും കൈ​യി​ട്ടു തി​ര​യു​ക​യു​മാ​യി​രു​ന്നു.

ഒടു​വിൽ വെ​റു​തേ തൃ​പ്തി​യാ​യെ​ന്നു​മാ​ത്രം കാ​ണി​ക്കു​ന്ന മട്ടിൽ അവൻ തല​യൊ​ന്നി​ള​ക്കി: പക്ഷേ, അതു വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ വി​ജ​യ​സൂ​ച​ക​മാ​യി​രു​ന്നു.

‘നമു​ക്കു ലഹള കൂ​ട്ടാ​തി​രി​ക്കുക. നമു​ക്കു മൂ​ന്നാൾ​ക്കു​ള്ള അത്താ​ഴ​മി​താ.’

കീ​ശ​ക​ളി​ലൊ​ന്നിൽ​നി​ന്ന് അവൻ ഒരു സൂ പു​റ​ത്തേ​ക്കെ​ടു​ത്തു.

ആ രണ്ടു ചെ​ക്ക​ന്മാർ​ക്കും അമ്പ​ര​ക്കാൻ ഇട​കി​ട്ടു​ന്ന​തി​നു മുൻ​പാ​യി അവൻ അവരെ അപ്പ​ക്കാ​ര​ന്റെ പീ​ടി​ക​യി​ലേ​ക്ക് ഒരു​ന്തു​ന്തി, ഇങ്ങ​നെ പറ​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ട് തന്റെ സൂ പണ​ത്ത​ട്ടി​ലേ​ക്കെ​റി​ഞ്ഞു: ‘എടോ, ഒരു സൂ​വി​ന്ന​പ്പം.’

അപ്പം​വി​ല്പ​ന​ക്കാ​രൻ—അയാൾ തന്നെ​യാ​യി​രു​ന്നു ഉട​മ​സ്ഥ​നും—ഒര​പ്പ​വും ഒരു കത്തി​യു​മെ​ടു​ത്തു.

‘എന്റെ ചങ്ങാ​തി, മൂ​ന്നു കഷ്ണ​മാ​യി​ട്ട്!’ ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു.

ഉടനെ അവൻ പ്രാ​ഭ​വ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി തു​ടർ​ന്നു: ‘ഞങ്ങൾ മൂ​ന്നു​പേ​രു​ണ്ട്.’

ആവ​ശ്യ​ക്കാ​രെ മൂ​ന്നു​പേ​രെ​യും നോ​ക്കി​ക്ക​ണ്ട​തി​നു​ശേ​ഷം അപ്പ​ക്കാ​രൻ ഒരു കറു​ത്ത​പ്പം എടു​ത്ത​തും കണ്ട്, അവൻ മഹാ​നായ ഹ്രെ​ദ​റി​ക് ചക്ര​വർ​ത്തി​യു​ടെ പു​ക​യി​ല​പ്പൊ​ടി ഒരു കു​ത്തു വി​രൽ​ത്തു​മ്പ​ത്തു​ണ്ടെ​ന്നാ​ല​ത്തെ​പ്പോ​ലെ അന്ത​സ്സി​ലു​ള്ള ഒരു മൂ​ക്കു വലി​ക്ക​ലോ​ടു​കൂ​ടി, കൈ​വി​രൽ മൂ​ക്ക​റ്റം​വ​രെ കേ​റ്റി​വെ​ച്ച് ഈ ശു​ണ്ഠി​പി​ടി​ച്ച ഒര​ക്ഷ​ര​ലോ​പ​ചി​ഹ്ന​ത്തെ അപ്പ​ക്കാ​ര​ന്റെ മു​ഖ​ത്തേ​ക്ക് ഒരേ​റെ​റി​ഞ്ഞു: ‘ക്കെ​ക്കെ​ക്കെ!’

ഗവ്രോ​ഷ് അപ്പ​ക്കാ​ര​നോ​ട് ചെയ്ത ഈ അധി​കാ​ര​വാ​ദ​ശ​ബ്ദ​ത്തിൽ ഒരു റഷ്യൻ​വാ​ക്കോ ഒരു പോ​ളീ​ഷ് വാ​ക്കോ അല്ലെ​ങ്കിൽ അമേ​രി​ക്കൻ കാ​ട​ന്മാർ പു​ഴ​യു​ടെ ഒരു വക്ക​ത്തു​നി​ന്നു മറ്റേ വക്ക​ത്തു​ള്ള​വർ​ക്ക് ഏകാ​ന്ത​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ വി​ല​ങ്ങ​ത്തിൽ എറി​ഞ്ഞു​കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന അപ​രി​ഷ്കൃ​ത​ക്കൂ​ക​ലോ നോ​ക്കി​പ്പി​ടി​ക്കു​ന്ന വാ​യ​ന​ക്കാർ, ഇതു തങ്ങൾ ദി​വ​സം​പ്ര​തി ഉപ​യോ​ഗി​ക്കാ​റു​ള്ള​തും ‘കേൾ​ക്ക​ട്ടെ, കേൾ​ക്ക​ട്ടെ, കേൾ​ക്ക​ട്ടെ’ എന്ന​തി​ന്റെ സ്ഥാ​ന​ത്തു​ള്ള​തു​മായ ഒരു വാ​ക്കാ​ണെ​ന്നു മന​സ്സി​ലാ​ക്ക​ണം. അപ്പ​ക്കാ​രൻ അതി​ന്റെ അർ​ത്ഥം തി​ക​ച്ചും മന​സ്സി​ലാ​ക്കി മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു: ‘ആട്ടെ! ഇതും അപ്പ​മാ​ണ്; രണ്ടാം​ത​ര​ത്തിൽ വെ​ച്ച് ഒന്നാ​ന്ത​രം അപ്പം.’

‘കറു​ത്ത​പ്പ​മ​ല്ലേ നി​ങ്ങൾ പറ​യു​ന്ന​ത്!’ ശാ​ന്ത​മാ​യി പൂ​ച്ഛ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി ഗവ്രോ​ഷ് തി​രി​ച്ച​ടി​ച്ചു. ‘എടോ, വെ​ളു​ത്ത​പ്പം തരൂ, വെ​ളു​ത്ത​പ്പം. ഞാൻ ഇന്നൊ​രു വി​രു​ന്നു കഴി​ക്ക​യാ​ണ്.’

അപ്പ​ക്കാ​ര​ന്ന് ഒന്നു പു​ഞ്ചി​രി​ക്കൊ​ള്ളാ​തെ നി​വൃ​ത്തി​യു​ണ്ടാ​യി​ല്ല. വെ​ളു​ത്ത​പ്പം മു​റി​ച്ചെ​ടു​ക്കു​മ്പോൾ അയാൾ ഒര​നു​ക​മ്പ​യോ​ടു​കൂ​ടി അവരെ പരി​ശോ​ധി​ച്ചു; അത് ഗവ്രോ​ഷി​നെ മു​ഷി​പ്പി​ച്ചു.

‘ആട്ടെ​യാ​ട്ടെ. എടോ അപ്പ​ക്കാ​ര​ന്റെ കു​ട്ടി!’ അവൻ പറ​ഞ്ഞു, ‘എന്തി​നാ​ണ് താൻ ഈ വിധം ഞങ്ങ​ളു​ടെ അള​വെ​ടു​ത്തു​വെ​യ്ക്കു​ന്ന​ത്?’

മൂ​ന്നു​പേ​രെ​യും പി​ടി​ച്ചു മീ​തേ​യ്ക്കു​മീ​തെ നിർ​ത്തി​യാൽ ഒര​ള​വി​ന്നു​ണ്ടാ​വി​ല്ല.

അപ്പം മു​റി​ച്ചു​ക​ഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ അപ്പ​ക്കാ​രൻ സൂ​വെ​ടു​ത്തു തന്റെ മേ​ശ​വ​ലി​പ്പി​ലി​ട്ടു; ഗവ്രോ​ഷ് ആ രണ്ടു കു​ട്ടി​ക​ളോ​ട് പറ​ഞ്ഞു: ‘കാർ​ന്നു​കള.’

രണ്ടു കു​ട്ടി​ക​ളും അമ്പ​ര​ന്നു മു​ഖ​ത്തേ​ക്കു തു​റി​ച്ചു​നോ​ക്കി.

ഗവ്രോ​ഷ് ചി​രി​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങി.

‘ഹോ! ഗ്ര​ഹ​പ്പി​ഴേ, അത​ങ്ങ​നെ​യാ​ണ്! അവർ​ക്ക് ഇനി​യും മന​സ്സി​ലാ​യി​ട്ടി​ല്ല, അവർ അത്ര​യ്ക്കു പോ​ന്നി​ട്ടി​ല്ല.’

‘തി​ന്നു​കള.’

അതോ​ടു​കൂ​ടി, രണ്ടു കു​ട്ടി​കൾ​ക്കും അവൻ ഓരോ അപ്പ​ക്ക​ഷ്ണം കൈ​യിൽ​ക്കൊ​ടു​ത്തു.

കു​റെ​ക്കൂ​ടി സം​സാ​രി​ക്കാൻ കൊ​ള്ളാ​വു​ന്ന​വ​നെ​ന്നു തനി​ക്കു തോ​ന്നിയ മൂ​ത്ത​കു​ട്ടി സവി​ശേ​ഷ​മായ ഒരു പ്രോ​ത്സാ​ഹ​നം അർ​ഹി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടെ​ന്നും വി​ശ​പ്പു തീർ​ക്കു​വാൻ അവ​ന്നു ശങ്ക തീർ​ത്തു​കൊ​ടു​ക്കേ​ണ്ട​താ​ണെ​ന്നും കരുതി, ഗവ്രോ​ഷ് ഏറ്റ​വും വലിയ പങ്ക് അവ​ന്റെ കൈയിൽ വെ​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​തോ​ടു​കൂ​ടി തു​ടർ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു: ‘അതു നി​ന്റെ മോ​ന്ത​യി​ലേ​ക്കു കു​ത്തി​യി​ടി​ച്ചോ!’ ഒരു കഷ്ണം എല്ലാ​റ്റി​ലും​വെ​ച്ചു ചെ​റു​താ​യി​രു​ന്നു; അതവൻ തനി​ക്കാ​യി വെ​ച്ചു.

ഗവ്രോ​ഷ് ഉൾ​പ്പെ​ടെ, ആ സാ​ധു​ക്കു​ട്ടി​ക​ളെ​ല്ലാം തളർ​ന്നി​രു​ന്നു. വായ നി​റ​ച്ച് ആ അപ്പ​ക്ക​ഷ്ണം കടി​ച്ചു​ചീ​ന്തി​യെ​ടു​ക്കു​ന്ന​തോ​ടു​കൂ​ടി അവർ പീടിക മറ​ച്ചു​നി​ന്നു; പണം കൊ​ടു​ത്തു​ക​ഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ട് അപ്പ​ക്കാ​രൻ അവ​രു​ടെ നേരെ ശു​ണ്ഠി​പി​ടി​ച്ചു നോ​ക്കി.

‘നമു​ക്ക് ഇനി​യും തെ​രു​വി​ലേ​ക്കി​റ​ങ്ങാം, ‘ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു.

അവർ വീ​ണ്ടും ബസ്തി​ലി​ലേ​ക്കു​ള്ള വഴിയെ നട​ന്നു​തു​ട​ങ്ങി.

ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്കു വെ​ളി​ച്ച​മു​ള്ള ജനാ​ല​ക​ളു​ടെ അടു​ക്ക​ലൂ​ടെ പോ​വു​മ്പോൾ, കൂ​ട്ട​ത്തിൽ​വെ​ച്ചു ചെ​റി​യ​വൻ തന്റെ കഴു​ത്തിൽ ഒരു ചര​ടി​ന്മേൽ തൂ​ങ്ങി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന ഈയ​ഗ്ഗ​ഡി​യാ​ളി​ന്മേ​ലേ​ക്കു നോ​ക്കാൻ​വേ​ണ്ടി നി​ല്ക്കും.

‘അവൻ പച്ച വി​ട്ടി​ട്ടി​ല്ല’, ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു.

ഉടനെ, ആലോ​ച​നാ​ശീ​ല​നാ​യി, അവൻ പല്ലു​കൾ​ക്കി​ട​യി​ലൂ​ടെ മന്ത്രി​ച്ചു: ‘എന്താ​യാ​ലും, എന്റെ കൈ​യി​ലാ​ണ് ഈ പി​ഞ്ചു​കു​ട്ടി​കൾ പെ​ട്ടി​രു​ന്നെ​തെ​ങ്കിൽ, ഞാൻ ഇതി​ല​ധി​കം നന്നാ​യി അവ​റ്റ​യെ പൂ​ട്ടി​യി​ടും.’

അവർ അപ്പ​ക്ക​ഷ്ണം തി​ന്നു​തീർ​ത്തു എന്നും ആ രസ​മി​ല്ലാ​ത്ത റ്യു ദെ ബല്ലെ​ത്ത് എന്ന സ്ഥ​ല​ത്തി​ന്റെ മൂ​ല​യ്ക്കൽ —അങ്ങേ അറ്റ​ത്തു ലഫോർ​സി​ന്റെ താ​ന്ന​തും പേ​ടി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​തു​മായ കാ​വൽ​പ്പുര കാണാം. അവിടെ—എത്തി എന്നു​മാ​യ​പ്പോ​ഴേ​ക്ക്.

‘ഹേ ഹേ! അതു താ​നാ​ണോ, ഗവ്രോ​ഷ്?’ ആരോ ചോ​ദി​ച്ചു.

‘ഹേ ഹേ! താ​നാ​ണോ, മൊ​ങ്പർ​നാ​സ്?’ ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു.

ഒരാൾ നമ്മു​ടെ തെ​രു​വു​തെ​ണ്ടി​യു​ടെ തൊ​ട്ട​ടു​ത്തെ​ത്തി; അതു നീ​ല​ക്ക​ണ്ണ​ട​യോ​ടു​കൂ​ടി വേ​ഷ​ച്ഛ​ന്ന​നായ മൊ​ങ്പർ​നാ​സ്സാ​യി​രു​ന്നു; വേ​ഷ​മാ​റ്റം ഗവ്രോ​ഷി​നു മന​സ്സി​ലാ​കു​ന്ന വി​ധ​ത്തി​ലേ ഉള്ളൂ.

‘പൊടി പാറി!’ ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു​തു​ട​ങ്ങി. ‘ഒരു ചെ​റു​ച​ണ​വി​ത്തു പ്ലാ​സ്ത​റി​ന്റെ നെ​റ​ത്തി​ലു​ള്ള ഒരു തോ​ലാ​ണ​ല്ലോ മേ​ലി​ട്ടി​ട്ടു​ള്ള​ത്; ഒരു വൈ​ദ്യ​ന്റെ മട്ടി​ലു​ള്ള നീ​ല​ക​ണ്ണ​ട​യും, താൻ പരി​ഷ്കാ​രി​യാ​വാ​ണ്. ഞാന് സത്യം ചെ​യ്യാം.’

‘ഛൂ!’ മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് പറ​ഞ്ഞു, ‘അത്ര​യു​റ​ക്കെ​യ​രു​ത്!’

അവൻ ഗവ്രോ​ഷി​നെ വെ​ളി​ച്ച​മു​ള്ള ജനാ​ല​വ​രി​ക​ളിൽ​നി​ന്നു ദൂ​ര​ത്തേ​ക്കു ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ കൂ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​യി.

പാ​വ​ക​ളെ​പ്പോ​ലെ മറ്റു രണ്ടു ചെ​റു​കു​ട്ടി​ക​ളും അന്യോ​ന്യം കൈ​കോർ​ത്തു പി​ടി​ച്ചു പി​ന്നാ​ലെ ചെ​ന്നു.

ഒരു വീ​ട്ടു​പ​ടി​യു​ടെ കമാ​ന​ത്തി​നു ചു​വ​ട്ടിൽ മഴ​യിൽ​നി​ന്നും ആളു​ക​ളു​ടെ നോ​ട്ട​ത്തിൽ​നി​ന്നും രക്ഷ​പ്പെ​ട്ടു മറ​വി​ലാ​യി എന്നു കണ്ട​പ്പോൾ, ‘ഞാൻ എങ്ങോ​ട്ടാ​ണ് പോ​കു​ന്ന​തെ​ന്ന​റി​യാ​മോ?’ മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് കല്പി​ച്ചു​ചോ​ദി​ച്ചു.

‘പശ്ചാ​ത്ത​പി​ച്ചു കയറുക എന്ന സന്ന്യാ​സി​മഠ [5] ത്തി​ലേ​ക്ക്.’

‘തമാ​ശ​ക്കാ​രൻ!’ മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് തു​ടർ​ന്നു​പ​റ​ഞ്ഞു: ‘ഞാൻ ബബെയെ കാണാൻ പോ​ക​യാ​ണ്.’

‘ആഹാ!’ ഗവ്രോ​ഷ് ഉറ​ക്കെ​പ്പ​റ​ഞ്ഞു, അപ്പോൾ അവ​ളു​ടെ പേർ ബബെ എന്നാ​ണ്.

മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് സ്വരം താ​ഴ്ത്തി. ‘അവ​ള​ല്ല, അവൻ.’

‘ഹോ, ബബെയോ?’

‘അതേ, ബബെ.’

‘അയാൾ കൊ​ളു​ത്തി​ലാ​ണെ​ന്നേ ഞാൻ വി​ചാ​രി​ച്ച​ത്’.

‘അയാൾ കൊ​ളു​ത്ത​ഴി​ച്ചു.’ മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു.

ബബെ​യു​ടെ താമസം ജയി​ലി​ലേ​ക്കു മാ​റ്റിയ ദിവസം രാ​വി​ലെ​ത്ത​ന്നെ, ‘പൊ​ല്ലീ​സ്സാ​പ്പീ​സിൽ’ വല​ത്തോ​ട്ടു തി​രി​യേ​ണ്ട​തി​നു പകരം ഇട​ത്തോ​ട്ടു തി​രി​ഞ്ഞ​തു​കൊ​ണ്ട് അവൻ എങ്ങ​നെ പു​റ​ത്തു ചാ​ടി​പ്പോ​ന്നു എന്നു​ള്ള വി​വ​ര​മെ​ല്ലാം ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് ആ തെ​മ്മാ​ടി​ച്ചെ​ക്ക​നെ പറ​ഞ്ഞു മന​സ്സി​ലാ​ക്കി.

ആ സാ​മർ​ത്ഥ്യ​ത്തെ ഗവ്രോ​ഷ് അഭി​ന​ന്ദി​ച്ചു.

‘എന്തൊ​രു ദന്ത​വൈ​ദ്യൻ!’ അവൻ ഉച്ച​ത്തിൽ​പ്പ​റ​ഞ്ഞു.

ബബെ ചാ​ടി​പ്പോ​യ​തി​നെ​പ്പ​റ്റി കു​റ​ച്ചു​കൂ​ടി വി​വ​ര​ങ്ങൾ പറ​ഞ്ഞ​തി​നു​ശേ​ഷം, മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് ഇങ്ങ​നെ അവ​സാ​നി​പ്പി​ച്ചു: ‘ഹോ അതു​മാ​ത്ര​മ​ല്ല.’

ഗവ്രോ​ഷ് ആ കേ​ട്ടു​നി​ല്ക്കു​ന്ന​തോ​ടു​കൂ​ടി മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് കൈ​യിൽ​പ്പി​ടി​ച്ചി​രു​ന്ന ഒരു വടി മേ​ടി​ച്ച്, ആലോ​ചി​ക്കാ​തെ അതി​ന്റെ തല​പ്പു വലി​ച്ചെ​ടു​ത്തു; അപ്പോൾ ഒരു കട്ടാ​ര​ത്തി​ന്റെ അലകു പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​മാ​യി.

‘ഹാ!’ ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ കട്ടാ​രം ഉള്ളി​ലേ​ക്കു​ത​ന്നെ ഇറ​ക്കി അവൻ ആശ്ച​ര്യ​പ്പെ​ട്ടു പറ​ഞ്ഞു, ‘അപ്പോൾ ഒരു പ്ര​മാ​ണി​യാ​യി വേ​ഷം​മാ​റിയ സൊ​ന്തം പട്ടാ​ള​ക്കാ​ര​നേ​യും താൻ പോ​രു​മ്പോൾ കൂ​ടെ​ക്ക​രു​തീ​ട്ടു​ണ്ട്.’

മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് കണ്ണു​ചി​മ്മി.

‘എടാ മാരണേ!’ ഗവ്രോ​ഷ് തു​ടർ​ന്നു, ‘അപ്പോൾ തീ​പ്പെ​ട്ടി​ക്കോ​ലു​ക​ളു​മാ​യി ഒന്നു​ര​സി​നോ​ക്കാൻ തന്ന്യാ​ണ് ഭാവം?’

‘പറയാൻ വയ്യാ.’ ഒരു​ദാ​സീ​ന​മ​ട്ടോ​ടു​കൂ​ടി മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു. ‘ഒരു മൊ​ട്ടു​സൂ​ചി കൈയിൽ വെ​യ്ക്കു​ന്ന​ത് എപ്പോ​ഴും നല്ല​താ​ണ്.’

ഗവ്രോ​ഷ് ശാ​ഠ്യം പി​ടി​ച്ചു: ‘താ​നി​ന്ന് എന്തു ചെ​യ്യാ​നാ​ണ് ഭാവം?’

പി​ന്നെ​യും മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് ഒരു സഗൗ​ര​വ​സ്വ​രം അവ​ലം​ബി​ച്ച് ഓരോ അക്ഷ​ര​വും വാ​യി​ലി​ട്ടു ചവ​ച്ചും​കൊ​ണ്ടു പറ​ഞ്ഞു: ‘കാ​ര്യ​ങ്ങൾ.’

പെ​ട്ടെ​ന്നു സം​ഭാ​ഷ​ണ​വി​ഷ​യം മാ​റ്റി, അവൻ പറ​ഞ്ഞു: ‘കൂ​ട്ട​ത്തിൽ പറ​യ​ട്ടെ.’

‘എന്ത്!’

‘ഇന്നാൾ ഒരു കാ​ര്യ​മു​ണ്ടാ​യി. ആലോ​ചി​ച്ചു​നോ​ക്കൂ. ഞാ​നൊ​രു പ്ര​മാ​ണി​യെ കണ്ടു. അയാൾ ഒരു​പ​ദേ​ശ​വും തന്റെ പണ​സ്സ​ഞ്ചി​യും​കൂ​ടി എനി​ക്കു സമ്മാ​നി​ച്ചു. ഞാൻ എന്റെ കീ​ശ​യി​ലി​ട്ടു. ഒരു നി​മി​ഷം കഴി​ഞ്ഞു. ഞാൻ കീ​ശ​യിൽ നോ​ക്കു​ന്നു. അതി​ലൊ​ന്നു​മി​ല്ല.’

‘ഉപ​ദേ​ശം മാ​ത്രം,’ ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു.

‘അപ്പോൾ താനോ,’ മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് ചോ​ദി​ച്ചു. ‘താ​നി​പ്പോൾ എവി​ടേ​ക്കാ​ണ്?’

ഗവ്രോ​ഷ് തന്റെ രണ്ടു ശര​ണാ​ഗ​ത​ന്മാ​രെ ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ച്ചു പറ​ഞ്ഞു: ‘ഞാൻ ഈ രണ്ടു പി​ഞ്ചു​കു​ട്ടി​ക​ളെ കെ​ട​ത്തി​യു​റ​ക്കാൻ പോ​ന്നു.’

‘എവി​ടെ​യാ​ണ് കി​ട​യ്ക്ക?’

‘എന്റെ വീ​ട്ടിൽ.’

‘തന്റെ വീ​ടെ​വി​ടെ​യാ​ണ്?’

‘എന്റെ വീ​ട്ടിൽ.’

‘അപ്പോൾ തനി​ക്കൊ​രു താ​മ​സ​സ്ഥ​ല​മു​ണ്ടോ?’

‘ഉവ്വ്, എനി​ക്കു​ണ്ട്.’

‘എവി​ടെ​യാ​ണ് ആ താ​മ​സ​സ്ഥ​ലം?’

‘ആനയിൽ,’ ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു.

പ്ര​കൃ​ത്യാ അത്ര​യ​ധി​കം അത്ഭു​ത​പ്പെ​ടു​ന്ന ഒരു സ്വ​ഭാ​വ​ക്കാ​ര​ന​ല്ലെ​ങ്കി​ലും, മൊ​ങ്പർ​നാ​സ്സി​ന് അത്ഭു​ത​സൂ​ച​ക​മായ ഒരു ശബ്ദം പു​റ​പ്പെ​ടു​വി​ക്കാ​തെ കഴി​ഞ്ഞി​ല്ല. ‘ആനയിൽ!’

‘അതേ, ശരി, ആനയിൽ!’ ഗവ്ര​രോ​ഷ് തി​രി​ച്ച​ടി​ച്ചു. ‘ഉം ഉം ഉം?’

ആരും എഴു​താ​ത്ത​തും എല്ലാ​വ​രും ഉച്ച​രി​ക്കു​ന്ന​തു​മായ ഭാ​ഷ​യി​ലെ മറ്റൊ​രു വാ​ക്കാ​ണി​ത്

‘ഉം ഉം ഉം എന്നു​വെ​ച്ചാൽ, എന്താ​ണ​തിൽ തര​ക്കേ​ട്?’ എന്നർ​ത്ഥം.

ആ ചെ​ക്ക​ന്റെ ഈ അഗാ​ധ​മായ അഭി​പ്രാ​യ​പ്ര​ക​ട​നം മൊ​ങ്പർ​നാ​സ്സി​നെ തന്റേ​ടം വെ​പ്പി​ച്ചു. ഗവ്രോ​ഷി​ന്റെ താ​മ​സ​സ്ഥ​ല​ത്തെ സം​ബ​ന്ധി​ച്ചേ​ട​ത്തോ​ളം കു​റെ​ക്കൂ​ടി നല്ല അഭി​പ്രാ​യ​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്ക് അവൻ തി​രി​ച്ചെ​ത്തി​യ​തു​പോ​ലെ തോ​ന്നി.

‘ശരി, ശരി,’ അവൻ പറ​ഞ്ഞു, ‘ആഹാ, ആന. അവിടെ സു​ഖ​മാ​ണോ?’

‘വളരെ,’ ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു, ‘അതൊ​ര​ധി​ക​പ്ര​സം​ഗി​യാ​ണ്.’ പാ​ല​ത്തി​ന്റെ ചോ​ട്ടി​ലെ​പ്പോ​ലെ അവിടെ കാ​റ്റി​ല്ല.’

‘താ​നെ​ങ്ങ​നെ അതിൽ കട​ക്കു​ന്നു?’

‘ഹോ, ഞാ​ന​ങ്ങോ​ട്ടു കട​ക്കും.’

‘അപ്പോൾ ഒരു പൊ​ത്തു​ണ്ടോ?’ മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് കല്പി​ച്ചു ചോ​ദി​ച്ചു.

‘ദേവമേ! ഉണ്ടെ​ന്നു പറയണം. പക്ഷേ, താ​നാ​രോ​ടും പറ​യ​രു​ത് മുൻ​കാ​ലു​കൾ​ക്കി​ടേ​ലാ​ണ​ത്. തീ​പ്പെ​ട്ടി​ക്കൊ​ലു​കൾ അതു കണ്ടെ​ത്തീ​ട്ടി​ല്ല.’

‘എന്നി​ട്ടു, മേ​ല്പോ​ട്ടു കേറും? എനി​ക്കു മന​സ്സി​ലാ​യി.’

‘കൈ​കൊ​ണ്ട് ഒരു നീക്ക്-​ക്രിക്, ക്രി​ക്, കഴി​ഞ്ഞു ഒക്കെ; അവിടെ ആരു​മി​ല്ല’

കു​റ​ച്ചിട മി​ണ്ടാ​തി​രു​ന്ന​തി​നു​ശേ​ഷം, ഗവ്രോ​ഷ് തു​ടർ​ന്നു: ‘ഈ കു​ട്ടി​കൾ​ക്കാ​യി എനി​ക്കൊ​രു കോണി സമ്പാ​ദി​ക്ക​ണം.’

മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​ച്ചു: ‘ഈ ഗ്ര​ഹ​പ്പിഴ പി​ടി​ച്ച രണ്ടു ചെ​ക്ക​ന്മാ​രെ താൻ എവി​ടെ​നി​ന്നു പെ​റു​ക്കി കൈ​യി​ലാ​ക്കി?’

ഗവ്രോ​ഷ് വലിയ സത്യ​വാ​നാ​യി മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു: ‘അത് ഒരു പാ​ഴ്മു​ടി​ക്കാ​രൻ എനി​ക്കു സമ്മാ​നി​ച്ച രണ്ടു ചി​ടു​ങ്ങ​ന്മാ​രാ​ണ്!’

അതി​നി​ട​യ്ക്ക് മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് ആലോ​ച​ന​യിൽ​പ്പെ​ട്ടു: ‘താൻ എന്നെ വളരെ ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ മന​സ്സി​ലാ​ക്കി​യ​ല്ലോ’. അവൻ പി​റു​പി​റു​ത്തു.

പരു​ത്തി​യിൽ പൊ​തി​ഞ്ഞ രണ്ടു തൂ​വ​ലു​ക​ളിൽ അധി​ക​മൊ​ന്നു​മ​ല്ലാ​ത്ത രണ്ടു ചെ​റു​സാ​ധ​നം കീ​ശ​യിൽ​നി​ന്നെ​ടു​ത്ത് അവൻ ഓരോ​ന്നും ഓരോ നാ​സാ​ദ്വാ​ര​ത്തിൽ തി​രു​കി. ഇത് അവ​ന്റെ മൂ​ക്കി​നെ മാ​റ്റി​ത്തീർ​ത്തു.

‘തന്നെ അതു മറ്റൊ​രാ​ളാ​ക്കി.’ ഗവ്രോ​ഷ് അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ട്ടു. ‘അത് തനി​ക്കു​ള്ള ഭം​ഗി​ക്കു​റ​വ് ഒട്ടു കു​റ​ച്ചു: ‘ഇത് എപ്പോ​ഴും താൻ വെ​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്ക​ണം.’

മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് ഒരു സു​ഭ​ഗ​നാ​യി​രു​ന്നു; ഗവ്രോ​ഷ് ഒരു​പ​ദ്ര​വി​യാ​ണ്.

‘കാ​ര്യ​മാ​യി​ട്ട്,’ മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് കല്പി​ച്ചു ചോ​ദി​ച്ചു. ‘ഇപ്പോൽ എന്നെ​പ്പ​റ്റി താ​നെ​ന്തു പറ​യു​ന്നു?’

മൊ​ങ്പർ​നാ​സി​ന്റെ ഒച്ച​യും തീരെ മാ​റി​യി​രു​ന്നു. ഒരു ഞൊ​ടി​നേ​രം​കൊ​ണ്ട് മൊ​ങ്പർ​നാ​സി​നെ തീരെ അറി​യാ​താ​യി.

‘ഹോ!’ ഞങ്ങൾ​ക്കു​വേ​ണ്ടി ഒരു കോ​മാ​ളി​കെ​ട്ട്.’ ഗവ്രോ​ഷ് അത്ഭു​ത​പ്പെ​ട്ടു പറ​ഞ്ഞു.

മൂ​ക്കിൽ വി​ര​ലി​ടു​ന്ന പ്ര​വൃ​ത്തി​യിൽ മു​ങ്ങി​യി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ട് ഇതേ​വ​രെ ഒന്നും കേൾ​ക്കാ​തി​രു​ന്ന ആ രണ്ടു കു​ട്ടി​കൾ, കോ​മാ​ളി എന്നു കേ​ട്ട​പ്പോൾ അടു​ത്തു ചെ​ന്നു സന്തോ​ഷ​ത്തോ​ടും ബഹു​മാ​ന​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി മൊ​ങ്പർ​നാ​സ്സി​നെ തു​റി​ച്ചു നോ​ക്കു​ക​യാ​യി.

ഭാ​ഗ്യ​ക്കേ​ടി​നു, മൊ​ങ്പർ​നാ​സ്സി​നു മന​സ്സു​ഖ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല.

അവൻ ഗവ്രോ​ഷി​ന്റെ ചു​മ​ലിൽ കൈ​വെ​ച്ചു വാ​ക്കു​ക​ളെ ഉറ​പ്പി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു പറ​ഞ്ഞു: ‘കു​ട്ടീ, ഞാൻ പറ​യു​ന്ന​തു ശ്ര​ദ്ധി​ച്ചു കേൾ​ക്കൂ, ഞാൻ എന്റെ നാ​യ​യും, എന്റെ കത്തി​യും. എന്റെ ഭാ​ര്യ​യു​മാ​യി യോ​ജി​പ്പി​ലാ​ണെ​ങ്കി​ലും, താൻ എനി​ക്കു വേ​ണ്ടി പത്തു സൂ ചെ​ല​വു​ചെ​യ്യു​മെ​ങ്കി​ലും, ഞാൻ പണി​യെ​ടു​ക്കി​ല്ലെ​ന്നു ശഠി​ക്കി​ല്ല, പക്ഷേ, ഇതു നോൽ​മ്പി​ന്റെ തലേ ദി​വ​സ​മ​ല്ല​ല്ലോ.’

ഈ അവ​ല​ക്ഷ​ണം​പി​ടി​ച്ച വാ​ക്യം തെ​മ്മാ​ടി​ച്ചെ​ക്ക​നെ ഒന്നു വല്ലാ​തെ ഇള​ക്കി​ത്തീർ​ത്തു. അവൻ പെ​ട്ടെ​ന്നു തി​രി​ഞ്ഞു, തന്റെ മി​ന്നു​ന്ന കണ്ണു​ക​ളെ ചു​റ്റും ഒന്നു സശ്ര​ദ്ധ​മാ​യോ​ടി​ച്ചു. കു​റ​ച്ച​ടി ദൂ​ര​ത്താ​യി അങ്ങോ​ട്ടു പു​റം​തി​രി​ഞ്ഞു നി​ല്ക്കു​ന്ന ഒരു പൊ​ല്ലീ​സ് സർ​ജ്ജ​ന്റി​നെ കണ്ടു​പി​ടി​ച്ചു. ഗവ്രോ​ഷ് ഒരു ‘ഹാ, കൊ​ള്ളാം’ എന്നു പറയാൻ നാ​വിൻ​തു​മ്പു​വ​രെ എത്തി​ച്ച​താ​ണ്; പക്ഷേ, അതു നിർ​ത്തി മൊ​ങ്പർ​നാ​സ്സി​ന്റെ കൈ പി​ടി​ച്ചു പറ​ഞ്ഞു: ‘എന്നാൽ അങ്ങ​നെ​യാ​ട്ടെ; ഞാന് എന്റെ ചി​ടു​ങ്ങ​ന്മാ​രെ​യും​കൊ​ണ്ട് എന്റെ ആന​യു​ടെ അടു​ക്ക​ലേ​ക്കു പോണു. എന്നെ​ക്കൊ​ണ്ട് ഏതു രാ​ത്രി​യെ​ങ്കി​ലും ആവ​ശ്യ​മാ​യാൽ താൻ അവിടെ വന്ന​ന്വേ​ഷി​ച്ചാൽ മതി. ഞാൻ കട​ക്കു​ന്നേ​ട​ത്തു​ത​ന്നെ​യാ​ണ് താമസം. പടി​കാ​വ​ല്ക്കാ​ര​നി​ല്ല. താൻ വന്നി​ട്ടു ‘മൊ​സ്യു ഗവ്രോ​ഷ് എവിടെ?’ എന്നു ചോ​ദി​ച്ചാൽ മതി.’

‘വളരെ നല്ല​ത്.’ മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് പറ​ഞ്ഞു.

മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് ഗ്രീ​വി​നു നേർ​ക്കും ഗവ്രോ​ഷ് ബസ്തീ​ലി​ന്റെ വഴി​ക്കും തി​രി​ഞ്ഞ് അവർ പര​സ്പ​രം പി​രി​ഞ്ഞു. ഗവ്രോ​ഷി​നാൽ വലി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന ജ്യേ​ഷ്ഠ​നാൽ വലി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു പോ​കു​ന്ന ആ അഞ്ചു വയ​സ്സു​ള്ള കു​ട്ടി ആ പോയ കോ​മാ​ളി വേ​ഷ​ക്കാ​ര​നെ നോ​ക്കി​ക്കാ​ണാൻ​വേ​ണ്ടി പലതവണ തല തി​രി​ച്ചു.

പൊ​ല്ലീ​സ്സു​കാ​ര​നു​ണ്ടെ​ന്നു​ള്ള വസ്തുത ഗവ്രോ​ഷി​നെ ധരി​പ്പി​ക്കാൻ മൊ​ങ്പർ​നാ​സ് എടു​ത്ത വിദ്യ അഞ്ചോ ആറോ തവണ പല സ്വ​രൂ​പ​ത്തി​ലാ​യി ടിക് എന്ന ഒരൊ​ച്ച ആവർ​ത്തി​ക്ക​യ​ല്ലാ​തെ മറ്റൊ​ന്നു​മ​ല്ല. ഈ ശബ്ദം, ടിക്, ഒറ്റ​യ്ക്കാ​യി​ട്ടോ ഒരു വാ​ക്യ​ത്തി​ലെ വാ​ക്കു​ക​ളോ​ടു ഭം​ഗി​യിൽ കൂ​ട്ടി​യി​ണ​ക്കി​യി​ട്ടോ പറ​ഞ്ഞാൽ, അർ​ത്ഥം: ‘സൂ​ക്ഷി​ക്ക​ണം, നമു​ക്കു സ്വ​ത​ന്ത്ര​മാ​യി സം​സാ​രി​ച്ചു​കൂ​ടാ.’ ഇതിനു പുറമേ, മൊ​ങ്പർ​നാ​സ്സി​ന്റെ വാ​ച​ക​ത്തിൽ ഗവ്രോ​ഷി​നു മന​സ്സി​ലാ​കാ​തെ പോയ ഒരു സാ​ഹി​ത്യ​ഭം​ഗി​യു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു; എന്റെ നായ, എന്റെ കത്തി, എന്റെ ഭാര്യ എന്ന​തു മോ​ളി​യേർ കവി​ത​യെ​ഴു​തു​ക​യും കാ​ല്ലൊ ചി​ത്രം വര​യ്ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തി​രു​ന്ന ആ മഹ​ത്തായ ശതാ​ബ്ദ​ത്തിൽ വി​ദൂ​ഷ​ക​ന്മാ​രു​ടേ​യും പൊ​റാ​ട്ടു​ന​ട​ന്മാ​രു​ടേ​യും ഇടയിൽ ധാ​രാ​ളം നട​പ്പു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന ഒന്നാ​ണ്.

ഇരു​പ​തു കൊ​ല്ലം മുൻ​പു​വ​രെ പ്ലാ​സ് ദ് ലാ ബസ്തീ​ലി​ന്റെ തെ​ക്കു​പ​ടി​ഞ്ഞാ​റേ മൂ​ല​യ്ക്കു തോ​ടി​ന്റെ കര​യ്ക്കു കോ​ട്ട​ക്കാ​രാ​ഗൃ​ഹ​ത്തി​ലെ പഴയ കു​ഴി​യിൽ​നി​ന്നു തോ​ണ്ടി​യെ​ടു​ത്ത ഒര​പൂർ​വ്വ സ്മാ​ര​ക​സ്തം​ഭം കാ​ണാ​മാ​യി​രു​ന്നു; അതി​പ്പോൾ പാ​രി​സ്സു​കാ​രു​ടെ സ്മ​ര​ണ​യിൽ​നി​ന്നു തീരെ മാ​യ്ക്ക​പ്പെ​ട്ടു​പോ​യി; പക്ഷേ, അത് ‘ഈജി​പ്തി​ലെ സൈ​ന്യ​ത്തി​ന്റെ പ്ര​ധാ​നാ​ധി​പ​നായ ഒരു വി​ദ്യാ​ശാ​ലാം​ഗ​ത്തി​ന്റെ’ മനോ​ധർ​മ്മ​മാ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ട് അതി​ന്റെ ചില ചി​ഹ്ന​മെ​ങ്കി​ലും ഓർ​മ്മ​യിൽ വെ​യ്ക്കേ​ണ്ട​താ​യി​രു​ന്നു.

ഒരു കര​ടു​കു​റി​പ്പേ ആയി​രു​ന്നു​ള്ളു​വെ​ങ്കി​ലും ഞങ്ങൾ ഒരു സ്മാ​ര​ക​സ്തം​ഭ​മെ​ന്നു പറ​യു​ന്നു. എന്നാൽ ഈ മൂശ, അത്ഭു​ത​ക​ര​മായ ഒരു കര​ടു​കു​റി​പ്പ്, നെ​പ്പോ​ളി​യ​ന്റെ ഒരു മനോ​ധർ​മ്മ​ത്തി​ന്റെ മഹ​ത്തായ കങ്കാ​ളം. വഴി​ക്കു​വ​ഴി​യേ വന്നു​പോയ കാ​റ്റ​ടി​കൾ പു​ഴ​ക്കി​യെ​ടു​ത്ത് ഒരോ​രി​ക്ക​ലും നമ്മ​ളിൽ​നി​ന്ന് അധി​ക​മ​ധി​കം ദൂ​ര​ത്തേ​ക്കു കൊ​ണ്ടു​പോ​യി​രു​ന്ന ഈ വസ്തു, ചരി​ത്ര​പ്ര​സി​ദ്ധ​മാ​വു​ക​യും, അതു തന്റെ താൽ​ക്കാ​ലി​ക​സ്ഥി​തി​ക്കെ​തി​രാ​യി ഒരു​ത​രം നി​ശ്ചി​ത​ത്വ​ത്തെ സമ്പാ​ദി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. അതു നാ​ല്പ​ത​ടി ഉയ​ര​ത്തിൽ മരം​കൊ​ണ്ടും കല്ലു​കൊ​ണ്ടു​മു​ണ്ടാ​ക്കി​യ​തും, പണ്ട് ഒരു പടു​ചി​ത്ര​ക്കു​റി​പ്പു​കാ​രൻ പച്ച​ച്ചാ​യ​മി​ട്ടി​രു​ന്നാ​ലും ഇപ്പോൾ ആകാ​ശ​വും കാ​റ്റും കാ​ല​വും കൂടി കറു​പ്പു​ചാ​യ​മി​ട്ടി​ട്ടു​ള്ള ഒരു വീ​ടി​ന്നൊ​ത്ത​ഗോ​പു​രം പു​റ​ത്തു വഹി​ച്ചു നി​ല്ക്കു​ന്ന​തു​മായ ഒരാ​ന​യാ​യി​രു​ന്നു. ഈ ഏകാ​ന്ത​വും അര​ക്ഷി​ത​വു​മായ പ്ര​ദേ​ശ​ത്ത്, ആ കൂ​റ്റൻ പ്ര​തിമ, അതി​ന്റെ ഉട​ലോ​ടും കൊ​മ്പു​ക​ളോ​ടും ഗോ​പു​ര​ത്തോ​ടും കൂ​റ്റൻ വാ​ലോ​ടും തൂ​ണു​കൾ​പോ​ലെ​യു​ള്ള നാലു കാ​ലു​ക​ളോ​ടും​കൂ​ടി, നക്ഷ​ത്ര​പ്ര​കാ​ശ​മു​ള്ള രാ​ത്രി​യിൽ ഒര​പൂർ​വ്വ​വും ഭയ​ങ്ക​ര​വു​മായ സ്വ​രൂ​പ​ത്തെ ഉണ്ടാ​ക്കി​യി​രു​ന്നു. അതു പൊ​തു​ജ​ന​ശ​ക്തി​യു​ടെ ഒരു​ത​രം ബിം​ബ​മാ​യി​രു​ന്നു. അത് ഇരു​ണ്ട​തും ദുർ​ഗ്ര​ഹ​വും മഹ​ത്ത​ര​വു​മാ​യി​രു​ന്നു. അദൃ​ശ്യ​മായ ബസ്തീൽ​പ്രേ​ത​ക്കാ​ഴ്ച​യു​ടെ അടു​ത്തു നി​വർ​ന്നു​നി​ല്ക്കു​ന്ന – ഇന്ന​തെ​ന്നാർ​ക്കും അറി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ​ത്ത – ഒരു ദൃ​ശ്യ​മായ ഭൂ​ത​മാ​യി​രു​ന്നു അത്

ഈ കെ​ട്ടി​ട​ത്തി​ലേ​ക്ക് അപ​രി​ചി​ത​ന്മാർ ആരും ചെ​ന്നി​രു​ന്നി​ല്ല; വഴി​പോ​ക്ക​രാ​രും അങ്ങോ​ട്ടു നോ​ക്കാ​റി​ല്ല. അത് ഇടി​ഞ്ഞു​പൊ​ളി​ഞ്ഞു​തു​ട​ങ്ങി​യി​രി​ക്കു​ന്നു; ഓരോ ഋതു​മാ​റ്റ​ത്തി​ലും അതി​ന്റെ വാ​രി​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ അടർ​ന്ന പശ​ക്ക​ഷ്ണ​ങ്ങൾ അതി​ന്മേൽ ഭയ​ങ്ക​ര​ങ്ങ​ളായ മു​റി​ക​ളെ​പ്പോ​ലെ കാ​ണ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. പരി​ഷ്കൃത ഭാ​ഷ​യിൽ നട​പ്പു​ള്ള വാ​ക്ക​നു​സ​രി​ച്ചു പറ​യു​മ്പോൾ ‘അവ​സ്ഥ​ക്കാർ’ 1814 മു​ത​ല്ക്ക് അതി​ന്റെ കഥ വി​സ്മ​രി​ച്ചു. അത് അതി​ന്റെ മു​ക്കിൽ ദുഃ​ഖ​മ​യ​മാ​യി, ദീ​ന​ത്തിൽ​പ്പെ​ട്ടു, പൊ​ളി​ഞ്ഞു​ത​കർ​ന്ന്, ഒരു തക​രാ​റായ വേ​ലി​യാൽ ചു​റ്റ​പ്പെ​ട്ടു, മദ്യ​പാ​നി​ക​ളായ വണ്ടി​ക്കാ​രാൽ ഇള​വി​ല്ലാ​തെ അഴു​ക്കാ​ക്ക​പ്പെ​ട്ട് അങ്ങ​നെ നി​ന്നി​രു​ന്നു; അതി​ന്റെ വയ​റ്റ​ത്തു വി​ല​ങ്ങ​നെ പൊ​ട്ടു​കൾ പൊ​ട്ടി, അതി​ന്റെ വാ​ലിൽ​നി​ന്ന് ഒരു പല​ക​യു​ന്തി, അതി​ന്റെ കാ​ലി​ന്മേൽ നീണ്ട പു​ല്ലു​കൾ മു​ള​ച്ചു​വ​ളർ​ന്നു; വലിയ പട്ട​ണ​ങ്ങ​ളി​ലെ നി​ല​ത്തെ ആരു​മ​റി​യാ​തെ പൊ​ക്കി​വി​ടു​ന്ന​താ​യി പതു​ക്കെ​യും ഇള​വി​ല്ലാ​തെ​യും ഉണ്ടാ​കു​ന്ന ആ ഒരു മാ​റ്റം​കാ​ര​ണം ഒരു മു​പ്പ​തു കൊ​ല്ല​മാ​യി അതി​ന്റെ ചു​റ്റു​മു​ള്ള അടി​നി​ര​പ്പു പൊ​ന്തി​യി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ട് അതൊരു കു​ണ്ടി​ലാ​യി​പ്പോ​ക​യും അതു കീ​ഴ്പോ​ട്ടു നി​ല​ത്തേ​ക്ക് ആണ്ടു​പോ​കു​ന്നു​ണ്ടോ എന്നാ​വു​ക​യും ചെ​യ്തി​രു​ന്നു. അതു വൃ​ത്തി​കെ​ട്ട​തും, നി​ന്ദ്യ​വും, അറ​പ്പു തോ​ന്നി​ക്കു​ന്ന​തും, അതി​വി​ശി​ഷ്ട​വും, പ്ര​മാ​ണി​ക​ളു​ടെ കണ്ണി​നു വി​രൂ​പ​വും, ആലോ​ച​നാ​ശീ​ല​ന്റെ കണ്ണി​നു ദുഃ​ഖ​മ​യ​വു​മാ​യി​രു​ന്നു. അടി​ച്ചു പു​റ​ത്തു​ക​ള​യാൻ​പോ​കു​ന്ന വൃ​ത്തി​കേ​ടി​ന്റേ​യും സ്ഥാ​ന​ഭ്ര​ഷ്ട​മാ​ക്ക​പ്പെ​ടാൻ പോ​കു​ന്ന രാ​ജ​ത്വ​ത്തി​ന്റെ​യും എന്തോ ഒന്ന് അതി​ന്നു​ണ്ട്. ഞങ്ങൾ പറ​ഞ്ഞ​തു​പോ​ലെ, രാ​ത്രി​യിൽ അതി​ന്റെ മട്ടു മാറും. ഉരുൾ​ച്ച​യു​ള്ള സക​ല​ത്തി​നും പറ്റിയ ഒന്നാ​ണ് രാ​ത്രി. സന്ധ്യ​യാ​കു​ന്ന​തോ​ടു​കൂ​ടി ആ പഴയ ആന​യു​ടെ രൂപം ആകെ മാറും; നി​ഴ​ല്പാ​ടു​ക​ളു​ടെ എന്തെ​ന്നി​ല്ലാ​ത്ത പ്ര​ശാ​ന്ത മഹി​മ​യിൽ അവൻ ശാ​ന്ത​വും ഭയ​ങ്ക​ര​വു​മായ ഒരാ​കൃ​തി​യെ​ടു​ക്കും. ഭൂ​ത​കാ​ല​ത്തി​ലേ​താ​യ​തു​കൊ​ണ്ട് അവൻ രാ​ത്രി​ക്കു ചേർ​ന്ന​താ​യി; ഇരു​ട്ട് അവ​ന്റെ മഹ​ത്ത്വ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി യോ​ജി​ച്ച​താ​ണ്.

പരു​ത്ത​തും, പരു​ങ്ങി​യ​തും, ഉറ​പ്പു​കൂ​ടി​യ​തും നി​ഷ്ഠു​ര​വും, എതാ​ണ്ടു വി​കൃ​ത​മെ​ങ്കി​ലും നി​ശ്ച​യ​മാ​യും പ്ര​ഭാ​വ​വ​ത്തും, മഹ​ത്ത​ര​വും അപ​രി​ഷ്കൃ​ത​വു​മായ ഒരു ഗൗ​ര​വം​കൊ​ണ്ടു മു​ദ്രി​ത​വു​മായ ഈ സ്മാ​ര​ക​വ​സ്തു ഇപ്പോൾ ഇല്ലാ​താ​യി. പണ്ട​ത്തെ ജന്മി​ക​ളു​ടെ സ്ഥാ​ന​ത്ത് ഇട​ത്ത​ര​ക്കാ​ര​നാ​യ​തു​പോ​ലെ, ഒമ്പ​തു ഗോ​പു​ര​ങ്ങ​ളോ​ടു​കൂ​ടിയ ആ ഇരു​ണ്ട കോ​ട്ട​യു​ടെ സ്ഥാ​ന​ത്ത് ഒരു​ത​രം പടു​കൂ​റ്റ​ന​ടു​പ്പി​ന്ന് അതി​ന്റെ പു​ക​ക്കു​ഴൽ ചൂടി സമാ​ധാ​ന​പൂർ​വ്വം തല​യു​യർ​ത്തി നി​ല്ക്കാൻ​വേ​ണ്ടി അത​വി​ടെ​നി​ന്നു ചു​വ​ടൊ​ഴി​ച്ചു. ഒരു പാ​ത്ര​ത്തി​ലാ​ണ് ശക്തി മു​ഴു​വൻ എന്നു​ള്ള ഒരു കാ​ല​ത്തി​ന്റെ അട​യാ​ള​മു​ദ്ര ഒര​ടു​പ്പാ​കു​ന്ന​ത് പ്ര​കൃ​തി​സാ​ധാ​ര​ണ​മാ​ണ്. ഈ കാലം കഴി​ഞ്ഞു​പോ​വും; ആവി​ക്കു​ഴ​ലിൽ ശക്തി​യു​ണ്ടാ​കാ​മെ​ങ്കിൽ തല​ച്ചോ​റി​ല​ല്ലാ​തെ ശക്തി​യു​ണ്ടാ​വാൻ വയ്യെ​ന്ന് ആളുകൾ മന​സ്സി​ലാ​ക്കി​ത്തു​ട​ങ്ങി​യി​രി​ക്കു​ന്നു; മറ്റൊ​രു​വി​ധ​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞാൽ, ലോ​ക​ത്തെ വലി​ച്ചു മുൻ​പോ​ട്ടു കൊ​ണ്ടു​പോ​കു​ന്ന​ത് തീ​വ​ണ്ടി​യ​ന്ത്ര​ങ്ങ​ള​ല്ല. ആലോ​ച​ന​ക​ളാ​ണ്. തീ​വ​ണ്ടി​യ​ന്ത്ര​ങ്ങ​ളെ ആലോ​ച​ന​ക​ളോ​ട് കൂ​ട്ടി​ക്കൊ​ടുക—അതു നന്ന്. പക്ഷേ, കു​തി​ര​യെ സവാ​രി​ക്കാ​ര​നെ​ന്നു തെ​റ്റി​ദ്ധ​രി​ക്ക​രു​ത്.

ഏതാ​യാ​ലും പ്ലാ​സ് ദ് ലാ ബസ്തീ​ലി​ലേ​ക്കു​ത​ന്നെ മട​ങ്ങി​ച്ചെ​ല്ലുക, ഈ ആന​യു​ടെ നിർ​മ്മാ​താ​വി​നു പശ​യിൽ​നി​ന്ന് ഒരു മഹ​ത്തായ വസ്തു​വു​ണ്ടാ​ക്കാൻ സാ​ധി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്; അടു​പ്പു​ണ്ടാ​ക്കി​യാൾ​ക്കു പി​ച്ച​ള​യിൽ​നി​ന്ന് ഒരു മനോ​ഹ​ര​വ​സ്തു​വു​ണ്ടാ​ക്കാൻ മാ​ത്ര​മേ കഴി​ഞ്ഞി​ട്ടു​ള്ളു.

ഒരു മു​ഴ​ങ്ങു​ന്ന പേ​രി​നാൽ ജ്ഞാ​ന​സ്നാ​നം കഴി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​തും ജൂ​ലാ​യി​യി​ലെ സ്തം​ഭം എന്നു പറ​ഞ്ഞു​വ​രു​ന്ന​തു​മായ ഈ അടു​പ്പു​കു​ഴൽ, അല​സി​പ്പോയ ഭരണ പരി​വർ​ത്ത​ന​ത്തി​ന്റെ ഈ സ്മാ​ര​ക​വ​സ്തു, 1832-​ൽപ്പോലും ഒരു മഹ​ത്തായ മര​പ്പ​ണി​കൊ​ണ്ടു—ഞങ്ങ​ളാ​ണെ​ങ്കിൽ ഈ കാ​ര്യ​ത്തിൽ പശ്ചാ​ത്ത​പി​ക്കു​ക​യാ​ണ്—ആനയെ ഒറ്റ​യ്ക്കാ​ക്കു​ന്ന പ്ര​വൃ​ത്തി മു​ഴു​മി​പ്പി​ച്ച ഒരു വലു​പ്പ​മേ​റിയ പല​ക​വേ​ലി​കൊ​ണ്ടും മൂ​ടി​യി​രു​ന്നു.

അവിടെ, ദൂ​ര​ത്തു​ള്ള ഒരു തെ​രു​വു​വി​ള​ക്കി​ന്റെ വെ​ളി​ച്ചം​കൊ​ണ്ട് അല്പ​മൊ​ന്നു പ്ര​കാ​ശി​ക്കു​ന്ന ഈ ഒരു മൂ​ല​യി​ലേ​ക്കാ​ണ്, ആ തെ​മ്മാ​ടി​ച്ചെ​ക്കൻ തന്റെ രണ്ടു ‘ചി​ടു​ങ്ങ​ന്മാ​രെ​യും’ കൂ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു ചെ​ന്ന​ത്.

ഇവിടെ ഒന്നു നി​ന്നു, ഞങ്ങൾ ഈ പറ​യു​ന്ന​ത് വെറും വാ​സ്ത​വ​മാ​ണെ​ന്നും, ഇരു​പ​തു കൊ​ല്ല​ത്തി​നു മുൻപ് നീ​തി​ന്യാ​യ​സഭ തെ​ണ്ടി​ന​ട​ക്ക​ലും പൊ​തു​ജ​ന​സ്മാ​ര​ക​വ​സ്തു​വെ കേ​ടു​വ​രു​ത്ത​ലും എന്ന കു​റ്റ​ത്തി​ന്മേൽ ഇതേ ബസ്തീ​ലി​ലെ ആനയിൽ കി​ട​ന്നു​റ​ങ്ങി​പ്പോയ ഒരു കു​ട്ടി​യെ വി​ചാ​രണ ചെ​യ്ക​യു​ണ്ടാ​യി എന്നും വാ​യ​ന​ക്കാ​രെ ഓർ​മ്മി​പ്പി​ക്കു​വാൻ ഞങ്ങ​ളെ സമ്മ​തി​ക്ക​ണം. ഈ വാ​സ്ത​വം കു​റി​ച്ചി​ട്ട​ശേ​ഷം ഞങ്ങൾ കഥ തു​ട​രു​ന്നു.

ആ കൂ​റ്റൻ പ്ര​തി​മ​യു​ടെ അടു​ത്തെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ, അപാ​ര​മായ മഹ​ത്വ​മു​ള്ള​തെ​ന്തും ഏറ്റ​വു​മ​ധി​കം അണു​പ്രാ​യ​ത്തി​ലു​ള്ള എന്തി​ലും ഉണ്ടാ​ക്കി​ത്തീർ​ക്കു​ന്ന വി​കാ​രം മന​സ്സി​ലാ​ക്കി ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു: ‘പേ​ടി​ച്ച് അന്തം​വി​ട​രു​തേ, കു​ഞ്ഞു​ങ്ങ​ളേ!’

എന്നി​ട്ട്, വേ​ലി​ക്കു​ള്ള ഒരു നൂ​ത്ത​യി​ലൂ​ടെ ആന​യു​ടെ വള​ച്ചു​കെ​ട്ടി​യി​ലേ​ക്കു കട​ന്ന് അവൻ ആ രണ്ടു കു​ട്ടി​ക​ളേ​യും അക​ത്തേ​ക്കു പി​ടി​ച്ചു കട​ത്തി. ഏതാ​ണ്ടു ഭയ​പ്പെ​ട്ടു​പോയ ആ രണ്ടു കു​ട്ടി​ക​ളും ഒര​ക്ഷ​ര​വും മി​ണ്ടാ​തെ ഗവ്രോ​ഷി​നെ പി​ന്തു​ടർ​ന്നു; ഭക്ഷ​ണം തരി​ക​യും കി​ട​ക്കാൻ സ്ഥലം തരാ​മെ​ന്നേ​ല്ക്കു​ക​യും ചെയ്ത ആ കീ​റ​ത്തു​ണി​യു​ടു​പ്പി​ലു​ള്ള കു​ട്ടി​ദൈ​വ​ത്തി​ന്നാ​യി അവർ താ​ന്താ​ങ്ങ​ളെ ഏല്പി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു.

അവിടെ ആ വേ​ലി​യോ​ടു ചേർ​ന്നു, പകൽ​സ്സ​മ​യ​ത്ത് അയൽ​പ​ക്ക​ത്തു​ള്ള മര​ച്ചാ​പ്പ​യി​ലെ കൂ​ലി​പ്പ​ണി​ക്കാ​രു​ടെ ഉപ​യോ​ഗ​ത്തി​നു​ള്ള ഒരു കോണി കി​ട​ന്നി​രു​ന്നു. പ്ര​ശം​സ​നീ​യ​മായ ഉശി​രോ​ടു​കൂ​ടി ഗവ്രോ​ഷ് അതെ​ടു​ത്തു പൊ​ന്തി​ച്ച്, ആന​യു​ടെ മുൻ​കാ​ലു​ക​ളി​ലൊ​ന്നി​നോ​ടു ചേർ​ത്തു​ചാ​രി. കോണി അവ​സാ​നി​ക്കു​ന്നേ​ട​ത്ത് ആ കൂ​റ്റൻ പ്ര​തി​മ​യു​ടെ വയ​റ്റ​ത്താ​യി ഒരു​ത​രം ഇരു​ണ്ട ദ്വാ​രം വെ​ളി​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു.

ഗവ്രോ​ഷ് ആ കോ​ണി​യും ദ്വാ​ര​വും തന്റെ അതി​ഥി​കൾ​ക്കു ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ച്ചു പറ​ഞ്ഞു. ‘കയറി അക​ത്തു കൂ​ടി​ക്കോ​ളിൻ.’

രണ്ടു ചെ​റു​കു​ട്ടി​ക​ളും അന്യോ​ന്യം പേ​ടി​ച്ചു നോ​ക്കി.

‘ചി​ടു​ങ്ങ​ന്മാ​രേ, നി​ങ്ങൾ​ക്കു പേ​ടി​യാ​വു​ന്നു അല്ലേ!’ ഗവ്രോ​ഷ് ഉച്ച​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു:

അവൻ തു​ടർ​ന്നു: ‘കണ്ടോ​ളിൻ!’

അവൻ ആന​യു​ടെ പരു​ത്ത കാ​ലി​ന്മേൽ പി​ടി​ച്ച് ഒരു ഞൊ​ടി​യി​ട​കൊ​ണ്ടു, കോണി ഉപ​യോ​ഗ​പ്പെ​ടു​ത്താ​തെ​ത​ന്നെ, ആ പൊ​ത്തി​ലെ​ത്തി​ച്ചേർ​ന്നു. ഒരു പൊ​ത്തി​ലേ​ക്ക് ഒര​ണ​ലി​പ്പാ​മ്പ് ഇഴ​ഞ്ഞു​ക​ട​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ, അവൻ അക​ത്തേ​ക്കു കട​ന്നു മറ​ഞ്ഞു; ഒരു നി​മി​ഷം കഴി​ഞ്ഞു, വി​ളർ​ത്ത​പോ​ലെ​യി​രു​ന്ന അവ​ന്റെ തല വി​ളർ​ത്ത​തും വെ​ളു​ത്ത​തു​മായ ഒരു പ്രേ​തം​പോ​ലെ ആ ഇരു​ണ്ട ദ്വാ​ര​ത്തി​ന്റെ വക്ക​ത്തു​വ്യ​ക്ത​മാ​യി കണ്ടു.

‘ആട്ടെ,’ അവൻ വി​ളി​ച്ചു​പ​റ​ഞ്ഞു, ‘പി​ള്ള​രേ, ഇങ്ങോ​ട്ടു കയ​റി​ക്കോ​ളിൻ! ഇവിടെ എന്തു രസ​മാ​ണെ​ന്നു കണ്വോ!ഉം, ഇങ്ങോ​ട്ടു വരിൻ!’

അവൻ മൂ​ത്ത​വ​നോ​ടു പറ​ഞ്ഞു. ‘ഞാൻ കൈ പി​ടി​ക്കാം.’

കു​ട്ടി​കൾ അങ്ങോ​ട്ടു​മി​ങ്ങോ​ട്ടും കൈ​മു​ട്ടു​കൊ​ണ്ടു തട്ടി; ആ തെ​മ്മാ​ടി​ച്ചെ​ക്കൻ ഒരേ​സ​മ​യ​ത്ത് അവരെ പേ​ടി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യും വി​ശ്വ​സി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തി​രു​ന്നു; പി​ന്നെ, നല്ല മഴ​യു​ണ്ടു​താ​നും. മൂ​ത്ത​വൻ ആ അപ​ക​ട​മേ​ല്ക്കാൻ സന്ന​ദ്ധ​നാ​യി ജ്യേ​ഷ്ഠൻ കയ​റി​പ്പോ​കു​ന്ന​തും താൻ ആ കൂ​റ്റൻ​ജ​ന്തു​വി​ന്റെ മുൻ​കാ​ലു​കൾ​ക്കി​ട​യിൽ തനി​ച്ചാ​യ​തും കണ്ട​പ്പോൾ ആ ഇള​യ​കു​ട്ടി​ക്ക് ഉറ​ക്കെ​ക്ക​ര​യാൻ തോ​ന്നി; എങ്കി​ലും അതിനു ധൈ​ര്യ​മു​ണ്ടാ​യി​ല്ല.

മൂ​ത്ത​വൻ കാൽ വി​റ​ച്ചു​കൊ​ണ്ട് കോ​ണി​യു​ടെ അറ്റ​ത്തോ​ള​മെ​ത്തി. അതി​നി​ട​യ്ക്ക് ഗവ്രോ​ഷ്, പയ​റ്റാ​ശാൻ ശി​ഷ്യ​രെ​യെ​ന്ന​പ്പോ​ലെ, അല്ലെ​ങ്കിൽ കഴു​ത​നോ​ട്ട​ക്കാ​രൻ കഴു​ത​ക​ളെ എന്ന​പോ​ലെ, ഉറ​ക്കെ​യു​ള്ള വാ​ക്കു​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ട്—അവനെ ഉത്സാ​ഹി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്നു: ‘പേ​ടി​യ്ക്ക​ണ്ടാ! അതു തന്നെ!—അങ്ങി​നെ!—അവിടെ കാൽ വെ​യ്ക്ക്—കൈ​യി​ങ്ങോ​ട്ടു കാ​ണി​ക്ക്—ഉശിർ വേ​ണ്ടേ!’

കു​ട്ടി കൈ നീ​ട്ടി​യാൽ എത്താ​വു​ന്നേ​ട​ത്താ​യ​പ്പോൾ, അവൻ പെ​ട്ടെ​ന്നും ചു​ണ​യോ​ടു​കൂ​ടി​യും ആ കൈ കട​ന്നു​പി​ടി​ച്ചു താൻ നി​ല്ക്കു​ന്നേ​ട​ത്തേ​ക്കു വലി​ച്ചാ​ക്കി.

‘കൊ​ത്തി​ച്ചു!’ അവൻ പറ​ഞ്ഞു.

‘അപ്പോൾ’, ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു, ‘ഞാൻ വരാം. മൊ​സ്യു ഒരി​ട​ത്തി​രി​ക്കൂ.’

അങ്ങോ​ട്ടു കട​ന്ന​തു​പോ​ലെ​ത​ന്നെ പു​റ​ത്തേ​ക്ക് വന്ന് ഒരു മൊ​ച്ച​യു​ടെ ചു​റു​ക്കോ​ടു​കൂ​ടി ആന​യു​ടെ കാ​ലി​ന്മേ​ലൂ​ടെ ഉര​സി​യി​റ​ങ്ങി. പു​ല്ലിൽ കാൽ​വെ​ച്ചു നി​ന്ന്, അഞ്ചു​വ​യ​സ്സു​ള്ള കു​ട്ടി​യെ പി​ടി​ച്ചെ​ടു​ത്തു, കോ​ണി​യു​ടെ നടു​ക്കം ഉറ​പ്പി​ച്ചു നിർ​ത്തി, അവ​ന്റെ പി​ന്നി​ലൂ​ടെ ഗവ്രോ​ഷും, മൂത്ത ചെ​ക്ക​നോ​ട് ഇങ്ങ​നെ വി​ളി​ച്ചു പറ​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ട്, മേൽ​പ്പോ​ട്ടു കയറി: ‘ഞാ​ന​വ​നെ ഉന്തി​ക്ക​യ​റ്റാ​നു​ള്ള ഭാ​വ​മാ​ണ്. വലി​ച്ചോ​ളൂ.’

ഉത്ത​ര​ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ, ഒരു ചെറിയ കു​ട്ടി​യെ ഉന്തി, വലി​ച്ചു, പി​ടി​ച്ചു​കേ​റ്റി, കാ​ര്യം മന​സ്സി​ലാ​കു​ന്ന​തി​നു​മുൻ​പ് ആ പൊ​ത്തിൽ കൊ​ണ്ടി​ട്ടു; ഗവ്രോ​ഷും പി​ന്നാ​ലെ കയ​റി​ച്ചെ​ന്ന് ഒരു ചവി​ട്ടു​കൊ​ണ്ട് കോണി പു​ല്ലിൽ മലർ​ത്തി​ത്ത​ള്ളി​യി​ട്ട ശേഷം, കൈ​കൊ​ട്ടി ഉച്ച​ത്തിൽ പറ​ക​യാ​യി: ‘ആവൂ, ഇവി​ടെ​യെ​ത്തി! ലഫ​യേ​ത്തി​നു ദീർ​ഘാ​യു​സ്സ്!’

ഈ ഇടി​പൊ​ട്ടൽ കഴി​ഞ്ഞ് അവൻ തു​ടർ​ന്നു: ‘അപ്പോൾ, ഹേ, പി​ള്ള​രേ, നി​ങ്ങൾ എന്റെ വീ​ട്ടി​ലാ​ണ്.’

വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ ഗവ്രോ​ഷി​ന് അതു വീ​ടു​ത​ന്നെ​യാ​യി​രു​ന്നു.

അഹോ, പ്ര​യോ​ജ​ന​ശൂ​ന്യ​മാ​യ​തി​ന്റെ അപ്ര​തീ​ക്ഷി​ത​മായ പ്ര​യോ​ജ​ന​ക​ര​ത്വം! മഹ​ത്തു​ക്ക​ളായ വസ്തു​ക്ക​ളു​ടെ ധർ​മ്മ​ശീ​ലം! മഹാ​പു​രു​ഷ​ന്മാ​രു​ടെ ഔദാ​ര്യം! ചക്ര​വർ​ത്തി​യു​ടെ ഒരു മനോ​ധർ​മ്മം ഒന്നി​ച്ചു​ചേർ​ന്നു​ണ്ടായ ആ സ്മാ​ര​ക​വ​സ്തു ഒരു തെ​രു​വു​തെ​ണ്ടി​ച്ചെ​ക്ക​ന്റെ ചെ​റു​വീ​ടാ​യി. ആ പെ​രും​പ്ര​തിമ ആ ചെ​ക്ക​നെ സ്വീ​ക​രി​ക്കു​ക​യും സം​ര​ക്ഷി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. ഞാ​യ​റാ​ഴ്ച​ത്തെ മേ​ത്ത​ര​മു​ടു​പ്പിൽ ബസ്തീ​ലി​ലെ ആന നി​ല്ക്കു​ന്നേ​ട​ത്തൂ​ടെ കട​ന്നു​പോ​കു​ന്ന പ്ര​മാ​ണി​കൾ അതിനെ തങ്ങ​ളു​ടെ ശ്രേ​ഷ്ഠ​ങ്ങ​ളായ കണ്ണു​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു പു​ച്ഛ​ഭാ​വ​ത്തിൽ നോ​ക്കി​ക്ക​ണ്ട് ‘എന്താ​ണി​തു​കൊ​ണ്ടു പ്ര​യോ​ജ​നം?’ എന്നു പറ​യാ​റു​ണ്ട്. അത് അച്ഛ​നി​ല്ലാ​തെ, അമ്മ​യി​ല്ലാ​തെ, ഭക്ഷ​ണ​മി​ല്ലാ​തെ, വസ്ത്ര​മി​ല്ലാ​തെ, രക്ഷ​യി​ല്ലാ​തെ​യു​ള്ള ഒരു ചെ​റു​കു​ട്ടി​യെ തണു​പ്പിൽ​നി​ന്നും മഞ്ഞിൽ​നി​ന്നും കല്ലു​മ​ഴ​യിൽ​നി​ന്നും മഴ​യിൽ​നി​ന്നും രക്ഷി​ക്കാ​നും, മഴ​ക്കാ​ല​ത്തി​ലെ കൊ​ടു​ങ്കാ​റ്റിൽ​നി​ന്നു സഹാ​യി​ക്കാ​നും, പനി​യു​ണ്ടാ​കു​ന്ന​വി​ധം ചളി​യിൽ​ക്കി​ട​ന്നും മരി​ക്കു​ന്ന​വി​ധം മഞ്ഞിൽ​ക്കി​ട​ന്നു​മു​ള്ള ഉറ​ങ്ങൽ കൂ​ടാ​തെ കഴി​ക്കാ​നും ഉപ​യോ​ഗ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. സമു​ദാ​യം തള്ളി​ക്ക​ള​ഞ്ഞ നി​ര​പ​രാ​ധ​ശി​ശു​വെ സ്വീ​ക​രി​ക്കു​വാൻ അതു​പ​യോ​ഗ​പ്പെ​ട്ടു. ദു​ഷ്പ്ര​വൃ​ത്തി​ക​ളു​ടെ എണ്ണം കു​റ​യ്ക്കാ​ന് അതു​പ​യോ​ഗ​പ്പെ​ട്ടു. എല്ലാ വാ​തി​ലു​ക​ളും ആരുടെ മുൻ​പിൽ അട​യ​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു​വോ അവ​ന്ന് അതൊരു തു​റ​ന്ന മട​യാ​യി​രു​ന്നു. കൃ​മി​ക​ളാ​ലും വി​സ്മൃ​തി​യി​ലും ആക്ര​മി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. പാ​ലു​ണ്ണി​കൾ​കൊ​ണ്ടും പൂ​പ്പൽ​കൊ​ണ്ടും വ്ര​ണ​ങ്ങൾ​കൊ​ണ്ടും മൂടി, ചാ​ഞ്ചാ​ടി​ക്കൊ​ണ്ടു, പുഴു തി​ന്നു, ഉപേ​ക്ഷി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു, ശി​ക്ഷി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട ആ മോ​ശ​മായ കിഴവൻ പ്രാ​ചീ​ന​മ​ഹാ​ഗ​ജ​ത്തി​നു, വഴി​ത്തി​രി​വിൽ നി​ന്ന് ഒരു സു​ശീ​ല​ഭാ​വ​ത്തിൽ വെ​റു​തേ ധർ​മ്മം ചോ​ദി​ച്ചു​നോ​ക്കു​ന്ന ആ ഇര​പ്പാ​ളി​പ്പെ​രും​പ്ര​തി​മ​യ്ക്ക്, ആ മറ്റേ ഇര​പ്പാ​ളി​യു​ടെ—കാ​ലി​ന്മേ​ലൊ​ന്നു​മി​ല്ലാ​തെ തല​യ്ക്കു മീതേ ഒരു മേൽ​പ്പു​ര​യി​ല്ലാ​തെ, വി​ര​ലു​കൊ​ണ്ടു, ചൂ​ള​യി​ട്ടു​കൊ​ണ്ടു, കീ​റ​ത്തു​ണി​ധ​രി​ച്ചു, വല്ല എച്ചി​ലു​ക​ളും തി​ന്നു​പ​ജീ​വി​ക്കു​ന്ന ആ സാ​ധു​ക്കു​ട്ടി​യു​ടെ​മേൽ അനു​ക​മ്പ തോ​ന്നി​യോ എന്നു തോ​ന്നും. ബസ്തീ​ലി​ലെ ആന​യെ​ക്കൊ​ണ്ടു​ണ്ടായ പ്ര​യോ​ജ​നം അതാണ്. മനു​ഷ്യ​രാൽ നി​ന്ദി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു​ള്ള നെ​പ്പോ​ളി​യ​ന്റെ ഈ മനോ​ധർ​മ്മ​ത്തെ ഈശ്വ​രൻ കൈ​ക്കൊ​ണ്ടു. മനോ​ഹ​രം മാ​ത്ര​മാ​യി​രു​ന്ന​ത് ഉത്കൃ​ഷ്ട​മാ​യി​ത്തീർ​ന്നു. തന്റെ ആലോ​ച​ന​യെ രൂ​പ​പ്പെ​ടു​ത്തു​വാൻ​വേ​ണ്ടി ചക്ര​വർ​ത്തി​ക്കു വർ​ണ്ണ​ക്ക​ല്ലും പി​ച്ച​ള​യും ഇരി​മ്പും സ്വർ​ണ്ണ​വും വെ​ണ്ണ​ക്ക​ല്ലും വേ​ണ്ടി​വ​ന്നി​രി​ക്കും; ഈശ്വ​ര​നാ​ക​ട്ടെ പല​ക​ക​ളും തു​ലാ​ങ്ങ​ളും പശയും മാ​ത്രം മതി​യാ​യി. ചക്ര​വർ​ത്തി​ക്ക് ഒര​തി​ബു​ദ്ധി​മാ​ന്റെ വി​ചാ​ര​ശ​ക്തി​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു: ആയുധം ധരി​ച്ചു, മഹ​ത്താ​യി, പൊ​ന്തി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട കൊ​മ്പു​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടി, തന്റെ ഗോ​പു​ര​വും പു​റ​ത്തേ​റ്റി, ആഹ്ലാ​ദ​ത്തോ​ടും ചൈ​ത​ന്യ​ത്തോ​ടും കൂടിയ ജല​ധാ​ര​ക​ളെ എല്ലാ​ഭാ​ഗ​ത്തേ​ക്കും ഒഴു​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടു​ള്ള ആ പടു​കൂ​റ്റൻ ആനയിൽ അദ്ദേ​ഹം പൊ​തു​ജ​ന​ത്തെ മൂർ​ത്തി​മ​ത്താ​ക്കി​ക്കാ​ണി​പ്പാൻ ആഗ്ര​ഹി​ച്ചു. ഈശ്വ​ര​നാ​ക​ട്ടെ അതി​ലും വലിയ കാ​ര്യം അതു​കൊ​ണ്ടു പ്ര​വർ​ത്തി​ച്ചു; അദ്ദേ​ഹം ഒരു കു​ട്ടി​യെ അവി​ടെ​ത്താ​മ​സി​പ്പി​ച്ചു.

ഗവ്രോ​ഷ് കടന്ന ദ്വാ​രം ആന​യു​ടെ വയ​റിൻ​ചു​വ​ട്ടിൽ, ഞങ്ങൾ പറ​ഞ്ഞ​തു​പോ​ലെ, പു​റ​ത്തു​നി​ന്നു നോ​ക്കി​യാൽ കാ​ണാ​തെ മറ​യ​പ്പെ​ട്ട​താ​യും പൂ​ച്ച​കൾ​ക്കും വീ​ടി​ല്ലാ​ത്ത കു​ട്ടി​കൾ​ക്കും മാ​ത്രം നൂ​ണു​ക​ട​ക്കാ​വു​ന്ന​വി​ധം അത്ര​മേൽ കു​ടു​സ്സാ​യു​മു​ള്ള ഒരു പൊ​ളി​വാ​യി​രു​ന്നു.

ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു: ‘വാ​തി​ല്ക്കാ​വ​ല്ക്കാ​ര​നോ​ട് ആർ വന്നാ​ലും കാണാൻ സമ​യ​മി​ല്ലെ​ന്നു പറ​ഞ്ഞേ​ല്പി​ച്ചു നമു​ക്ക് ഇനി​യ​ത്തെ പ്ര​വൃ​ത്തി​യാ​രം​ഭി​ക്കാം.’

അങ്ങ​നെ, അവൻ തന്റെ മു​റി​ക​ളു​മാ​യി നല്ല പരി​ച​യ​മു​ള്ള ഒരാ​ളു​ടെ മനോ​വി​ശ്വാ​സ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി ഇരു​ട്ടി​ലേ​ക്ക് ആണ്ടു​ചെ​ന്ന് ഒരു പല​ക​യെ​ടു​ത്തു ദ്വാ​ര​മ​ട​ച്ചു.

പി​ന്നെ​യും ഗവ്രോ​ഷ് ഇരു​ട്ടി​ലേ​ക്കാ​ണ്ടു. പ്ര​കാ​ശ​മു​ണ്ടാ​കു​ന്ന കു​പ്പി​യി​ലേ​ക്കു തി​രു​കിയ തീ​പ്പെ​ട്ടി​യു​ടെ കി​രു​കി​രു​പ്പൊ​ച്ച കു​ട്ടി​കൾ കേ​ട്ടു. അന്നു രസാ​യ​ന​ശാ​സ്ത്ര സം​ബ​ന്ധ​മായ തീ​പ്പെ​ട്ടി പു​റ​ത്തു വന്നി​ട്ടി​ല്ല. അക്കാ​ല​ത്തു ‘ഫൂ​മേ​ഡ്’ ഉരു​ക്കാ​യി​രു​ന്നു അഭി​വൃ​ദ്ധി​യു​ടെ ചി​ഹ്നം.

ഒരു പ്ര​തീ​ക്ഷി​ത​മായ വെ​ളി​ച്ചം അവ​രെ​ക്കൊ​ണ്ടു പകുതി കൺ​മി​ഴി​പ്പി​ച്ചു; കു​ണ്ടറ മൂ​ഷി​കൻ എന്നു പേ​രു​ള്ള മര​ക്ക​റ​യിൽ മു​ക്കിയ ചര​ട്ടു​ക​ഷ്ണ​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ന്നു ഗവ്രോ​ഷ് ഒരു​വി​ധ​ത്തിൽ കത്തി​ച്ചു. വെ​ളി​ച്ച​ത്തെ​ക്കാ​ള​ധി​കം പുക പു​റ​പ്പെ​ടു​വി​ക്കു​ന്ന ആ കു​ണ്ട​റ​മൂ​ഷി​കൻ ആന​യു​ടെ അന്തർ​ഭാ​ഗ​ത്തെ സമ്മി​ശ്ര​മാ​യ​വി​ധം തെ​ളി​യി​ച്ചു.

ഗവ്രോ​ഷി​ന്റെ രണ്ട​തി​ഥി​ക​ളും ചു​റ്റും ഒന്നോ​ടി​ച്ചു​നോ​ക്കി; ഹീ​ഡിൻ​ബർ​ഗ്ഗി​ലെ മദ്യ​ത്തൊ​ട്ടി​യിൽ ഇട്ട​ട​യ്ക്ക​പ്പെ​ട്ട ഒരാ​ളു​ടെ, അല്ലെ​ങ്കിൽ, കു​റെ​ക്കൂ​ടി നന്നാ​ക്കി​പ്പ​റ​യാം, ക്രി​സ്തീ​യ​വേ​ദ​പു​സ്ത​ക​ത്തിൽ പറ​യു​ന്ന തി​മിം​ഗ​ല​ത്തി​ന്റെ വയ​റ്റിൽ​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന യോ​നാ​യു​ടെ, അനു​ഭ​വം​പോ​ലെ എന്തോ ഒന്നാ​ണ് അവർ​ക്ക​പ്പോൾ ഉണ്ടാ​യ​ത്. രാ​ക്ഷ​സീ​യ​മായ ഒരു പെ​രും​ക​ങ്കാ​ളം അവരെ മൂ​ടി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. മു​ക​ളിൽ ക്ര​മാ​നു​സാ​രി​യായ അക​ല​ത്തിൽ കട്ടി​കൂ​ടി വളഞ്ഞ വാ​രി​യെ​ല്ലു​കൾ പു​റ​പ്പെ​ടു​ന്ന പാർ​ശ്വ​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളോ​ടു​കൂ​ടിയ നീ​ണ്ടു തവി​ട്ടു​നി​റ​ത്തി​ലു​ള്ള ചീ​നാ​ന്തി നട്ടെ​ല്ലിൻ​കൂ​ട്ട​ത്തി​ന്റെ പ്രാ​തി​നി​ധ്യം വഹി​ക്കു​ന്നു; കു​ടൽ​മാ​ല​ക​ളെ​പ്പോ​ലെ അവയിൽ പശ​ക്കൂ​ട്ടി​ന്റെ ചു​ണ്ണാ​മ്പു കൽ​പ്പു​റ്റു​കൾ തൂ​ങ്ങി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്. ഒരു ഭാ​ഗ​ത്തു​നി​ന്ന് മറ്റൊ​രു ഭാ​ഗ​ത്തേ​ക്ക് എത്തി​വ​ലി​ഞ്ഞ എട്ടു​കാ​ലി​വ​ല​കൾ വൃ​ത്തി​കെ​ട്ട വി​ഭാ​ജ​ക​ചർ​മ്മ​ങ്ങ​ളെ ഉണ്ടാ​ക്കി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. മു​ക്കു​ക​ളിൽ അവി​ട​വി​ടെ കറു​ത്ത കൂ​റ്റൻ​പു​ള്ളി​കൾ കാ​ണാ​നു​ണ്ട്; അവ​യ്ക്ക് ജീ​വ​നു​ണ്ടെ​ന്നും പെ​ട്ടെ​ന്നും പേ​ടി​ച്ച​പോ​ലെ​യു​മു​ള്ള ഒരു ചല​ന​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി അവ ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ സ്ഥലം മാ​റു​ന്നു​ണ്ടെ​ന്നും തോ​ന്നി.

ആന​യു​ടെ പൃ​ഷ്ഠ​ത്തിൽ​നി​ന്നു വയ​റ്റി​ലേ​ക്കു പൊ​ട്ടി​വീണ കഷ്ണ​ങ്ങൾ കൊ​ണ്ടു കു​ഴി​യെ​ല്ലാം തൂർ​ന്നി​രു​ന്ന​തി​നാൽ, അതിൽ ഒരു നി​ല​ത്തെ​ന്ന​പോ​ലെ നട​ക്കാ​മാ​യി​രു​ന്നു.

ഇളയ കു​ട്ടി മൂ​ത്ത​വ​നോ​ടു പറ്റി​ച്ചേർ​ന്നു ചെ​കി​ട്ടിൽ മന്ത്രി​ച്ചു: ‘ഇരു​ട്ട്.’

ഈ അഭി​പ്രാ​യ​പ്ര​ക​ട​നം ഗവ്രോ​ഷിൽ​നി​ന്ന് ഒരാ​ക്ഷേ​പ​ത്തെ പു​റ​പ്പെ​ടു​വി​ച്ചു. ആ രണ്ടു ചെ​ക്ക​ന്മാ​രു​ടെ​യും അമ്പ​ര​ന്ന നില ഒരു കു​ലു​ക്കൽ​കൂ​ടി​യേ കഴിയൂ എന്നാ​ക്കി.

‘എന്താ​ണ് നി​ങ്ങ​ള​വി​ടെ ഇരു​ന്നു പി​റു​പി​റു​ക്ക​ണ​ത്?’ അവൻ ഉച്ച​ത്തിൽ​പ്പ​റ​ഞ്ഞു. ‘എന്നെ കളി​യാ​ക്കാ​ണ്? എന്നോ​ടു മു​കർ​വീർ​പ്പി​ക്കാ​ണ്, അല്ലേ? നി​ങ്ങൾ​ക്കു തൂ​ലെ​റി​ക്കൊ​ട്ടാ​രം വേ​ണ​ന്നു​ണ്ടോ? നി​ങ്ങൾ ജന്തു​ക്ക​ളാ​ണോ? വരു, പറയൂ! ഞാൻ വങ്ക​ന്മാ​രു​ടെ കൂ​ട്ട​ത്തിൽ​പ്പെ​ട്ട​വ​ന​ല്ലെ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു​ത​രു​ന്നു. ഹാ, ആട്ടെ. നി​ങ്ങൾ പോ​പ്പി​ന്റെ കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ​പ്പെ​ട്ട ചെ​ക്ക​ന്മാ​രാ​ണോ?’

ഭയ​ത്തി​ന്റെ കാ​ര്യ​ത്തിൽ കു​റ​ച്ചൊ​രു പരുഷത കാ​ണി​ക്കു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു പ്ര​യോ​ജ​ന​മു​ണ്ട്. അതു ധൈ​ര്യം പി​ടി​പ്പി​ക്കും. രണ്ടു കു​ട്ടി​ക​ളും ഗവ്രോ​ഷി​ന് അടു​ത്തു​കൂ​ടി.

ഈ വി​ശ്വാ​സം​കൊ​ണ്ടു പി​തൃ​വാ​ത്സ​ല്യം കയറിയ ഗവ്രോ​ഷ് ഗൗ​ര​വ​ത്തിൽ നി​ന്നു സൗ​മ്യ​ത​യി​ലേ​ക്കു കട​ന്നു, ഇളയ കു​ട്ടി​യോ​ടു പറ​ഞ്ഞു: ‘വി​ഡ്ഢി!’ ആ അവ​മാ​ന​ക​ര​മായ വാ​ക്ക് ഒരോ​മ​നി​ക്കു​ന്ന സ്വ​ര​ത്തിൽ ഉച്ച​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട് അവൻ പറ​ഞ്ഞു, ‘പു​റ​ത്താ​ണ് ഇരു​ട്ട്. പു​റ​ത്തു മഴ​യു​ണ്ട്. ഇവിടെ മഴ​യി​ല്ല; പു​റ​ത്തു തണു​പ്പു​ണ്ട്, ഇവിടെ ഒരു കഷ്ണം കാ​റ്റി​ല്ല; പു​റ​ത്ത് ഒരു​പ​ടി ആളു​ക​ളു​ണ്ട്. ഇവിടെ ആളി​ല്ല; പറ​ഞ്ഞു ചന്ദ്രൻ​കൂ​ട​യി​ല്ല. ഇവിടെ എന്റെ മെ​ഴു​തി​രി​യു​ണ്ട്.’

രണ്ടു കു​ട്ടി​ക​ളും ഭയം കു​റ​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടു ചു​റ്റും നോ​ക്കി; പക്ഷേ, ആലോ​ച​ന​യ്ക്കു ഗവ്രോ​ഷ് ഇട​കൊ​ടു​ത്തി​ല്ല.

‘ക്ഷണം,’ അവൻ പറ​ഞ്ഞു.

എന്നി​ട്ട് അവൻ അവരെ. മു​റി​യു​ടെ അങ്ങേ​യ​റ്റം എന്നു വി​ളി​ക്കാൻ കഴി​ഞ്ഞാൽ ഞങ്ങൾ വളരെ സന്തോ​ഷി​ക്കു​ന്നേ​ട​ത്തേ​ക്ക് ഉന്തി​യാ​ക്കി.

അവി​ടെ​യാ​ണ് അവ​ന്റെ കി​ട​യ്ക്ക.

ഗവ്രോ​ഷി​നു കി​ട​പ്പി​ന്റെ വട്ട​മെ​ല്ലാ​മു​ണ്ട്; എന്നു​വെ​ച്ചാൽ, ഒരു കി​ട​യ്ക്ക​യും, ഒരു കമ്പി​ളി​യും, മറ​ശ്ശീ​ല​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടി​യു​ള്ള ഒരു​ള്ള​റ​യും.

കി​ട​യ്ക്ക ഒരു വൈ​യ്ക്കോൽ​പ്പാ​യ​യാ​ണ്; കമ്പി​ളി ചാ​ര​നി​റ​ത്തി​ലു​ള്ള രോ​മ​ത്തു​ണി​യു​ടെ ഒരു വലിയ കഷ്ണം—നല്ല ചൂ​ടു​ള്ള​തും പു​തി​യ​തു​മായ ഒന്ന്. ഉള്ള​റ​യു​ണ്ടാ​യി​ട്ടു​ള്ള​ത് ഇവ​കൊ​ണ്ടാ​ണ്: നി​ല​മാ​യി​ത്തീർ​ന്നി​ട്ടു​ള്ളു—അതാ​യ​ത് ആന​യു​ടെ വയർ—ചവ​റ​ള്ള​തു​ട്ട​ത്തിൽ തി​രു​ക​പ്പെ​ട്ട​തും കൂ​ടി​ച്ചേർ​ന്ന​തു​മാ​യി രണ്ടെ​ണ്ണം മുൻ​പി​ലും ഒന്നു പി​ന്നി​ലും വെ​ച്ചു. ചതു​ര​സ്തം​ഭാ​കൃ​തി​യായ ഒര​ല​കു​കെ​ട്ടി​ന്റെ രൂ​പ​ത്തിൽ, മു​ക​ളിൽ കയർ​കൊ​ണ്ടു കൂ​ട്ടി​ക്കെ​ട്ടിയ മൂ​ന്നു നീണ്ട ഏറ്ക്കാ​ലു​കൾ, ഈ ഒരു കറ്റ, അതി​ന്മേൽ വെ​റു​തെ വെ​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള​തെ​ങ്കി​ലും ഭം​ഗി​യിൽ അടു​പ്പി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള​തും ആ മൂ​ന്ന് ഏർ​ക്കാ​ലു​ക​ളേ​യും മൂ​ടു​മാ​റ് ഇരി​മ്പു​ക​മ്പി​ക്കെ​ട്ടു​ക​ളാൽ ഉറ​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​തു​മായ ഒരു പി​ച്ച​ള​ക്ക​മ്പി ‘ക്രാ​സി’ പ്പ​ണി​യെ താ​ങ്ങി​നി​ല്ക്കു​ന്നു. ഒരു വരി വലിയ കന​മു​ള്ള കല്ലു​കൾ, ചു​വ​ട്ടി​ലൂ​ടെ യാ​തൊ​ന്നി​നും പോവാൻ വയ്യാ​ത്ത വിധം, ഈ വല​പ്പ​ണി​യെ നി​ല​ത്തോ​ടു ചേർ​ത്തി​രി​ക്കു​ന്നു. ഈ അഴി​ച്ചു​മർ കാഴ്ച മൃ​ഗ​ശാ​ല​യിൽ പക്ഷി​ക്കൂ​ടു​ക​ളെ മൂ​ടി​യി​ടാ​റു​ള്ള പി​ച്ച​ള​മ​റ​ക​ളു​ടെ ഒരു കഷ്ണ​മ​ല്ലാ​തെ മറ്റൊ​ന്നു​മ​ല്ല. ഗവ്രോ​ഷി​ന്റെ കി​ട​യ്ക്ക ഈ വല​യ്ക്കു പി​ന്നിൽ ഒരു പക്ഷി​ക്കൂ​ടി​നു​ള്ളി​ലെ​ന്ന​പോ​ലെ കി​ട​ന്നി​രു​ന്നു. എല്ലാം​കൂ​ടി​യാൽ ഒരു എസ്കി​മോ [6] ക്കൂ​ടാ​ര​ത്തി​ന്റെ ഛാ​യ​യാ​ണ്.

ഈ ക്രാ​സി​പ്പ​ണി ഒരു മറ​ശ്ശീ​ല​യു​ടെ സ്ഥാ​ന​മെ​ടു​ത്തു.

മുൻ​പി​ലാ​യി വലയെ നി​ല​ത്തോ​ട​ടു​പ്പി​ച്ചു ചേർ​ത്തി​രു​ന്ന കല്ലു​ക​ളെ ഗവ്രോ​ഷ് എടു​ത്തു​മാ​റ്റി; ഒന്നി​നു മീതെ ഒന്നാ​യി മട​ങ്ങി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന വല​യു​ടെ രണ്ടു മട​ക്കു​ക​ളും അങ്ങോ​ട്ടു​മി​ങ്ങോ​ട്ടും നീ​ങ്ങി​വീ​ണു.

‘അക​ത്തേ​ക്കു നൂ​ണോ​ളിൻ, പി​ള്ള​രേ!’ ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു.

വലിയ മുൻ​ക​രു​ത​ലോ​ടെ അവൻ തന്റെ അതി​ഥി​ക​ളെ കൂ​ട്ടി​ലേ​ക്കു കട​ത്തി, താനും അവ​രു​ടെ പി​ന്നാ​ലെ കട​ന്നു, കല്ലു​കൾ വലി​ച്ചു ചേർ​ത്തു​വെ​ച്ചു, വീ​ണ്ടും ദ്വാ​ര​മ​ട​ച്ചു.

മൂ​ന്നു​പേ​രും പാ​യ​യിൽ മലർ​ന്നു​കി​ട​ന്നു. അപ്പോ​ഴും ആ കു​ണ്ട​റ​മൂ​ഷി​കൻ ഗവ്രോ​ഷി​ന്റെ കൈ​യി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.

‘ഇനി,’ അവൻ പറ​ഞ്ഞു, ‘ഉറ​ങ്ങി​ക്കോ​ളിൻ! കാൻ​ഡെ​ലാ​ബ്ര’ വി​ള​ക്കു [7] കെ​ടു​ത്താൻ പോ​കു​ന്നു.’

‘മൊ​സ്യു,’ മൂത്ത സഹോ​ദ​രൻ വല​പ്പ​ണി​യെ ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ട്ടി ഗവ്രോ​ഷോ​ടു ചോ​ദി​ച്ചു. ‘അതെ​ന്തി​നാ​ണ്?’

‘അത്,’ സഗൗ​ര​വ​മാ​യി ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു, ‘എലി​കൾ​ക്കു​ള്ള​താ​ണ് ഉറ​ങ്ങി​ക്കോ​ളൂ.’

എങ്കി​ലും ആ ചെ​റു​കു​ട്ടി​ക​ളു​ടെ ഉപ​യോ​ഗ​ത്തി​നാ​യി ഗവ്രോ​ഷി​ന്ന് അവർ​ക്കു ചില ഉപ​ദേ​ശ​ങ്ങൾ​കൂ​ടി കൊ​ടു​ത്തു​വെ​യ്ക്കേ​ണ്ടി​വ​ന്നു; അവൻ തു​ടർ​ന്നു: ‘അതു കാ​ഴ്ച​ബം​ഗ്ലാ​വു​ള്ളേ​ട​ത്തു​നി​ന്നു കൊ​ണ്ടു​വ​ന്ന​താ​ണ്. അതു ഭയ​ങ്ക​ര​മൃ​ഗ​ങ്ങൾ​ക്കു​ള്ള​ത​ത്രേ. അവിടെ ഒരു പീ​ടി​ക​യിൽ മു​ഴു​വ​നും ഇതാണ്. ഒരു ചു​മ​രി​ന്മേ​ലൂ​ടെ കയറി ഒരു ജനാ​ല​യി​ലൂ​ടേ ഇഴ​ഞ്ഞു​ക​ട​ന്ന്, ഒരു വാ​തി​ലി​ലൂ​ടെ കട​ന്നാൽ തീർ​ന്നു. എത്ര വേ​ണ​മെ​ങ്കി​ലും നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​ടു​ക്കാം.’

ഈ പറ​യു​ന്ന​തോ​ടു​കൂ​ടി അവൻ ഇള​യ​വ​നെ കമ്പി​ളി​യു​ടെ ഒരു മട​ക്കി​ലേ​ക്കു ചേർ​ത്ത​ടു​പ്പി​ച്ചു കി​ട​ത്തി; ആ ചെ​ക്കൻ മന്ത്രി​ച്ചു:

‘ഹാ, എന്തു രസം! നല്ല ചൂട്!’

ഗവ്രോ​ഷ് ആ കമ്പി​ളി​യു​ടെ മേ​ലേ​ക്ക് ഒരു സന്തോ​ഷ​സൂ​ച​ക​മായ നോ​ട്ടം നോ​ക്കി.

‘അതും അവി​ടെ​നി​ന്നു​ള്ള​തു​ത​ന്നെ​യാ​ണ്’, അവൻ പറ​ഞ്ഞു. ‘ഞാൻ അതു കു​ര​ങ്ങ​ന്മാ​രു​ടെ കൈ​യിൽ​നി​ന്നു തട്ടി​യെ​ടു​ത്തു.’

എന്നി​ട്ടു തങ്ങൾ കി​ട​ക്കു​ന്ന പായയെ, അഭി​ന​ന്ദ​നീ​യ​മാ​യി മെ​ട​ഞ്ഞു​ണ്ടാ​ക്കിയ ആ ഒരു നല്ല കന​മു​ള്ള പായയെ, ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ട്ടി, അവൻ തു​ടർ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു: ‘അത് ഒട്ട​ക​പ്പു​ള്ളി​മാ​ന്റെ​യാ​ണ്.’

കു​റ​ച്ചിട മി​ണ്ടാ​തി​രു​ന്ന​തി​നു​ശേ​ഷം അവൻ പറ​ഞ്ഞു: ‘മൃ​ഗ​ങ്ങൾ​ക്ക് ഇതൊ​ക്കെ​യു​ണ്ട്. ഞാൻ അവ​റ്റ​യു​ടെ പക്കൽ​നി​ന്ന് ഇവ​യൊ​ക്കെ തട്ടി​യെ​ടു​ത്തു. അവ​റ്റ​യ്ക്ക് അതു​കൊ​ണ്ട് അലോ​ഗ്യ​മെ​ന്നും തോ​ന്നി​യി​ല്ല. ഞാൻ അവ​രോ​ടു പറ​ഞ്ഞു: ‘ഇതൊ​ക്കെ ആന​യ്ക്കാ​ണ്.’

അവൻ നിർ​ത്തി, പി​ന്നെ​യും തു​ട​ങ്ങി: ‘നി​ങ്ങൾ ചു​മ​രി​ന്മേ​ലൂ​ടെ ഇഴ​ഞ്ഞു​ക​യ​റു​ന്നു; ഭര​ണാ​ധി​കാ​രി​ക​ളെ ഒരു പു​ല്ലി​നു കൂ​ട്ടാ​ക്കു​ന്നി​ല്ല. അപ്പോൾ അതാ കാ​ര്യ​മാ​യി.’

ആ രണ്ടു കു​ട്ടി​ക​ളാ​വ​ട്ടേ, അവ​രെ​പ്പോ​ലെ​ത്ത​ന്നെ ഒരു തെ​ണ്ടി​യും അവ​രെ​പ്പോ​ലെ​ത്ത​ന്നെ ആരു​മി​ല്ലാ​ത്ത​വ​നും അവ​രെ​പ്പോ​ലെ​ത്ത​ന്നെ അശ​ക്ത​നു​മെ​ങ്കി​ലും, സ്തു​ത്യർ​ഹ​വും സർ​വ്വ​ശ​ക്ത​വു​മായ എന്തോ ഒന്നു​ള്ള​വ​നും, അവ​രു​ടെ കണ്ണി​നു ദി​വ്യ​നും, ബു​ദ്ധി​സൂ​ച​ക​ങ്ങ​ളും അതി​മ​നോ​ഹ​ര​ങ്ങ​ളു​മായ പു​ഞ്ചി​രി​കൾ കൂ​ടി​ച്ചേർ​ന്ന ഒരു കിഴവൻ ‘ബടായി’ ക്കാ​ര​ന്റെ എല്ലാ​ത്ത​രം കൊ​ഞ്ഞ​ന​ങ്ങ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടും നി​റ​ഞ്ഞ മു​ഖാ​കൃ​തി​യോ​ടു​കൂ​ടി​യ​വ​നു​മായ ഈ ധീ​ര​നും സമർ​ത്ഥ​നു​മായ മനു​ഷ്യ​നെ ഭീ​രു​ത്വ​ത്തോ​ടും അമ്പ​ര​പ്പോ​ടും കൂ​ടി​ക്ക​ലർ​ന്ന ബഹു​മാ​ന​ത്തോ​ടെ നോ​ക്കി​ക്ക​ണ്ടു.

‘മൊ​സ്യു,’ മൂ​ത്ത​വൻ പേ​ടി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു പറയാൻ നി​ശ്ച​യി​ച്ചു, ‘നി​ങ്ങൾ​ക്ക​പ്പോൾ പൊ​ല്ലീ​സ്സു​കാ​രെ പേ​ടി​യി​ല്ല?’

ഗവ്രോ​ഷ് ഈ മറു​പ​ടി​കൊ​ണ്ടു തൃ​പ്തി​പ്പെ​ട്ടു: ‘ചെക്ക! പൊ​ല്ലീ​സ്സു​കാ​രൻ എന്ന് ആരും പറ​യാ​റി​ല്ല. ‘തീ​പ്പെ​ട്ടി​ക്കോൽ’ എന്നേ പറയൂ.’

ചെ​റി​യ​വ​ന്റെ കണ്ണു​കൾ മി​ഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു; പക്ഷേ, അവ​നൊ​ന്നും മി​ണ്ടി​യി​ല്ല. മൂ​ത്ത​വൻ നടു​ക്കാ​ക​യാൽ പാ​യ​യു​ടെ അറ്റ​ത്തു പെ​ട്ടി​രു​ന്ന ഇള​യ​വ​നെ ഒരമ്മ ചെ​യ്യു​മാ​യി​രു​ന്ന​വി​ധം ഗവ്രോ​ഷ് തന്റെ കമ്പി​ളി​കൊ​ണ്ടു മൂ​ടി​പ്പു​ത​പ്പി​ച്ചു; ഒരു തല​യ​ണ​യാ​കു​മാ​റ് ആ കു​ട്ടി​യു​ടെ തല​യ്ക്കൽ​ഭാ​ഗ​ത്തു കീ​റ​ത്തു​ണി​ക്ക​ഷ്ണ​ങ്ങ​ളെ ഉയ​ര​ത്തിൽ കൂ​ട്ടി​വെ​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു. എന്നി​ട്ട് അവൻ മൂ​ത്ത​വ​നോ​ടു പറ​ഞ്ഞു: ‘എങ്ങ​നെ? ഇവിടെ നല്ല സു​ഖ​മു​ണ്ട്, ഇല്ലേ?’

‘ഉവ്വ്, പി​ന്നെ!’ ശാ​പ​മോ​ക്ഷം കി​ട്ടിയ ഒരു ദേ​വ​ന്റെ ഭാ​വ​വി​ശേ​ഷ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി ഗവ്രോ​ഷി​നെ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കി, മൂ​ത്ത​വൻ മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു.

മു​ഴു​വ​നും ഈറ​നാ​യി​രു​ന്ന ആ രണ്ടു ചെറിയ സാ​ധു​ക്കു​ട്ടി​കൾ​ക്കും ഒരി​ക്കൽ​ക്കൂ​ടി ചൂ​ടു​പി​ടി​ച്ചു.

‘ഹാ, കൂ​ട്ട​ത്തിൽ പറ​യ​ട്ടേ,’ ഗവ്രോ​ഷ് തു​ടർ​ന്നു, ‘എന്തി​നെ​പ്പ​റ്റി​യാ​ണ് നി​ങ്ങൾ തേ​ങ്ങി​യി​രു​ന്ന​ത്?’

ഇള​യ​വ​നെ മൂ​ത്ത​വ​ന്നു ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട്: ‘അവ​നെ​പ്പോ​ലു​ള്ള ഒരു കര​ടി​നെ​പ്പ​റ്റി എനി​ക്കൊ​ന്നും പറ​യാ​നി​ല്ല; നി​ന്നെ​പ്പോ​ലു​ള്ള ഒരു പെ​രും​കൂ​റ്റൻ നി​ന്നു കര​ഞ്ഞാൽ! അതു മണ്ട​ത്ത​ര​മാ​ണ്; നി​യ്യൊ​രാ​ന​വ​ങ്ക​നെ​പ്പോ​ലി​രു​ന്നു.’

‘ഈശ്വ​രാ’, ആ കു​ട്ടി മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു, ‘ഞങ്ങൾ​ക്കു വീ​ടി​ല്ല.’

‘ഗ്ര​ഹ​പ്പി​ഴേ!’ ഗവ്രോ​ഷ് തി​രി​ച്ച​ടി​ച്ചു, ‘നി​യ്യൊ​ന്നും ‘വീട്’ എന്നു പറ​യ​രു​ത്, ‘കു​ടി​ല്.’

‘പി​ന്നെ, രാ​ത്രി​യിൽ അങ്ങ​നെ ഞങ്ങൾ തനി​ച്ചാ​യ​പ്പോൾ, പേടി തോ​ന്നി.’

‘നി​യ്യൊ​ന്നും ‘രാ​ത്രി’ എന്നു പറ​യ​രു​ത്, ‘കരി​മ്പ​ട​ക്കാ​രൻ.’

‘ഞാൻ നന്ദി പറ​യു​ന്നു, സേർ,’ കു​ട്ടി പറ​ഞ്ഞു.

‘കേ​ട്ടോ.’ ഗവ്രോ​ഷ് പറയാൻ തു​ട​ങ്ങി, ‘നി​യ്യെ​ന്തോ​ന്നി​നെ​പ്പ​റ്റി​യും ഇനി നി​ല​വി​ളി​ക്ക​രു​ത്. ഞാൻ നോ​ക്കാം നി​ങ്ങ​ളെ രണ്ടാ​ളെ​യും. നമു​ക്കാ​യി​ട്ടു​ള്ള നേ​ര​മ്പോ​ക്കു​ക​ളൊ​ക്കെ ഞാൻ നി​ങ്ങ​ളെ കാ​ണി​ക്കാം. വേ​ന​ല്ക്കാ​ല​ത്ത് എന്റെ ചങ്ങാ​തി​ക​ളിൽ ഒരാ​ളായ നവെ​യോ​ടു​കൂ​ടി നമു​ക്കു ഗ്ല​സി​യേ​റി​ലേ​ക്കു പോവാം; നമു​ക്കു ഗറിൽ കു​ളി​ക്കാം; ഓസ്തെർ​ലി​ത്സ് പാ​ല​ത്തി​ന്മേ​ലു​ള്ള മര​ത്തി​ര​പ്പ​ങ്ങൾ​ക്കു മുൻ​പിൽ ഒരു നൂ​ലു​ബ​ന്ധ​വു​മി​ല്ലാ​തെ നമു​ക്കു പായാം— അത് അല​ക്കു​കാ​രി​ക​ളെ ശു​ണ്ഠി​യെ​ടു​പ്പി​ക്കും. അവറ്റ നി​ല​വി​ളി​ക്കും, അവ​റ്റ​യ്ക്കു ഭ്രാ​ന്താ​വും, എന്തു നേ​ര​മ്പോ​ക്കു​ണ്ടെ​ന്നോ! നമു​ക്ക് പോയി മനു​ഷ്യ​ക്ക​ങ്കാ​ളം കാണാം. പി​ന്നെ ഞാൻ നി​ങ്ങ​ളെ കളി കാണാൻ കൊ​ണ്ടു​പോ​വാം. എന്റെ കൈയിൽ ശീ​ട്ടു​ക​ളു​ണ്ട്; ഞാൻ അതി​ലു​ള്ള ചില വേ​ഷ​ക്കാ​രെ അറി​യും; ഞാ​ന​തിൽ ഒരു വേ​ഷം​ത​ന്നെ കെ​ട്ടി​യി​ട്ടു​ണ്ട്. അവിടെ കൂ​ട്ടർ ഒരു​പാ​ടു​ണ്ട്; ഞങ്ങൾ ഒരു തു​ണി​യു​ടെ ചു​വ​ട്ടിൽ​ച്ചെ​ന്നി​രു​ന്ന്, ഒരു സമു​ദ്ര​മു​ണ്ടാ​ക്കി. എന്റെ നാ​ട​ക​ശാ​ല​യിൽ ഞാൻ നി​ന​ക്കൊ​രു പണി​യു​ണ്ടാ​ക്കി​ത്ത​രാം. നമു​ക്കു കാ​ട​ന്മാ​രെ കാണാൻ പോവാം. അത് ശരി​ക്കു​ള്ള​ത​ല്ല, ആ കാ​ട​ന്മാർ ശരി​ക്കു​ള്ള​വ​ര​ല്ല. അവ​രൊ​ക്കെ ചു​ക്കി​ച്ചു​ളി​ഞ്ഞി​ട്ടു​ള്ള ചു​ക​പ്പൻ മു​റി​ക്കു​പ്പാ​യ​മി​ടും; കൈ​മു​ട്ടു​ക​ളിൽ വെ​ള്ള​യി​ഴ​യി​ട്ടി​ട്ടു​ള്ള​തു നി​ങ്ങൾ​ക്കു കാണാം. പി​ന്നെ, നമു​ക്കു സം​ഗീ​ത​നാ​ട​ക​ശാ​ല​യിൽ പോവാം. കളി നന്നാ​യെ​ന്നു പറയാൻ വി​ളി​ച്ചു കൂ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​കു​ന്ന​വ​രു​ടെ കൂ​ട്ട​ത്തിൽ നമു​ക്കും പോവാം. സം​ഗീ​ത​നാ​ട​ക​ശാ​ല​യി​ലെ കാ​ര്യം വളരെ നന്നാ​യി​ട്ടാ​ണ് കൊ​ണ്ടു​ന​ട​ത്തു​ന്ന​ത്. എനി​ക്ക് അതിലെ ആളു​ക​ളു​മാ​യി കൂ​ട്ടു​കെ​ട്ടി​ല്ല. സം​ഗീ​ത​നാ​ട​ക​ശാ​ല​യിൽ, ഇതു നോ​ക്കൂ! ചി​ലർ​ക്ക് മു​പ്പ​തു സൂ​വാ​ണ്; പക്ഷേ, അവർ വി​ഡ്ഢി​ക​ളാ​ണ്. പി​ന്നെ നമു​ക്കു മര​ണ​ശി​ക്ഷ നട​ത്തു​ന്ന പണി കാണാം. ഞാൻ കൊ​ല​യാ​ളി​യെ കാ​ട്ടി​ത്ത​രും. അയാ​ളു​ടെ താമസം റ്യു ദെ മരെ​യി​ലാ​ണ്. മൊ​സ്യു സാ​ങ്സോ​ങ്. അയാ​ളു​ടെ വീ​ട്ടു​വാ​തി​ല്ക്കൽ ഒരെ​ഴു​ത്തു​പെ​ട്ടി​യു​ണ്ട്; ഹാ! നമു​ക്ക് എന്തു രസം പി​ടി​ക്കു​മെ​ന്നോ!’

ആ സമ​യ​ത്ത് ഒരു തു​ള്ളി മെഴു ഗവ്രോ​ഷി​ന്റെ കൈ​വി​ര​ലി​ന്മേൽ വീണ് അവനെ വാ​സ്ത​വ​ജീ​വി​തം ഓർ​മ്മ​യാ​ക്കി.

‘എട, മാരണേ!’ അവൻ പറ​ഞ്ഞു. ‘എന്റെ മെ​ഴു​തി​രി കെടാൻ പോണു. നോ​ക്കൂ! വി​ള​ക്കു​ക​ത്തി​പ്പി​നു മാ​സ​ത്തിൽ ഒരു സൂ​വി​ല​ധി​കം എനി​ക്കു ചെ​ല​വി​ടാൻ വയ്യാ. കി​ട​ക്ക​യിൽ ചെ​ന്നു​കി​ട​ന്നാൽ അപ്പോൾ ഉറ​ങ്ങ​ണം. മൊ​സ്യു പോൾ ദ് കോ​ക്കി​ന്റെ കെ​ട്ടു​ക​ഥാ​പു​സ്ത​ക​ങ്ങൾ വാ​യി​ക്കാൻ നമു​ക്കി​ട​യി​ല്ല. എന്ന​ല്ല, വെ​ളി​ച്ചം വി​ള്ള​ലു​ക​ളി​ലൂ​ടെ പു​റ​ത്തേ​ക്കു കട​ന്നേ​ക്കും; തീ​പ്പെ​ട്ടി​ക്കോ​ലു​കൾ​ക്ക് അതൊ​ന്നു കാ​ണു​ക​യാ​ണാ​വ​ശ്യം.’

‘പി​ന്നെ,’ മൂ​ത്ത​വൻ പേ​ടി​ച്ചും​കൊ​ണ്ടും പറ​ഞ്ഞു—അവ​ന്നു മാ​ത്ര​മേ ഗവ്രോ​ഷി​നോ​ടു സം​സാ​രി​ക്കാ​നും മറു​പ​ടി പറ​യാ​നും ധൈ​ര്യ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. ‘ഒരു തീ​പ്പൊ​രി വൈ​ക്കോ​ലിൽ വീണാൽ കഴി​ഞ്ഞു; നമു​ക്കു നോ​ക്ക​ണം, വീടു മു​ഴു​വൻ കത്തി​ച്ചു​ക​ള​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ.’

ആളു​ക​ളാ​രും, ‘വീടു കത്തി​ച്ചു​ക​ളക.’ എന്നു പറ​യാ​റി​ല്ല.’ ഗവ്രോ​ഷ് അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ട്ടു; ‘കുടിൽ കരി​ക്കുക’ എന്നേ ഉള്ളൂ.

കാ​റ്റും മഴയും ശക്തി​വെ​ച്ചു വന്നു; ഇര​മ്പിയ മഴ​ത്തു​ള്ളി​കൾ ഇടി​വെ​ട്ടി​നി​ട​യ്ക്ക് ആ പെ​രും​പ്ര​തി​മ​യു​ടെ പു​റ​ത്തു വന്ന​ടി​ച്ചു. ‘മഴേ നി​ന്റെ മു​ക​റി​ളി​ഞ്ഞു!’ ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞു. ‘വീ​ഞ്ഞു​കു​പ്പി വീ​ട്ടി​ന്റെ കാ​ലു​ക​ളി​ലൂ​ടെ പാ​ഞ്ഞു വീ​ഴു​ന്ന​തു കേൾ​ക്കാൻ എനി​ക്കു ബഹു​ര​സ​മാ​ണ്. മഴ​ക്കാ​ലം ഒരു മണ്ട​നാ​ണ്; അത​തി​ന്റെ കച്ച​വ​ട​സ്സാ​മാ​നം വെ​റു​തെ കള​യു​ന്നു; അത​തി​ന്റെ അധ്വാ​നം വെ​റു​തെ​യാ​ക്കു​ന്നു; അതിനു നമ്മെ നന​യ്ക്കാൻ വയ്യാ; അത് ആ കിഴവൻ വെ​ള്ള​ത്തൊ​ട്ടി​ക്കാ​ര​നെ ശു​ണ്ഠി​പി​ടി​പ്പി​ക്കു​ന്നു.’

ഈ അല​ങ്കാ​ര​ത്താൽ സൂ​ചി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന ഇടി​വെ​ട്ടി​ന്റെ—പത്തൊ​മ്പ​താം നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ലെ ഒരു തത്ത്വ​ജ്ഞാ​നി എന്ന നി​ല​യ്ക്ക് അതി​ന്റെ ഫല​ങ്ങ​ളെ​യെ​ല്ലാം ഗവ്രോ​ഷ് കൈ​ക്കൊ​ണ്ടു—പി​ന്നി​ലാ​യി ഒരു പടു​കൂ​റ്റൻ മി​ന്നൽ മി​ന്നി; അത്ര​മേൽ കണ്ണ​ഞ്ചി​ച്ചു​ക​ള​യു​ന്ന അതി​ന്റെ ഒരു സൂചന വി​ള്ള​ലി​ലൂ​ടെ ആന​യു​ടെ വയ​റ്റി​ലേ​ക്കു കട​ന്നു. അതേ​സ​മ​യ​ത്തു വലിയ ശു​ണ്ഠി​യെ​ടു​ത്ത് ഒരു വല്ലാ​ത്ത ഇടി​യും വെ​ട്ടി. ആ രണ്ടു ചെ​റു​സ​ത്ത്വ​ങ്ങ​ളും​കൂ​ടി ഒരു നി​ല​വി​ളി നി​ല​വി​ളി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട് മു​ക​ളി​ല​ത്തെ വല​ക്ക​ണ്ണി​കൾ താ​ഴ​ത്തേ​ക്കു വീ​ഴു​മാ​റു വല്ലാ​തെ ഞെ​ട്ടി​ത്തെ​റി​ച്ചു; പക്ഷേ, ഗവ്രോ​ഷ് അവ​രു​ടെ നേർ​ക്കു തന്റെ ധീ​രോ​ദാ​ത്ത​മായ മുഖം തി​രി​ച്ച്, ആ ഇടി​വെ​ട്ടി​ന്റെ തി​ര​ക്കിൽ പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​ച്ചു.

‘അന​ങ്ങാ​തെ കി​ട​ക്കിൻ, കു​ട്ടി​ക​ളേ കെ​ട്ടി​ടം മു​ഴു​വ​നും മേ​ലേ​ക്കു വീ​ഴ്ത്താ​തി​രി​ക്കാൻ. നന്നാ​യി ഒന്നാ​ന്ത​രം ഇടി; ശരി. ഒരു കോ​മാ​ളി മി​ന്ന​ലൊ​ന്നു​മ​ല്ല. കൊ​ള്ളാ​വു​ന്ന​വ​നായ ഈശ്വ​രൻ ഉശിരൻ!’

ഇങ്ങ​നെ പറ​ഞ്ഞ് അവൻ ആ വല​പ്പ​ണി ശരി​പ്പെ​ടു​ത്തി, രണ്ടു കു​ട്ടി​ക​ളേ​യും കി​ട​യ്ക്ക​യിൽ താ​ഴോ​ട്ടു വലി​ച്ചു​കി​ട​ത്തി, അവരെ നല്ല​വ​ണ്ണം നീ​ണ്ടു​നി​വർ​ന്നു കി​ട​ത്തി​ക്കാൻ​വേ​ണ്ടി കാൽ​മു​ട്ടു​കൾ പി​ടി​ച്ച​മർ​ത്തി; എന്നി​ട്ട് പറ​ഞ്ഞു: ‘കൊ​ള്ളാ​വു​ന്ന​വ​നായ ഈശ്വ​രൻ തന്റെ മെ​ഴു​തി​രി കൊ​ളു​ത്തു​ന്ന സ്ഥി​തി​ക്ക് എനി​യെ​ന്റേ​തു ഊതാം. അപ്പോൾ, പി​ഞ്ചു​കു​ട്ടി​ക​ളേ, എന്റെ കു​ട്ടി​മ​നു​ഷ്യ​രേ, നി​ങ്ങൾ നി​ങ്ങ​ടെ നോ​ട്ട​ക്കു​ഴ​ലു​കൾ അട​യ്ക്ക​ണം. ഉറ​ങ്ങാ​തി​രി​ക്കു​ന്ന​തു വളരെ ചീ​ത്ത​യാ​ണ്. അതു നി​ങ്ങ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ട് അരി​പ്പ തി​ന്നി​ക്കും, അല്ലെ​ങ്കിൽ പരി​ഷ്കാ​രി​കൾ പറ​യു​മ്പോ​ലെ തൊ​ണ്ട​യിൽ നാ​റ്റി​ക്കും. ഈ തോ​ന്ന​ലി​ന്നു​ള്ളിൽ മൂ​ടി​ക്ക​ട​ന്നോ​ളിൻ! ഞാ​നി​താ​വി​ള​ക്കു കെ​ടു​ത്താൻ പോണു. തയ്യാ​റാ​യോ?’

‘ഉവ്വ്, മൂ​ത്ത​വൻ മന്ത്രി​ച്ചു.’ ഞാൻ തയ്യാ​റാ​യി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞു. എന്റെ തല​യ്ക്കു ചു​വ​ട്ടിൽ പക്ഷി​ത്തൂ​വ​ലു​ക​ളു​ള്ള​തു​പോ​ലെ തോ​ന്നു​ന്നു.

‘ആളുകൾ ‘തല’ എന്നു പറ​യാ​റി​ല്ല; അവർ ‘മണ്ട’ എന്നേ പറയൂ.’ ഗവ്രോ​ഷ് അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ട്ടു.

രണ്ടു കു​ട്ടി​ക​ളും അന്യോ​ന്യം ചേർ​ന്നു മു​ട്ടി​ക്കി​ട​ന്നു; ഗവ്രോ​ഷി​ന്റെ വക അവ​രു​ടെ കി​ട​പ്പു ശരി​പ്പെ​ടു​ത്തൽ അവ​സാ​നി​ച്ചു; കമ്പി​ളി അവ​രു​ടെ ചെ​കി​ടു​വ​രെ പൊ​ന്തി​ച്ചി​ട്ടു; എന്നി​ട്ടു മൂ​ന്നാ​മ​ത്തെ പ്രാ​വ​ശ്യ​മു​ള്ള അവ​ന്റെ ചട​ങ്ങു​ഭാ​ഷ​യി​ലു​ള്ള കല്പന: ‘നോ​ട്ട​ക്കു​ഴ​ലു​കൾ അട​ച്ചാ​ട്ടെ!’

അവൻ തന്റെ നേരിയ വെ​ളി​ച്ചം കെ​ടു​ത്തു.

വെ​ളി​ച്ചം കേ​ട്ടു കെ​ട്ടി​ല്ലെ​ന്നാ​യ​പ്പോ​ഴേ​യ്ക്ക് ആ മൂ​ന്നു കു​ട്ടി​ക​ളും കി​ട​ക്കു​ന്ന​തി​നു മു​ക​ളി​ലു​ള്ള വല​പ്പ​ണി​യിൽ ഒരു സവി​ശേ​ഷ​ച​ല​നം ആരം​ഭി​ച്ചു.

നഖം​കൊ​ണ്ടും പല്ലു​കൊ​ണ്ടും ചെ​മ്പു​ക​ണ്ണി​ക​ളിൽ കാരാൻ തു​ട​ങ്ങി​യ​തു​പോ​ലെ, ഒരു മു​ഴ​ക്ക​മു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന ഒരു​പാ​ടു മാ​ന്ത​ലു​ക​ളാ​യി​രു​ന്നു അത്. അതോ​ടു​കൂ​ടി എല്ലാ​ത്ത​രം ചെ​റു​നി​ല​വി​ളി​ക​ളും.

തല​യ്ക്കു​മീ​തെ​നി​ന്നു​ള്ള ഈ ലഹള കേ​ട്ട് ആ അഞ്ചു വയ​സ്സു​ള്ള കു​ട്ടി ഭയം​കൊ​ണ്ടു തു​ള്ളി​വി​റ​ച്ചു. ജ്യേ​ഷ്ഠ​ന്റെ കൈ​മു​ട്ടി​ന്മേൽ തട്ടി; പക്ഷേ, ഗവ്രോ​ഷ് പറ​ഞ്ഞ​പോ​ലെ, മൂ​ത്ത​വൻ തന്റെ നോ​ട്ട​ക്കു​ഴ​ലു​കൾ അട​ച്ചു​ക​ഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. പേടി അട​ക്കാൻ വയ്യാ​തായ ചെ​റു​കു​ട്ടി ശ്വാ​സം​മു​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ട് അതി​ല​ഘു​സ്വ​ര​ത്തിൽ ഗവ് രോ​ഷോ​ടു ചോ​ദി​ച്ചു: ‘സേർ?’

‘എന്താ​ണ്?’ കണ്ണ​ട​ച്ചു എന്നാ​യി​രു​ന്ന ഗവ്രോ​ഷ് വി​ളി​കേ​ട്ടു.

‘എന്താ​ത്?’

‘അതെ​ലി​ക​ളാ​ണ്.’ ഗവ്രോ​ഷ് മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു.

അവൻ പി​ന്നെ​യും തല പാ​യ​യിൽ​ത്ത​ന്നെ വെ​ച്ചു.

വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ, ആന​യു​ടെ ശവ​ത്തിൽ ആയി​ര​ക്ക​ണ​ക്കാ​യി വന്നു​കൂ​ടി​യി​രു​ന്ന എലികൾ—ഞങ്ങൾ പറ​ക​യു​ണ്ടാ​യ​വി​ധം ആ ജീ​വ​നോ​ടു​കൂ​ടിയ കറു​ത്ത പു​ള്ളി​കൾ അവ​യാ​യി​രു​ന്നു—മെ​ഴു​തി​രി കത്തി​യി​രു​ന്നേ​ട​ത്തോ​ളം നേരം അതി​ന്റെ വെ​ളി​ച്ചം കണ്ടു പേ​ടി​ച്ച് അന​ങ്ങാ​തെ കൂ​ടി​യി​രു​ന്നു; അവ​റ്റ​യു​ടെ നഗ​ര​മായ ആ ഗു​ഹ​യിൽ വീ​ണ്ടും ഇരു​ട്ടു​വ്യാ​പി​ച്ച​പ്പോൾ, നല്ല കഥാ​കാ​ര​നായ പേറോൾ പറ​യും​വി​ധം ‘പച്ച​മാം​സം’ മണ​ത്ത​റി​ഞ്ഞ്, അവ ഗവ്രോ​ഷി​ന്റെ കൂ​ടാ​ര​ത്തെ കൂ​ട്ടം​കൂ​ട്ട​മാ​യാ​ക്ര​മി​ച്ചു; അതി​ന്റെ മു​ക​ളി​ലേ​ക്കു കയ​റി​ച്ചെ​ന്ന് ഈ പു​തു​മോ​ടി​യി​ലു​ള്ള കെ​ണി​യെ തു​ള​ച്ചു​ക​ട​ക്കാ​നെ​ന്ന​പോ​ലെ, കണ്ണി​ക​ളെ കടി​ച്ചു​പൊ​ട്ടി​ക്കാ​നു​ള്ള ശ്ര​മ​മാ​യി.

പി​ന്നെ​യും ചെ​റു​കു​ട്ടി​ക്ക് ഉറ​ങ്ങാ​ന് വയ്യാ.

‘സേർ?’ അവൻ പി​ന്നെ​യും തു​ട​ങ്ങി.

‘എന്താ​ണ്?’ ഗവ്രോ​ഷ് ചോ​ദി​ച്ചു.

‘എലി എന്നു​വെ​ച്ചാ​ലോ?

‘ചു​ണ്ടെ​ലി.’

ഈ സമാ​ധാ​നം കു​ട്ടി​യെ കു​റ​ച്ചൊ​ന്നു ധൈ​ര്യ​പ്പെ​ടു​ത്തി. അവൻ തന്റെ ജീ​വ​കാ​ല​ത്തി​നി​ട​യിൽ വെ​ളു​ത്ത ചു​ണ്ടെ​ലി​യെ കാ​ണു​ക​യു​ണ്ടാ​യി​ട്ടു​ണ്ട്; അവയെ അവ​ന്നു പേ​ടി​യി​ല്ല. എന്താ​യാ​ലും, അവൻ ഒരി​ക്കൽ​ക്കൂ​ടി സം​സാ​രി​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങി.

‘സേർ?’

‘എന്താ​ണ്?’

‘എന്താ ഒരു പൂ​ച്ചേ വളർ​ത്താ​ത്ത​ത്?’

‘ഞാൻ ഒന്നി​നെ വളർ​ത്തി’, ഗവ്രോ​ഷ് മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു. ‘ഞാൻ ഒന്നി​നെ ഇവിടെ കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു; പക്ഷേ, അവറ്റ അതിനെ തി​ന്നു​ക​ള​ഞ്ഞു.’

ഈ രണ്ടാ​മ​ത്തെ സമാ​ധാ​നം ആദ്യ​ത്തേ​തു​കൊ​ണ്ടു​ണ്ടായ ഗുണം കെ​ടു​ത്തി; ആ ചെ​റു​ക്കൻ പി​ന്നേ​യും വി​റ​യ്ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങി.

അവനും ഗവ്രോ​ഷു​മാ​യി നാ​ലാ​മ​ത്തെ സം​ഭാ​ഷ​ണം ആരം​ഭി​ച്ചു:

‘മൊ​സ്യു?’

‘എന്താ​ണ്?’

‘എന്തി​നെ​യാ​ണ് തി​ന്ന​ത്.’

‘പൂ​ച്ച​യെ.’

‘ആരാ പൂ​ച്ചേ തി​ന്ന​ത്?’

‘എലികൾ?’

‘ചു​ണ്ടെ​ലി​ക​ളോ?’

‘അതേ, ചു​ണ്ടെ​ലി​കൾ.’

പൂ​ച്ച​യെ തിന്ന ചു​ണ്ടെ​ലി​ക​ളെ​പ്പ​റ്റി വി​ചാ​രി​ച്ചു നടു​ങ്ങി, അമ്പ​ര​പ്പോ​ടു​കൂ​ടി കു​ട്ടി പറയാൻ തു​ട​ങ്ങി: ‘സേർ, ഈ ചു​ണ്ടെ​ലി​കൾ നമ്മെ തി​ന്നു​മോ?’

‘അതി​ല്ലേ പി​ന്നെ!’ ഗവ്രോ​ഷ് ഉച്ച​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു.

കു​ട്ടി​യു​ടെ ഭയം അങ്ങേ അറ്റ​ത്തെ​ത്തി. പക്ഷേ, ഗവ്രോ​ഷ് തു​ടർ​ന്നു: ‘പേ​ടി​ക്കേ​ണ്ടാ, അവ​യ്ക്ക് അക​ത്തു കട​ക്കാൻ വയ്യാ. എന്ന​ല്ല. ഞാ​നു​ണ്ട്. ഇതാ, എന്റെ കൈ​പി​ടി​ച്ചോ​ളൂ. നാ​വ​ന​ക്ക​രു​ത്! നോ​ട്ട​ക്കു​ഴ​ലു​കൾ അട​യ്ക്ക​ണം.’

അതോ​ടു​കൂ​ടി ഗവ്രോ​ഷ് സഹോ​ദ​ര​ന്റെ മീതെ കൈ നീ​ട്ടി, ആ കു​ട്ടി​യു​ടെ കൈ പി​ടി​ച്ചു. കു​ട്ടി ആ കൈ​യ​ടു​പ്പി​ച്ച് അമർ​ത്തി​പ്പി​ടി​ച്ചു; അവ​ന്നു ധൈ​ര്യം തോ​ന്നി. ധൈ​ര്യ​ത്തി​നും ശക്തി​ക്കും തങ്ങ​ളു​ടെ സാ​ന്നി​ദ്ധ്യം അറി​യി​ക്കു​വാൻ ഇങ്ങ​നെ ചില നി​ഗൂ​ഢ​മാർ​ഗ്ഗ​ങ്ങ​ളു​ണ്ട്. ഒരി​ക്കൽ​ക്കൂ​ടി അവ​രു​ടെ ചു​റ്റും നി​ശ്ശ​ബ്ദത വ്യാ​പി​ച്ചു; അവ​രു​ടെ ഒച്ച എലി​ക​ളെ പേ​ടി​പ്പി​ച്ചോ​ടി​ച്ചു. കു​റ​ച്ചു നി​മി​ഷ​ങ്ങൾ​ക്കു​ശേ​ഷം വീ​ണ്ടും അവ പാ​ഞ്ഞെ​ത്തി; പക്ഷേ, ഫല​മു​ണ്ടാ​യി​ല്ല. ആ മൂ​ന്നു ചെ​റു​കു​ട്ടി​ക​ളും ഉറ​ക്ക​മാ​യി; ഒന്നും കേൾ​ക്കാ​താ​യി.

രാ​ത്രി ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ പറ​പ​റ​ക്കു​ന്നു. പ്ലാ​സ് ദ് ലാ ബസ്തീൽ മു​ഴു​വ​നും ഇരു​ട്ടാ​യി. മഴ​യോ​ടു​കൂ​ടിയ ഒരു തണു​പ്പു​കാ​റ്റ് ലഹള പി​ടി​ച്ച​ടി​ക്കു​ന്നു; പാ​റാ​വു​കാർ എല്ലാ വാ​തി​ല്ക്ക​ലും ഇട​വ​ഴി​ക​ളി​ലും വേ​ലി​ക്ക​ക​ങ്ങ​ളി​ലും ഒളി​ഞ്ഞു​കി​ട​ക്കു​ന്ന മൂ​ല​ക​ളി​ലും തി​ര​ഞ്ഞു​നോ​ക്കി; രാ​ത്രി​ഞ്ച​ര​രായ തെ​ണ്ടി​ക​ളെ അന്വേ​ഷി​ക്കു​ന്ന തി​ര​ക്കിൽ അവർ ആന​യു​ടെ മുൻ​പി​ലൂ​ടെ മി​ണ്ടാ​തെ കട​ന്നു​പോ​യി; നി​വർ​ന്ന്, ഇള​കാ​തെ, ഇരു​ട്ടി​ലേ​ക്കു തന്റെ തു​റ​ന്ന കണ്ണു​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ട് തു​റി​ച്ചു​നോ​ക്കു​ന്ന ആ പടു​കൂ​റ്റൻ ജന്തു തന്റെ പു​ണ്യ​കർ​മ്മ​ത്തെ​പ്പ​റ്റി സസ​ന്തോ​ഷം മനോ​രാ​ജ്യം വി​ചാ​രി​ക്ക​യാ​ണോ എന്നു തോ​ന്നി; അത് ആകാ​ശ​ത്തിൽ​നി​ന്നും മനു​ഷ്യ​രിൽ​നി​ന്നും ആ ഉറ​ങ്ങു​ന്ന മൂ​ന്നു സാ​ധു​ക്കു​ട്ടി​ക​ളെ രക്ഷി​ച്ചു.

ഇനി വരാൻ പോ​കു​ന്ന​തു മന​സ്സി​ലാ​കാൻ​വേ​ണ്ടി, അക്കാ​ല​ത്തു ബസ്തീ​ലി​ലെ പാ​റാ​വു​പുര അങ്ങേ വശ​ത്താ​യി​രു​ന്നു എന്നും, ആന​യു​ടെ അടു​ത്തു​വെ​ച്ചു കഴി​യു​ന്ന സം​ഭ​വ​ങ്ങൾ പാ​റാ​വു​കാ​ര​നു കാ​ണാ​നോ കേൾ​ക്കാ​നോ നി​വൃ​ത്തി​യി​ല്ലെ​ന്നും വാ​യ​ന​ക്കാർ ഓർ​മ്മി​ക്കേ​ണ്ട​താ​ണ്.

പു​ലർ​കാ​ലം തു​ട​ങ്ങു​ന്ന ഒന്നാം മണി​ക്കൂ​റി​ന്റെ അവ​സാ​ന​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി ഒരാൾ റ്യു സാങ്-​ആന്ത്വാങ്ങിലൂടെ ഓടി​വ​ന്നു, ജൂ​ലാ​യി സ്മാ​ര​ക​സ്തം​ഭ​ത്തി​ന്റെ വേ​ലി​ച്ചു​റ്റി​നു പ്ര​ദ​ക്ഷി​ണം​വെ​ച്ചു, അഴി​കൾ​ക്കി​ട​യി​ലൂ​ടെ ചെ​രി​ഞ്ഞു​ക​ട​ന്ന്, ആന​യു​ടെ വയ​റ്റി​നു ചു​വ​ട്ടി​ലെ​ത്തി. വല്ല വെ​ളി​ച്ച​വും ആ മനു​ഷ്യ​നെ തെ​ളി​യി​ച്ചി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കിൽ, തി​ക​ച്ചും ഈറൻ​പി​ണ്ടി​യാ​യി​രി​ക്കു​ന്ന അയാ​ളു​ടെ മട്ടു​കൊ​ണ്ട്, അയാൾ രാ​ത്രി മു​ഴു​വ​നും മഴ​യ​ത്താ​ണ് കഴി​ച്ചു​കൂ​ട്ടി​യി​ട്ടു​ള്ള​തെ​ന്ന് ഊഹി​ക്കാം. ആന​യു​ടെ അടു​ത്തെ​ത്തിയ ഉടനെ ആ മനു​ഷ്യൻ ഒര​സാ​ധാ​ര​ണ​ശ​ബ്ദം പു​റ​പ്പെ​ടു​വി​ച്ചു; അതു യാ​തൊ​രു മനു​ഷ്യ​ഭാ​ഷ​യി​ലും ഉൾ​പ്പെ​ട്ട​ത​ല്ല; ഒരു മു​ള​ന്ത​ത്ത​യ്ക്കു മാ​ത്ര​മേ അത​നു​ക​രി​ക്കാൻ സാ​ധി​ക്കു. രണ്ടു​പ്രാ​വ​ശ്യം അയാൾ ആ ഒച്ച ആവർ​ത്തി​ച്ചു; അതി​ന്റെ വർ​ണ്ണ​ശാ​സ്ത്ര​ത്തെ​പ്പ​റ്റി ഇതു കഷ്ടി​ച്ചൊ​രു ബോ​ധ​മു​ണ്ടാ​ക്കി എന്നു​വ​രാം: ‘ക്കി ക്യു ക്യു.’

രണ്ടാ​മ​ത്തെ വി​ളി​യോ​ടു​കൂ​ടി സ്പ​ഷ്ട​വും സന്തോ​ഷ​മ​യ​വു​മായ ഒരു ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​ര​ന്റെ ശബ്ദം ആന​യു​ടെ വയ​റ്റി​നു​ള്ളിൽ​നി​ന്നു മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു: ‘ഓ.’

ഏതാ​ണ്ട് ഉത്ത​ര​ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ​ത്ത​ന്നെ, ദ്വാ​രം മൂ​ടി​യി​രു​ന്ന പലക നീ​ങ്ങി, പഴു​തു​കൊ​ടു​ത്ത​തി​ലൂ​ടെ ഒരു കു​ട്ടി കട​ന്ന് ആന​യു​ടെ കാ​ലി​ന്മേ​ലി​ലൂ​ടെ കീ​ഴ്പോ​ട്ടി​റ​ങ്ങി ചു​റു​ചു​റു​ക്കോ​ടു​കൂ​ടി ആ നി​ല്ക്കു​ന്നാ​ളു​ടെ കാ​ല്ക്ക​ലെ​ത്തി വീണു; അതു ഗവ്രോ​ഷാ​യി​രു​ന്നു. ആ വന്നാൾ മൊ​ങ്പർ​നാ​സ്സും.

ക്കി ക്യു ക്യു എന്ന വി​ളി​യെ​പ്പ​റ്റി​യാ​ണെ​ങ്കിൽ—‘താൻ മൊ​സ്യു ഗവ്രോ​ഷി​നെ അന്വേ​ഷി​ച്ചാൽ മതി’ എന്നു പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ ആ കു​ട്ടി ഉദ്ദേ​ശി​ച്ചി​രു​ന്ന​തു നി​ശ്ച​യ​മാ​യും ഈ ശബ്ദ​മാ​വ​ണം.

അതു കേട്ട ഉടനെ ഗവ്രോ​ഷ് തന്റെ ‘ഉറ​ക്കറ’യിൽ​നി​ന്നു പു​റ​ത്തേ​ക്ക് ഇഴ​ഞ്ഞു​ന​ട​ന്നു. വല​പ്പ​ണി അല്പ​മൊ​ന്നു നീ​ക്കി, വീ​ണ്ടും സശ്ര​ദ്ധ​മാ​യി കൂ​ട്ടി​ച്ചേർ​ത്തു, ചെ​റു​വാ​തിൽ തു​റ​ന്നു കീ​ഴ്പോ​ട്ടി​റ​ങ്ങി.

ആ മനു​ഷ്യ​നും കു​ട്ടി​യും ഇരു​ട്ട​ത്ത് തമ്മിൽ മി​ണ്ടാ​തെ കണ്ട​റി​ഞ്ഞു മൊങ് പർ​നാ​സ് ഇങ്ങ​നെ​യൊ​ന്നു​ച്ച​രി​ച്ച​തു​കൊ​ണ്ടു തൃ​പ്തി​പ്പെ​ട്ടു: ‘ഞങ്ങൾ​ക്കു തന്നെ​ക്കൊ​ണ്ടാ​വ​ശ്യ​മു​ണ്ട്. വരൂ, ഒരു​പ​കാ​രം ചെ​യ്യൂ.’

പി​ന്നെ വി​വ​ര​മൊ​ന്നും കു​ട്ടി ചോ​ദി​ച്ചു​നോ​ക്കാൻ നി​ന്നി​ല്ല.

‘ഞാ​നി​താ കൂടെ.’ അവൻ പറ​ഞ്ഞു.

‘രണ്ടു​പേ​രും​കൂ​ടി മൊങ് പർ​നാ​സ് വന്ന റ്യു സാങ്-​ആന്ത്വാങ്ങിലേക്ക്, ആ സമ​യ​ത്തു ചന്ത​സ്ഥ​ല​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു പു​റ​പ്പെ​ടാ​റു​ള്ള കാ​യ്ക​റി​ക്ക​ച്ച​വ​ട​ക്കാ​രു​ടെ സാ​മാ​ന​വ​ണ്ടി​ക​ളു​ടെ നീണ്ട വരി​യി​ലൂ​ടെ, വള​ഞ്ഞും തി​രി​ഞ്ഞും ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ പാ​ഞ്ഞു.

പകുതി ഉറ​ങ്ങി​ക്കൊ​ണ്ടു തങ്ങ​ളു​ടെ സാ​മാ​ന​വ​ണ്ടി​ക​ളിൽ ‘സള്ളാ​ദ്’ എന്ന മാം​സ​ക്ക​റി​ക​ളും കാ​യ്ക​റി​സ്സാ​മാ​ന​ങ്ങ​ളു​മു​ള്ള​തി​നി​ട​യിൽ, ഇര​മ്പി​യ​ടി​ക്കു​ന്ന മഴ കാരണം കണ്ണു​വ​രെ മൂ​ടി​ക്കെ​ട്ടി ഇരി​ക്കു​ന്ന വണ്ടി​ക്കാ​രാ​ക​ട്ടെ, ആ അസാ​ധാ​ര​ണ​മ​ട്ടി​ലു​ള്ള രാ​ത്രി​ഞ്ച​ര​രു​ടെ നേരെ നോ​ക്കി​യ​തേ ഇല്ല.

കു​റി​പ്പു​കൾ

[1] വാ​സ​ന​പ്പൊ​ടി​കൊ​ണ്ട് എപ്പോ​ഴും വെ​ളു​ത്തി​രി​ക്കു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ട് ക്ഷു​ര​ക​ന്മാർ​ക്കു​ള്ള ഒരു ശകാ​ര​പ്പേ​ര്.

[2] സാ​ക്സ​ണി​യിൽ ഒരു പർ​വ്വ​തം, ഇമ്പാ​ച്ചി​കൾ കൂ​ടി​യ​തെ​ന്നു പ്ര​സി​ദ്ധം.

[3] ഗേ​ഥേ​യു​ടെ​യും മാർ​ലോ​വി​ന്റേ​യും മറ്റും സു​പ്ര​സി​ദ്ധ​കാ​വ്യ​ങ്ങ​ളി​ലെ നായകൻ വൈ​ദ്യ​നും ജ്യോ​തി​ഷി​യും മന്ത്ര​വാ​ദി​യു​മായ ഒരു ജർ​മ്മൻ പണ്ഡി​തൻ.

[4] തൂ​രി​ലെ മെ​ത്രാൻ, ഫ്രാൻ​സി​ലെ ഒരു ഋഷി’.

[5] തൂ​ക്കു​മ​രം.

[6] വട​ക്കേ അമേ​രി​ക്ക​ക്കാ​രൻ; ‘പച്ച​മാം​സം​തീ​നി’ എന്നു പറ​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന വെറും കാടൻ.

[7] പല തി​രി​വെ​യ്ക്കു​ന്ന വി​ല​യേ​റിയ വി​ള​ക്ക്.

Colophon

Title: Les Miserables (ml: പാ​വ​ങ്ങൾ).

Author(s): Victor Hugo.

First publication details: Mathrubhumi; Kozhikkode, Kerala; Book 4, Part 5; 1925.

Deafult language: ml, Malayalam.

Keywords: Novel, Les Miserable, Victor Hugo, വി​ക്തോർ യൂഗോ, പാ​വ​ങ്ങൾ, നാ​ല​പ്പാ​ട്ടു് നാ​രാ​യണ മേനോൻ, വി​വർ​ത്ത​നം, Open Access Publishing, Malayalam, Sayahna Foundation, Free Software, XML.

Digital Publisher: Sayahna Foundation; JWRA 34, Jagthy; Trivandrum 695014; India.

Date: September 1, 2021.

Credits: The text of the original item is in the public domain. The text encoding and editorial notes were created and​/or prepared by the Sayahna Foundation and are licensed under a Creative Commons Attribution By ShareAlike 4​.0 International License (CC BY-SA 4​.0). Any reuse of the material should credit the Sayahna Foundation and must be shared under the same terms.

Cover: Le Miserables, a photograph by Otterbein University, Theatre and Dance, USA (2018). The picture is a photograph of a scene from Les Miserables, a theatrical performance of Theatre and Dance group of Otterbein University, USA. The image is taken from Wikimedia Commons and is gratefully acknowledged.

Production history: Typesetter: Sayahna Foundation; Editor: PK Ashok; Translation: Nalappatt Narayana Menon; Digitizer: KB Sujith; Processed by: JN Jamuna, LJ Anjana, KB Sujith; Encoding: CV Radhakrishnan.

Production notes: The entire document processing has been done in a computer running GNU/Linux operating system and TeX and friends. The PDF has been generated using XeLaTeX from TeXLive distribution 2021 using Ithal (ഇതൾ), an online framework for text formatting. The TEI (P5) encoded XML has been generated from the same LaTeX sources using LuaLaTeX. HTML version has been generated from XML using XSLT stylesheet (sfn-​tei-html.xsl) developed by CV Radhakrkishnan.

Fonts: The basefont used in PDF and HTML versions is RIT Rachana authored by KH Hussain, et al., and maintained by the Rachana Institute of Typography. The font used for Latin script is Linux Libertine developed by Phillip Poll.

Web site: Maintained by KV Rajeesh.

Download document sources in TEI encoded XML format.

Download Phone PDF.