1833 ഫെ​ബ്ര​വ​രി 16-ാം നു രാ​ത്രി ഒര​നു​ഗ്ര​ഹീ​ത​മായ രാ​ത്രി​യാ​യി​രു​ന്നു. അതി​ന്റെ ഇരു​ട്ടി​നു​മീ​തേ സ്വർ​ഗ്ഗം തു​റ​ന്നു​കി​ട​ന്നി​രു​ന്നു. അത് മരി​യു​സ്സി​ന്റേ​യും കൊ​സെ​ത്തി​ന്റേ​യും വി​വാ​ഹ​നാ​ളി​ലെ രാ​ത്രി​യാ​ണ്.

പകൽ ആരാ​ധ്യ​മാ​യി​രു​ന്നു.

അത്, മു​ത്ത​ച്ഛൻ മനോ​രാ​ജ്യം വി​ചാ​രി​ച്ചി​രു​ന്ന മഹോ​ത്സ​വം, ദമ്പ​തി​ക​ളു​ടെ തല​യ്ക്കു മു​ക​ളിൽ അപ്സ​ര​സ്സു​ക​ളും കാ​മ​ദേ​വ​ന്മാ​രും​കൂ​ടി കെ​ട്ടി​മ​റി​യു​ന്ന ഒരു സ്വർ​ഗ്ഗ​ക്കാ​ഴ്ച, ഒരു ഉമ്മ​റ​വാ​തി​ല്ക്കൽ ചി​ത്ര​മെ​ഴു​താൻ പോന്ന ഒരു വി​വാ​ഹം, ആയി​രു​ന്നി​ല്ല; എങ്കി​ലും അത് മനോ​ഹ​ര​വും സന്തോ​ഷ​മ​യ​വു​മാ​യി​രു​ന്നു.

ഇന്ന​ത്തെ മാ​തി​രി​യ​ല്ല 1833-ലെ വി​വാ​ഹം. പള്ളി​യിൽ​നി​ന്ന് പു​റ​ത്തേ​ക്കു കടന്ന ഉടനെ ഭാ​ര്യ​യേ​യും​കൊ​ണ്ട് ഒരു നട നട​ക്കു​ക​യും, ഒരു പാ​ച്ചിൽ കൊ​ടു​ക്കു​ക​യും, സു​ഖ​ത്തിൽ​നി​ന്ന് നാ​ണി​ച്ചൊ​ളി​ക്കു​ക​യും, ഒരു ദീ​പാ​ളി​പി​ടി​ച്ച​വ​ന്റെ സമ്പ്ര​ദാ​യ​ങ്ങ​ളെ ആന​ന്ദ​ഗാ​ന​ങ്ങ​ളോ​ട് കൂ​ട്ടി​ച്ചേർ​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന​തി​ലു​ള്ള ഉത്കൃ​ഷ്ട​ത്ത​റ​വാ​ടി​ത്ത​ത്തെ ഇം​ഗ്ല​ണ്ടിൽ​നി​ന്ന് ഫ്രാൻ​സ് അന്ന് കടം​വാ​ങ്ങി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ല. ഒരു തപ്പാൽ​വ​ണ്ടി​യിൽ ഇരു​ന്നു കു​ലു​ങ്ങു​ന്ന​തി​ലും, ഒരു ചാ​രാ​യ​ക്ക​ട​യി​ലെ കി​ട​ക്ക​യെ തങ്ങ​ളു​ടെ വി​വാ​ഹ​ക്കി​ട​യ്ക്ക​യാ​ക്കി​യെ​ടു​ക്കു​ന്ന​തി​ലും, രാ​ത്രി​യിൽ അസ​മ​യ​ത്ത് ഒരു സാ​ധാ​ര​ണ​മു​റി​യിൽ തപ്പാൽ​വ​ണ്ടി​യു​ടെ നട​ത്തി​പ്പു​കാ​ര​നും ചാ​രാ​യ​ക്ക​ട​യി​ലെ അടി​ച്ചു​ത​ളി​പ്പെ​ണ്ണും​കൂ​ടി​യു​ള്ള പ്രേ​മ​സ​ല്ലാ​പ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി ജീ​വി​ത​ത്തി​ലെ ഏറ്റ​വു​മ​ധി​കം വി​ശി​ഷ്ട​ങ്ങ​ളായ സ്മാ​ര​ക​ങ്ങ​ളെ കൂ​ട്ടി​ക്ക​ലർ​ത്തി ഇട്ടും​വെ​ച്ചു​പോ​കു​ന്ന​തി​ലു​മു​ള്ള ചാ​രി​ത്ര​വും വി​ശി​ഷ്ട​ത​യും ഔചി​ത്യ​വും ആളുകൾ അന്നു തി​ക​ച്ചും മന​സ്സി​ലാ​ക്കി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ല.

നാ​മി​പ്പോൾ ജീ​വി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന പത്തൊ​മ്പ​താം നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ന്റെ മധ്യ​ത്തിൽ മെ​യ​റും അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ കഴു​ത്തു​പ​ട്ട​യും, മതാ​ചാ​ര്യ​നും അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ സ്ഥാ​ന​ക്കു​പ്പാ​യ​വും, രാ​ജ്യ​നി​യ​മ​വും ഈശ്വ​ര​നും മാ​ത്ര​മു​ണ്ടാ​യാൽ പോരാ: തപ്പാൽ​വ​ണ്ടി​യോ​ടി​ക്കു​ന്ന​വൻ​കൂ​ടി​യു​ണ്ടാ​യേ മതി​യാ​വു; മു​ക​ളിൽ​വെ​ച്ച് ചു​ക​പ്പി​ച്ച ഒരു നീ​ല​ച്ച മാർ​ക്കു​പ്പാ​യ​വും, മണി​ക്കു​ടു​ക്കു​ക​ളും, ഭു​ജ​ക​വ​ചം​പോ​ലു​ള്ള ഒര​ല​ങ്കാ​ര​ത്ത​ളി​ക​യും, പച്ച​നി​റ​ത്തിൽ തോ​ലു​കൊ​ണ്ടു​ള്ള കാൽ​മു​ട്ടു​റ​ക​ളും, വാ​ലു​കൾ മേ​ല്പോ​ട്ട് പൊ​ക്കി​ക്കെ​ട്ടി​യി​ട്ട നോർ​മൻ​കു​തി​ര​ക​ളോ​ടു​ള്ള ശു​ണ്ഠി​യെ​ടു​ക്ക​ലും, കള്ള​ക്ക​സ​വു​നാ​ട​ക​ളും, വാർ​ണീ​ഷി​ട്ട തൊ​പ്പി​യും, നീ​ണ്ടു പൊ​ടി​യി​ട്ട തല​മു​ടി​യും, ഒരു പോ​ത്തൻ ചാ​ട്ട​വാ​റും, ഉയ​ര​മു​ള്ള ബു​ട്ടു​സ്സു​ക​ളും​കൂ​ടി വേണം. ഇം​ഗ്ലീ​ഷ് പ്ര​ഭു​വർ​ഗ്ഗ​ത്തി​ന്റെ മാ​തി​രി​യിൽ​ത്ത​ന്നെ വധു​വ​ര​ന്മാ​രു​ടെ വണ്ടി​ക്കു മീതേ മട​മ്പു തേ​ഞ്ഞ​റ്റ പാ​പ്പാ​സ്സു​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടും കീ​റി​പ്പൊ​ളി​ഞ്ഞ ചെ​രി​പ്പു​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടും— വി​വാ​ഹ​ദി​വ​സം വലി​യ​മ്മ ദേ​ഷ​പ്പെ​ട്ട് പാ​പ്പാ​സും മറ്റും വലി​ച്ചെ​റി​യു​ക​യും അതു​കാ​ര​ണം ഗുണം വരി​ക​യും ചെയ്ത പി​ന്നീ​ട് മാർൽ​ബ​റോ അല്ലെ​ങ്കിൽ മൽ​ബ്രൂ​ക്കാ​യി​ത്തീർ​ന്ന ആ ചർ​ച്ച​ലി​ന്റെ സ്മാ​ര​ക​മാ​യി—ആലി​പ്പ​ഴ​മഴ വർ​ഷി​ക്കുക ഒര​ന്ത​സ്സാ​ണെ​ന്ന ഇനി​യും ഫ്രാൻ​സി​ന് തോ​ന്നി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ല. നമ്മു​ടെ വി​വാ​ഹാ​ഘോ​ഷ​ങ്ങൾ​ക്ക് പഴയ ചെ​രി​പ്പു​ക​ളും പാ​പ്പാ​സ്സു​ക​ളും കൂ​ടി​യേ കഴിയു എന്ന് ഇനി​യും തോ​ന്നി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ല. പക്ഷേ, ക്ഷ​മി​ക്കു, പരി​ഷ്കാ​രം ഇനി​യും പര​ന്നു​പി​ടി​ക്കു​ക​ത​ന്നെ​യാ​യ​തു​കൊ​ണ്ട് നമ്മൾ അവി​ടേ​ക്കെ​ത്തും.

1833-ൽ, ഒരു നൂറു കൊ​ല്ലം​മുൻ​പ്, വി​വാ​ഹം തി​ക​ഞ്ഞ കു​തി​ര​ച്ചാ​ട്ട​ത്തി​ന്നി​ട​യ്ക്ക​ല്ല നട​ത്താ​റ്.

അത്ഭു​ത​മെ​ന്നേ പറ​യേ​ണ്ടു, അക്കാ​ല​ത്ത് ആളുകൾ വി​വാ​ഹം ഒരു നി​ഗൂ​ഢ​മായ സാ​മു​ദാ​യി​കോ​ത്സ​വ​മാ​ണെ​ന്നും, ഒരു പത്രി​യാർ​ക്കി​സ്സി​ന്റെ വി​രു​ന്ന് ഒരു കു​ടും​ബോ​ത്സ​വ​ത്തെ തക​രാ​റാ​ക്കു​മെ​ന്നും, മര്യാ​ദ​യോ​ടും തറ​വാ​ടി​ത്ത​ത്തോ​ടും​കൂ​ടി​യാ​ണെ​ങ്കിൽ ഏറി​പ്പോ​യാൽ​പ്പോ​ലും ആഹ്ലാ​ദ​ശീ​ലം സു​ഖ​ത്തി​ന് കോ​ട്ടം തട്ടി​ക്കു​ക​യി​ല്ലെ​ന്നും, ചു​രു​ക്കി​പ്പ​റ​ഞ്ഞാൽ ഒരു കു​ടും​ബം മേലാൽ ഉദി​ച്ചു​വ​രാ​നു​ള്ള​തായ രണ്ട് ഈശ്വ​ര​വി​ധി​ക​ളു​ടെ ഈ സങ്ക​ല​നം സ്വ​ഭ​വ​ന​ത്തിൽ​നി​ന്നാ​ണാ​രം​ഭി​ക്കേ​ണ്ട​തെ​ന്നും, അതി​ന്റെ സാ​ക്ഷി​യായ വി​വാ​ഹ​മ​ച്ച് എന്നെ​ന്നും വീ​ട്ടിൽ ഉണ്ടാ​യി​രി​ക്കേ​ണ്ട​താ​ണെ​ന്നു​മു​ള്ള വി​ചാ​രം വി​ട്ടു​ക​ള​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ല.

ആളുകൾ സ്വ​ന്തം ഭവ​ന​ത്തിൽ​വെ​ച്ചു​ത​ന്നെ വി​വാ​ഹം നട​ത്ത​ത്ത​ക്ക​വി​ധം വഷ​ള​ന്മാ​രാ​യി​രു​ന്നു.

അതു​കൊ​ണ്ട്, ഇന്നു പഴ​കി​പ്പോ​യ്ക്ക​ഴി​ഞ്ഞ മട്ടിൽ, വി​വാ​ഹം മൊ​സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാ​ന്റെ വീ​ട്ടിൽ​വെ​ച്ചു​ത​ന്നെ നട​ത്ത​പ്പെ​ട്ടു.

സാ​ധാ​ര​ണ​വും വി​ശേ​ഷ​മൊ​ന്നു​മി​ല്ലാ​ത്ത​തു​മായ വി​വാ​ഹ​മാ​ണെ​ങ്കി​ലും, വി​വാ​ഹ​പ്പ​ര​സ്യം പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ക്കു​വാ​നും വി​വ​ര​ങ്ങൾ എഴു​തി​ത്ത​യ്യാ​റാ​ക്കു​വാ​നു​മാ​യി മെ​യ​റു​ടെ ആപ്പീ​സ്സും പള്ളി​യും​കൂ​ടി കു​റ​ച്ചു ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടു​ണ്ടാ​ക്കി. ഫി​ബ്ര​വ​രി 1-​ാംനു- മുൻ​പാ​യി അവ​യൊ​ന്നും ശരി​പ്പെ​ടു​ത്തു​വാൻ സാ​ധി​ച്ചി​ല്ല.

അപ്പോൾ കണി​ശ​മാ​യി​പ്പ​റ​ഞ്ഞു എന്നു​ള്ള തൃ​പ്തി​ക്കു​വേ​ണ്ടി മാ​ത്രം, ആ ഫി​ബ്ര​വ​രി 16-ാം നു നോൽ​മ്പിൻ​ത​ലേ​ന്നാ​ളാ​യി​ട്ടാ​ണ് വന്നു​പെ​ട്ട​തെ​ന്ന് ഞങ്ങൾ ഇവിടെ കു​റി​ച്ചു​ക​ള​യാം: വി​ശേ​ഷി​ച്ചു, ഗിൽ​നോർ​മാൻ വലി​യ​മ്മ​യ്ക്ക് അത് ശങ്ക​കൾ​ക്കും സം​ശ​യ​ങ്ങൾ​ക്കും കാ​ര​ണ​മാ​യി.

‘നോൽ​ബിൻ​ത​ലേ​ന്നാൾ!’ മു​ത്ത​ച്ഛൻ അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ട്ടു. ‘അത് വളരെ നന്നാ​യി. ഒരു പഴ​ഞ്ചൊ​ല്ലു​ണ്ട്:

‘നോൽ​മ്പിൻ തലേ​ന്നാൾ ചെ​യ്യു​ന്ന വി​വാ​ഹ​ത്താ​ലൊ​രി​ക്ക​ലും നന്ദി​കെ​ട്ടു​ള്ളു കു​ഞ്ഞു​ങ്ങ​ളു​ണ്ടാ​യ്ത്തീ​രി​ല്ല നി​ശ്ച​യം.’

‘നമു​ക്കു കാ​ര്യം നോ​ക്കുക. 16-ാം നു തന്നെ​യാ​വ​ട്ടെ. നി​ന​ക്കു താ​മ​സി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു​ണ്ടോ, മരി​യു​സ്?’

‘ഇല്ല, തീർ​ച്ച​യാ​യും ഇല്ല,’ കാ​മു​ക​ന്റെ മറു​പ​ടി.

‘എന്നാൽ നമു​ക്ക് വി​വാ​ഹം കഴി​ക്കുക.’ മു​ത്ത​ച്ഛൻ ഉച്ച​ത്തിൽ​പ്പ​റ​ഞ്ഞു.

ആളുകൾ നേ​രം​പോ​ക്കാ​ക്കി​യി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കി​ലും, അതു​പ്ര​കാ​രം വി​വാ​ഹം ഫി​ബ്ര​വ​രി 16-ാംനു തന്നെ നട​ന്നു. അന്ന് മഴ പെ​യ്തു; എങ്കി​ലും ഈശ്വ​ര​സൃ​ഷ്ടി​യി​ലെ ബാ​ക്കി ഭാഗം മു​ഴു​വ​നും ഒരു കു​ട​യ്ക്കു​ള്ളി​ലാ​ണെ​ങ്കി​ലും, കാ​മി​നീ​കാ​മു​ക​ന്മാർ നോ​ക്കി​കാ​ണു​ന്ന​താ​യി സു​ഖ​ത്തി​നാ​വ​ശ്യ​മു​ള്ള ഒരു ചെറിയ നീ​ല​ക്ക​ഷ്ണം ആകാ​ശ​ത്ത് അപ്പോ​ഴും തെ​ളി​ഞ്ഞു​നി​ന്നി​രു​ന്നു.

തലേ​ദി​വ​സം വൈ​കു​ന്നേ​രം ഴാങ് വാൽ​ഴാ​ങ് മൊ​സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാ​ന്റെ മുൻ​പിൽ​വെ​ച്ച് അഞ്ചു​ല​ക്ഷ​ത്തെൺ​പ​ത്തി​നാ​ലാ​യി​രം ഫ്രാ​ങ്ക് മരി​യൂ​സ്സി​ന്റെ കൈ​യി​ലേ​ല്പി​ച്ചു.

വി​വാ​ഹം സ്വ​ത്തു​ക്ക​ളു​ടെ സമാ​വ​കാ​ശ​ത്തെ ഉറ​പ്പി​ക്കു​ന്ന നി​യ​മ​നു​സ​രി​ച്ചാ​യ​തു​കൊ​ണ്ട്, ആവക ആധാ​ര​ങ്ങൾ തെ​യ്യാ​റാ​ക്കാൻ പ്ര​യാ​സ​മൊ​ന്നു​മു​ണ്ടാ​യി​ല്ല.

ഇനി തു​സ്സാ​ങ്ങി​നെ​ക്കൊ​ണ്ട് ഴാങ് വാൽ​ഴാ​ങ്ങി​ന്നാ​വ​ശ്യ​മി​ല്ല; കൊ​സെ​ത്ത് അവളെ വാ​ങ്ങി. പ്ര​ധാന പരി​ചാ​രിക എന്ന സ്ഥാ​ന​ത്ത് അഭി​ഷേ​ചി​ച്ചു.

ഴാങ് വാൽ​ഴാ​ങ്ങി​ന്നാ​ണെ​ങ്കിൽ, മൊ​സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാ​ന്റെ ഭവ​ന​ത്തിൽ ഒരകം അയാ​ളു​ടെ സ്വ​ന്തം ഉപ​യോ​ഗ​ത്തി​നാ​യി പ്ര​ത്യേ​കം അല​ങ്ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു; അയാ​ളോ​ടു പറ​ഞ്ഞ് അവിടെ താ​മ​സ​മാ​ക്കി​ക്കൊ​ള്ളാ​മെ​ന്നു​ള്ള പ്ര​തി​ജ്ഞ സമ്പാ​ദി​ച്ചു.

വി​വാ​ഹ​ത്തി​ന് നി​ശ്ച​യി​ച്ചി​രു​ന്ന ദി​വ​സ​ത്തി​ന്റെ കു​റ​ച്ചു​മുൻ​പു​വെ​ച്ചു ഴാങ് വാൽ​ഴാ​ങ്ങി​ന് അപകടം പറ്റി​പ്പോ​യി; അയാ​ളു​ടെ തള്ള​വി​രൽ ചത​ഞ്ഞു. ഇത് വലിയ കാ​ര്യ​മാ​യി​ല്ല; അതി​നെ​പ്പ​റ്റി അയാൾ ആരെ​യെ​ങ്കി​ലും ഉപ​ദ്ര​വി​ക്കു​ക​യോ, ആരെ​ക്കൊ​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും അത് കെ​ട്ടി​ക്കു​ക​യോ, ആർ​ക്കെ​ങ്കി​ലും ആ ചതവ് കാ​ണി​ച്ചു കൊ​ടു​ക്കു​ക​യോ ചെ​യ്തി​ല്ല. കൊ​സെ​ത്തി​നെ​ക്കൂ​ടി​യി​ല്ല. എന്താ​യാ​ലും അതു​കാ​ര​ണം കൈ​യ്യിൽ ഒരു തു​ണി​ക്ക​ഷ്ണം ചു​റ്റു​ക​യും അത് ഭു​ജ​ത്തി​ന്മേ​ലേ​ക്ക് ഒരു തു​ണി​ക്കു​ടു​ക്കു​കൊ​ണ്ടു കൂ​ട്ടി​ക്കെ​ട്ടു​ക​യും ചെ​യ്യേ​ണ്ടി​വ​ന്നു; അതു​കാ​ര​ണം അയാൾ​ക്ക് ഒപ്പി​ടാൻ സാ​ധി​ച്ചി​ല്ല. കൊ​സെ​ത്തി​ന്റെ പ്ര​ധാ​ന​ര​ക്ഷി​താ​വെ​ന്ന നി​ല​യിൽ മൊ​സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ ആ സ്ഥാ​നം നിർ​വ്വ​ഹി​ച്ചു.

ഞങ്ങൾ വാ​യ​ന​ക്കാ​രെ മെ​യ​റു​ടെ ആപ്പീ​സ്സി​ലേ​ക്കോ പള്ളി​യി​ലേ​ക്കോ കൂ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു പോ​കു​ന്നി​ല്ല. വധു​വ​ര​ന്മാ​രു​ടെ കൂടെ അത്ര​ത്തോ​ളം ആരും പോ​കാ​റി​ല്ല; അക്കഥ അതി​ന്റെ കു​പ്പാ​യ​ക്കു​ടു​ക്കിൻ​ദ്വാ​ര​ത്തിൽ ഒരു വി​വാ​ഹ​ച്ചെ​ണ്ടു പി​ടി​പ്പി​ച്ചു കഴി​ഞ്ഞാൽ​പ്പി​ന്നെ, ആരും പി​ന്നോ​ക്കം വെ​യ്ക്കു​ക​യാ​ണ് പതിവ്. വി​വാ​ഹ​സം​ഘം സൂ​ക്ഷി​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും, റ്യൂ ദ് ഫിൽ​ദ്യു കൽ​വേ​റിൽ​നി​ന്ന് സാ​ങ്പോൾ പള്ളി​യി​ലേ​ക്കു​ണ്ടായ യാ​ത്ര​യ്ക്കി​ട​യിൽ ഒരു സംഭവം സവി​ശേ​ഷ​മാ​യു​ണ്ടാ​യ​തു മാ​ത്രം ഇവിടെ കു​റി​ച്ചി​ട്ട് ഞങ്ങൾ തൃ​പ്തി​പ്പെ​ടാൻ പോ​കു​ന്നു.

അക്കാ​ല​ത്തു റ്യു സാ​ങ്ലൂ​യി​യു​ടെ വട​ക്കേ അറ്റ​ത്തു തെ​രു​വു​വ​ഴി​ക​ല്ലു പാ​വി​വ​രി​ക​യാ​ണ്. റ്യൂ ദ്യൂ പാർസ് റോയൽ മു​ത​ല്ക്ക​ങ്ങോ​ട്ട് കട​ക്കാൻ പാ​ടി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. വി​വാ​ഹ​സം​ഘ​ത്തി​നു നേരേ സാ​ങ്പോ​ളി​ലേ​ക്കു പോവാൻ വയ്യാ; അവർ​ക്കു വഴി മാ​റ്റി​വ​യ്ക്കേ​ണ്ടി​വ​ന്നു; പി​ന്നെ എളു​പ്പം കൂടിയ പാത നട​ക്കാ​വി​ലൂ​ടെ​യു​ള്ള​താ​ണ്. ക്ഷ​ണി​ച്ചു​വ​ന്നി​ട്ടു​ള്ള അതി​ഥി​കൾ​ക്ക് അത് നോൽ​മ്പിൻ​ത​ലേ​ന്നാ​ളാ​ണെ​ങ്കി​ലും വണ്ടി​ക​ളു​ടെ തി​ര​ക്കു കല​ശ​ലാ​യി​രി​ക്കു​മെ​ന്ന് ഓർ​മ്മ​വ​ന്നു—‘എന്തു​കൊ​ണ്ടു്?’ മൊ​സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാൻ ചോ​ദി​ച്ചു. വേ​ഷ​നർ​ത്ത​ക​ന്മാ​രേ​ക്കൊ​ണ്ടു കു​ഴ​ങ്ങും’—‘അതാണ് വേ​ണ്ട​ത്, മു​ത്ത​ച്ഛൻ അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ട്ടു. ‘നമു​ക്കാ വഴിയേ പോവുക, ഈ ചെ​റു​പ്പ​ക്കാർ വി​വാ​ഹം ചെ​യ്യാൻ പോ​ക​യാ​ണ്; അവർ ജീ​വി​ത​ത്തി​ലെ ഗു​രു​ത​ര​മായ ഭാ​ഗ​ത്തേ​ക്ക് കട​ക്കാൻ പോ​വു​ന്നു. കു​റ​ച്ചു മാ​ച്ചാൻ​ക​ളി കാ​ണു​ന്ന​ത് അവർ​ക്കാ​വ​ശ്യ​മാ​ണ്.’

അവർ നട​ക്കാ​വു​വ​ഴി​യേ വെ​ച്ചു. ഒന്നാ​മ​ത്തെ വണ്ടി​യിൽ കൊ​സെ​ത്തും ഗിൽ​നോർ​മാൻ​വ​ലി​യ​മ്മ​യും മൊ​സ്യു ഗിൽ​നോർ​മാ​നും ഴാങ് വാൽ​ഴാ​ങ്ങു​മാ​ണ്. നാ​ട്ടു​ന​ട​പ്പു​പ്ര​കാ​രം അപ്പോ​ഴും തന്റെ കാ​മി​നി​യു​ടെ അടു​ത്തി​രി​ക്കാ​റാ​യി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ട് മരി​യു​സ് രണ്ടാ​മ​ത്തെ വണ്ടി​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു. വി​വാ​ഹ​സം​ഘം റ്യു​ദെ ഫിൽ​ദ്യു കൽ​വേ​റിൽ​നി​ന്നു കടന്ന ഉടനെ ബസ്തീ​ലിൽ​നി​ന്നു മദ​ലി​യേ​നി​ലേ​ക്കും മദ​ലി​യേ​നിൽ​നി​ന്നു ബസ്തീ​ലി​ലേ​ക്കും മൂ​ട്ടിയ ഒര​വ​സാ​ന​മി​ല്ലാ​ത്ത ചങ്ങ​ല​പോ​ലെ​യു​ള്ള ഒരു നീണ്ട വാ​ഹ​ന​പ​ര​മ്പ​ര​യിൽ കു​ടു​ങ്ങി​പ്പോ​യി. വേ​ഷ​നർ​ത്ത​ക​ന്മാ​രാ​ണ് നട​ക്കാ​വിൽ മു​ഴു​വ​നും. ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്കൊ​ക്കെ മഴ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കി​ലും പു​റാ​ട്ടു​വേ​ഷ​ക്കാ​ര​നും കോ​മാ​ളി​യും വി​ദൂ​ഷ​ക​നും വി​ടാ​തെ കൂടി. 1833-ലെ ആ മഴ​ക്കാ​ല​ത്ത് തന്റെ നേരം പോ​ക്കിൽ പാ​രി​സ് വെ​നി​സ്സാ​യി വേഷം മാറി. ഇക്കാ​ല​ങ്ങ​ളിൽ അങ്ങ​നെ​യു​ള്ള നോൽ​മ്പിൻ​ത​ലേ​ന്നാൾ കാണാൻ കഴി​യി​ല്ല. ഉള്ള​തും സക​ല​വും ഒരു തമാ​ശ​യാ​യ​തു​കൊ​ണ്ട് തമാശ എന്നൊ​ന്ന് വേ​റി​ട്ടി​ല്ലാ​താ​യി.

ഓരം​വ​ഴി​ക​ളി​ലെ​ല്ലാം കാൽ​ന​ട​ക്കാ​രും വീ​ട്ടു​ജ​നാ​ല​യ്ക്ക​ലു​മെ​ല്ലാം കാ​ണി​ക​ളു​മാ​യി​രു​ന്നു. നാ​ട​ക​ശാ​ല​ക​ളി​ലെ സ്തം​ഭ​ശ്രേ​ണി​കൾ​ക്ക് കീ​രി​ടം​വെ​യ്ക്കു​ന്ന നി​ലാ​മു​റ്റ​ങ്ങ​ളി​ലെ​ല്ലാം കാ​ണി​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ട് വക്കു​ക​ര​യി​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു. വേ​ഷ​നർ​ത്ത​ക​ന്മാർ​ക്കു പുറമെ അവർ ആ എല്ലാ​ത്ത​രം വാ​ഹ​ന​ങ്ങ​ളു​ടേ​യും—ആ പ്ര​ദേ​ശ​ത്തേ​ക്കും ദി​വ​സ​ത്തേ​ക്കും സവി​ശേ​ഷ​മാ​യു​ള്ള—വരി​യൊ​ത്തും പൊ​ല്ലീ​സ് നി​യ​മ​മ​നു​സ​രി​ച്ച് ഒന്നോ​ടൊ​ന്നാ​യി ഇള​കാ​ത്ത​വി​ധം ഉറ​ച്ചു​പി​ടി​ച്ചും ഇരു​മ്പു​വാ​ള​ങ്ങ​ളിൽ പൂ​ട്ടി​യി​ട്ട​പോ​ലെ​യു​മു​ള്ള—ഘോ​ഷ​യാ​ത്ര​യെ തു​റി​ച്ചു​നോ​ക്കി. ആ വാ​ഹ​ന​ങ്ങ​ളി​ലെ ഓരോ ആളും കാ​ണി​യും കാ​ഴ്ച​യു​മാ​യി​രു​ന്നു. നട​ക്കാ​വി​ന്റെ ഓര​ങ്ങ​ളിൽ അങ്ങോ​ട്ടു​മി​ങ്ങോ​ട്ടു​മാ​യി പോ​കു​ന്ന ആ സമാ​ന്ത​ര​മായ രണ്ട​വ​സാ​ന​മ​റ്റ ചാലും പൊ​ല്ലീ​സ്സു​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​ന്മാർ ശരി​ക്കും തി​രി​ച്ചു​വി​ട്ടു; എന്ന​ല്ല ഒന്ന് മേ​ല്പോ​ട്ടും മറ്റേ​തു കീ​ഴ​പോ​ട്ടു​മാ​യി, ഒന്ന് ഷോ​സ്റ​സ്റേ​ദാ​ന്താ​ങ്ങി​ലേ​ക്കും മറ്റ​ത് സാ​ങ്അ​ന്ത്വാ​ങ്ങി​ലേ​ക്കു​മാ​യി, ഒഴു​കി​പ്പോ​കു​ന്ന ആ രണ്ടു വണ്ടി​പ്പു​ഴ​ക​ളോ​ട്, ആ രണ്ടൊ​ഴു​ക്കു​ത്തു​ക​ളോ​ടു, യാ​തൊ​ന്നും കൂ​ടി​മ​റി​യാ​തി​രി​പ്പാൻ മന​സ്സു​വെ​ച്ചു. വം​ശ​ചി​ഹ്ന​ങ്ങ​ളാൽ അലം​കൃ​ത​ങ്ങ​ളായ ഫ്രാ​നൻ​ദ​സി​ലെ പ്ര​ഭു​ക്ക​ന്മാ​രു​ടേ​യും രാ​ജ്യ​പ്ര​തി​നി​ധി​ക​ളു​ടേ​യും വണ്ടി​കൾ ആ രണ്ടു ചാ​ലു​ക​ളു​ടേ​യും നടു​വി​ലൂ​ടെ ഇഷ്ടം​പോ​ലെ അങ്ങോ​ട്ടു​മി​ങ്ങോ​ട്ടും പാ​ഞ്ഞു​ക​ളി​ച്ചി​രു​ന്നു, ആഹ്ലാ​ദ​മ​യ​ങ്ങ​ളും അന്ത​സ്സു​കൂ​ടി​യ​വ​യു​മായ ചില വണ്ടി​ക്കൂ​ട്ട​ങ്ങൾ കൂടി —വി​ശേ​ഷി​ച്ചും ബൊ​ഗ്രാ​യി​ലെ വക—ഈ സവി​ശേ​ഷാ​വ​കാ​ശ​ത്തെ അനു​ഭ​വി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്. ഈ പാ​രി​സ്സി​ലെ ഉത്സ​വ​ത്തി​നി​ട​യിൽ ഇം​ഗ്ല​ണ്ട് തന്റെ ചാ​ട്ടു​വാർ കെ​റ​കെ​റ​പ്പി​ച്ചു; പൊ​തു​ജ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ വക ഒരു ശകാ​ര​പ്പേർ​കൊ​ണ്ട് പൊ​റു​തി​മു​ട്ടി​യി​രു​ന്ന ലോർ​ഡ്സെ​യ്മു​റി​ന്റെ ഒരു സവാ​രി​വ​ണ്ടി വലിയ ഒച്ച​പ്പാ​ടോ​ടു​കൂ​ടി പാ​ഞ്ഞി​രു​ന്നു.

ആ ഇര​ട്ട​ച്ചാ​ലി​ന്നു​ള്ളിൽ—അതിലെ ഇട​യ​നാ​യ്ക്ക​ളെ​പ്പോ​ലെ നഗ​ര​ര​ക്ഷി​ഭ​ട​ന്മാർ കു​തി​ര​പ്പു​റ​ത്തു പാ​ഞ്ഞു​ന​ട​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്—വലി​യ​മ്മ​മാ​രെ​ക്കൊ​ണ്ടും കന​ത്തു ഞെ​രു​ങ്ങിയ കു​ടും​ബ​വാ​ഹ​ന​ങ്ങൾ, പൊ​തു​ജ​നാ​ഘോ​ഷ​ത്തിൽ ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​മാന നി​ല​യെ​ടു​ക്കു​ന്നു​ണ്ടെ​ന്ന ബോ​ധ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി, സ്വ​ന്തം പൊ​റാ​ട്ടു​ക​ളി​യു​ടെ ബഹു​മാ​ന്യ​ത​യിൽ ആകെ മു​ഴു​കിയ വേ​ഷ​ക്കാർ​കു​ട്ടി​ക​ളെ, ഏഴു വയ​സ്സു​ള്ള വേ​ഷ​ധാ​രി​ക​ളെ, ആറു വയ​സ്സായ പൊ​റാ​ട്ടു​വേ​ഷ​ക്കാ​രെ, മന​സ്സു മയ​ക്കു​ന്ന കൊ​ച്ചു​കു​ട്ടി​ക​ളെ വാ​തി​ല്ക്കൽ കാ​ഴ്ച​യ്ക്കു വെ​ച്ചു കൊ​ണ്ടു​പോ​കു​ന്നു​ണ്ട്.

ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്കു വാ​ഹ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ ഘോ​ഷ​യാ​ത്ര​യ്ക്കി​ട​യിൽ എവി​ടെ​യെ​ങ്കി​ലും ഒരു തക​രാ​റു​ണ്ടാ​വും; ആ കെ​ട്ട​ഴി​യു​ന്ന​തു​വ​രെ രണ്ടു കു​റും​ചാ​ലു​ക​ളിൽ ഒന്ന​ല്ലെ​ങ്കിൽ മറ്റൊ​ന്നു് അന​ങ്ങാ​തെ നി​ല്ക്കും; ഒരു വണ്ടി നി​ന്നാൽ തീർ​ന്നു, ആ വരി​ക്കു മു​ഴു​വ​നും പക്ഷ​പാ​തം പി​ടി​ച്ചു. പി​ന്നെ​യും അവ മുൻ​പോ​ട്ടു നട​ക്കും.

വി​വാ​ഹ​വ​ണ്ടി​കൾ ബസ്തീ​ലി​ലേ​ക്കു പോ​കു​ന്ന ചാലിൽ നട​ക്കാ​വി​നു വല​ത്തു​വ​ശ​ത്തെ കര​യി​ട്ടും​കൊ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. പോ​ങ്തോ​ഷോ​വി​ന്റെ മു​ക​ളിൽ​വെ​ച്ച് ഒരു നി​ല്പു പറ്റി. ഏതാ​ണ്ട് ആ സമ​യ​ത്തു​ത​ന്നെ മറ്റേ വശ​ത്തേ​ക്കു പോ​കു​ന്ന ചാലും നി​ല​വാ​യി. എതിർ​ച്ചാ​ലി​ന്റെ ആ ഭാ​ഗ​ത്ത് ഒരു വണ്ടി നി​റ​ച്ചും പോ​റാ​ട്ടു​വേ​ഷ​ക്കാ​രാ​യി​രു​ന്നു.

ഇത്ത​രം വണ്ടി​കൾ, കു​റെ​ക്കൂ​ടി ശരി​യാ​യി പറ​ക​യാ​ണെ​ങ്കിൽ വേ​ഷ​ധാ​രി​ക​ളെ​ക്ക​യ​റ്റിയ ഇത്ത​രം സാ​മാ​ന​വ​ണ്ടി​കൾ, പാ​രി​സ്സു​കാർ​ക്കു കണ്ടു തഴ​ക്ക​മു​ള്ള​താ​ണ്. ഒരു നോൽ​മ്പിൻ​ത​ലേ​ന്നാ​ളോ നാ​ല്പ​തു ദി​വ​സ​ത്തെ നോൽ​മ്പിൻ​മ​ധ്യ​ത്തി​ലോ അങ്ങി​നെ​യു​ള്ള വണ്ടി​ക​ളെ കാ​ണാ​തി​രു​ന്നാൽ അതു ദുർ​ല​ക്ഷ​ണ​മാ​യി​ട്ടാ​ണ് കൂ​ട്ടാ​റ്; ആളുകൾ പറയും: ‘എന്തോ ഒരു കാ​ര​ണ​മു​ണ്ട്; ഒരു സമയം മന്ത്രി സഭ ഒന്നു മാ​റു​വാൻ ഭാ​വ​മു​ണ്ടെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്നു.’ ഒരു​കൂ​ട്ടം പൊ​റാ​ട്ടു​കാ​രും വേ​ഷ​ധാ​രി​ക​ളും കോ​മാ​ളി​ക​ളും കാൽ​ന​ട​ക്കാ​രു​ടെ മുൻ​പി​ലേ​ക്കു വണ്ടി​യിൽ​പ്പാ​ഞ്ഞു; തുർ​ക്കി​ക്കാ​രൻ മുതൽ കാ​ട്ടാ​ളൻ​വ​രെ​യു​ള്ള എല്ലാ വി​കൃ​ത​വേ​ഷ​ങ്ങ​ളും, മഹാ​പ്ര​ഭ്വി​ക​ളെ താ​ങ്ങി​പ്പി​ടി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു​ള്ള ഹെർ​ക്കു​ലി​സ്സു​മാ​രും, ആവിധം രബെ​ലെ​യെ​ക്കൊ​ണ്ടു ചെവി പൊ​ത്തി​ക്കു​ന്ന മു​ക്കു​വ​ത്തി​ക​ളും, വെ​ള്ള​പ്പാ​ഴ​മൂ​ടി​ക​ളും, തു​ടു​ത്ത മു​റു​ക്കൻ​ക്കു​പ്പാ​യ​ങ്ങ​ളും, പച്ച​സു​ന്ദ​ര​ത്തൊ​പ്പി​ക​ളും വി​കൃ​ത​മു​ഖ​ക്കാ​ര​ന്റെ കണ്ണ​ട​ക​ളും, കാൽ​ന​ട​ക്കാ​രോ​ടു​ള്ള കൂ​ക്കി​വി​ളി​ക​ളും, അര​ക്കെ​ട്ടിൽ വെ​ച്ചു കൈ മു​ഷ്ടി​ക​ളും, ഉറ​പ്പി​ച്ച നി​ല​ക​ളും, നഗ്ന​ങ്ങ​ളായ ചു​മ​ലു​ക​ളും, ചങ്ങല പൊ​ട്ടി​ച്ച താ​ന്തൊ​ന്നി​ത്ത​വും, എല്ലാം അതി​ലു​ണ്ട്; പു​ഷ്പ​ങ്ങ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു കി​രീ​ട​മ​ണി​ഞ്ഞ ഒരു വണ്ടി​ക്കാ​രൻ തെ​ളി​ക്കു​ന്ന ഒരു നാ​ണ​മി​ല്ലാ​യ്മ​യു​ടെ ചന്ത; ഇതാണ് ആ ഏർ​പ്പാ​ടി​ന്റെ മട്ട്.

എന്തി​നെ​ക്കൊ​ണ്ടും വി​ക​ട​ക​വി​ത​യു​ണ്ടാ​ക്കാം—വി​ക​ട​ക​വി​ത​യെ​ക്കൊ​ണ്ടു​കൂ​ടി, ശനി​മ​ഹോ​ത്സ​വം, ആ പണ്ട​ത്തെ സൌ​ന്ദ​ര്യ​ത്തി​ന്റെ കൊ​ഞ്ഞ​നം​കാ​ട്ടൽ, കവി​ഞ്ഞു​ക​വി​ഞ്ഞു വന്ന് ഒടു​വിൽ നോൽ​മ്പിൻ​ത​ലേ​ന്നാ​ളാ​യി​ട്ട​വ​സാ​നി​ച്ചു; മു​ന്തി​രി​യി​ല​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടും മു​ന്തി​രി​ങ്ങ​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു​മു​ണ്ടാ​ക്കിയ ചു​ള്ളി​ക്കൊ​മ്പു​ക​ളാൽ കി​രീ​ട​മ​ണി​യ​പ്പെ​ട്ടു. പ്ര​കാ​ശ​ധോ​ര​ണി​യിൽ​ക്കു​ളി​ച്ച്, ഒരു ദേ​വ​സ്ത്രീ​യു​ടെ അർ​ദ്ധ​ന​ഗ്ന​ത​യിൽ തന്റെ മാ​റി​ട​ങ്ങ​ളെ തു​റ​ന്നു​കാ​ട്ടി, പണ്ടു​കാ​ല​ത്തു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന കള്ളു​കു​ടി​ക്കാ​രി ഇന്ന് വട​ക്കൻ പു​റ​ങ്ങ​ളി​ലെ ഈറൻ കീ​റ​ത്തു​ണി​യു​ടു​പ്പിൽ സന്ദ​ര്യം​കെ​ട്ട് ഒടു​വിൽ കോ​മാ​ളി​പ്പെ​ണ്ണാ​യി​ത്തീർ​ന്നു.

വേ​ഷ​നർ​ത്ത​ക​ന്മാ​രെ തി​ക്കി​നി​റ​ച്ച വണ്ടി​ക​ളെ​പ്പ​റ്റി​യു​ള്ള പു​രാ​ണം രാ​ജ​വാ​ഴ്ച​ക്കാ​ല​ത്തേ​ക്കു​കൂ​ടി നീ​ണ്ടു​നി​ല്പു​ണ്ട്. പതി​നൊ​ന്നാ​മൻ ലൂ​യി​യു​ടെ കണ​ക്കു പു​സ്ക​ത്തിൽ ‘വഴി​ത്തി​രി​വു​ക​ളിൽ മൂ​ന്നു വണ്ടി നി​റ​ച്ചു കോ​മാ​ളി​വേ​ഷ​ക്കാ​രെ കൊ​ണ്ടു​നിർ​ത്തു​വാൻ ഇരു​പ​തു സു’ കൊ​ട്ടാ​രം മു​തൽ​പി​ടി​ക്കു ചെ​ല​വെ​ഴു​തി​ക്കാ​ണാ​നു​ണ്ട്. നമ്മു​ടെ കാ​ല​ത്തും ഈ ഒച്ച​യി​ട്ടും കൊ​ണ്ടു​ള്ള ജന്തു​ക്ക​ളു​ടെ കു​ന്നു​കൂ​ടൽ ഏതെ​ങ്കി​ലും പഴയ അട​യ്ക്ക​വ​ണ്ടി​യിൽ അതി​ന്റെ മു​തു​കെ​ല്ലു ഞെ​രി​ച്ചും കൊ​ണ്ടോ, അല്ലെ​ങ്കിൽ, മു​കൾ​മൂ​ടി പി​ന്നി​ലേ​ക്കു നീ​ക്കിയ നാ​ലൂ​ലു​രുൾ​വ​ണ്ടി​യെ തന്റെ തി​ങ്ങി​ക്കൂ​ടൽ​മൂ​ലം ശരണം വി​ളി​പ്പി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടോ കാണാം. ആറു പേർ​ക്കു​ണ്ടാ​ക്കിയ വണ്ടി​യിൽ അവർ ഇരു​പ​തു പേർ കയറും. അവർ ഇരി​പ്പി​ട​ങ്ങ​ളി​ലും ഇരി​പ്പു​പ​ല​ക​യി​ലും മേ​ലാ​പ്പിൻ​ചെ​ന്നി​ക​ളി​ലും ഏർ​ക്കാ​ലു​ക​ളി​ന്മേ​ലും ഒക്കെ പറ്റി​ക്കൂ​ടും. അവർ വണ്ടി​വി​ള​ക്കു​ക​ളി​ന്മേ​ലും വി​ല​ങ്ങ​നെ​യി​രു​ന്നു സവാരി ചെ​യ്യും. കാൽ​മു​ട്ടു​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ട് ഒരു കെ​ട്ടു​കെ​ട്ടി​യും കാ​ലു​ക​ളെ തൂ​ക്കി​യി​ട്ടും അവർ നി​ല്ക്കും, ഇരി​ക്കും, കി​ട​ക്കും. സ്ത്രീ​കൾ പു​രു​ഷ​ന്മാ​രു​ടെ മടി​യി​ലി​രി​ക്കും. ദൂ​ര​ത്തു, തല​ക​ളു​ടെ കൂ​ട്ട​ത്തി​നു മു​ക​ളിൽ, അവ​രു​ടെ കശ​പി​ശ​യായ കു​മ്പാ​ര​പ്പ​ണി പൊ​ന്തി​ക്കാ​ണും. ഈ ഭാ​ര​വ​ണ്ടി​കൾ വഴി​മ​ധ്യ​ത്തി​ലു​ള്ള നേ​ര​മ്പോ​ക്കു​മ​ല​ക​ളാ​ണ്. കന്ന​ഭാ​ഷ​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു നി​റ​ഞ്ഞു, കൊ​ല്ലെ​യു​ടേ​യും പനാ​റി​ന്റേ​യും പി​റോ​ങ്ങി​ന്റേ​യും കൃ​തി​കൾ അതിൽ​നി​ന്നു പു​റ​പ്പെ​ടു​ന്നു​ണ്ടാ​വും. സാ​മാ​നം​കൊ​ണ്ടു വലു​താ​യി​ത്തീർ​ന്ന ഈ വണ്ടി​കൾ​ക്ക് ഒരു വി​ജ​യി​മ​ട്ടു​ണ്ട്. മു​ന്നിൽ ഇര​മ്പം, പി​ന്നിൽ ലഹള. ആളുകൾ ഒച്ച​യി​ടു​ന്നു, കൂ​ക്കി​വി​ളി​ക്കു​ന്നു, മു​ര​ളു​ന്നു; അവർ ആഹ്ലാ​ദം​കൊ​ണ്ട് ഞെ​രി​ഞ്ഞു​പി​രി​യു​ന്നു; ഉത്സ​വം അല​റു​ന്നു; പരി​ഹാ​സം തള്ളി​പ്പു​റ​പ്പെ​ടു​ന്നു; ഒരു ചു​ക​പ്പു​കൊ​ടി​പോ​ലെ ഉത്സാ​ഹം നാ​ട്യം നടി​ക്കു​ന്നു; മഹ​ത്ത്വ​മ​ണ​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ട് ഉദി​ച്ചു​പൊ​ങ്ങിയ പൊ​റാ​ട്ടു​ക​ളി​യെ രണ്ടു തേ​വ​ടി​ശ്ശി​കൾ വലി​ച്ചി​ഴ​യ്ക്കു​ന്നു. അതു​പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​യു​ടെ വി​ജ​യ​യാ​ത്ര​യാ​ണ്.

ഉള്ളു​തു​റ​ന്ന​താ​വാൻ നി​വൃ​ത്തി​യി​ല്ലാ​ത്ത​വി​ധം മു​ര​ട്ടു​ശീ​ല​മു​ള്ള ഒരു പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി. വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ ഈ ചി​രി​യെ ശങ്കി​ക്ക​ണം. ഈ ചിരി ഒരു​ദ്ദേ​ശ്യ​മു​ള്ള​താ​ണ്. പാ​രി​സ്സു​കാർ​ക്ക് അതു തമാ​ശ​യാ​ണെ​ന്നു തെ​ളി​യി​ക്കാൻ അയ​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള ഒരു ചി​രി​യാ​ണ​ത്.

എന്തെ​ല്ലാം ഇരുൾ​പ്പാ​ടു​ക​ളോ അക​ത്തു​ള്ള​തെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ​ത്ത ഈ മത്സ്യ​ക്കാ​രി​വ​ണ്ടി​കൾ തത്ത്വ​ജ​ഞാ​നി​യെ നിർ​ത്തി വി​ചാ​രി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. അതി​ന്നു​ള്ളിൽ രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണ​മു​ണ്ട്. ഭര​ണാ​ധി​കാ​രി​ക​ളും തേ​വി​ടി​ശ്ലി​ക​ളും തമ്മി​ലു​ള്ള എന്തോ ഒരു നി​ഗൂ​ഢ​ബ​ന്ധ​ത്തി​ന്മേൽ ആളു​ക​ളു​ടെ കൈ​ചെ​ല്ലു​ന്നു.

കു​ന്നു​കൂ​ട്ടിയ വഷ​ള​ത്തം നേ​രം​പോ​ക്കി​ന്റെ ഒരാ​ക​ത്തു​ക​യെ കാ​ണി​ക്കു​ന്നു എന്ന​ത്, താ​ന്തോ​ന്നി​ത്ത​ത്തി​ന്മേൽ അവ​മാ​ന​ത്തെ കെ​ട്ടി​പ്പ​ടു​ത്തു​കൊ​ണ്ടു​പോ​യാൽ അതാ​ളു​ക​ളെ ആകർ​ഷി​ക്കു​ന്നു എന്ന​ത്, ഉള്ള​റി​യാൻ നോ​ക്ക​ലും വ്യ​ഭി​ചാ​ര​ത്തി​ന് ഒറ്റു​നി​ല്ക്ക​ലും കൂ​ടി​ച്ചേർ​ന്നു മുൻ​പി​ട്ടു​വ​രു​ന്ന സമയം അതു പു​രു​ഷാ​ര​ത്തെ രസി​പ്പി​ക്കു​ന്നു എന്ന​തു്, നാലു ചക്ര​ത്തി​യ്മേൽ​ക്ക​യ​റി കു​ക്കി​വി​ളി​ച്ചു കൊ​ണ്ടും പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടും സവാ​രി​ചെ​യ്യു​ന്ന ആ പകുതി ചാ​ണ​ക​വും പകുതി വെ​ളി​ച്ച​വു​മാ​യി കാ​ക്ക​പ്പൊ​ന്നിൽ​ക​ഷ്ണ​ങ്ങ​ളെ എന്തെ​ന്നി​ല്ലാ​തെ എടു​ത്തു കൂ​ട്ടി​യു​ണ്ടാ​ക്കിയ ഒരു ജീ​വ​നു​ള്ള കന്നി​നെ നോ​ക്കി​ക്കാ​ണാൻ ആൾ​ക്കൂ​ട്ടം ഇഷ്ട​പ്പെ​ടു​ന്നു എന്ന​ത്, എല്ലാ​ത്ത​രം അവ​മാ​ന​ങ്ങ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടും ഉണ്ടാ​യി​ട്ടു​ള്ള ഈ മാ​ഹാ​ത്മ്യ​ത്തെ ആളുകൾ കൈ​കൊ​ട്ടി അഭി​ന​ന്ദി​ക്കു​ന്നു എന്ന​ത്, ഇരു​പ​തു തല​യു​ള്ള ഈ ആഹ്ലാ​ദ​ഘോ​ര​സർ​പ്പ​ങ്ങ​ളെ തരം​തി​രി​ച്ചു പൊ​ല്ലീ​സ്സു​കാർ ഉല്ലാ​സ​ന​യ​ത്ത​മാ​ടി​ച്ചും​കൊ​ണ്ടു പോ​കാ​ത്ത​പ​ക്ഷം പൊ​തു​ജ​നോ​ത്സ​വ​ങ്ങൾ ഉണ്ടാ​വു​ക​യേ ഇല്ലെ​ന്നു​ള്ള​ത്, നി​ശ്ച​യ​മാ​യും വ്യ​സ​ന​ക​രം​ത​ന്നെ. പക്ഷേ, അതിൽ എന്തു ചെ​യ്യാം? പൂ​നാ​ട​യ​ണി​ഞ്ഞും പു​ഷ്പ​ങ്ങൾ ചൂ​ടി​യു​മു​ള്ള ഈ നി​കൃ​ഷ്ടത നി​റ​ഞ്ഞ സാ​മാ​ന​വ​ണ്ടി​ക​ളെ പൊ​തു​ജ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ ചിരി അധി​ക്ഷേ​പി​ക്കു​ക​യും മാ​പ്പു​കൊ​ടു​ത്തു​വി​ടു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു. സാർ​വ്വ​ത്രി​ക​മായ അധഃ​പ​ത​ന​ത്തി​ന്റെ ചങ്ങാ​തി​യാ​ണു് എല്ലാ​വ​രു​ടേ​യും​കൂ​ടി​യു​ള്ള ചിരി. ചില കൊ​ള്ള​രു​താ​ത്ത ഉത്സ​വ​ങ്ങൾ ജന​സ​മു​ദാ​യ​ത്തെ കൂ​ട്ടം​പി​ടി​ച്ച് ആൾ​ക്കൂ​ട്ട​മാ​യി വേഷം മാ​റ്റു​ന്നു; രാ​ജ്യ​ദ്രോ​ഹി​കൾ​ക്കെ​ന്ന​പോ​ലെ ആൾ​ക്കൂ​ട്ട​ത്തി​നും കോ​മാ​ളി​കൾ വേണം. രാ​ജാ​വി​നു വി​ദൂ​ഷ​കൻ, ആൾ​ക്കൂ​ട്ട​ത്തി​നു പൊ​റാ​ട്ടു​വേ​ഷ​ക്കാ​രൻ. എല്ലാ ഘട്ട​ത്തി​ലും പാ​രി​സ് ഒരു വലിയ കനം​പി​ടി​ച്ച പട്ട​ണ​മാ​യ​തു​കൊ​ണ്ട്, അതൊരു മഹ​ത്തായ വി​ശി​ഷ്ട നഗ​ര​മാ​യി. പാ​രി​സ്—ഞങ്ങൾ അതു സമ്മ​തി​ക്ക​ട്ടെ—തനി​ക്കൊ​രു വി​നോ​ദ​കഥ ഉണ്ടാ​ക്കി​ക്കൊ​ടു​ക്കാൻ നി​കൃ​ഷ്ട​ത​യെ മനഃ​പൂർ​വ്വം അനു​വ​ദി​ക്കു​ന്നു. പാ​രി​സ് തന്റെ എജ​മാ​ന​ന്മാ​രോ​ട് അതി​ന്നു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ—ഒന്നു​മാ​ത്ര​മേ ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ടു​ന്നു​ള്ളു; ‘ചളിയെ എനി​ക്കു പൂ​ച്ചി​ട്ടു​ത​രൂ.’ റോം പട്ട​ണ​വും ഇതേ മട്ടാ​യി​രു​ന്നു. അതിന് നീറോ ചക്ര​വർ​ത്തി​യെ ഇഷ്ട​മാ​ണ്. നീറോ ഒരു പടു​കൂ​റ്റൻ ചര​ക്കു​വ​ഞ്ചി​ക്കാ​ര​നാ​ണ്.

ഞങ്ങൾ പറ​ഞ്ഞ​തു​പോ​ലെ, കോ​മാ​ളി​വേ​ഷ​ക്കാ​രായ ആണു​ങ്ങ​ളും പെ​ണ്ണു​ങ്ങ​ളും വി​കൃ​ത​മ​ട്ടിൽ കു​ന്നു​കൂ​ടി​യ​തി​നെ വലി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു​പോ​കു​ന്ന ഒരു പോ​ത്തൻ വണ്ടി, വി​വാ​ഹ​വ​ണ്ടി വല​തു​ഭാ​ഗ​ത്തു നി​ല​ക്കൊ​ണ്ട അതേ സമ​യ​ത്ത്, സം​ഗ​തി​വ​ശാൽ അതേ സ്ഥ​ല​ത്ത് ഇട​തു​ഭാ​ഗ​ത്തു വന്നു​നി​ന്നു. നട​ക്കാ​വി​ന്റെ എതിർ​വ​ശ​ത്തു തങ്ങൾ​ക്കെ​തി​രാ​യി വധു​വി​ന്റെ കൂ​ട്ടു​കാ​രോ​ടു​കൂ​ടി​യു​ള്ള വി​വാ​ഹ​വ​ണ്ടി​യെ ആ ഭാ​ര​വ​ണ്ടി​യിൽ കു​ത്തി​നി​റ​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള കോ​മാ​ളി​വേ​ഷ​ക്കാർ കണ്ടെ​ത്തി.

ഓഹോ! അതി​ലൊ​രു കോ​മാ​ളി പറ​ഞ്ഞു, ‘അതാ ഒരു കല്യാ​ണം.’

‘കള്ള​ച്ച​ര​ക്ക്,’ മറ്റൊ​രു​വൻ തി​രി​ച്ച​ടി​ച്ചു, ‘ശരി​ക്കു​ള്ള കല്യാ​ണം നമ്മു​ടെ​യാ​ണ്.’

കല്യാ​ണ​ക്കൂ​ട്ട​ത്തെ തി​രി​ച്ച​റി​യാൻ വയ്യാ​ത്തേ​ട​ത്തോ​ളം ദൂ​ര​ത്താ​യ​തു​കൊ​ണ്ടും പൊ​ല്ലീ​സി​ന്റെ ശകാരം പേ​ടി​ച്ചും ആ രണ്ടു കോ​മാ​ളി​വേ​ഷ​ക്കാർ തങ്ങ​ളു​ടെ നോ​ട്ട​ത്തെ മറ്റൊ​രി​ട​ത്തേ​ക്കു തി​രി​ച്ചു.

ഒരു നി​മി​ഷം​കൂ​ടി കഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, ആ വണ്ടി​യിൽ തി​ങ്ങി​യി​രി​ക്കു​ന്ന കോ​മാ​ളി​കൾ​ക്കൊ​ക്കെ പണി​യാ​യി; പു​രു​ഷാ​രം കൂ​ക്കി​വി​ളി​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങി—കോ​മാ​ളി വേ​ഷ​ക്കാ​രോ​ടു​ള്ള ആൾ​ക്കൂ​ട്ട​ത്തി​ന്റെ ഓമ​ന​വാ​ക്കു​കൾ; ആ സം​സാ​രി​ച്ച രണ്ടു കോ​മാ​ളി​കൾ​ക്കും കൂ​ട്ടു​കാ​രോ​ടൊ​ത്ത് ജന​ക്കൂ​ട്ട​ത്തി​ന്റെ നേരെ തി​രി​യേ​ണ്ടി​വ​ന്നു; ആൾ​ക്കൂ​ട്ട​ത്തി​ന്റെ അവ​സാ​ന​മ​റ്റ ശകാ​ര​വാ​ക്കു​ക​ളോ​ടെ​തിർ​ക്കാൻ മാ​ത്രം മീൻ​ച​ന്ത​ക​ളി​ലെ കൊ​ള്ളി​വാ​ക്കു​ക​ളു​ടെ കല​വ​റ​യ്ക്കു വലു​പ്പം മതി​യാ​യി​ല്ല. കോ​മാ​ളി​വേ​ഷ​ക്കാ​രും പു​രു​ഷാ​ര​വും തമ്മിൽ ഭയ​ങ്ക​ര​മായ ഒര​ല​ങ്കാ​ര​പ്ര​യോ​ഗ​ത്ത​ല്ലു നട​ന്നു.

ഈയി​ട​യ്ക്ക് അതേ വണ്ടി​യി​ലു​ള്ള വേറെ രണ്ടു കോ​മാ​ളി​വേ​ഷ​ക്കാർ—ഒന്ന് ഒരു കു​റ്റൻ​മൂ​ക്കും ഒരു പ്രാ​യം​ചെ​ന്ന മട്ടും കറു​ത്ത പോ​ത്തൻ മേൽ​മീ​ശ​യു​മു​ള്ള ഒരു സ്പെ​യിൻ​കാ​ര​നും, മറ്റേ​ത് ഒരു ചെറിയ പാ​ഴ്മോ​ന്ത​വെ​ച്ചു, മെ​ലി​ഞ്ഞ, ഒരു ചെറിയ മീൻ​കാ​രി​പ്പെ​ണ്ണും—ആ കല്യാ​ണം കണ്ടെ​ത്തി; തങ്ങ​ളു​ടെ കൂ​ട്ടു​കാ​രും വഴി​പോ​ക്ക​രും തമ്മിൽ ചീത്ത പറ​യു​ന്ന തി​ര​ക്കിൽ, അവർ താ​ഴ്‌​ന്ന സ്വ​ര​ത്തിൽ ഒരു സം​ഭാ​ഷ​ണം നട​ത്തി.

അവ​രു​ടെ ജനാ​ന്തി​കം ലഹ​ള​യിൽ, ആണ്ടു​ല​യി​ച്ചു. മലർ​ക്കെ​ത്തു​റ​ന്നു​കി​ട​ന്നി​രു​ന്ന വണ്ടി​യു​ടെ മുൻ​ഭാ​ഗം മഴ തട്ടി നന​ഞ്ഞു; ഫെ​ബ്ര​വ​രി​യി​ലെ കാ​റ്റു ചൂ​ടു​ള്ള​ത​ല്ല; കഴു​ത്തി​ടു​ങ്ങിയ ഒരു മേ​ല്ക്കു​പ്പാ​യ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടിയ മീൻ​കാ​രി സ്പെ​യിൻ​കാ​ര​നോ​ട് മറു​പ​ടി പറ​യു​ന്ന​തി​നി​ട​യ്ക്ക്, അവൾ വി​റ​യ്ക്കു​ക​യും ചി​രി​ക്കു​ക​യും ചു​മ​യ്ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തി​രു​ന്നു.

അവ​രു​ടെ സം​ഭാ​ഷ​ണം ഇതാ:

‘അപ്പോ​ഴേ,’

‘എന്താ, അച്ചാ?’

‘ആ പഴു​ത്ത കായ കണ്ടു​വോ?’

‘ഏതു പഴു​ത്ത കായ?’

‘അതാ, നമ്മു​ടെ എതിർ​വ​ശ​ത്ത് ഒന്നാ​മ​ത്തെ കല്യാ​ണ​വ​ണ്ടി​യിൽ?’

‘ഒരു കറു​ത്ത കണ്ഠ​വ​സ്ത്രം​കൊ​ണ്ട് കൈ മു​ക​ളി​ലേ​ക്കു പി​ടി​ച്ചു​കെ​ട്ടി​യി​ട്ടു​ള്ള ആ ഒരാളോ?’

‘അതേ.’

‘എന്നി​ട്ട്?’

‘ഞാ​ന​യാ​ളെ അറി​യും, സം​ശ​യ​മി​ല്ല.’

‘ഓഹോ?!

‘അവ​രെ​ന്റെ കഴു​ത്തു മു​റി​ച്ചോ​ട്ടെ. സമ്മ​തം—ആ പട്ട​ണ​ക്കാ​ര​നെ ഞാ​ന​റ​യി​ല്ലെ​ന്നു വര​ട്ടെ, ഞാൻ എന്റെ ആയു​സ്സി​ന​ക​ത്തു നി​ങ്ങ​ളെ​ന്നോ, നി​യ്യെ​ന്നോ ഞാ​നെ​ന്നോ മി​ണ്ടി​യി​ട്ടി​ല്ല.’

‘പാ​രി​സ്സ് ഇന്നു പട്ട​ണ​മാ​ണ്.’

‘താ​ഴ്‌​ന്നു​നോ​ക്കി​യാൽ നി​ന​ക്കു കല്യാ​ണ​പ്പെ​ണ്ണി​നെ കാ​ണാ​നു​ണ്ടോ?

‘ഇല്ല.’

‘കല്യാ​ണ​ച്ചെ​ക്ക​നെ?’

‘ആകൂ​ട്ടി​നു​ള്ളിൽ കല്യാ​ണ​ച്ചെ​ക്ക​നി​ല്ല.’

‘ആഹാ!

‘അല്ലെ​ങ്കിൽ അത് ആ തന്ത​യാ​വ​ണം.’

‘നന്നേ താ​ഴ്‌​ന്നു​നോ​ക്കി ആ കല്യാ​ണ​പ്പെ​ണ്ണി​നെ ഒന്നു കാ​ണു​മോ, നോ​ക്ക്.’

‘എനി​ക്കു വയ്യാ.’

‘അങ്ങ​നെ​യാ​ട്ടെ; എന്നാൽ ആ പൂ​ച്ച​ക്ക​യ്യി​ന്മേൽ എന്തോ കേട് പറ്റി​യി​ട്ടു​ള്ള ആ കി​ഴ​വൻ​ത​ന്ത​യെ ഞാ​ന​റി​യും, എനി​ക്കു സം​ശ​യ​മി​ല്ല.’

‘അയാളെ അറി​ഞ്ഞ​തു​കൊ​ണ്ടു​ള്ള ഗുണം?’

‘അതു പറയാൻ വയ്യാ. ചി​ല​പ്പോൾ ഗു​ണ​മു​ണ്ടാ​വും.’

എനി​ക്കു തന്ത​പ്പി​ടി​ക​ളു​ടെ കാ​ര്യ​ത്തിൽ നോ​ട്ട​മി​ല്ല. എനി​ക്ക​തി​ല്ല.’

‘ഞാ​ന​യാ​ളെ അറി​യും.’

‘അറി​ഞ്ഞോ​ളു, വേ​ണ​മെ​ങ്കിൽ.’

‘എട ഗ്ര​ഹ​പ്പി​ഴേ! അയാ​ളെ​ങ്ങ​നെ ആ കല്യാ​ണ​ക്കു​ട്ട​ത്തിൽ എത്തി​ക്കൂ​ടി?’

‘നമ്മ​ളും അതി​ല​ല്ലേ?’

‘ആ കല്യാ​ണ​ക്കാർ എവി​ടെ​നി​ന്ന് വന്നു?’

‘എനി​ക്കെ​ന്താ​ണ് നി​ശ്ച​യം!’

‘കേൾ​ക്കൂ!’

‘ആട്ടെ, എന്താ​ണ്?’

‘നി​യ്യൊ​രു കാ​ര്യം വേണം.’

‘എന്താ​ണ​ത്?’

ഈ വണ്ടി​യിൽ​നി​ന്നു പോയി ആ കല്യാ​ണ​ക്കാ​രു​ടെ കൂടെ വി​ടാ​തെ​കൂ​ട​ണം.

‘എന്തി​ന്?

‘അവ​രെ​വി​ടെ​ക്കാ​ണ്, എന്താ​ണ്, എന്ന​റി​യാൻ. വേഗം വേണം, കീ​ഴ്പോ​ട്ടു ചാടു, പായണം; എന്റെ പെ​ണ്ണേ, നി​ന്റെ കാ​ലി​നു ചെ​റു​പ്പ​മാ​ണ്.’

‘എനി​ക്കു വണ്ടി​യിൽ​നി​ന്നു പോവാൻ വയ്യാ.’

‘എന്തു​കൊ​ണ്ട്?”

‘ഞാൻ കൂ​ലി​ക്കാ​ണ്.’

‘എട ചെ​കു​ത്താ​നേ!’

‘എന്റെ മീൻ​കാ​ര​ത്തി​ക്കു​വേ​ണ്ടി ഞാ​നി​ന്ന് പൊ​ല്ലീ​സ്സി​ന്റെ കൈ​യി​ലാ​ണ്.’

‘അത് വാ​സ്ത​വ​വും.

‘ഞാൻ വണ്ടി​യിൽ​നി​ന്നി​റ​ങ്ങി​യാൽ, എന്നെ ആദ്യം കണ്ടെ​ത്തിയ പൊ​ല്ലീ​സ്സു​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥൻ എന്നെ പി​ടി​കൂ​ടും. നി​ങ്ങൾ​ക്ക​ത് നല്ല​വ​ണ്ണ​മ​റി​യാ​മ​ല്ലോ:

‘ഉവ്വ്, എനി​ക്ക​റി​യാം.’

എന്നെ ഇന്നേ​ക്കാ​യി ഗവർ​മ്മേ​ണ്ടു വാ​ങ്ങി​യി​രി​ക്കു​ന്നു.’

‘തന്ത​മാർ നി​ങ്ങ​ളെ സ്വൈ​രം കെ​ടു​ത്താ​റു​ണ്ടോ? അപ്പോൾ നി​ങ്ങൾ ഒരു പെൺ​കി​ടാ​വ​ല്ല!’

‘അയാൾ ഒന്നാ​മ​ത്തെ വണ്ടി​യി​ലാ​ണ്.’

‘അതിന്?’

‘കല്യാ​ണ​പ്പെ​ണ്ണി​രി​ക്കു​ന്ന കൂ​ട്ടിൽ.’

‘എന്നി​ട്ട്, അതിന്?’

‘അപ്പോൾ അയാൾ അച്ഛൻ.’

‘ഞാ​ന​തി​നെ​ന്തു വേണം?’

‘ഞാൻ പറ​യു​ന്നു, അയാ​ളാ​ണ് അച്ഛ​നാ​ണ്.’

‘അയാൾ മാ​ത്ര​മേ അച്ഛ​നാ​യി​ട്ടു​ള്ളു എന്ന് തോ​ന്നും.’

‘കേൾ​ക്കൂ.’

‘എന്താ​ണ്?’

‘എനി​ക്കു മുകറു മറ​ച്ച​ല്ലാ​തെ പു​റ​ത്തു കട​ക്കാൻ വയ്യാ. ഇവിടെ ഞാൻ ഒളി​വി​ലാ​ണ്, ഞാ​നി​വി​ടെ​യു​ണ്ടെ​ന്ന് ആരും കരു​തി​ല്ല. എന്നാൽ നാളെ കോ​മാ​ളി​വേ​ഷ​ക്കാ​രി​ല്ല. നോൽ​മ്പു തു​ട​ങ്ങു​ന്ന ദി​വ​സ​മാ​യി. ഞാൻ കണ്ടാൽ കു​ടു​ങ്ങി. എനി​ക്കെ​ന്റെ മട​യി​ലേ​ക്കു​ത​ന്നെ അരി​ച്ചു പോണം. പക്ഷേ, നി​ന​ക്കു പണി​യൊ​ന്നു​മി​ല്ല.

‘വി​ശേ​ഷി​ച്ചൊ​ന്നു​മി​ല്ല.’

‘ഏതാ​യാ​ലും എന്നോ​ള​മി​ല്ല, തീർ​ച്ച.

‘ആട്ടെ. അതു​കൊ​ണ്ട്?’

‘ആ കല്യാ​ണ​ക്കാർ എവി​ടേ​ക്കു പോയി എന്ന​റി​യ​ണം.’

‘എവി​ടേ​ക്കു പോ​യി​യെ​ന്നോ?’

‘അതേ.’

‘എനി​ക്ക​റി​യാം.’

‘എന്നാൽ എവി​ടേ​ക്കാ​ണ്?’

‘കദ്രാ​ങ് ബ്ലോ.’

‘ഒന്നാ​മ​ത് അതാ വഴി​ക്ക​ല്ല.’

‘ആട്ടെ, ലറ​പ്പേ​യി​ലേ​ക്ക്.’

‘അല്ലെ​ങ്കിൽ, എവി​ടേ​ക്കെ​ങ്കി​ലും.’

‘അതിന് ഇഷ്ടം​പോ​ലെ പോവാം. കല്യാ​ണ​ക്കാർ​ക്കു സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​മു​ണ്ട്.’

‘അതൊ​ന്നു​മ​ല്ല ഇവി​ടെ​ക്കാ​ര്യം. ഞാൻ പറ​യു​ന്നു, എനി​ക്കു​വേ​ണ്ടി ആ കല്യാ​ണം ഏതാ​ണെ​ന്നും, ആ മോ​ന്ത​ക്കാ​രൻ എവി​ടേ​ക്കു പോണു എന്നും, ആ കല്യാ​ണ​പ്പെ​ണ്ണും ചെ​ക്ക​നും എവി​ടെ​യാ​ണ് പാർ​പ്പെ​ന്നും കണ്ടു മന​സ്സി​ലാ​ക്ക​ണം!’

‘അതു രസ​മാ​ണ്! അതു നല്ല നേ​രം​പോ​ക്കു പി​ടി​ക്കും. നോൽ​മ്പിൻ​ത​ലേ​ന്നാൾ തെ​രു​വി​ലൂ​ടെ പോയ ഒരു കല്യാ​ണ​ക്കാ​രു​ടെ കൂ​ട്ടം ഒരാഴച കഴി​ഞ്ഞി​ട്ട് കണ്ടു​പി​ടി​ക്കാൻ എളു​പ്പ​മു​ണ്ട്. വൈ​ക്കോൽ​ക്കു​ണ്ട​യി​ലെ ഒരു മൊ​ട്ടു​സൂ​ചി! അത് സാ​ധി​ക്കു​ന്ന പണി​യ​ല്ല.’

‘അതു സാ​ര​മി​ല്ല. നി​യ്യ​ത് കണ്ടു​പി​ടി​ക്ക​ണം. കേ​ട്ടോ, അസൽമേ!

നട​ക്കാ​വി​ന്റെ രണ്ടോ​ര​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടേ ആ രണ്ടു ചാ​ലു​ക​ളും വീ​ണ്ടും ഒഴു​കാൻ തു​ട​ങ്ങി; കോ​മാ​ളി​വേ​ഷ​ക്കാ​രു​ടെ വണ്ടി​ക്കു കല്യാ​ണ​പ്പെ​ണ്ണി​ന്റെ ‘കൂടു’ കണ്ണിൽ നി​ന്നു മറ​ഞ്ഞു.